Διοικητικός στρουθοκαμηλισμός... και πάλιν! - π. Θεοδόσιος Μαρτζούχος

Διοικητικός στρουθοκαμηλισμός... και πάλιν!

π. Θεοδόσιος Μαρτζούχος

Παρουσίασε-εισηγήθηκε ο Μητροπολίτης Σάμου π. Ευσέβιος στην Σύνοδο της Ιεραρχίας της Εκκλησίας της Ελλάδος, που συνήλθε πριν λίγες μέρες (4-8 Οκτωβρίου 2022), το τραγικό τελικώς θέμα της ανασυγκρότησης της ενορίας και του επανευαγγελισμού των πιστών! Είπε-παρουσίασε ωραία και ενδιαφέροντα θέματα, όμως με τη λογική και τον τρόπο της ιατρικής ενημέρωσης για θέματα ασθενειών! Δηλαδή ένα ακροατήριο με (υποτίθεται) απορίες και ένας ειδήμων με εκλαϊκευτική διάθεση παρουσίασης ιατρικών θεμάτων που αφορούν το ακροατήριο! Ευγενική και light προτροπή με σκεπτικό ενεργοποίησης του θυμικού των ακροατών. Και το ακροατήριο; Αφού, μετά προσοχής ἠκροάσθη (όπως λέγανε και οι λογιότατοι) του εισηγητού, παρέπεμψε το θέμα… ad calendas Graecas! Στην Δ.Ι.Σ.! Δηλαδή σε μικρότερο και... αναρμόδιο σώμα να εξετάσει τα θέματα και να εισηγηθεί πρόταση στην Ιεραρχία! Δηλαδή... δουλειά να έχουμε! «Κρατάμε να σε κρατώ να ανεβούμε στο βουνό»!

Σεβασμιότατοι πατέρες, δεν ανεβαίνουμε έτσι! Έτσι κατεβαίνουμε. Και μάλιστα... «εἰς τά κατώτατα μέρη τῆς γῆς»!! Η όμορφη εκθεσιακή παρουσίαση του προβλήματος από τον π. Ευσέβιο ήταν ένας ευσεβής αναστοχασμός, που ἐν τῇ πράξει κατέληξε στην... πολιτική προτροπή του... άρθρου 114! Η τήρηση του Συντάγματος επαφίεται στον πατριωτισμό των Ελλήνων! Οπωσδήποτε, ἐν προκειμένῳ, στην αγάπη των χριστιανών! Όμως η συζήτηση γινόταν για το τι θα προβλέπει και τι θα επιβάλλει το "Σύνταγμα"!

Τελικώς φοβίες, σκοπιμότητες, τακτικισμοί, νεκροποιές... "παραδόσεις", αναστέλλουν και αποκλείουν κάθε «χειρουργική θεραπεία»! Και εδώ που είμαστε πλέον δεν χρειάζεται μόνον χειρουργική θεραπεία, αλλά... μεταμόσχευση καρδιάς!! Αν δεν γίνει, ο... ασθενής οπωσδήποτε θα "πεθάνει"! Τι εμποδίζει μια τέτοια... μεταμόσχευση; Η στρεβλή αντίληψη της παραδόσεως. Όπως γράφει ο νομπελίστας διανοούμενος Maurice Maeterlinck: «Σε κάθε σταυροδρόμι και μονοπάτι που οδηγεί στο μέλλον, η "παράδοση" έχει τοποθετήσει μύριους ανθρώπους να φυλάνε το παρελθόν». Κάτι τέτοιο όμως έκαναν και οι φύλακες του τάφου του Χριστού! "Απαγόρευαν"... κάθε κίνηση! Και από μέσα και από έξω. Αλίμονο αν, επίσης κάτι τέτοιο, είναι η φιλοδοξία των χριστιανών, των κληρικών, των διοικούντων την Εκκλησία... Ίσχυσε βεβαίως, και ευτυχώς τότε, η ειρωνεία των στίχων του Μηνολογίου του Μεγάλου Σαββάτου: «Μάτην φυλάττεις τόν τάφον, κουστωδία. Οὐ γάρ καθέξει τύμβος αὑτοζωΐαν». Να το ευχηθούμε και για το τώρα!

Από την όλη μακρά εισήγηση του Μητροπολίτη Σάμου, το κέντρο και η καρδιά ήταν, από το κεφάλαιο «Θέματα και προκλήσεις», η παράγραφος 2α με θέμα–τίτλο: Ἀνεστιότης.

Εστιάζονται σ’ αυτό θέματα καίρια και σπουδαία.

α. Η αίσθηση της κοινότητας και η ευθύνη των διοικούντων την κοινότητα·

β. Η θανατηφόρος τομή διαίρεσης μεταξύ κλήρου και λαού· και

γ. Η τραγική ατμόσφαιρα και συνθήκη της τέλεσης της Ευχαριστίας.

Ας δούμε τα θέματα σε αναλογία αντιστοίχισης με τα... αόρατα για κάποιους προβλήματα και κενά μας.

α. Ενορίες κατ’ επιλογήν (ακατηγόρητα)

Ναι! Έτσι είναι, όπως τα λέει ο Σεβασμιότατος: Οι πιστοί έχασαν την αίσθηση της κοινότητας. Η γενική, λόγω και μέσω μηδενισμού, αποδόμηση των κοινωνιών, αποδόμησε και αποδομεί και τις ενορίες. Τα δυνάμει πρόσωπα γίνονται "γνώμῃ" άτομα (εδώ "αποφασίζουν" πλέον οι ίδιοι το αν είναι... άντρας ή γυναίκα και όχι τα βιολογικά τους δεδομένα...!!), με υπόβαθρο σκέψεως την ελευθερία (βλέπε ασυδοσία), που φαντάζει ανοιχτότητα μυαλού, αυτόνομες ενέργειες, γενικώς «κάνω ό,τι θέλω εγώ».

Στην τωρινή συνήθη διαδρομή της ελληνικής πραγματικότητας η "εκκλησιαστική" συμμετοχή είναι μόνον η θεσμοποιημένη χρήση της κοινότητας–ενορίας σε κομβικά (κοινωνικώς επιβαλλόμενα) γεγονότα ζωής, όπως ο θάνατος (κατά βάσιν) και ο γάμος και το βάπτισμα (κατά συνθήκην). Όμως κοινότητα απαρτίζεται επί τῇ βάσει κοινής συνδετικής πίστεως και των εξ αυτής αντιλήψεων! Αυτό ίσχυε ακόμα και για τους αρχαίους Έλληνες, που έγραφαν ότι οι θεοί και οι ήρωες ήταν η βάση της κοινωνίας της πόλεως: «Θύσαντες καί ὁμόσαντες τοῖς θεοῖς καί τοῖς ἥρωσι τοῖς κατέχουσι τήν πόλιν, ἔδοξε τῇ βουλῇ καί τῷ δήμῳ...»!!

Αυτά όμως πλέον μας... τελειώσανε και ΔΕΝ ΥΠΑΡΧΕΙ κοινή βάση ΠΙΣΤΕΩΣ. Όποιος όμως κληρικός δεν θέλει να το δει, και αυτάρεσκα αυταπατάται από τα... πλήθη(!) της Μεγάλης Εβδομάδος (από ποια αναλογία πληθυσμού; Μας αρέσουν ατυχώς τα ψέματα) βολεύεται στην... επαγγελματική του επιτυχία! Και άσε τον Χριστό να φωνάζει για το μικρό ποίμνιο και την ζύμη, που βέβαια είναι ελάχιστη σε μέγεθος και πελώρια σε δυναμισμό. Αυτός ο δυναμισμός μεταλλάχτηκε σήμερα σε... φορμαλισμό κούφιο και άδειο. Πολλά είναι δυνατά και συμβαίνουν... Τι άραγε φανερώνει το να καυχάται υπεύθυνος κληρικός ότι «...ο κατάμεστος σήμερα ναός (τις άλλες μέρες οι γνωστές ευάριθμες ευσεβείς γιαγιάδες!!) αποδεικνύει ότι δεν έχουμε δικαίωμα απογοήτευσης... και ξέρουμε να μένουμε σταθεροί στην πίστη... Μας ενώνουν οι γιορτές και τα πανηγύρια και οι λιτανείες...»!!! Αυτό οπωσδήποτε και ασφαλώς, φανερώνει αυτάρεσκη υπνοβασία!! Τέτοιες σκέψεις είναι ηθελημένη αυταπάτη! Εκτός και αν ειδικώς οι λιτανείες είναι προσφερόμενη πασαρέλα για τα καινούργια συνολάκια των... αμφίων μας! Κάθε φορά και άλλο! Η λιτανεία–προσευχή είναι απόκρημνη θεολογία, όπως φαίνεται για κάποιους κληρικούς! Προσφέρεται ευκολότερα για PR και λαϊκισμούς "φροντίδας" για το πόπολο!

Χωρίς σαφή πίστη. Χωρίς δυνατότητα «δοῦναι λόγον» περί αυτής της πίστεώς μας. Με τον Χριστό... αποτροπαϊκή ασφάλεια και νεφελώδη και γενικοαόριστο αποδέκτη αιτημάτων (για κάλυψη από ανάγκες και κινδύνους), πιστεύει λοιπόν ο οποιοσδήποτε, ότι θα υπάρξει κοινότητα ενοριακή; Όσοι καταλαβαίνουν, όσοι βασανίζονται με την πίστη, όσοι απελπίζονται με την εκκλησιαστική ατμόσφαιρα, ψάχνουν και βρίσκουν ένα.. απάγκιο για να στεγάσουν την διαδρομή τους προς τον Χριστό. Τελείωσε το παρελθόν. Οι ενορίες είναι θέμα επιλογής και όχι διεύθυνσης κατοικίας. Ο παπάς που είναι πατέρας θα γεννήσει παιδιά, ο παπάς που είναι "επιχειρηματίας" θα έχει δραστηριότητες. Η "ατμόσφαιρα" κάθε ενορίας είναι δική της. Αλλού μπαίνεις στο Ναό και γαληνεύεις κι αλλού είναι διάχυτη η ταραχή ακόμη και από την συναρμογή της ετερόκλητης "διακόσμησης", κοινώς εκκλησιαστικό κιτς, με σημαίες του ελληνικού κράτους και... της ΑΕΚ, που αποκαλείται "βυζαντινή", ενώ το, υποτίθεται, "βυζαντινό" σύμβολο (δικέφαλος) άρχισε από τον Ισαάκιο Κομνηνό (1057-1059) και επεκράτησε από το 1250!! Δυστυχώς ξεχάσθηκαν τα όντως σύμβολα του μονογράμματος του Χριστού και των σχεδιασμών του Σταύρου Του και επικράτησε η ειδωλολατρική αφέλεια του δικεφάλου αετού haga της Παφλαγονίας, με το οποίο επέστεψαν και το πολύχρωμο αστείο στέμμα τους (μίτρα) κατά την υστεροβυζαντινή περίοδο και οι επίσκοποι. Και για το οποίο στέμμα, γράφει ο Δημήτριος Υψηλάντης στο έργο του «Τα μετά την Άλωσιν», ότι όταν το φόρεσαν όλοι «ἐγένοντο δεκτοί μετά πολλοῦ γέλωτος»!! Σήμερα ατυχώς... πάψαμε να γελάμε! Και οι κληρικοί και οι λαϊκοί...

β. Θανατηφόρος τομή διαίρεσης μεταξύ κλήρου και λαού.

Αρκεί να μπει κάποιος σε ένα μεγάλο Ναό για να το δει διά μιας. Υπάρχει πλέον και... δεύτερο τέμπλο!! Τα βυζαντινά θωράκια που προσδιόριζαν το θυσιαστήριο, σταδιακά, βοηθούντος και του μυστικιστικού στοιχείου, που αναπτυσσόταν ακόμη και από παρερμηνείες κειμένων απροσδιόριστής προέλευσης, ψήλωσε και απέκλεισε τον χώρο από τους... ανίερους πιστούς!!! Η Λειτουργία... "κουκουλώθηκε" και έγινε ιερατικό προνόμιο. Η πόρτα – Ωραία Πύλη – έκλεισε ήδη αμέσως μετά την είσοδο (Μεγάλη) των δώρων–προσφοράς. Στην Προηγιασμένη Λειτουργία είναι καθεστώς! Τα τελούμενα έγιναν αόρατα στους πιστούς. Ακόμη και σήμερα στο Άγιον Όρος και σε πολλά μοναστήρια επικρατεί και συνηθίζεται μια τέτοιου είδους στρεβλή θεολογία... Η γενική Ιερωσύνη ξεχάσθηκε και η ειδική υπερεξάρθηκε και έγινε κληρικαλισμός. Η τομή αυτή ιεροποιήθηκε και δεν έγινε αντιληπτό το ότι καταντήσαμε πλέον να υπάρχουν ΔΥΟ σώματα. Ο κλήρος και ο λαός. Όχι δύο λειτουργίες, αλλά δύο... "βασίλεια"! Το Σώμα του Χριστού δεν "έσπασε" για να μοιραστεί, όπως γίνεται με τον Αμνό της Ευχαριστίας, αλλά "έσπασε" για να διαιρεθεί!

Το τέμπλο, που έκοψε κάθε θέαση των τελουμένων από τους πιστούς, "χρειάστηκε" και προτείχισμα... θωρακίων (...ακόμα! Στο μέλλον ίσως... ψηλώσουν!!) για αποστασιοποίηση της ενόχλησης και για τεχνικές ρυθμίσεις στην μετάληψη, το αντίδωρο, το βάπτισμα, και τους γάμους. Όπως σωστά γράφει ο μητροπολίτης Σάμου: «...(Ο κληρικός)... κλειδώθηκε πίσω από μια εσωστρέφεια, που την ονόμασε παράδοση και σοβαρότητα, ενδιαφέρθηκε για το "φαίνεσθαι" και όχι για το "είναι", έκανε λαμπρά(!) έργα, αλλά δεν ελάμπρυνε τους ανθρώπους...»

γ. Η... λειτουργική μαγεία... Ναι μαγεία!

- Σε παρακαλώ, παππούλη, να κρατήσεις λίγο μισοκαμένο λιβάνι από το «Ἐξαιρέτως...» να μου το δώσεις για να θυμιάσουμε στο σπίτι που έχουμε καυγάδες πολλούς!!

Γνωστότατη παράκληση στους ιερείς από... «ευσεβείς χριστιανούς», που πηγαίνουν κάθε Κυριακή και γιορτή στην Θ. Ευχαριστία, φυσικά όχι εἰς τήν Ἀνάμνησιν τοῦ Χριστοῦ, αλλά "συμμετέχοντες" σε... μυστήρια που λίγο απέχουν (στη συνείδησή τους,) από τα Ελευσίνια! Για να μη πούμε για το άλλο αίτημα–παράκληση για ζέον, γιατί αν το επεξηγήσουμε είναι πιθανόν να μας εγκαλέσουν, με τον νόμο περί ασέμνων...!!

Το... αντίδωρο είναι μια άλλη επιβεβαίωση του μαγικού χαρακτήρα της Θείας Λειτουργίας. Πλείστοι όσοι χριστιανοί παρίστανται «ἵνα λάβωσι τό ἀντίδωρον», όπως γράφει ο μέγας Παπαδιαμάντης! Για το ΔΩΡΟ ούτε καν συζήτηση, ποια μετοχή;! Και στο αντίδωρο συνωστισμός προκειμένου να πάρουμε και για τους... κοιμώμενους ἐν τῷ οἴκῳ!! Αντιπροσωπευτική συμμετοχή και προσευχή με ανάθεση!!

Σε μια συνθήκη λοιπόν τέλεσης της Ευχαριστίας:

- στην οποία συνθήκη το χρονοπλαίσιο μετοχής είναι ελεύθερη επιλογή· καθένας δηλαδή πηγαίνει όποια στιγμή θέλει, όπως και φεύγει όποτε θέλει(!!)·

- στην οποία ούτε μπορούν, ούτε επιτρέπεται να μετάσχουν οι παριστάμενοι χριστιανοί, αφού κάτι τέτοιο έχει εκχωρηθεί κατ’ ανάθεση(;) στον ψάλτη·

- στην οποία δεν καταλαβαίνουν ΑΠΟΛΥΤΩΣ τίποτε! Τα λεξίδια και οι κατανοητές προτροπές δεν είναι συμμετοχική μετοχή και... μέθεξη! (Οι αντιρρήσεις είναι ευσεβής προφασιολογία, που ούτε αυτούς που τις ισχυρίζονται δεν πείθουν...)·

- στην οποία, το όλο concept (-όποτε θέλω πάω -είμαι MONO θεατής -δεν καταλαβαίνω ούτε λογικά ούτε συμβολικά τα τελούμενα) συντρίβει το ενδεχόμενο ΟΝΤΩΣ συμμετοχής και καταλήγει μια ευσεβής συνήθεια! ΠΩΣ ΦΑΝΤΑΖΟΜΑΣΤΕ καλυτέρευση;

Τέτοιες συνήθειες η σημερινή πραγματικότητα της διαλύει... Ακριβώς λοιπόν τώρα ζούμε αυτή την διάλυση και αντιδρούμε σαν... ζαλισμένα κοτόπουλα!!

Κάποιοι είναι κολλημένοι στο παρελθόν ως «εἰς βράχον ἀσφαλή καί βέβαιον», ενώ κάτι τέτοιο είναι μόνο η ΠΙΣΤΗ, και αυτοί αυτοσυστήνονται ως «φυλακές τῆς ἀληθείας»!

Άλλοι φοβούνται οτιδήποτε δεν ξέρουν, και αυτή τους την στάση την διαβάζουν ως... παράδοση, ενώ είναι απλώς καραμπινάτος εγωισμός!

Μαζί μ’ αυτά χώνεται στην διαφορετική αξιολόγηση και η κοσμική διαίρεση... συντηρητικοί και προοδευτικοί και η σούπα δένει!! Αυτό που χρειάζεται βεβαίως, είναι η ελευθερία από την αλαζονεία της αυτάρκειας, αλλά και από το πνεύμα της κοσμικής κριτικής.

Όπως ο σοφός μάρτυρας π. Παύλος Φλωρένσκυ γράφει:

«...Η ιδέα της Εκκλησίας δεν υπάρχει, αλλά υπάρχει ίδια η Εκκλησία, και για κάθε ζωντανό μέλος της η εκκλησιαστική ζωή είναι το πιο καθορισμένο και απτό πράγμα απ’ όλα όσα γνωρίζει. ...Αλλά δεν μπορούμε να οικειοποιηθούμε και να κατανοήσουμε την εκκλησιαστική ζωή, παρά με τη ζωή, όχι με αφηρημένες έννοιες. Αν ήταν αναγκαίο να την εκφράσουμε με κάποιους όρους, οι καταλληλότεροι δεν θα ήταν όροι δικανικοί και αρχαιολογικοί, αλλά βιολογικοί και αισθητικοί.»

Όλα τα παραπάνω είναι καλές διαγνώσεις!

Μετά δε ταύτα, τι;

Συνήθως: «Μη θίγεται τα κακώς κείμενα...!!», θέση που αποτελεί τον «εθνικό ύμνο» του διαβόλου.

Εκεί κατάντησε η εκκλησιαστική πραγματικότητα και συνθήκη! Και αυτό γιατί «θα έχουμε... σχίσμα...»!! Και αρχίζει το γαϊτανάκι του παλαιοημερολογιτισμού και των ακραίων ανοήτων!! Ναι όντως υπάρχουν ανόητοι! Ναι όντως υπάρχουν ακραίοι! Λοιπόν;; Θα τους αναβιβάσουμε στο βάθρο κριτού και δικαστού; Οι ακραίοι είναι ένα μικρό ποσοστό χριστιανών...! Οι κουρασμένοι και αδιάφοροι χριστιανοί είναι πλειοψηφία!! Τι αναγκάζει την Διοίκηση της Εκκλησίας άραγε, ώστε να αγωνιά μόνον για τους ανόητους ακραίους και να μη σκέφτεται καν τους κουρασμένους αδιάφορους, που όμως τους προσμετρά(!!) στο ποίμνιό της; Οι μεν είναι σιωπώντες, οι δε κραυγάζοντες. Η σιωπηλή κραυγή είναι ουσιαστικότερη (μητέρα του προφήτη Σαμουήλ) και τραγικότερες οι φωνασκίες, «περισσῶς ἔκραζον Σταυρωθήτω...

Για δύο τουλάχιστον θέματα είναι πιεστική ανάγκη να αρχίσει επιτέλους η αντιμετώπισή τους, γιατί είναι καίρια και ουσιωδώς θεμελιακά.

Πρώτον. Να ξαναζωντανέψει η πραγματική συμμετοχή των χριστιανών στις ενορίες. Συμμετοχή είναι εθελούσια μετοχή και ο ελεύθερος λόγος. Δεν είναι η στρούγκα βουβών προσώπων το ιδανικό της Εκκλησίας! Ο Πέτρος και ο Παύλος είχαν διχογνωμίες και καυγάδες. Δεν πειράζει να τσακωθούμε. Ας ενεργοποιήσουμε με όλες τις δυσκολίες την συμμετοχή των χριστιανών στις ενορίες, αν θέλουμε να έχουμε και να είμαστε ζωντανό σώμα και όχι θέατρο σκιών. Ας αρχίσει, επιτέλους, κάτι τέτοιο με το να ψηφίζουν τους Εκκλησιαστικούς Επιτρόπους (για μια πενταετία) οι συμμετέχοντες κατά Κυριακή τουλάχιστον χριστιανοί (φυσικά να σχηματισθούν ενοριακοί κατάλογοι, όπως υπήρχαν και στο παρελθόν) και οι εκλεγμένοι επίτροποι να λογοδοτούν κατ’ αρχάς στο ενοριακό σώμα, που θα τους εκλέξει. Η Μητρόπολη βεβαίως να έχει την επιβλέπουσα εποπτεία. 

Και δεύτερον. Με ακατανόητη την γλωσσική έκφραση της λατρείας, τίποτα υγιές και ακμαίο δεν μπορεί να γεννηθεί. Ας "επιτραπεί", λοιπόν, πειραματικά, σε όποια κωμόπολη ή πόλη υπάρχουν δύο και πλέον ενορίες, μία να τελεί τα μυστήρια στην καθημερινή νεοελληνική γλώσσα. Όποια θέλει και κατανοεί την αναγκαιότητα μιας τέτοιας αλλαγής.

Τι τραγωδία να γράφουμε... «ας επιτραπεί» για το αυτονόητο της προσευχής!! Λες και... επετράπη να λειτουργούν στα Καραμανλίδικα και στα Αρβανίτικα κατά το παρελθόν οι ενορίες!! Και κατά το απώτερο παρελθόν φαντάζεται κάποιος, ότι η Μονή των Δαλμάτων έκανε προσευχή στα ελληνικά; Πολύ περισσότερο οι ενορίες στις οποίες εκκλησιαζόντουσαν οι Αλεμάνοι (Γερμανοί) και οι Βαράγκοι και οι Σκυθες;; Φαίνεται πως σήμερα είμαστε χειρότερα και από αυτούς τους... "βάρβαρους"! Η Ελληνική Εκκλησία είναι η μόνη που δεν χρησιμοποιεί την ζώσα γλώσσα της στην λατρεία. Ακόμα και οι Ρώσοι άφησαν τα Σλαβονικά.

Η Εκκλησία του Χριστού, δεν είναι η σκοτεινή ταβέρνα του Βάρναλη όπου:
«πίνουμε πάντα μας σκυφτοί
.............................................. (και)
δειλοί, μοιραίοι κι άβουλοι αντάμα
προσμένουμε ίσως, κάποιο θάμα»
(Κ. Βάρναλη, Οι Μοιραίοι)

Ας "δώσουμε" στους ενορίτες αυτό το καταστατικά δωρηθέν από τον Χριστό δικαίωμα που τους ανήκει: Να προσεύχονται στον Πατέρα τους, γύρω από το Τραπέζι που τους κάνει ο Πατέρας τους, σε μια κατανοητή απ’ αυτούς γλώσσα. Όχι να μιλούν... άλλη γλώσσα ο Πατέρας και άλλη τα παιδιά! Κάτι τέτοιο είναι Βαβέλ, όχι οικογένεια!

Επιτέλους ο Γαμαλιήλ είναι πρόσωπο αναφοράς για τους χριστιανούς, γιατί υπέδειξε διαχρονικά τον αδιαμφισβήτητο τρόπο ελέγχου των ενεργειών της Εκκλησίας! Ας δοκιμάσουμε την επισήμανσή του! Φαντάζομαι συμφωνείτε πως τελικά κάτι παραπάνω ξέρει αυτός!!

Σωθείητε!

Εύχεσθε!

π. Θεοδόσιος Μαρτζούχος