Τα όπλα για να διαβούμε την ψυχική μας έρημο - π. Θεοδόσιος Μαρτζούχος

 Κυριακή της Τυρινής

 Τα όπλα για να διαβούμε την ψυχική μας έρημο

π. Θεοδόσιος Μαρτζούχος

Αύριο είναι Σαρακοστή! Αρχίζει δηλαδή η περίοδος προετοιμασίας για το Πάσχα. Έχει αρχίσει σαν προεργασία ήδη, με την έναρξη του Τριωδίου, αλλά από αύριο μπαίνουμε στην καθ’ αυτό προετοιμασία για το Πάσχα.

Για τη διάβασή μας από μία κατάσταση δουλείας σε μια κατάσταση ελευθερίας. Άλλωστε η λέξη «Πάσχα» είναι εβραϊκή και σημαίνει ακριβώς τη διάβαση «από» σε μια κατάσταση «εις». Από τη δουλεία εις την κατάσταση ελευθερίας.

Είναι, φυσικά, ένας κόπος όλη αυτή η διαδρομή. Ας θυμηθούμε λιγάκι το περιστατικό της Παλαιάς Διαθήκης, των σαράντα ετών ταλαιπωρίας αυτών των ανθρώπων, μέχρι να φτάσουν στη γη της Επαγγελίας. Οι σαράντα ημέρες της νηστείας του Πάσχα είναι μια, θα λέγαμε, «αντιστοίχιση πνευματική». Μπορεί να πει κάποιος βέβαια, «ευτυχώς εμάς δεν είναι σαράντα χρόνια, είναι σαράντα ημέρες», με τις οποίες θέλουμε να ξεκαθαρίσαμε μ’ αυτή την προσπάθεια, την πορεία μας προς την Γη της Επαγγελίας, που είναι ο Χριστός.

Ξεκινάει κανείς με την Σαρακοστή έναν πόλεμο. Έναν πόλεμο βασικά με τον εαυτό του, όχι με τους Αιγυπτίους, ούτε με εξωτερικές συνθήκες. Γιατί το μεγαλύτερο πρόβλημα, που κουβαλάμε ο καθένας μας, είναι ο εαυτός μας. Έστω κι αν δεν το καταλαβαίνουμε, ουσιαστικά ο πραγματικός πόλεμος είναι με τον εαυτό μας. Ο εαυτός μας μάς προδίδει στις αποφάσεις μας. Ο εαυτός μας αλλάζει τοποθετήσεις. Ο εαυτός μας κάνει λάθος επιλογές. Έστω κι αν αντιλαμβανόμαστε θεωρητικά το σωστό, όμως προσπαθώντας να αγαπήσουμε τον Χριστό, πολλές φορές είναι αυτό που λέει ο Απόστολος Παύλος: «Αυτό το οποίο δεν θέλω, εκείνο πράττω».

Ξεκινάει, δηλαδή, ένας πόλεμος με τον εαυτό μας από αύριο. Αλλά, με τι όμως όπλα; Η Εκκλησία λέει ότι ξεκινάει με τρία όπλα: Με τη νηστεία, την προσευχή και την ελεημοσύνη.

Η νηστεία, είναι ένα όπλο, αλλά είναι και ένα μέτρο, ένας δείχτης της ελπίδας, που κουβαλάει η καρδιά μας.

Η προσευχή, είναι ένα όπλο, αλλά είναι επίσης ένα μέτρο της πίστης, που ο καθένας μας έχει.

Και η ελεημοσύνη, είναι ένα όπλο, αλλά είναι κυριολεκτικώς και το μέτρο της αγάπης που έχουμε.

Ο Απόστολος Παύλος στο δεκατρία κεφάλαιο της πρώτης προς Κορινθίους επιστολής του, αφού περιγράφει εντυπωσιακά το τι είναι αγάπη, στο τέλος λέει ότι μένουν τα τρία ταύτα: Πίστις, Ελπίς, Αγάπη· μείζων δε τούτων η Αγάπη. Όλα τα υπόλοιπα φεύγουν, χάνονται. Μένουν αυτά τα τρία: Η Πίστη, η Ελπίδα και η Αγάπη. Είπαμε πριν: Η νηστεία είναι ένα όπλο και ένα μέτρο ελπίδας, η προσευχή είναι ένα όπλο και ένα μέτρο πίστης και η ελεημοσύνη είναι ένα όπλο και ένα μέτρο αγάπης.

Ας δούμε το πρώτο όπλο, την νηστεία.

Είμαστε και ζούμε σε μια κοινωνία κορεσμού, η οποία όμως κοινωνία κορεσμού επειδή ακριβώς όταν μια επιθυμία φτάσει στο άκρο της αρρωσταίνει, δεν ικανοποιείται! Δεν αντέχει η κοινωνία μας ούτε την στέρηση ούτε την κακοπέραση. Και τα δυο την ενοχλούν. Είμαστε όλοι μας, να μη κοροϊδευόμαστε, ένα σώμα τόσο αφόρητα άδειο πνευματικά, ώστε μπουκώνουμε από κάθε είσοδο, το στόμα, τα μάτια, τα αυτιά, με λύσσα, ό,τι μπορούν να πάρουν, μπας και γεμίσει το κενό! Δεν γεμίζει όμως έτσι αυτό το κενό που κουβαλάμε και προσπαθούμε μ’ αυτόν τον λανθασμένο τρόπο να το χορτάσουμε…

Τα καϋμένα τα παιδιά μας, ακολουθώντας μας βιώνουν κι αυτά το αφόρητο κενό που γεννάει κενές σχέσεις, κενούς τρόπους, κενούς ανθρώπους, και μη αντέχοντάς το (Μεσ’ στης ψυχής μου το κενό, μεγάλο σαν τον Ουρανό…, Ν. Λαπαθιώτης) οδηγούνται στην χρήση ουσιών για μια, έστω και για λίγο, αίσθηση χορτασμού και ικανοποίησης. Οι στατιστικές λένε ότι στον Ευρωπαϊκό χώρο ποσοστό άνω του 50% έχει δοκιμάσει τέτοια ψυχότροπα, γεγονός που είναι η πλέον κραυγαλέα απόδειξη του απέραντου κενού της… κοινωνίας μας.

Με τη νηστεία, λοιπόν, και με την εκούσια στέρηση δημιουργούμε οι Χριστιανοί ένα κενό. Αυτό αποσκοπεί και βασίζεται (όταν είναι σωστά τα πράγματα) στην ελπίδα ότι αυτόν τον κενό «χώρο» που δημιουργήσαμε εκουσίως, θα ’ρθει ο Χριστός και θα τον «γεμίσει». Γι’ αυτό είπαμε πιο πριν, ότι η νηστεία είναι όπλο και μέτρο της ελπίδας, την οποία ο καθένας μας κουβαλάει και η οποία εκφράζεται με την προτρεπτική προσευχή: «.... και πάσαν την ζωήν ημών, Χριστώ των Θεώ, παραθώμεθα».

Η νηστεία δεν είναι μια ασκητική γυμναστική. Δεν είναι μία στέρηση, δεν είναι ένας βιολογικός τρόπος ζωής. Είναι ένας θυσιαστικός τρόπος ζωής. Οι τροφές είναι χωρισμένες σε τροφές με πρωτεΐνες και λιπίδια, και σε τροφές με λιγότερες πρωτεΐνες και χωρίς λιπίδια. Έτσι ταξινομούνται οι νηστήσιμες και οι αρτύσιμες τροφές. Ο κόπος, λοιπόν, είναι να αδειάσουμε από την αίσθηση του κορεσμού, της ικανοποίησης των επιθυμιών, που πολλές φορές γεννάει ένα σώμα, το οποίο είναι κορεσμένο κατά πάντα. Όταν λοιπόν ξεκινάμε τη νηστεία, ξεκινάμε θυσιάζοντας, παρακαλώντας και ελπίζοντας, ο Χριστός, σ’ αυτό το κενό που εκούσια δημιουργήσαμε, νάρθει να γίνει Αυτός τροφή και χορτασμός και ικανοποίηση.

Το δεύτερο όπλο, που είπαμε, είναι η προσευχή. Δεν εννοούμε την προσευχή εδώ, στο ναό. Εδώ, στην κοινή λατρεία, η προσευχή είναι επικίνδυνη. Ο παπάς μπορεί να είναι ένας θεατρίνος! Οι άνθρωποι να περιεργάζονται τον διπλανό. Να φοράν τα καλά τους ρούχα για να έρθουν, γιατί το νομίζουν ότι είναι μία σχέση η οποία έχει τα παρεπόμενα των κοινωνικών συναναστροφών.

Προσευχή είναι αυτή που κάνουμε ολομόναχοι, στο δωμάτιό μας, μπροστά σ’ ένα τοίχο-σε μια εικόνα, και είναι η προσευχή μια συνάντηση της καρδιάς μας με την καρδιά του Χριστού. Αυτό απαιτεί η πίστη μας, αν Τον εμπιστευόμαστε. Όταν απογυμνωμένοι απ’ οτιδήποτε, στεκόμαστε μπροστά Του και έχουμε την αίσθηση ότι εκεί μπροστά μας παραμένει παρών και ο Θεός Πατέρας μας.

Πολλές φορές οι άνθρωποι λένε: «Δεν έχω τι να πω». Δεν χρειάζεται να πεις. Χρειάζεται να ακούσεις. Πάρα πολλές φορές χρειαζόμαστε όλοι μας να ακούσουμε. Ο Θεός ξέρει, τι έχουμε να του πούμε. Εμείς δεν ξέρουμε, τι έχει Αυτός να μας πει. Αν το καταλάβουμε αυτό σωστά, σιγά-σιγά η καρδιά μας θα γεμίσει με τη χαρά της επικοινωνίας, η οποία θα έρχεται από μέρους Του και θα καλύπτει εμάς. Τότε, η ώρα της προσευχής θα μας είναι προσδοκία, όχι αγγαρεία. Τότε, θα γίνει ραντεβού η προσευχή με το πιο αγαπημένο πρόσωπο. Θάναι μια προσευχή πίστης και σιωπής. Και το αποτέλεσμα θα είναι χαρά, γαλήνη και πληρότητα εσωτερική. Τότε, σε συνέχεια της νηστείας, θα απογυμνώνουμε τον εαυτό μας από ό,τιδήποτε θα εμποδίζει την συνάντηση, και θάρχεται Αυτός να μας ντύνει και να μας τρέφει!

Όταν υπάρξουν και γίνουν αυτά, από εκεί και μετά μπαίνουμε στο τρίτο σκαλοπάτι-όπλο, στην ελεημοσύνη, η οποία μας υπομιμνήσκει ότι τίποτα δεν μπορούμε να πούμε πως μας ανήκει!

Γυμνοί γεννηθήκαμε και γυμνοί θα φύγουμε, λέει ο Ιώβ στο βιβλίο του. Βγήκα γυμνός, λέει, απ’ την κοιλιά της μάνας μου και θα επιστρέψω γυμνός στη γη και στο Θεό, ο οποίος με δημιούργησε. Πλούτος μας δεν είναι ό,τι κρατάμε ή έχουμε. Πλούτος μας είναι ό,τι δίνουμε. Και προσέξτε, αυτό δεν είναι απαραιτήτως χρήματα. Δίνουμε πολλές φορές όχι κάτι που έχουμε, αλλά κάτι που είμαστε. Πολλές φορές προφασιζόμαστε ότι δεν έχουμε χρήματα. Αλλά όμως πρέπει να είμαστε κάτι, για να μπορούμε να πούμε μια κουβέντα στον διπλανό. Να του δώσουμε την αίσθηση ότι του συμπαραστεκόμαστε. Ότι του βρισκόμαστε. Ότι μπορεί να ελπίζει στη σχέση μας. Γιατί η ελεημοσύνη, όπως είπαμε πιο πριν, είναι το όπλο και το μέτρο της αγάπης. Είναι το όπλο με το οποίο απελευθερωνόμαστε από το μίσος και μαθαίνουμε να αγαπάμε, και όπως διδαχθήκαμε την προηγούμενη Κυριακή, είναι το μόνο κριτήριο με το οποίο ο Θεός θα χωρίσει τους ανθρώπους σε δίκαιους και άδικους.

Μ’ αυτά τα τρία όπλα λοιπόν, τη Νηστεία, την Προσευχή και την Ελεημοσύνη, δηλαδή την Ελπίδα, την Πίστη και την Αγάπη, ξεκινάμε την μάχη της Σαρακοστής, προσπαθώντας να νικήσουμε το κακό, το οποίο κουβαλάμε μέσα μας. Όταν θ’ αρχίσουμε σιγά-σιγά να χρησιμοποιούμε αυτά τα όπλα, θα καταλάβουμε και τα προβλήματα που έχει η χρήση κάθε όπλου. Αν νηστεύουμε σωστά, αν προσευχόμαστε σωστά, αν βοηθάμε με σωστή ελεημοσύνη κάποιον άνθρωπο. Γιατί: «Το καλό δεν είναι καλό, εάν δεν γίνει με καλό τρόπο». Και ένα φάρμακο δεν μας θεραπεύει, εάν το πάρουμε με λανθασμένο τρόπο, είτε με τη βιασύνη, να το πάρω όλο για να τελειώσω δια μιας, είτε με την ανοησία να παίρνω όποτε θυμάμαι, που και το ένα και το άλλο δεν βοηθάνε σε κάτι. Και τη νηστεία μπορεί να τη διαστρέψουμε και να την κάνουμε αλλαγή τροφής, και την προσευχή μπορεί να τη στρεβλώσουμε και να την κάνουμε φαρισαϊσμό, και την ελεημοσύνη μπορεί να την κάνουμε ένα θεόρατο εγωισμό, που αγαπάει, ακόμη και μέσα από τα πνευματικά, μόνο τον εαυτό του.

Τότε ο άνθρωπος μπερδεύεται και πελαγώνει. Ο Θεός να μη το επιτρέψει για κανένα.

Καλή Σαρακοστή. Καλή Ανάσταση.

ΚΥΡΙΑΚΗ ΤΗΣ ΤΥΡΙΝΗΣ

Ἐκ τοῦ κατά Ματθαῖον

Κεφ. στ’, 14-21

Εἶπε ὁ Κύριος:

 - Ἄν συγχωρεῖτε στούς ἄλλους ἀνθρώπους τά παραπτώματα πού σᾶς  κάνουν, θά συγχωρέσει καί σέ σᾶς ὁ οὐρά-νιος Πατέρας σας τά δικά σας. Ἄν ὅμως σεῖς δέν συγχωρεῖτε στούς ἄλλους ἀνθρώπους τά παραπτώματά τους, οὔτε ὁ Πατέρας σας θά σᾶς συγχωρέσει τά δικά σας.

Καί ὅταν νηστεύετε, νά μή δείχνετε σκυθρωποί, ὅπως κάνουν οἱ ὑποκριτές πού ἀφήνουν ἄπλυτο τό πρόσωπό τους, γιά νά δίνουν στούς ἀνθρώπους τήν ἐντύπωση ὅτι νηστεύουν. Ἀλήθεια σᾶς λέω· μέ κάτι τέτοια, ἔχουν κιόλας πάρει τόν μισθό τους.

Σύ ἀντιθέτως ὅταν νηστεύεις, περιποιήσου τά μαλλιά σου καί νῖψε τό πρόσωπό σου, ὥστε νά μή τό καταλαβαίνουν οἱ ἄνθρωποι ὅτι νηστεύεις· ἀλλά μόνον ὁ Πατέρας σου, πού βλέπει τίς κρυφές πράξεις. Καί ὁ Πατέρας σου, πού βλέπει τά πάντα, καί τά κρυπτά, θά σοῦ τό ἀνταποδώσει στά φανερά.

Μή κάνετε στόχο σας νά ἀποκτήσετε θησαυρούς στήν γή. Ὅ,τι κι ἄν ἀποκτήσετε ἐδώ, μπορεῖ τό σκουλήκι καί ἡ σκουριά, νά σᾶς τά καταστρέψουν· καί οἱ κλέφτες νά κάνουν διάρρηξη καί νά τό κλέψουν. Κάντε στόχο σας νά ἀποκτήσετε θησαυρούς στόν οὐρανό· ὅπου οὔτε τό σκουλήκι οὔτε ἡ  σκουριά μποροῦν νά σᾶς τούς καταστρέψουν· καί οἱ κλέφτες δέν μποροῦν ποτέ  νά σᾶς τούς κλέψουν.

          Νά ξέρετε ὅτι  ὅπου εἶναι ὁ θησαυρός σας, ἐκεῖ θά εἶναι καί ἡ καρδιά σας.-