Άγνωστος... «μεγαλομάρτυρας» - π.Θεοδόσιος Μαρτζούχος

 Άγνωστος... «μεγαλομάρτυρας»

π.Θεοδόσιος Μαρτζούχος

«Οἱ μαρτυρήσαντες διά Χριστόν» αποτελούσαν για την Εκκλησία του Χριστού την δόξα Της και την «ανάπαυση των κροτάφων της». Ήταν η επιβεβαίωση της αλήθειας Της, που γέννησε μάρτυρες οι οποίοι φώναζαν στους αδερφούς τους: «Στο τέλος μου είναι η αρχή μου»... [T. S. Eliot, Τέσσερα κουαρτέτα, V. (τέλος)].

Οι διηγήσεις των μαρτυρίων των Χριστιανών των τριακοσίων πρώτων χρόνων είναι στις περισσότερες φορές τα πρακτικά των δικαστηρίων του Ρωμαϊκού κατεστημένου, που τους θεωρούσε υπαίτιους για «έγκλημα καθοσιώσεως» και με υπηρεσιακή απλότητα και αμεσότητα κατέγραφε τα διαμειβόμενα στις δίκες.

Αυτά τα κείμενα έχουν σαφήνεια, ενάργεια και αφοπλιστική αμεσότητα ακόμα και για τα λάθη των Χριστιανών (αφελείς εισπηδώντες μάρτυρες: βρόγχους και βράχους έχετε...!!). Ονομάζονται Πράξεις των Ανθυπάτων (Acta Proconsularia). Αργότερα υπήρξαν βιογραφίες ασκητών και κληρικών συνήθως και λιγότερο καθημερινών Χριστιανών (ίσως επειδή οι πρώτοι αποτελούσαν τους οδηγούς... χωρίς αυτό να είναι δικαιολογημένο και σωστό), που γινόντουσαν ανάγνωσμα στις λειτουργικές συνάξεις και ονομάστηκαν αυτού του είδους τα βιβλία Συναξάρια (Αναγνώσματα ακολουθιών δηλαδή).

Εδώ παρεισέφρησαν τα προβλήματα. Χωρίς απαραιτήτως να δέχονται όλοι την αντίληψη της fraus pia, της ευσεβούς απάτης, πάντως άρχισαν προσθήκες, "επεξηγήσεις", "αναλύσεις" διδακτικές που ατυχώς ιεροποίησαν αυτά τα κείμενα, συγχρόνως τα "γέμισαν" μυθεύματα, και τους έδωσαν κύρος που δεν είχαν. Η διαδρομή των ετών και οι ευσεβείς παρεμβάσεις ανάγκασαν τον αρχιεπίσκοπο Θεσσαλονίκης Συμεών (1381-1429) να γίνει... μεταφραστής, δηλαδή επεξηγητής και καθαιρέτης της «ἐπιπολαζούσης κόνεως» από των μνημείων της αληθείας. Αργότερα (μόλις σε λιγότερα από τετρακόσια χρόνια) ο Νικόδημος ο Αγιορείτης γράφει στην εισαγωγή του δικού του Συναξαριστή ότι: Παρ’ ότι «περιττόν δίς τίκτειν, τό τεχθέν ἅπαξ καλῶς...», όμως «ἐπεμελήθημεν ἵνα καθαρίσωμεν... ἀπό τά ἐν τῷ Συναξαριστῇ περιεχόμενα ἐναντία τῇ Θείᾳ Γραφῇ καί ἀντίθετα παρά τῷ ὀρθῷ λόγῳ καί τοῖς κριτικοῖς... (και)... Πρός τούτοις τά ἀσυμβίβαστα, ὅσον δυνατόν ἡμῖν, συνεβιβάσαμεν, τά ἄτακτα ἐρρυθμίσαμεν, τά ἀσαφή ἐσαφηνίσαμεν, τά ἀντιφατικά καί ἀνάρμοστα συνηρμόσαμεν... δέν ἦτον πλέον ἄτακτον καί ἀνεπιμέλητον, ὡσάν ὁ Συναξαριστής...» (Πρόλογος: Ἁπάσι τοῖς ἐντευξομένοις, επιλογή από σελ. κθ΄- λγ΄).

Μέσα σ’ αυτήν την σύγχυση και ασάφεια, η σημερινή εποχή "κρέμασε" την διαδρομή της πίστης των χριστιανών στα θαύματα των αγίων και στα εντυπωσιακά των διηγήσεων, πολλές από τις οποίες είναι τερατολογικές αθεολόγητες υπερβολές (Παναγία, που ράβει σφαγμένον ο οποίος κρύβεται... μη τον σκοτώσουν!!) θέλοντας να αγνοεί ότι δεν είναι η πίστη αναγκαστική πορεία και δεν γεννάει το θαύμα την πίστη απαραιτήτως. Η περίπτωση των Εβραίων της εποχής του Χριστού κραυγάζει περί τούτου...

Αυτές τις μέρες λοιπόν γιορτάζουμε τον... "μεγαλομάρτυρα" (!!!!) Φανούριο του οποίου δεν υπάρχει ούτε καν με τα προηγούμενα προβλήματα συναξάριο. Ούτε καν όνομα! Μια εικόνα αγνώστου μάρτυρος με κάποιες απεικονίσεις των συνήθων μαρτυρικών ταλαιπωριών, με κατεστραμμένο το όνομα, πήρε το προσδιοριστικό επίθετο Φανούριος γιατί... φανερώθηκε. Χτίστηκε πάνω στο όνομα μια θεολογική πρόληψη εύρεσης-φανέρωσης των χαμένων (πράγματα) ή των αναζητουμένων (...γαμπρός-νύφες, ίλεως Κύριε) και η όλη συναξαριακή... "βιοτή" «ὡς σπινθήρες ἐν καλάμῃ» εξαπλώθηκε!

Εμείς οι κληρικοί όχι απλώς ανεχθήκαμε το θέμα, αλλά το κάναμε τηλεοπτικές εκπομπές λέγοντας "παραμύθια" περί του βίου του και προτρέποντας τους ακροατές-θεατές «εἰς ἐπίσκεψιν τῆς... μονῆς μας, πού θά ἑορτάσει... τόν μεγαλομάρτυρα μέ ἀρχιερατικές παραστάσεις στόν Ἑσπερινό καί τήν Θ. Λειτουργία»! (π. Ν. Μ.).

Οι χριστιανές γυναίκες, επιρρεπείς σε εύκολες δεισιδαιμονίες και προλήψεις, επιδόθηκαν σε παρασκευή "πλακουντίων" με ανυπόστατες φαντασιώσεις για την μητέρα του μάρτυρα "Φανουρίου" και για υπόσχεση-τάμα εκζητήσεων απωλεσθέντων αντικειμένων ή εύρεσης επιθυμητών λύσεων στα θέματα γάμου...!!

Χάσαμε έτσι το βασικό και ουσιώδες κάθε μάρτυρος, που είναι η σταθερότητα στην αγάπη του Χριστού και η μέχρι θανάτου εμμονή στην πίστη-εμπιστοσύνη σ’ Αυτόν, και ασχολούμαστε με αφελείς προλήψεις που ατυχώς δίνουν στις συνειδήσεις των απλουστέρων την αυταπάτη… πίστεως!!

Παραθέτουμε συνημμένα μια "συναξαριακή" ανάγνωση του... βίου του μάρτυρα "Φανουρίου" για ελευθερία μας από προλήψεις και για υγιά πρόσληψη της πίστεως.–

................................................................

Άγιος Μάρτυρας «Φανούριος»

Όταν είμασταν παιδιά στο σχολείο διαβάζαμε και προσπαθούσαμε να είμαστε συνεπείς, όχι επειδή είχαμε καταλάβει την αξία και την προσφορά για την ζωή μας της μόρφωσης αλλά για να πάρουμε καλό βαθμό και να μας πει ο δάσκαλος μπράβο. Μια ιδιότυπη υστεροβουλία μας κινούσε. Μια φιλαυτία «σωστή». Δίναμε για να πάρουμε. Αγωνιζόμαστε για να ακούσουμε έπαινο. Δεν είχαμε καταλάβει ότι η υπόθεση ήταν δική μας και το κέρδος της ήταν προσωπικό. Τότε εκτελούσαμε εντολές έστω και λιγάκι μεμψίμοιρα και από σκοπιμότητα.

Όμως, παρ’ ότι τα κίνητρα δεν ήταν τελείως καθαρά, το αποτέλεσμα ήταν θετικό. Η γνώση έγινε κτήμα μας και μας φώτισε τον δρόμο.

 Με τον ίδιο τρόπο και στην σχέση μας με τον Μεγάλο Διδάσκαλο τον Χριστό. Ξεκινάμε την επικοινωνία μας μαζί Του για να «πάρουμε καλό βαθμό και να μας πει μπράβο». Τηρούμε το θέλημά Του για την αποφυγή προβλημάτων (..να μην πάμε στην κόλαση) και για να «λάβωμε μισθό» τον Παράδεισο. Έτσι, ενεργούσαμε «απατώντας» την φιλαυτία και ιδιοτέλειά μας, γιατί είναι πολύ βαθειά ριζωμένες μέσα μας και πρέπει κατ’ αρχάς να τις «θρέψουμε»! Όμως από την γεύση της ποιότητας της τροφής, που δίνει ο Χριστός, σιγά-σιγά καταλαβαίνουμε ότι η φιλαυτία και η ιδιοτέλεια… δεν μας συμφέρουν! Ότι μολύνουν και πικραίνουν την τροφή. Και αρχίζουμε σιγά-σιγά να αγαπάμε και στην συνέχεια και χωρίς υστεροβουλία! Αυτό βέβαια μετά από μακρά διαδρομή και συνεπή πορεία χρόνων. Κάποια στιγμή ο τρόπος και το ήθος του Χριστού γίνεται και δικό μας περιεχόμενο και αρχίζουμε να αγαπάμε την θυσία και να μας είναι αυτονόητη η προσφορά και να καταλαβαίνουμε την ηλικιακή πνευματική προσαρμογή στο θέλημα του Θεού. Πρώτα ως συμπεριφορά μετά ως επιδίωξη στόχων και στο τέλος ως Αγάπη. Ως αγάπη που «θυσιάζει» τον εαυτό της χάριν των αγαπημένων.

Οι Χριστιανοί έβλεπαν και βλέπουν και μαθαίνουν αυτό το ήθος και τον τρόπο, στην ζωή των προχωρημένων πνευματικά αδελφών τους, μαρτύρων και αγίων.

Η Εκκλησία του Χριστού στηρίχθηκε πάνω στα αίματα, της αγάπης για τον Χριστό, των μαρτύρων. Τα «θεμέλια» της Εκκλησίας είναι ποτισμένα από αυτά τα αίματα και γι’ αυτό καρποφορούν [τους μαθαίνουν τον τρόπο ζωής] χριστιανούς, δυο χιλιάδες χρόνια τώρα. Άλλωστε «αίμα μαρτύρων, σπορά Χριστιανών».

Υπάρχουν μάρτυρες, γνωστοί και επώνυμοι, λίγοι αριθμητικά σε σύγκριση με το σύνολο των «διά Χριστόν τελειωθέντων» Και πάρα πολλοί, άγνωστοι σε μας και ανώνυμοι, εξ’ ίσου όμως πολύτιμοι στον Χριστό όσο και οι γνωστοί! Ένας από αυτούς τους αγνώστους σε μας μάρτυρες, έκανε φανερή την ύπαρξή του με μια εικόνα του που βρέθηκε παλαιότερα (1560;) στην Ρόδο, που τον εμφάνιζε ως νέο στην ηλικία μάρτυρα με παραστάσεις του μαρτυρίου του στα πλαίσια της εικόνας, όμως με κατεστραμμένη την ονομασία του μάρτυρα.

Οι τότε χριστιανοί τον ονόμασαν «Φανούριο» γιατί φανέρωσε, με τον έστω και ατελή αυτόν τρόπο, την ύπαρξή του σε μας.

Όλοι οι μάρτυρες έχουν παρρησία στον Χριστό, για την αγάπη του οποίου έχυσαν το αίμα τους, να Του ζητούν ό,τι θέλουν, όπως περιγράφεται στην Αποκάλυψη. Έτσι και ο άγιος Φανούριος. Ζητά από τον Χριστό ό,τι τον παρακαλέσουμε. Όσο σωστότερο όμως το αίτημα, τόσο πιθανότερη η ικανοποίησή του.

Κάθε προσφορά όμως (από μια φανουρόπιτα μέχρι πολύ μεγαλύτερα πράγματα ή ακόμα ίσως και η προσφορά του εαυτού μας...) έχει σύμμεικτα τα κίνητρα. Ξεκινάει όπως είπαμε, ωφελιμιστικά, με το τί θα πάρω εγώ και σιγά-σιγά βγαίνει από τον εαυτούλη της σε μια ανιδιοτελή προσφορά αγάπης.

Έτσι και μεις. Κάνοντας μια «φανουρόπιτα αιτήσεως», σιγά-σιγά θα κάνουμε μια «φανουρόπιτα θυσίας» και προσφοράς από αγάπη για το πρόσωπο του μάρτυρα αδελφού μας και για τους αδελφούς της ενορίας μας.

Βλέποντας και θαυμάζοντας τον άγιο Μάρτυρα, θα μαθαίνουμε και μεις την ανιδιοτελή αγάπη σε αρχικά και μικρά πράγματα της ζωής ακολουθώντας τον στην πολλή του αγάπη, αφού εκείνος δεν δίστασε, να θυσιάσει την ζωή του για τον Χριστό.

Ο άγιος «Φανούριος» λοιπόν μας μαθαίνει την αγάπη για τον Χριστό βοηθώντας μας στη νηπιακή πνευματική μας ηλικία με το να ζητάει από τον Χριστό, ικανοποίηση των αφελών ιδιοτελών αιτημάτων μας.

Προσβλέποντας στο πρόσωπό του, ας αφηνόμαστε να διδασκόμαστε αυτήν την πνευματική πορεία ωριμότητας. Από τα αρχικά και στοιχειώδη της «παιδικής απαιτήσεως», στα ώριμα και θυσιαστικά μιας πορείας αγάπης.

Για όποιον λόγο λοιπόν και αν φέραμε την φανουρόπιτα, ας μη μένουμε εκεί. Πάντα υπάρχει μεγαλύτερη πνευματική ηλικία. Οι χριστιανοί αναφέρονται στις Πράξεις ως «οἱ τῆς ὁδοῦ». Δηλαδή αυτοί που ανεβαίνουν διαρκώς τα σκαλοπάτια προς την Βασιλεία του Θεού.

Αυτονόητο ότι κάθε σκαλοπάτι δίνει στον αναβαίνοντα άλλο βεληνεκές ορατότητας.