Τό αἰώνιο καί ἀναλλοίωτο εὐαγγελικό κήρυγμα - π. Γρηγορίου Μουσουρούλη

Κυριακή τῶν Ἁγίων Πατέρων τῆς Δ´Οἰκουμενικῆς Συνόδου

Λόγος εἰς τό Εὐαγγέλιον

Τό αἰώνιο καί ἀναλλοίωτο εὐαγγελικό κήρυγμα

«Ἰῶτα ἕν ἤ μία κεραία οὐ μή παρέλθῃ ἀπό τοῦ νόμου»

(Ματθ. ε΄18)

Πανοσιολογιωτάτου Αρχιμανδρίτου

Γρηγορίου Μουσουρούλη 

          Εἶναι συγκλονιστική, ἀδελφοί μου, ἡ διαβε­βαίωση αὐτή τοῦ Κυρίου μας Ἰησοῦ Χρι­στοῦ. Οὔ­τε ἕνα γιῶτα, μᾶς λέγει, οὔτε ἕνα κόμμα, αὐτό σημαίνει ἡ λέξη «κεραία», οὔτε τό ἐλάχιστο δη­λαδή τμῆμα, τοῦ Νόμου, τῆς ἀλήθειας τῆς Παλαι­ᾶς Διαθήκης καί τοῦ Εὐαγγελίου, δέν πρόκειται νά παραπέσει ποτέ καί νά χάσει τό αἰώνιο κύρος του.

          Μέ ἁπλᾶ λόγια:  Οἱ ἐντολές τοῦ Νόμου τοῦ Θεοῦ, οἱ θεϊκές του ἀλήθειες δέν πρόκειται νά ἀλλάξουν ποτέ. Πολύ περισσότερο δέν πρόκειται νά ἀλλάξει ἡ ἀλήθεια γιά τόν Κύριό μας, πού εἶναι τό κέντρο καί ὁ ἐσώτατος πυρήνας τοῦ Εὐαγγε­λικοῦ κηρύγματος καί ὅλης τῆς Ἁγίας Γραφῆς.

          Αὐτή τήν ἀλήθεια ὑπερασπίστηκε μέχρι κε­ραίας διά μέσου τῶν αἰώνων ἡ Ἁγία μας Ἐκκλη­σία, καί γι᾽ αὐτήν ἀγωνίστηκαν ὡς ἥρωες καί οἱ Ἅγιοι Πατέρες τῆς Δ´Οἰκουμενικῆς Συνόδου, τῶν ὁποίων τή μνήμη ἑορτάζουμε σήμερα.

          Σ᾽ αὐτήν λοιπόν, τήν περί τοῦ Θεανθρώπου Κυρίου μας ἀλήθεια, θά ἐμβαθύνουμε κι ἐμεῖς στή συνέχεια. Θά δοῦμε: πῶς τήν διέστρεφαν οἱ αἱρετικοί, πῶς τήν διαφύλαξαν οἱ ἅγιοι Πατέρες καί ποιά εἶναι ἡ σημασία της στή ζωή μας. Τό θέμα εἶναι ἀρκετά δύσκολο καί θά ἀπαιτήσει τήν ἔνταση τῆς προσοχῆς μας καί λίγο περισσότερο χρόνο ἀπό τόν κανονικό.

****

« Ἰῶτα ἕν ἤ μία κεραία οὐ μή παρέλθῃ ἀπό τοῦ νόμου »

          Τόν 5ο αἰώνα μ.Χ. τήν Ἐκκλησία τήν συνε­τάραξαν δύο φοβερές αἱρέσεις. Ὁ Νεστορια­νι­σμός καί ὁ Μονοφυσιτισμός. Καί οἱ δύο διέστρε­φαν ἀπό ἀντίθετα ἄκρα τήν ἀλήθεια τοῦ Εὐαγ­γελίου γιά τό πρόσωπο τοῦ Κυρίου μας Ἰησοῦ Χρι­στοῦ.

          Ὁ αἱρεσιάρχης Νεστόριος (πού ἦταν Πατρι­άρχης Κωνσταντινουπόλεως)  ἐχώριζε τόν Χριστό μας στά δύο. Ἔλεγε πώς ὑπάρχουν δύο Χριστοί, ὁ Ἰησοῦς, τόν ὁποῖον ἐγέννησε ἡ Παναγία, καί ὁ Υἱός καί Λόγος τοῦ Θεοῦ. Καί ἐπειδή, ὅπως ἔλεγε, ὁ Ἰησοῦς ἦταν τελείως ἀφοσιωμένος  στόν Θεό, ἐπῆγε καί κατοίκησε μέσα του καί ἑνώθηκε μαζί του ὁ Υἱός καί Λόγος τοῦ Θεοῦ. Γι᾽ αὐτό ἀκριβῶς ὁ Νεστόριος τήν Παναγία μας δέν τήν ἀποκα­λοῦσε «Θεοτόκον», ἀλλά «Χριστοτόκον», γιά νά δηλώσει ἀκριβῶς, ὅπως ἔλεγε, ὅτι δέν ἐγέννησε τόν ἐνσαρκωθέντα Θεόν, ἀλλά ἕνα ἁπλόν ἄνθρω­πο, τόν Ἰησοῦ Χριστό. Μέ ἕνα λόγο: Ὁ Νεστό­ριος, τίς δύο φύσεις τοῦ Κυρίου τίς ἐχώριζε τόσο πολύ, σάν νά ἦταν δύο διαφορετικά πρόσωπα, ἕνα θεϊκό καί ἕνα ἀνθρώπινο (ἕνας Υἱός τοῦ Θεοῦ καί ἕνας υἱός τοῦ ἀνθρώπου).

          Ἀπό ἀντίδραση τώρα στό Νεστοριανισμό ὁ αἱρεσιάρχης Εὐτυχής ἔφθασε στό ἀντίθετο ἄκρο. Δεχόταν μέν σωστά ὅτι ὁ Υἱός καί Λόγος τοῦ Θεοῦ, τό δεύτερο Πρόσωπο τῆς Ἁγίας Τριάδος, ἔγινε καί ἄνθρωπος καί γεννήθηκε μέσα ἀπό τά πανάγια σπλάγχνα τῆς Παρθένου Μαρίας, ὑπε­στήριζε ὅμως πώς στή συνέχεια ἡ ἀνθρώπινη φύση τοῦ ἐνσαρκωθέντος Θεοῦ ἀπορροφήθηκε τελείως ἀπό τήν θεία φύση, εἰς τρόπον ὥστε ὁ Χριστός νά ἔχει πλέον μόνον μία φύση, τήν θεία. Ὁ Μονοφυσιτισμός δηλαδή, γιά νά ἀποφύγει τόν διχασμό τοῦ Νεστοριανισμοῦ, δέν δεχόταν ὄτι ὁ Χριστός μας εἶναι ταυτόχρονα Θεός καί ἄνθρωπος (μέ δύο φύσεις, τήν θεία καί τήν ἀνθρώπινη), ἀλλά μόνον Θεός (μέ μία φύση, τήν θεία, μέσα στήν ὁποία ἐξαφανίστηκε ἡ ἀνθρώπινη).

****

           Οἱ θεοφόριοι Πατέρες λοιπόν, πού συνε­κρότησαν τήν Δ´Οἰκουμενική Σύνοδο, μέ τήν ἔμπνευση καί τόν φωτισμό τοῦ Ἁγίου Πνεύματος πέτυχαν νά περάσουν μέσα ἀπό τίς συμπληγάδες τῶν δύο αἱρέσεων καί νά διατυπώσουν μέ ἀπό­λυτη ἀκρίβεια τήν ὀρθόδοξη πίστη μέ ἕνα ὑπέρο­χο θεολογικό κείμενο πού ὀνομάζεται «ὅρος τῆς Χαλκηδόνος». (Ἡ Χαλκηδόνα εἶναι τό προάστειο τῆς Κωνσταντινουπόλεως, στήν ἀσιατική πλευρά τοῦ Βοσπόρου, ὅπου συνεκλήθη ἡ Δ´Οἰκουμενική Σύνοδος).

          Μέ ἁπλᾶ λόγια, στό θεόπνευστο αὐτό κεί­μενο οἱ ἅγιοι Πατέρες εἶπαν ὅτι ὁ Χριστός μας εἶναι ἕνας (ἕνα πρόσωπο), μέ δύο ὅμως φύσεις. Τί σημαίνει αὐτό; Σημαίνει ὅτι ὁ Χριστός, πού ἦταν «Θεός προαιώνιος», ἔγινε καί ἄνθρωπος. Καί ἀπό τότε ὑπάρχει ταυτόχρονα ὁ Ἴδιος τέλειος Θεός καί τέλειος ἄνθρωπος.

          «Εἷς καί ὁ αὐτός ἐν δύο φύσεσιν». Ἕνας καί ὁ ἴδιος (ὄχι δύο, ὅπως ἔλεγαν οἱ Νεστοριανοί), μέ δύο φύσεις (ὄχι μία, ὅπως ἔλεγαν οἱ Μονοφυ­σῖτες).

          Μέ μία φράση ἡ διδασκαλία τῆς Συνόδου ὑπῆρξεν, ὅτι ὁ Χριστός μας εἶναι ταυτοχρόνως Θεός καί ἄνθρωπος. Αὐτό δηλαδή, πού διαπιστώ­νουμε σέ κάθε μας βῆμα μέσα στήν Ἁγία Γραφή.

****

          Ὅλα αὐτά πού εἴπαμε μέχρι τώρα, εἶναι πιθανόν κάποιοι πού κρίνουν τά πράγματα ἐπιπό­λαια καί μέ προχειρότητα νά ποῦν πώς εἶναι λεπτομέρειες χωρίς ἀξία καί σημασία. Καί ὅμως ὅλα αὐτά ἔχουν τεράστια σημασία στή ζωή τῆς Ἐκκλησίας. Καί ἐξηγούμαστε.

          Ὁ Νεστοριανισμός, μέ τό νά ἀρνεῖται τή σάρκωση τοῦ Θεοῦ καί νά ὑποστηρίζει ὅτι ὁ Ἰη­σοῦς Χριστός ἦταν μόνο ἕνας ἁπλός ἄνθρω­πος, πού ἀγωνίστηκε σκληρά καί πέτυχε νά ἑνωθεῖ μέ τόν Υἱό τοῦ Θεοῦ, θεωρεῖ τήν ὑπόθεση τῆς σω­τηρίας τοῦ ἀνθρώπου ἔργο ἀποκλειστικά ἀν­θρώ­πινο. Τί κάμνει δηλαδή;  Εἶναι σάν νά λέγει, ὅτι δέν εἶναι ὁ Θεός, πού μᾶς χαρίζει τή σωτηρία (ἐφ᾽ ὅσον ἐννοεῖται τό θέλουμε καί ἐμεῖς) ἀλλά τή σωτηρία τήν κατακτᾶμε μόνοι μας, μέ τόν προσωπικό μας ἀγώνα. Ἑπομένως εἶναι ἕνα σύ­στημα ἀνθρωποκεντρικό, πού ὑποτιμᾶ τόν θεϊκό παράγοντα (τόν ἴδιο τόν Θεό δηλαδή).

          Ὁ Μονοφυσιτισμός ἀπό τήν ἄλλη πλευρά, μέ τό νά ὑποστηρίζει ὅτι ἡ ἀνθρώπινη φύση τοῦ Χριστοῦ ἐξαφανίστηκε μέσα στή θεία φύση, ὑποτιμᾶ τόν ἀνθρώπινο παράγοντα καί θεωρεῖ τήν ὑπόθεση τῆς σωτηρία μας ἔργο ἀποκλειστικά τοῦ Θεοῦ. Μέ τόν τρόπο αὐτό ἡ ἀνθρώπινη θέληση ἐκμηδενίζεται, ὁ ἄνθρωπος μεταβάλλεται σέ μηχανή ἤ σέ ἕνα ζῶο, ἔξυπνο μέν, ἀλλά χωρίς ἐλεύθερη θέληση. Τό σύστημα ἑπομένως τοῦ Μονοφυσιτισμοῦ εἶναι ἀπόλυτα Θεοκεντρικό σύστημα.

          Τό συμπέρασμα, ἔπειτα ἀπό ὅλα αὐτά, εἶναι ὅτι καί στή μία καί στήν ἄλλη περίπτωση ἡ ἕνω­ση τοῦ ἀνθρώπου μέ τόν Θεό, μέ ἕνα λόγο ἡ σωτηρία μας, παρουσιάζεται ἤ ὡς ἀκατόρθωτη  ἤ ὡς μεροληψία τοῦ Θεοῦ.

          Τό πνεῦμα ὅμως τῆς Δ´Οἰκουμενικῆς Συνό­δου καί ὅλης τῆς Ὀρθοδοξίας εἶναι τελείως διαφο­ρετικό. Δέν ὑποτιμᾶ οὔτε τόν Θεό οὔτε τόν ἄν­θρωπο. Δέν εἶναι μόνο ἀνθρωποκεντρικό, οὔτε μόνο Θεοκεντρικό. Εἶναι Θεανθρωποκεντρικό! Ἔ­χει στό κέντρο καί τόν Θεό καί τόν ἄνθρωπο, ἑνωμένους «ἀσυγχύτως, ἀτρέπτως, ἀδιαιρέτως καί ἀχωρίστως» σέ ἕνα σφιχταγκάλιασμα αἰώνιας ἀγάπης. Ἔχει δηλαδή στό κέντρο τόν Θεάνθρωπο Ἰησοῦ Χριστό. Αὐτό σημαίνει ὅτι ἡ σωτηρία μας εἶναι ἀποτέλεσμα τῆς συνεργασίας  Θεοῦ καί ἀν­θρώπου! Δέν μᾶς σώζει μόνος Του ὁ Θεός (χωρίς τή συγκατάθεση τῆς δικῆς μας θέλησης, οὔτε πάλι σωζόμαστε μόνοι μας (μόνο μέ τόν δικό μας ἀγώνα), ἀλλά ὁ Θεός χαρίζει ἁπλόχερα τήν σωτηρία καί ἐμεῖς προσφέρουμε ἐλεύθερα τή θέλησή μας, τήν διάθεση νά ἀγωνισθοῦμε γιά νά τήν κατακτήσουμε.

          Πραγματικά πρόκειται γιά κάτι συγκλονι­στικό. Μέσα στήν ἁγία μας Ἐκκλησία δέν μένουμε ναρκωμένοι καί ἀπαθεῖς (Μονοφυσιτισμός), οὔτε ἀγωνιζόμαστε μόνοι καί ἀβοήθητοι (Νεστοριανι­σμός). Ἀγωνιζόμαστε μέ τόν Χριστό, τόν ἀληθινό Θεό, δίπλα μας, μέσα μας. Αὐτό σημαίνει ἐκεῖνος ὁ πυρακτωμένος λόγος τοῦ Ἀποστόλου Παύλου: «πάντα ἰσχύω ἐν τῷ ἐνδυναμοῦντί με Χριστῷ» (Φιλιπ. δ´13). Τά πάντα ἐπιτυγχάνω μέ τήν δύ­ναμη, πού μοῦ δίνει ἡ ἕνωσή μου μέ τόν Χριστό.

          Αὐτά ὅμως τά πάντα μποροῦμε κι ἐμεῖς νά τά ἐπιτύχουμε ἑνωμένοι μέ τόν Χριστό. Καί κυρί­ως αὐτό, πού εἶναι ὁ μύχιος πόθος τῆς ψυχῆς μας, τό ὕψιστο ὅραμα τῆς πίστης μας: τό νά εἰ­σέλθουμε στή Βασιλεία τοῦ Θεοῦ καί νά ἑνω­θοῦμε μαζί του αἰώνια.

          Μποροῦμε δηλαδή νά ἀποκτήσουμε τό ἀκριβό καί ἀτίμητο μαργαριτάρι, πού μόνο μέσα στήν Ὀρθόδοξη Ἐκκλησία μας ὑπάρχει καί πραγματοποιεῖται: τό θεοποιό δῶρο τῆς κατά Χά­ριν θεώσεώς μας.

******

« Ἰῶτα ἕν ἤ μία κεραία οὐ μή παρέλθῃ ἀπό τοῦ νόμου »

 Ἀδελφοί! Χάρη στούς ἡρωϊκούς ἀγῶνες τῶν Ἁγίων Πατέρων μας, οἱ ὁποῖοι δέν ἄφησαν οὔτε ἕνα γιῶτα νά παραπέσει ἀπό τήν σώζουσα ἀλήθεια τοῦ Εὐαγγελίου, ὁ δρόμος αὐτός τῆς ἑνώσεώς μας μέ τόν Θεό παραμένει καί γιά μᾶς ἀνοικτός.

Νά τούς εὐγνωμονοῦμε λοιπόν καί νά τούς τιμοῦμε γιά τούς εὐλογημένους κόπους τους. Ἀλλά καί νά ὑποσχεθοῦμε πώς τήν πίστη, πού μᾶς παρέδωσαν, θά τήν φυλάξουμε κι ἐμεῖς ἀμόλυντη «ἄχρι θανάτου» (Ἀποκ. β´10).