«ΨΥΧΗ ΠΑΡΑΔΕΙΣΟΣ
ΑΡΕΤΩΝ»*
ΑΘΑΝΑΣΙΟΣ ΚΟΤΤΑΔΑΚΗΣ
Δεύτερη περιοδεία Αποστόλου Παύλου
49-52 μ. Χ. Ο Απόστολος των εθνών-ειδωλολατρών, έχει διασχίσει όλη τη Μ. Ασία ιδρύοντας
Εκκλησίες κι έχει φτάσει στην Τρωάδα. Εδώ, ένας Μακεδόνας-Έλληνας-στέκει σε
όραμα μπροστά του και παρακαλεί : «Πέρασε στη Μακεδονία και βοήθησέ μας. Με την
αύριο πλέουμε Σαμοθράκη, μετά Νεάπολη-Καβάλα-κι από κει οδεύουμε προς Φιλίππους»-Πρ.16.9κε.
Έτσι πέρασε επίσημα, στην Ελλάδα, στην
Ευρώπη ο Ιησούς Χριστός ! Και άλλαξε, και ανέβασε ψηλά και τις δυο !
Και σήμερα 21ος
αιώνας, σαν να του γυρίζουν την πλάτη και οι δυο ! Σημασία δεν έχει ποια από
τις δυο πρώτη ή πιο πολύ, αλλά τι επείγει και οφείλει να γίνει και συγκεκριμένα
πώς από δω κι εμπρός !
«Ψυχή Παράδεισος Αρετών» ! Δεν ξέρω αν υπάρχει πιο ωραίος και πιο ολοκληρωμένος χαρακτηρισμός για τον Απόστολο Παύλο, από αυτόν που του αποδίδει ο από τους κορυφαίους Πατέρες και Οικουμενικούς Διδασκάλους της Εκκλησίας Άγιος Ιωάννης ο Χρυσόστομος στο πρώτο από τα επτά προς αυτόν Εγκώμια, που ακολουθεί. «Ψυχή Παράδεισος Αρετών» ! Για ποιον; Για τον άνωθεν κληθέντα διώκτη της Εκκλησίας, και άνωθεν γενόμενο μέγιστο Απόστολο των Εθνών-ειδωλολατρών.
Θα έλεγα μάλιστα ότι ακριβώς
αυτή την περίοδο της μακράς πανδημικής δοκιμασίας Κόβιτ19, και τα κατ’ αυτήν αποκαλυφθέντα
άθλια … «χριστιανικά», και … «ορθόδοξα», πως, και μια απλή ανάγνωση αυτού
προσφέρεται για ένα ανανεωτικό «άνω σχώμεν τας καρδίας», με την ευκαιρία
της κατά την 29η Ιουνίου των ενωτικής κορυφαίων Πέτρου
και Παύλου εορτής. Εορτής με νόημα και νεύμα εκκλησιαστικά ενωτικό !
«1. Δε θα ήταν άστοχο να ονομάσει κανείς περιβόλι
αρετών και παράδεισο πνευματικό την ψυχή του Απόστολου Παύλου. Ανθοβόλησε σ’ αυτήν πλούσια η χάρη του Αγίου
Πνεύματος, κι έδωσε καρπό αντάξιο μιας όντως χριστιανικής ζωής ! Νιώθοντας
βαθιά μέσα του ως σκεύος της εκλογής του Θεού, καθάρισε το είναι του άριστα,
και δέχτηκε αφειδώλευτα τα δώρα της Χάρης του Χριστού. Γι αυτό δεν έπαυαν να
πηγάζουν από μέσα του θαυμάσιοι του πνεύματος ποταμοί, όχι μόνο οι τέσσερις
γνωστοί από τη Γραφή της παραδείσιας πηγής, αλλά ακόμα πιο πολλοί. Που έρρεαν
καθημερινά, και δεν άρδευαν τη γη, αλλά τις ψυχές των ανθρώπων, και τις
κινούσαν να καρποφορούν αρετές.
Ποιος εγκωμιαστικός λόγος θα μπορούσε να
εξυμνήσει ικανοποιητικά τα κατορθώματά του; Ποια γλώσσα θα κατόρθωνε να πει
εγκώμιο επάξιο των έργων του; Μια ψυχή που ξεχώριζε στον ύψιστο βαθμό σε όλα τα
ανθρώπινα αγαθά και καλά, αλλά και σ’ αυτά τα αγγελικά, με ποιας δύναμης
εγκώμιο, και ποιας δεινότητας ρητορική, θα μπορούσε να υμνηθεί έτσι που να
ξεπεράσει η περιγραφή, ως του αξίζει, και αυτή την πραγματικότητα; Αλλά, η
ευδιάκριτη αδυναμία του λόγου, δε θα σταθεί αφορμή να παραδοθούμε στη σιωπή, το
αντίθετα, ακριβώς ιδιαίτερα γι αυτό, θα του πλέξουμε λόγο εγκωμιαστικό. Και,
παρότι γνωρίζουμε ότι είναι επιτυχημένο το εγκώμιο που η δυναμική του
εκφερόμενου λόγου εύκολα νικά τα πιο μεγάλα και πιο υψηλά κατορθώματα, η ήττα
θα είναι εδώ για μας και από μύριες παρόμοιες νίκες, η αιτία της πιο λαμπρής
χαράς !
2. Από πού, λοιπόν, θα ήταν πιο πρόσφορο ν’
αρχίσουμε το εγκώμιο αυτού; Από πού αλλού, παρά πρώτα από αυτό, να αποδείξουμε
ότι τον διακρίνουν όλες όλων οι αρετές; Ότι, δηλαδή, όποια ιδιαίτερη και
σπουδαία αρετή έχει να επιδείξει καθένας από τους Πατριάρχες, Προφήτες,
Δικαίους, Αποστόλους, Μάρτυρες, όλες μαζί όλων αυτών τις αρετές, έκανε βίωμα
και ζωή του εκείνος, και σε βαθμό τόσο υψηλό, όσο δεν έκανε κανένας τους τη μία
που τον διέκρινε αρετή ! Και για του λόγου το ασφαλές το εγκώμιο αρχίζει με
σύγκριση του Απ. Παύλου πρώτα με τους Αγίους της Π. Διαθήκης άνδρες.
3. Πρόσεξε και θα δεις. Πρόσφερε ο Άβελ θυσία
στο Θεό, και προβάλλεται γι αυτό. Αλλά, αν συγκρίνουμε τις θυσίες των δύο, η
του Παύλου θα αποδειχτεί τόσο πιο καλύτερη, όσο πιο καλός από τη γη είναι ο
ουρανός. Ποια θυσία του θέλετε να αναφέρω, γιατί βέβαια δεν υπάρχει μόνο μια.
Καθημερινά θυσιαζόταν ολοκληρωτικά, κι αυτό διπλασίαζε την αξία της προσφοράς
του. Από τη μια πέθαινε κάθε μέρα κυριολεκτικά, κι από την άλλη «υπέφερε
σωματικά μετέχοντας στο θάνατο του Χριστού»-2Κο.4,10. Αντιμετωπίζοντας
κινδύνους συνεχώς, έσφαζε μέσα του κάθε θέλημα ατομικό, κι έκανε έτσι ανώτερη
τη νέκρωση του δικού του σώματος από εκείνη των ιερών της θυσίας σφαχτών. Δεν
πρόσφερε βόδια και πρόβατα ως θυσία αυτός, έσφαζε καθημερινά τον εαυτό του με
τρόπο διπλό. Γι αυτό πήρε το θάρρος να πει. «Εγώ πια ήρθε η ώρα να χύσω το
αίμα μου στο Θεό σπονδή»-2 Τμ.4,6.
4. Βέβαια δεν αρκέστηκε μόνο
στις θυσίες αυτές. Έχοντας αφιερώσει τον εαυτό του ολοκληρωτικά στο Θεό, έφτασε
να του προσφέρει όλη την οικουμένη, τη θάλασσα και την ξηρά, τις χώρες του
ελληνικού πολιτισμού και τις βαρβαρικές. Όλη την επιφάνεια της γης που ο ήλιος
καλύπτει με μιας, τη γύρισε κι αυτός σαν να ’χε φτερά, όχι οδοιπορώντας απλώς,
αλλά και ξεριζώνοντας τα αγκάθια της αμαρτίας επιμελώς. Σπέρνοντας παντού το
λόγο του Χριστού, έδιωχνε την πλάνη, έφερνε της αλήθειας το φως, έκανε τους
ανθρώπους αγγέλους, ή για να το πω πιο καλά, έκανε από δαίμονες που ήταν τους
ανθρώπους αγγέλους. Γι αυτό όταν ύστερα από τόσους και τόσους κόπους, ιδρώτες
και συνακόλουθες επιτυχίες κατάλαβε ότι πλησιάζει η ώρα που θα απέλθει από τον
κόσμο αυτό, έσπευσε να παρηγορήσει και να ενισχύσει πνευματικά τους πιστούς,
γράφοντας τα εξής. «Αλλά κι αν ακόμα προσφέρω τη ζωή μου σπονδή στη θυσία
και στη λειτουργία που επιτελώ για χάρη της πίστεώς σας, χαίρομαι γι αυτό και
μοιράζομαι τη χαρά μου αυτή με όλους σας. Το ίδιο χαρείτε κι εσείς κι ενώστε τη
χαρά σας με τη δική μου χαρά»-Φλπ.2,17. Ποια θυσία λοιπόν μπορεί να
θεωρηθεί ισάξια μ’ αυτή που πρόσφερε ο μακάριος Παύλος στο υπερουράνιο
θυσιαστήριο με μάχαιρα πνευματική;
Ναι, αλλά κάποιος θα πει, ότι ο Άβελ
αναιρέθηκε, έπεσε από τον Κάιν δολοφονημένος, και από τούτο αναδείχτηκε πιο
λαμπρός. Μα εγώ απαρίθμησα ήδη μύριους θανάτους, τόσους όσες οι μέρες της ζωής
του μακάριου άνδρα πάνω στη γη. Κι αν θέλαμε να δούμε τι είχε προηγηθεί ως τη
μέρα που έλαβε χώρα εκείνη η σφαγή, θα προσέχαμε ότι εκείνος έπεσε νεκρός από
το χέρι του αδελφού του, τον οποίο πριν ούτε είχε αδικήσει, αλλά ούτε και είχε
ευεργετήσει, ενώ αυτός θανατωνόταν καθημερινά από εκείνους που επειγόταν να
απελευθερώσει από τα μύρια της αμαρτίας δεινά, και για χάρη τους υπέμενε κι
έπασχε τόσα πολλά !
5. Θα πεις τώρα, ο Νώε ήταν δίκαιος και
τέλειος στη γενιά του, ο μόνος δίκαιος και τέλειος απ’ όλους όσους ζούσαν
εκείνη την εποχή. Αλλά κι ο Παύλος στην εποχή του ήταν ο μόνος δίκαιος και
τέλειος. Ο Νώε έσωσε τον εαυτό του και τα παιδιά του από εκείνο τον κατακλυσμό.
Αυτός όμως χωρίς να κατεργαστεί σανίδες, χωρίς να ναυπηγήσει κιβωτό, γράφοντας
τις περίφημες Επιστολές άρπαξε μέσα από τα κύματα ενός φοβερού πνευματικού
κατακλυσμού, που είχε κατακλύσει τη γη, όχι δυο, τρεις ή πέντε συγγενείς, αλλά
όλους τους ανθρώπους που κινδύνευαν στην αμαρτία να καταποντιστούν. Και η δική
του κιβωτός-η Εκκλησία- δεν ήταν τέτοια που απ’ τα κύματα να παρασυρθεί και σ’
ένα τόπο να σταθεί, αλλά κατάκτησε την οικουμένη, κι έδωσε και δίνει ως σήμερα
σε όλους τη δυνατότητα να μπουν μέσα σ’ αυτή τη λάρνακα τη σωστική. Την έφτιαξε
τόσο μεγάλη και ανοιχτή, που μπορεί όλους τους σωζόμενους να δεχτεί.
Και όχι μόνο, αλλά δέχεται και ανθρώπους,
συχνά πιο ανόητους κι από τα άλογα ζώα, τους καλλιεργεί πνευματικά, και τους
αναδείχνει εφάμιλλους με τις ανώτερες αόρατες δυνάμεις, τις αγγελικές, διό
υπερτερεί και σ’ αυτό από κείνη την κιβωτό. Η οποία, κόρακα έλαβε, και κόρακα
έβγαλε, λύκο υποδέχτηκε, μα στη θηριωδία του δεν επέφερε καμιά αλλαγή. Μ’ αυτήν
όμως συνέβη το εντελώς αντίθετο, έλαβε λύκους, και τους έκανε αρνιά, έλαβε
γεράκια και δρυοκολάπτες, και σε περιστέρια τα μετέβαλε. Γενικά απόδιωξε κάθε
πνευματικό παραλογισμό και θηριωδία από την ανθρώπινη φύση, και τα
αντικατάστησε με την ηρεμία και τη γαλήνη που παρέχει η δωρεά του Αγίου
Πνεύματος στην ψυχή. Το πιο σπουδαίο. Η νέα αυτή κιβωτός-η Εκκλησία- ως τις
μέρες μας και κρατεί, και συνεχίζει το ταξίδι, και δεν μπορεί να διαλυθεί.
Γιατί η τρικυμία της κακίας αδυνατεί να χαλαρώσει τους πνευματικούς που τη
δένουν δεσμούς, όπως οι σανίδες την παλιά κιβωτό. Έτσι συνεχίζει αταλάντευτα
τον πλου της στην ιστορία, και το σάλο
της πνευματικής τρικυμίας μπορεί να σταματά και να νικά. Και αυτό είναι φυσικό,
γιατί οι δικοί της αρμοί δεν είναι αλειμμένοι με πίσσα και άσφαλτο, αλλά με τη
Χάρη του Αγίου Πνεύματος. την τόσο δυνατή.
6. Να έρθουμε τώρα στον Αβραάμ,
που τον θαυμάζουν όλοι για το ότι όταν άκουσε εκείνη την κλήση του Θεού, «φύγε
από τη χώρα σου και από τους συγγενείς σου»-Γεν. 12,1-άφησε και πατρίδα,
και σπίτι, και φίλους, και συγγενείς, καθώς έγινε τα πάντα γι αυτόν η εντολή
του Θεού. Και, βέβαια, γι αυτό τον θαυμάζω κι εγώ. Αλλά κατά τι μπορεί ίσος με
τον Παύλο να θεωρηθεί; Αυτός όχι μόνο πατρίδα, και σπίτι και συγγενείς άφησε,
αλλά και τον ίδιο τον κόσμο για τον Ιησού, κι αυτόν μάλλον τον ουρανό
καταφρόνησε, και τον ουρανό του ουρανού. Και ένα μόνο ζήτησε, την αγάπη του
Ιησού ! Άκουσε μάλιστα πώς το δηλώνει ο ίδιος αυτό. «Ούτε παρόντα, ούτε
μέλλοντα, ούτε κάτι άλλο είτε στον ουρανό, είτε στον Άδη…θα μπορέσουν να μας
χωρίσουν από την αγάπη του Θεού για μας»-Ρωμ.8,35. Ο Αβραάμ ρίχτηκε λέει
στον κίνδυνο, άρπαξε τον ανεψιό του, και τον έσωσε από τους βαρβάρους. Μα ο
Παύλος υπομένοντας κινδύνους καθημερινά, όχι έναν ανεψιό, ούτε τρεις ή πέντε
πόλεις, όλη την οικουμένη έσωσε πνευματικά, την άρπαξε όχι από χέρια βαρβαρικά,
αλλά από τα ίδια τα χέρια τα δαιμονικά, και με δικούς του αλλεπάλληλους
θανάτους την οδήγησε στη σωτηρία που χαρίζει ο Θεός. Τέλος και σ’ αυτήν ακόμα
την πιο σπουδαία, την και κορυφαία αρετή του Αβραάμ, την απόδειξη της απόλυτης
πίστης του στο Θεό, το να δεχτεί, δηλαδή, να θυσιάσει το μονάκριβό του γιο, τα
πρωτεία ο Παύλος κρατεί. Ο οποίος, βέβαια, κανένα δε θυσίασε, παρά μόνο τον
εαυτό μύριες φορές, όπως μόλις πριν λίγο
πρόλαβα να πω.
7. Κι ερχόμαστε τώρα στον Ισαάκ,
που εκτός από τα άλλα, θα μπορούσε να τον θαυμάσει κανείς ιδιαίτερα για την
ανεξικακία του. Καθώς όταν άνοιγε πηγάδια για να ποτίζει τα κοπάδια. και οι
γύρω κάτοικοι απαιτούσαν να τα παρατήσει και να φύγει, δεν προέβαλλε αντίσταση,
τα πήρε και πήγε πιο κει. Κι όταν του τα παράχωναν με πέτρες, το ανεχόταν, και
συνέχιζε να πηγαίνει όλο πιο κει. Δεν αντιστεκόταν σε όλους όσους τον λυπούσαν,
υποχωρούσε συνεχώς, έφτασε και τα δικά του κτήματα να τους παραχωρεί, ώσπου
κάποια στιγμή χόρτασε αυτή την άδικη επιθυμία τους. Ο Παύλος όμως δεν έβλεπε
φρέατα, αλλά το ίδιο του το σώμα να παραχώνεται με πέτρες, και όχι μόνο το
παραχωρούσε, όπως τα εδάφη του αυτός, αλλά και περνούσε κατά τη μεριά εκείνων
που τον πετροβολούσαν, και πάλευε να τους ανεβάσει στον ουρανό. Και όσο πιο
βαθιά παραχωνόταν αυτή του σώματός του η πηγή, τόσο πιο πολύ διαρρηγνυόταν και
άφηνε να ξεπηδούν πιο πολλά ποτάμια υπομονής.
8. Η Παλαιά Διαθήκη προβάλλει ως
άξια θαυμασμού την καρτερία και υπομονή του Ιακώβ, γιου του Ισαάκ. Πόσο όμως
στερεή σαν το διαμάντι έγινε από τούτο η ψυχή του Ιακώβ, ώστε να μπορεί να
συγκριθεί με την όντως διαμαντένια του Παύλου υπομονή; Γιατί αυτός είχε βέβαια
την υπομονή να δουλέψει χρόνια εφτά και άλλα εφτά για να πάρει την πρώτη και
αντίστοιχα τη δεύτερη γυναίκα, ενώ ο Παύλος δούλεψε μια ολόκληρη ζωή για την
Εκκλησία, τη νύφη του Χριστού. Και δεν τον έκαιγε μόνο ο καύσωνας της ημέρας
και της νύχτας ο παγετός, υπέμενε μυριάδες σαν άλλες από χιόνια νιφάδες σωρούς
δοκιμασιών, όταν, άλλοτε τον μαστίγωναν, άλλοτε τον πετροβολούσαν, άλλοτε
πάλευε με τα θηρία, άλλοτε πυγμαχούσε με του πελάγου τα κύματα, άλλοτε
νύχτα-μέρα με την παγωνιά και το λιμό. Τα υπέμενε όλα αυτά, και πλείστα και
αλλεπάλληλα εμπόδια υπερπηδούσε, και δεν έπαυε ν’ αρπάζει και να σώζει από το
ανοιχτό του λύκου-διαβόλου το στόμα, τα λογικά πρόβατα.
9. Άξιος θαυμασμού ο Ιωσήφ για τη
σωφροσύνη; Πολύ φοβάμαι ότι θα φαινόταν κάπως αστείο να εγκωμιάσει κανείς τον
Παύλο γι αυτή την αρετή. Καθώς σταύρωσε τον εαυτό του για κάθε τι που αφορά τον
κόσμο αυτό, όχι μόνο τα αναφερόμενα στην ομορφιά του σώματος και τη συνακόλουθη
αίγλη, αλλά και σε όλα τα πράγματα, που τα έβλεπε και τα αντιμετώπιζε όπως τη
στάχτη και τη σκόνη εμείς, κι έμενε απέναντί τους ακίνητος κι ασυγκίνητος, όπως
και όσο μεταξύ τους δυο νεκροί. Καταλαγιάζοντας με απόλυτη ακρίβεια και προσοχή
όλα τα σκιρτήματα της ανθρώπινης φύσης, δεν άφησε ποτέ και πουθενά και κανένα
πάθος να τον πάρει από κάτω, και σε καμιά αδυναμία υποχείριος να γενεί.
Με άλλα λόγια αν θαυμάζονται, ο Αβραάμ για
την απόλυτη πίστη-εμπιστοσύνη του στο Θεό, ο Ισαάκ για την ανεξικακία, ο Ιακώβ
για την καρτερία και υπομονή, και ο Ιωσήφ για την εγκράτεια και σωφροσύνη, ο
Απ. Παύλος θαυμάζεται, επισημαίνει Άγιος Ιωάννης ο Χρυσόστομος, και αμφιβολία
δε χωρεί, γιατί ξεπερνάει τον καθένα στη συγκεκριμένη αρετή του, και επί πλέον,
γιατί στο πρόσωπό του συγκεντρώνει, ένας αυτός, όλες μαζί τις αρετές καθενός
από εκείνους. Πρόκειται, λοιπόν, για μορφή ανυπέρβλητη στην πίστη, την ανεξικακία,
την υπομονή και καρτερία, την εγκράτεια και σωφροσύνη, πρόκειται για το
ανυπέρβλητο πρότυπο όλων στη χριστιανοσύνη !
10. Έρχεται
τώρα στον Ιώβ τον κολοσσό της υπομονής-που από τότε λέμε για τον πολύ
υπομονετικό, «αυτός έχει Ιώβεια υπομονή»-και η Π. Διαθήκη την περιγράφει με όλη
της την τραγικότητα και δραματικότητα, αλλά και άνθρωπο της φιλανθρωπίας, της
μεγάλης αγάπης, και της βαθιάς πίστης στο Θεό. Με άλλα λόγια θα τον συγκρίνει
με άνθρωπο που η Π. Διαθήκη στολίζει με αυτές τις τρεις μεγάλες αρετές.
«Θαυμάζουν όλοι οι άνθρωποι τον Ιώβ; Και είναι πολύ φυσικό. Γιατί και μεγάλος
πνευματικός αγωνιστής είναι, και με τον Παύλο θα μπορούσε να εξισωθεί στην
υπομονή, την καθαρότητα της ζωής, και την ομολογία της πίστης στο Θεό, για
κείνη την καρτερική μάχη, μα και για τη θαυμαστή νίκη της υπομονής. Πλην ο
Παύλος δεν πέρασε τα ίδια αγωνιζόμενος κάποιους μήνες, έστω πολλούς, αλλά
χρόνια πολλά. Και δεν έλιωνε βόλους με λάσπη καθισμένος πάνω σε κοπριές, αλλά
πέφτοντας συνεχώς στο ίδιο το στόμα του λιονταριού, και με μύριους παλεύοντας
πειρασμούς, αναδεικνυόταν κι από κάθε είδος πέτρας πιο στερεός. Και δεν
ονειδιζόταν μόνο από τρεις-τέσσερις φίλους, αλλά από όλους τους ουσιαστικά
άπιστους, κάλπικους αδελφούς, που έφταναν να τον περιγελούν και να τον φτύνουν
με τρόπο πολύ προκλητικό.
11.
Άξια θαυμασμού κι η μεγάλη φιλοξενία του Ιώβ, η συμπαράσταση και βοήθεια
σε όσους ήταν σε μεγάλη ανάγκη; Δεν έχω κι εγώ αντίρρηση, ούτε την παραμικρή.
Ωστόσο θα τη βρούμε τόσο πιο υποδεέστερη από εκείνη του Παύλου, όσο υποδεέστερο
είναι το σώμα από την ψυχή. Γιατί όσα έκανε εκείνος σε πληγωμένους σωματικά, τα
έπραττε αυτός σε κακοποιημένους ψυχικά, διορθώνοντας τους χωλούς και ανάπηρους
στην ψυχή, και ντύνοντας την γύμνια και ασχήμια της ψυχής τους με της
χριστιανικής αλήθειας τη λαμπρή περιβολή. Αλλά και στα υλικά αποδείχτηκε τόσο
ανώτερος από εκείνον, όσο πολύ πιο ανώτερος είναι, αυτός που περνάει όλη του τη
ζωή στη φτώχεια και την πείνα, και δεν έχει στην τσέπη ούτε δραχμή, να βοηθάει
αυτούς που είναι σε ανάγκη, σε σχέση μ’ εκείνον που από περίσσεια και επάρκεια
αγαθών το χρέος της αγάπης επιτελεί. Κι αν το σπίτι του Ιώβ ήταν ανοιχτό για
όλους, η ψυχή εκείνου ήταν σε όλη την οικουμένη ανοιχτή, και η καρδιά του
έτοιμη πάντα ολόκληρους λαούς να υποδεχτεί. Επίσης, έχοντας αμέτρητα πρόβατα
και βόδια ο Ιώβ έδειχνε φιλότιμα τη φιλανθρωπία του σε όσους ήταν σε ανάγκη.
Αυτός όμως δίχως τίποτα εκτός από το σώμα του να έχει αποκτήσει, έφτανε να
βοηθά όσους έχουν ανάγκη. Πράγμα που φαίνεται όταν φωνάζει και λέει. «Για
τις ανάγκες τις δικές μου και των συνοδών μου δούλεψαν αυτά εδώ τα χέρια»-Πρ.20,34.
Και εννοεί ότι όποια πρόσοδο οικονομούσε από την εργασία του σκηνοποιού, τη
διέθετε σε όσους πεινούσαν και λιμοκτονούσαν.
12. Τα
σκουλήκια, και τα τραύματα προξενούσαν, λέει, οδυνηρούς και ανυπόφορους πόνους
στον Ιώβ; Αν όμως φέρεις στο νου τις μάστιγες και δοκιμασίες τόσων χρόνων του
Παύλου, το συνεχή λιμό, τη γύμνια, τις αλυσίδες, τις φυλακίσεις, τους
κινδύνους, τις επιβουλές από δικούς, ξένους, και τυράννους, τις αντιπαραθέσεις
όλης της οικουμένης, και κοντά σ’ αυτά τα πιο πικρά, και αναφέρομαι στην οδύνη
του γι αυτούς που έπεφταν πνευματικά, τη μέριμνα για όλες τις εκκλησίες, τη
φλόγωση που ένιωθε μαζί με όποιον σκανδαλιζόταν, θα δεις ότι και από πέτρα πιο
σκληρή ήταν η ψυχή του που άντεχε όλα αυτά, τέτοια που ακόμα και το σίδερο και
το διαμάντι μπορούσε να νικά. Επί πλέον τα σκουλήκια και τα τραύματα πονούσαν
τον Ιώβ στο σώμα, ενώ αυτός έπασχε μέσα στην ψυχή βαθιά, και πιο δύσκολη από
όποιο σκουλήκι για καθένα που σκανδαλιζόταν ήταν η στενοχώρια που του κατέτρωγε
την καρδιά και την ψυχή. Ποτάμι το δάκρυ κυλούσε από τα μάτια νύχτα και μέρα,
κι οι ωδίνες που ένιωθε να τον λιώνουν για καθένα από αυτούς, ήταν δριμύτερες
από εκείνες κάθε γυναίκας στον τοκετό. Γι αυτό και λέει πολύ τρυφερά. «Παιδιά
μου, για σας πάλι περνώ τους πόνους της γέννας, ώσπου να διαμορφωθεί μέσα σας ο
Χριστός»-Γα.4,19.
13. Μετά τον Ιώβ ποιον θα μπορούσε να θαυμάσει κανείς; Ασφαλώς το Μωυσή. Αλλά, ο Παύλος
ξεπέρασε κι αυτόν κατά πολύ. Και είναι πολλά και μεγάλα τα αθλήματα της αγίας
ψυχής του, και από αυτά οφείλουμε να θεωρήσουμε κορωνίδα, ότι θα προτιμούσε να
εξαλειφθεί το όνομά του από το βιβλίο της ζωής, προκειμένου να σωθούν οι
συμπατριώτες του Ιουδαίοι. Ο Μωυσής προτιμούσε να χαθεί με τους άλλους, ο
Παύλος δε λέει αυτό, λέει να σωθούν οι άλλοι, κι ας εκπέσει από την άπειρη δόξα
του Θεού αυτός. Ο Μωυσής πυγμαχούσε κάθε μέρα με το Φαραώ, ο Απόστολος όμως με
το διάβολο. Ο ένας υπέφερε για ένα έθνος, ο άλλος για όλους τους λαούς, δε λουζόταν όλος μόνο στον ιδρώτα,
αλλά και στο αίμα από παντού, και δεν άλλαξε μόνο την κατοικημένη γη, αλλά και
την ακατοίκητη γη, και τον επηρεασμένο από τον Ελληνικό πολιτισμό κόσμο, και το
βαρβαρικό.
14. Θα μπορούσαμε να αναφερθούμε και στον
Ιησού του Ναυή, το Σαμουήλ, και τους άλλους προφήτες, αλλά για να μη μακρύνει ο
λόγος θα περιοριστούμε στους κορυφαίους από αυτούς. Γιατί όταν δειχτεί ότι
είναι ανώτερος από αυτούς, δε θα χωρεί αμφισβήτηση καμιά, ότι είναι ανώτερος
και από τους άλλους. Ποιοι οι κορυφαίοι εδώ; Ποιοι άλλοι από το Δαυίδ, τον Ηλία
και τον Ιωάννη; Κι από αυτούς, ο Δαυίδ της προαιώνιας, και ο Ιωάννης της
επίγειας παρουσίας του Χριστού πρόδρομοι μπορούν να θεωρηθούν. Γι αυτό και
έχουν την ίδια προσηγορία. Ποια, λοιπόν, η πιο εξαίρετη αρετή του Δαυίδ; Η
ταπεινοφροσύνη, και η μεγάλη αγάπη του στο Θεό. Αλλά ! Ποιος πιο πολύ, και
ποιος όχι πιο λίγο από την ψυχή του Παύλου κατόρθωσε και τα δυο; Ποιο το άξιο
θαυμασμού στον Ηλία; Μήπως ότι έκανε να μη βρέξει ο ουρανός, κι επέφερε την
ξηρασία, και ότι κατέβασε στη θυσία τη φωτιά; Δε θα επικέντρωνα την προσοχή μας
τόσο σ’ αυτά, όσο στο ότι αγωνίστηκε για τον Κύριο με αξεπέραστο ζήλο, ότι
υπήρξε πιο σφοδρός κι απ’ τη φωτιά. Αν όμως δεις το ζήλο του Παύλου, θα τον βρεις
να υπερτερεί τόσο πολύ, όσο υπερτερούσε εκείνος των άλλων προφητών. Γιατί τι
μπορεί να εξισωθεί με το ζήλο που φανερώνουν τα λόγια που λέει για τη δόξα του
Χριστού; «Φτάνω στο σημείο να εύχομαι να χωριζόμουν εγώ από το Χριστό, αρκεί
να πήγαιναν κοντά του οι ομοεθνείς αδελφοί μου»-Ρω.9,3. Επί πλέον, ακόμα κι
όταν οι ουρανοί ήταν ανοιχτοί πια, τα στεφάνια και τα έπαθλα στα μάτια του
μπροστά, το ενδιαφέρον του για τους πιστούς ήταν τέτοιο, όπως δείχνει ο στίχος,
«από την άλλη όμως το να παραμείνω στη ζωή είναι πιο απαραίτητο για σας»-Φλπ.1,24-προτιμούσε
να βραδύνει η αναχώρησή του για την άλλη ζωή. Γι αυτό και θεωρούσε ότι, ούτε η
ορατή δημιουργία, ούτε η νοητή αγγελική είναι επαρκής για να παρουσιάσει το ζήλο και την αγάπη του στο Χριστό, και αναζητούσε άλλη ανύπαρκτη για
να δείξει όσο καλά ήθελε και επιθυμούσε αυτό.
15.
Έρχομαι τώρα στον Ιωάννη, που ζούσε στην έρημο και τρεφόταν με ακρίδες
και άγριο μέλι. Μα ο Παύλος ζούσε στο κέντρο της οικουμένης, όπως αυτός στην
έρημο, και μπορεί να μη σιτιζόταν με ακρίδες και άγριο μέλι, πλην η τροφή στο
τραπέζι του ήταν πιο ευτελής, για να μην πω ότι όντας αφοσιωμένος στο κήρυγμα
με σπουδή, δεν ενδιαφερόταν, και συχνά δεν είχε ούτε την αναγκαία τροφή.
Αντιμετώπισε τον Ηρώδη με πολλή παρρησία ο Ιωάννης; Μα αυτός όχι ένα, δυο, και
τρεις, αλλά μύριους αποστόμωσε, και πιο σκληρούς από εκείνο τον τύραννο.
16.
Δεν απομένει παρά να εξετάσουμε αν είναι κατώτερος από τους αγγέλους. Γι
αυτό, ας αφήσουμε τη γη και ας ανεβούμε στα ύψη του ουρανού. Κι ας μην
κατηγορήσει κανείς αυτή την τόλμη του λόγου μας. Γιατί αν και τον Ιωάννη και
τους ιερείς η Γραφή ονομάζει αγγέλους, τι το παράδοξο, αν συγκρίνουμε με τις
αγγελικές δυνάμεις αυτόν που είναι ανώτερος από όλους; Ποια είναι η πιο
σπουδαία αρετή εκείνων; Ασφαλώς η απόλυτη υπακοή τους στο Θεό, για την οποία
έκπληκτος ο Δαυίδ γράφει, ότι οι άγγελοι είναι «δυνάμεις ισχυρότατες, που
εκτελούν ό, τι ο Θεός τους πει»-Ψα.102,20. Τίποτε μ’ αυτό δεν
μπορεί να εξισωθεί, κι αν οι άγγελοι ήταν μύριες φορές πιο ασώματοι από ό, τι
αυτή τη στιγμή, αυτό που κατά κύριο λόγο θα τους αναδείκνυε μακάριους είναι ότι
θα υπάκουαν και δε θα παρέβαιναν ποτέ και με κανένα τρόπο τις εντολές του Θεού
! Αλλά και ο Παύλος, όπως μπορούμε να δούμε, έδειξε απόλυτη υπακοή στο Θεό.
Όπως είναι γνωστό δεν εφάρμοσε μόνο το λόγο του Θεού, μα και τις εντολές του,
μάλιστα αυτές με το παραπάνω. Αυτό δήλωνε όταν έλεγε. «Ποια, λοιπόν, είναι η
αμοιβή μου; Να κηρύττω το Ευαγγέλιο δωρεάν, να μην κάνω χρήση του δικαιώματός
μου να συντηρούμαι από το κήρυγμα του Ευαγγελίου»-1Κο.9,18. Τι άλλο λέει ο
προφήτης θαυμάζοντας τους αγγέλους; «Κάνεις ωσάν ανέμους τους αγγέλους σου,
κι αυτούς που σε υπηρετούν σαν τη φλόγα της φωτιάς»-Ψα.103,4. Πλην μπορούμε
να το δούμε στον Παύλο κι αυτό. Σαν άνεμος και φωτιά κι αυτός διέσχισε όλη την
οικουμένη και καθάρισε από την κακία τη γη. Και μπορεί να μην του κληρώθηκε
ακόμα θέση στον ουρανό αγγελική, αλλά το αξιοθαύμαστο είναι ότι, ζώντας στη γη
και φέροντας σώμα θνητό, έφτασε σε τέτοια αρετή, που μπορεί και εκείνη των
αγγέλων να συναγωνιστεί !
Αυτά μας τοποθετούν μπρος
στο ερώτημα, πόσο αξιοκατάκριτοι θα είμαστε, όταν την ώρα που ένας άνθρωπος
συγκέντρωσε στον εαυτό του τα καλά όλων των αρετών, εμείς δε φροντίζουμε ούτε
στο ελάχιστο να τον μιμηθούμε; Ας το καταλάβουμε λοιπόν καλά, κι ας κάνουμε ό,
τι πρέπει να απαλλάξουμε τον εαυτό μας από αυτή την κατηγορία και ενοχή, ας
φροντίσουμε να τον πλησιάσουμε σε ζήλο, για να ευτυχήσουμε να πετύχουμε τα ίδια μ’ εκείνον αγαθά. Με τη χάρη και τη
φιλανθρωπία του Κυρίου ημών Ιησού Χριστού, στον οποίο ανήκει η δόξα και η
δύναμη, τώρα και πάντα και στους αιώνες των αιώνων. Αμήν».
Διαβάζουμε σε ήσυχη ώρα τη
συγκριτική ανωτερότητα του Απ. Παύλου από την κάθε Αγίου άνδρα της Π. Διαθήκης
ιδιαίτερη αρετή. Εντοπίζουμε την απόσταση που μας χωρίζει, μα δεν κοιτάμε πίσω.
Κάνουμε το σημείο του Σταυρού, και πιάνουμε το πράγμα από την αρχή. «Ξεχνώ
αυτά που είναι πίσω μου, και κάνω ό,τι μπορώ να φτάσω αυτά που βρίσκονται
μπροστά μου. Αγωνίζομαι να τερματίσω και προσβλέπω στο βραβείο της ουράνιας
πρόσκλησης του Θεού δια του Ιησού Χριστού»-Φλπ.3,14. Αυτή είναι η ωραιότερη
πρόταση-ευχή στη γιορτή του Μεγάλου της Εκκλησίας της Ελλάδος, από κει εκείνης
της Ευρώπης Ιδρυτή! 29.06.2021.
*Δες εκδόσεις «Ταώς», «Ομιλιών Αγίου Ιωάννη του .Χρυσόστομου. ΜικρήΦιλοκαλία», Εισαγωγικά Νεοελληνική Απόδοση Αθ.
Κοτταδάκης
Με «την αγάπην την πρώτην, ην
ουκ αφήκα…»
Αθανάσιος Κοτταδάκης
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου