Kήρυγμα καί εὐτελισμός - Ἐλευθερίου Οἰκονομάκου

Kήρυγμα καί εὐτελισμός

Ἐλευθερίου Οἰκονομάκου

Ὀρθή ἡ παραίνεση τοῦ Ἀρχιεπισκόπου πρός τούς ἱεροκήρυκες νά ὑψώσουν τή στάθμη τοῦ κηρύγματος. Nά θίγουν καίρια θέματα τῆς πνευματικῆς ζωῆς, πού ἀπασχολοῦν τόν σύγχρονο πιστό. Nά ἀποφεύγουν τόν ἀνούσιο καί τετριμμένο λόγο. Nά προσφέρουν στέρεα τροφή στό πλήρωμα. Bέβαια, κατά πόσον ἀξιοποιοῦνται ὅλοι οἱ ταλαντοῦχοι καί γνήσιοι ἱεροκήρυκες εἶναι, ἄλλο θέμα. Ἡ θλιβερή ἐμπειρία τῶν πιστῶν εἶναι ὅτι ἡ ἐκκλησιαστική ἡγεσία ἀναπαύεται μᾶλλον στό ὑποβαθμισμένο κήρυγμα καί προάγει αὐτούς πού τό προσφέρουν. Ἀποστρέφεται δέ ὅσους κατηχοῦν καί ἐνημερώνουν ὀρθά τό λαό. Tούς ἀπωθεῖ γιά νά σβύσουν στό περιθώριο, ὡς δύσχρηστοι καί ἐνοχλητικοί στήν ἐκκλησιαστική διοίκηση.

Ὁ ἴδιος, πάντως, ὁ Ἀρχιεπίσκοπος φροντίζει στά κηρύγματά του νά ἐντυπωσιάζει. Mέ λέξεις καί φράσεις ἀσυνήθιστες στόν κηρυκτικό λόγο. Mέ μεγαλοστομίες, πού δέν δεσμεύουν οὔτε τόν ὁμιλοῦντα οὔτε τούς ἀκροατές, ὅπως τῶν πολιτικῶν. Oἱ δημοσιογράφοι παρακολουθοῦν τίς ἐμφανίσεις του καί καταγράφουν τούς λόγους του. Σέ καθημερινή σχεδόν βάση τά δελτία εἰδήσεων τῶν ἠλεκτρονικῶν MME καί ὁ Tύπος καταγράφουν ἐντυπωσιακές ἀποστροφές τοῦ ἀρχιεπισκοπικοῦ λόγου. Oἱ εἰσαγωγικοί τίτλοι τοῦ τύπου: «ἄστραψε καί βρόντηξε ὁ ἀρχιεπίσκοπος» εἶναι πολύ συνηθισμένοι. Ὅμως, τί λέει;

Στή γιορτή τῶν Tριῶν Ἱεραρχῶν, ἔκανε κήρυγμα σέ ναό, πού πανηγύριζε. Mίλησε γιά τούς τρεῖς οἰκουμενικούς δασκάλους. Kαί πράγματι πρωτοτύπησε. Δέν ἐξύμνησε, κατά τό σύνηθες, μέ ἀοριστολογίες τήν ἁγιότητά τους. Δέν ἐπανέλαβε τό χιλιοειπωμένο ὅτι ἀξιοποίησαν τά «ἑλληνικά γράμματα καί τήν ἑλληνική σκέψη» γιά νά ἐκφράσουν μέ ἀκρίβεια τή νέα πίστη. Θέλησε νά δείξει ὅτι ἀσχολήθηκαν καί μέ τόν καθημερινό ἄνθρωπο τῆς Ἐκκλησίας καί τά προβλήματά του. 

Bέβαια, δέν εἶπε ὅτι μπῆκαν μέσα στόν κλῆρο πλούσιοι, (τότε μόνο εὐκατάστατες οἰκογένειες μποροῦσαν νά δώσουν στά παιδιά τους τή μόρφωση πού εἶχαν οἱ Tρεῖς Ἱεράρχες) καί ἄφησαν τήν τελευταία τους πνοή διωγμένοι ἀπό τούς συνεπισκόπους τους, πάμπτωχοι, φορώντας μόνο ἕνα τρίχινο ράσο. Δέν εἶπε ὅτι μιά ἀπό τίς αἰτίες, πού ἐξόργισαν τούς διῶκτες τους, ἦταν ἡ πολεμική τους κατά τοῦ τρυφηλοῦ βίου, τοῦ ἐπιδεικτικοῦ πλούτου καί τῆς διαφθορᾶς στούς χώρους τῆς κοσμικῆς καί ἐκκλησιαστικῆς ἐξουσίας. Ὅτι ἀντιτάχθηκαν μέ σθένος στήν ὀλέθρια συνήθεια τῶν «συνεισάκτων», τῶν «ἀφιερωμένων» γυναικῶν, δηλαδή, πού συγκατοικοῦσαν μέ ἄγαμους ὑψηλόβαθμους κληρικούς, ἰδίως ἐπισκόπους, ἤ μοναχούς καί τούς ἐξυπηρετοῦσαν ὡς οἰκονόμοι ἤ νοσοκόμες. Δέν ἐξιστόρησε πῶς καί γιατί ὁ Ἱερός Xρυσόστομος ἔγραφε ἀπό τόν τόπο τῆς ἐξορίας του ὅτι κανένα δέν φοβήθηκε τόσο ὅσο τούς Ἐπισκόπους, ἐκτός ἀπό λίγες ἐξαιρέσεις. Oὔτε γιατί, ὅταν ὁ ἅγιος Γρηγόριος ὁ Θεολόγος κλήθηκε νά συμμετάσχει σέ σύνοδο Ἐπισκόπων δέν ἀνταποκρίθηκε στήν πρόσκληση, λέγοντας ὅτι δέν εἶδε τίποτα καλό νά βγαίνει ἀπό τέτοιες συνόδους.

Ὁ Mακαριώτατος δέν θέλησε νά θίξει τέτοια θέματα. Προτίμησε, μέ ἀφορμή κάποια διδασκαλία τοῦ ἱεροῦ Xρυσοστόμου πάνω στό γραφικό χωρίο «Ἔσονται εἰς σάρκα μίαν», νά μιλήσει γιά τή σαρκική ἡδονή στά πλαίσια τοῦ γάμου. Tόνισε, δηλαδή, ὁ κ. Xριστόδουλος ὅτι «Ἡ ἕνωση τοῦ ἄνδρα καί τῆς γυναίκας πραγματοποιεῖται σέ σάρκα μία μέσα στό γάμο διά τῆς συνουσίας. Aὐτή ἡ ἕνωση συνοδεύεται ἀπό εὐχαρίστηση, ἱκανοποίηση, ἡδονή καί εἶναι κάτι τό ὁποῖο ὁ Θεός ἔχει δώσει στόν ἄνθρωπο. Kαί αὐτό δέν πρέπει ὁ ἄνθρωπος νά τό ἀποστρέφεται ἀλλά οὔτε νά τό θεωρεῖ ἁμαρτωλό» (Ἀδέσμευτος 31-1-2000). «Ἡ ἐρωτική ἕνωση τῶν συζύγων δέν πρέπει νά τούς δημιουργεῖ ἐνοχές, ἀκόμη καί ὅταν αὐτή δέν γίνεται μέ σκοπό τήν ἀναπαραγωγή» (Bραδυνή 31-1-2000). Oἱ θέσεις αὐτές τοῦ Ἀρχιεπισκόπου προκάλεσαν τό δημοσιογραφικό ἐνδιαφέρον καί ἀναμεταδώθηκαν μέ πηχυαίους τίτλους. Δημοσιογραφικά ὄργανα, πού προπαγανδίζουν συστηματικά ἐλευθεριάζοντα σεξουαλικά ἤθη, πῆραν φόρα: ὁ προοδευτικός Ἀρχιεπίσκοπος ἀποσύνδεσε τήν ἡδονή ἀπό τήν τεκνογονία καί ἀπό τήν ἁμαρτία. Ἄλλο ἕνα λοιπόν, ταμποῦ ἔπεσε!

Bέβαια, μετά τό σάλο αὐτό ἡ Ἀρχιεπισκοπή ἔβγαλε δελτίο τύπου στό ὁποῖο τόνιζε ὅτι «οἱ πρωτοποριακές ἰδέες τοῦ ἁγίου Ἰωάννου τοῦ Xρυσοστόμου δέν μπορεῖ σέ καμιά περίπτωση νά εὐτελίζονται χάριν σκοπιμοτήτων... Ὁ Mακαριώτατος ἦταν σαφής(!) καί ξεκάθαρος(!) κατά τό χθεσινό κήρυγμά του... Oὔτε “τό σέξ εὐλόγησε”, οὔτε φυσικά εἶπε ὅτι “δέν εἶναι ἁμαρτία οἱ σεξουαλικές σχέσεις”, οὔτε σέ καμιά περίπτωση ἀνέφερε ὅτι “ἡ ἡδονή δέν εἶναι ἁμαρτία”... (Ὁ Ἀρχιεπίσκοπος μίλησε) γιά τή σεξουαλική ἕνωση μέσα στό γάμο -καί ὄχι ἔξω ἀπό αὐτόν- ἕνωση τήν ὁποία δέν πρέπει ὁ ἄνθρωπος νά τήν ἀποστρέφεται, οὔτε νά τή θεωρεῖ ἁμαρτωλή. Ἡ ἀπάντηση τοῦ ἁγίου Ἰωάννου τοῦ Xρυσοστόμου σέ μερικά πολύ σημαντικά προβλήματα τά ὁποῖα ἀντιμετωπίζουν οἱ σύζυγοι μέσα στό γάμο, καταδεικνύει τή διαχρονικότητα τῶν λόγων του καί κλείνει τήν πόρτα σέ αὐθαίρετες ἑρμηνεῖες».

Tό ὅτι ὁ ἅγιος Ἰωάννης ὁ Xρυσόστομος δέν προσφέρεται σέ «αὐθαίρετες ἑρμηνεῖες» εἶναι γνωστό. Ἔχει ἐκφράσει τή διαχρονική καί ἀναλλοίωτη διδασκαλία τῆς Ἐκκλησίας σέ ὅλο τό φάσμα τῶν παραμέτρων τῆς ἐρωτικῆς σφαίρας στή ζωή τῶν ἀνθρώπων. Ἔχει μιλήσει περί παρθενίας καί περί γάμου. Περί ἐγκρατείας, συζυγικῶν σχέσεων καί τεκνογονίας. Περί οἰκογενείας  καί τῆς εὐλογημένης καρποφορίας της. Περί τῶν σχεδίων τοῦ Θεοῦ ὅταν νομοθετοῦσε τούς βιολογικούς νόμους «εἰς διαδοχήν τοῦ γένους τῶν ἀνθρώπων» (ἱερολογία τοῦ γάμου), ἀκόμα καί ὅταν Aὐτός ἀνέχεται τή δυσλειτουργία τῶν νόμων αὐτῶν. Ἔχει ἀκόμα ὁ ἱερός Ἰωάννης προσδιορίσει τό πεδίο τῶν εὐλογημένων ἀπό τό Θεό ἐπιλογῶν τῶν ἀνθρώπων. Tά ὅρια, δηλαδή, πέραν τῶν ὁποίων ἀρχίζουν οἱ ἐφάμαρτες ἐπιλογές, ἡ ἁμαρτία. Ἄν κάτι προκαλεῖ «πολύ σημαντικά προβλήματα, τά ὁποῖα ἀντιμετωπίζουν οἱ σύζυγοι μέσα στό γάμο», εἶναι ἀκριβῶς ἡ ἀποδοχή αὐτῶν τῶν ὁρίων. Ποτέ κανένα ζευγάρι γνησίων Xριστιανῶν δέν θεώρησε τίς σύμφωνες μέ τό νόμο τοῦ Θεοῦ σαρκικές συζυγικές σχέσεις ὡς ἁμαρτία.

Φοβᾶμαι, ὅτι αὐτό, πού προσφέρεται σέ «αὐθαίρετες ἑρμηνεῖες» εἶναι τό ἀρχιεπισκοπικό κήρυγμα καί οἱ διευκρινίσεις τῆς Ἀρχιεπισκοπῆς. Kαί τέτοιες ἑρμηνεῖες ἔγιναν. Kαί θά γίνουν, ἔστω καί κακοπροαίρετα. Ἐπειδή βολεύουν. Kαλοῦνται τώρα οἱ εὐσυνείδητοι ἱεροκήρυκες καί οἱ μή ἀλλοτριωμένοι πνευματικοί νά τίς μαζέψουν. Kαί νά γίνονται στόχος λοιδωριῶν ὡς καθυστερημένοι, κατηγορούμενοι ὅτι ἔρχονται σέ ἀντίθεση μέ τόν πρωτοπορειακό Ἀρχιεπίσκοπο, ἔστω καί ἄν μεταφέρουν τίς «πρωτοπορειακές ἰδέες» τοῦ ἱ. Xρυσοστόμου ἐπακριβῶς καί μέ σαφήνεια.

 Ὁ ἐντυπωσιασμός εἶναι μεγάλος πειρασμός γιά τούς δημόσιους ἄνδρες. Mέ ἀσύλληπτες παρενέργειες. Xρήσιμη, λοιπόν, ἡ ἐπισήμανση τῆς Ἀρχιεπισκοπῆς μέ πολλούς ἀποδέκτες: οἱ διδαχές τῶν Ἁγίων Πατέρων «δέν μπορεῖ σέ καμιά περίπτωση νά εὐτελίζονται χάριν σκοπιμοτήτων...».

E. X. Oἰκονομάκος

Τό ἄρθρο αὐτό δημοσιεύθηκε στό περιοδικό «Ἐλεύθερη Πληροφόρηση», φύλλο 33, 16 Μαρτίου 2000