Ο ΑΔΕΛΦΟΣ ΜΟΥ Ο ΜΕΤΑΝΑΣΤΗΣ
Πάπας
Φραγκίσκος
Αγαπητοί αδελφοί και αδελφές,
Σας ευχαριστώ για τα καλά σας
λόγια. Σας είμαι ευγνώμων, κυρία Πρόεδρε, για την παρουσία σας και τα λόγια
σας. Αδελφές και αδελφοί, βρίσκομαι εδώ για άλλη μια φορά, για να σας συναντήσω
και να σας διαβεβαιώσω ότι βρίσκομαι κοντά σας.
Το λέω από καρδιάς. Είμαι εδώ για να δω τα πρόσωπά σας και να σας κοιτάξω στα μάτια. Μάτια γεμάτα φόβο και προσδοκία, μάτια που έχουν δει τη βία και τη φτώχεια, μάτια ποτισμένα από πάρα πολλά δάκρυα. Πριν από πέντε χρόνια σε αυτό το νησί, ο Οικουμενικός Πατριάρχης, ο αγαπητός μου αδελφός Βαρθολομαίος, είπε κάτι που με συγκλόνισε: «Αυτοί που σας φοβούνται δεν σας έχουν κοιτάξει στα μάτια. Αυτοί που σας φοβούνται δεν έχουν δει τα πρόσωπά σας. Αυτοί που σας φοβούνται δεν έχουν δει τα παιδιά σας. Έχουν ξεχάσει ότι η αξιοπρέπεια και η ελευθερία ξεπερνούν τον φόβο και τη διαίρεση. Έχουν ξεχάσει ότι η μετανάστευση δεν είναι θέμα της Μέσης Ανατολής και της Βόρειας Αφρικής, της Ευρώπης και της Ελλάδας. Είναι ζήτημα για τον κόσμο» (Ομιλία Πατρ. Βαρθολομαίου, 16 Απριλίου 2016).
Είναι ένα ζήτημα για ολόκληρο τον
κόσμο. Μια ανθρωπιστική κρίση που μας αφορά όλους. Η πανδημία είχε παγκόσμιο
αντίκτυπο. Μας έκανε να συνειδητοποιήσουμε ότι βρισκόμαστε όλοι στην ίδια
βάρκα. Μας έκανε να βιώσουμε τι σημαίνει να έχουμε πανομοιότυπους φόβους.
Καταλάβαμε ότι τα μεγάλα ζητήματα πρέπει να αντιμετωπιστούν από κοινού, καθώς
στον σημερινό κόσμο οι αποσπασματικές λύσεις δεν επαρκούν. Ωστόσο, ενώ
εργαζόμαστε για τον εμβολιασμό των ανθρώπων παγκοσμίως και, παρά τις πολλές
καθυστερήσεις και δισταγμούς, σημειώνεται πρόοδος στον αγώνα κατά της
κλιματικής αλλαγής, δεν παρατηρείται ανάλογη προσπάθεια και αποτελέσματα στο
θέμα της μετανάστευσης. Κι όμως, διακυβεύονται ανθρώπινες ζωές, πραγματικοί
άνθρωποι! Το μέλλον όλων μας διακυβεύεται, και αυτό το μέλλον θα είναι ειρηνικό
μόνο αν είναι ένα μέλλον που θα μας αφορά όλους. Μόνο αν σ’ αυτό το μέλλον
ενταχθούν οι πιο ευάλωτοι, θα είναι ευοίωνο μέλλον. Όταν απορρίπτουμε τους
φτωχούς, απορρίπτουμε την ειρήνη.
Η ιστορία μας διδάσκει ότι το
στενό προσωπικό συμφέρον και ο εθνικισμός οδηγούν σε καταστροφικές συνέπειες.
Πράγματι, όπως παρατήρησε η Δεύτερη Σύνοδος του Βατικανού, «η σταθερή
αποφασιστικότητα για το σεβασμό της αξιοπρέπειας των άλλων ατόμων και λαών μαζί
με τη συνειδητή άσκηση της αδελφικής αγάπης είναι απολύτως αναγκαία για την
επίτευξη της ειρήνης» (Gaudium et Spes, 78). Είναι αυταπάτη να πιστεύουμε ότι
αρκεί να διατηρούμε την ασφάλειά μας, να υπερασπιζόμαστε τον εαυτό μας από εκείνους
που έχουν μεγαλύτερη ανάγκη και χτυπούν την πόρτα μας. Στο μέλλον, θα έχουμε
όλο και περισσότερες επαφές με τους άλλους. Για να βγει καλό από αυτές τις
επαφές, αυτό που χρειάζεται δεν είναι μονομερείς ενέργειες, αλλά μεγάλης
κλίμακας πολιτικές. Επιτρέψτε μου να το επαναλάβω: Η ιστορία μας διδάσκει αυτό
το μάθημα, αλλά εμείς δεν το έχουμε μάθει ακόμα. Ας σταματήσουμε να αγνοούμε
την πραγματικότητα, ας σταματήσουμε να μεταθέτουμε συνεχώς την ευθύνη,
ας σταματήσουμε να μεταθέτουμε το ζήτημα της μετανάστευσης σε άλλους, σαν να
μην έχει κάποια συνέπεια για κάποιον και να είναι μόνο ένα άσκοπο βάρος που
πρέπει να επωμιστεί κάποιος άλλος!
Αδελφές και αδελφοί μου, τα
πρόσωπα και τα μάτια σας μας ικετεύουν να μην κάνουμε τα στραβά μάτια, να μην
αρνούμαστε την κοινή μας ανθρωπιά, αλλά να κάνουμε τις εμπειρίες σας δικές μας
και να έχουμε υπόψη μας τη δραματική σας δοκιμασία. Ο Elie Wiesel,
μάρτυρας της μεγαλύτερης τραγωδίας του περασμένου αιώνα, έγραψε: «Είναι
επειδή θυμάμαι την κοινή μας αρχή που με φέρνει πιο κοντά στους συνανθρώπους
μου. Είναι επειδή αρνούμαι να ξεχάσω ότι το μέλλον τους είναι εξίσου σημαντικό
με το δικό μου» (From the Kingdom of Memory, Reminiscences, New York,
1990, 10). Αυτή την Κυριακή, ζητώ από τον Θεό να μας αφυπνίσει από την
αδιαφορία μας για όσους υποφέρουν, να μας ταρακουνήσει από έναν ατομικισμό που
αποκλείει τους άλλους, να αφυπνίσει καρδιές που είναι κουφές στις ανάγκες των
γειτόνων μας. Ζητώ από κάθε άνδρα και γυναίκα, από όλους μας, να
ξεπεράσουμε την παράλυση του φόβου, την αδιαφορία που σκοτώνει, την κυνική
αδιαφορία που καταδικάζει αδιάφορα σε θάνατο όσους βρίσκονται στο περιθώριο! Ας
καταπολεμήσουμε στη ρίζα της την κυρίαρχη νοοτροπία που έχει κέντρο της τον
εαυτό μας, το προσωπικό και εθνικό μας συμφέρον και γίνεται το μέτρο και το
κριτήριο των πάντων.
Πέρασαν πέντε χρόνια από τότε που
επισκέφθηκα αυτόν τον τόπο με τους αγαπητούς μου αδελφούς Βαρθολομαίο και
Ιερώνυμο. Μετά από τόσο καιρό, βλέπουμε ότι ελάχιστα έχουν αλλάξει σε σχέση με
το θέμα της μετανάστευσης. Σίγουρα, πολλοί άνθρωποι έχουν αφοσιωθεί στο έργο
της υποδοχής και της ενσωμάτωσης. Θέλω να ευχαριστήσω τους πολλούς εθελοντές
και όλους εκείνους σε κάθε επίπεδο -θεσμικό, κοινωνικό, φιλανθρωπικό και
πολιτικό- που έχουν καταβάλει μεγάλες προσπάθειες για τη φροντίδα των ανθρώπων
και την αντιμετώπιση του μεταναστευτικού ζητήματος. Αναγνωρίζω επίσης τις
προσπάθειες που καταβλήθηκαν για τη χρηματοδότηση και την κατασκευή αξιοπρεπών
εγκαταστάσεων υποδοχής και ευχαριστώ θερμά τον τοπικό πληθυσμό για το μεγάλο
καλό και τις πολλές θυσίες που έχει κάνει. Ευχαριστώ επίσης τις τοπικές αρχές
για την υποδοχή και τη φροντίδα των ανθρώπων που έρχονται σε εμάς. Σας
ευχαριστώ για ό,τι κάνετε! Ωστόσο, με βαθιά λύπη, πρέπει να παραδεχτούμε ότι η
χώρα αυτή, όπως και άλλες, συνεχίζει να βρίσκεται σε δύσκολη θέση και ότι στην
Ευρώπη υπάρχουν κάποιοι που επιμένουν να αντιμετωπίζουν το πρόβλημα ως ένα θέμα
που δεν τους αφορά. Αυτό είναι τραγικό. Θυμάμαι τα τελευταία λόγια που είπε η
Πρόεδρος: «Να κάνει το ίδιο και η Ευρώπη».
Πόσες συνθήκες διαβίωσης υπάρχουν
που είναι ανάξιες για τα ανθρώπινα όντα! Πόσα hotspots όπου μετανάστες και
πρόσφυγες ζουν σε οριακές συνθήκες, χωρίς να διαφαίνονται λύσεις στον ορίζοντα!
Ωστόσο, ο σεβασμός προς τα άτομα και τα ανθρώπινα δικαιώματα, ιδίως σε αυτή την
ήπειρο, η οποία τα προωθεί διαρκώς παγκοσμίως, πρέπει πάντα να διατηρείται και
η αξιοπρέπεια κάθε ανθρώπου πρέπει να προηγείται όλων των άλλων. Είναι θλιβερό
να ακούει κανείς προτάσεις που προτείνουν να χρησιμοποιηθούν κοινά κονδύλια για
την κατασκευή τειχών και συρματοπλεγμάτων ως λύση. Βρισκόμαστε πλέον στην εποχή
των τειχών και των συρματοπλεγμάτων! Σίγουρα, μπορούμε να κατανοήσουμε τους
φόβους και τις ανασφάλειες των ανθρώπων, τις δυσκολίες και τους κινδύνους που
ενέχουν, καθώς και τη γενική αίσθηση κόπωσης και απογοήτευσης, που
επιδεινώνεται από την οικονομική και την πανδημική κρίση. Ωστόσο, ούτε τα
προβλήματα επιλύονται και ούτε συνύπαρξη βελτιώνεται με το να χτίζουμε ψηλότερα
τείχη, αλλά με το να ενώνουμε τις δυνάμεις μας για να φροντίζουμε τους άλλους
σύμφωνα με τις συγκεκριμένες δυνατότητες του καθενός και με σεβασμό στο νόμο,
δίνοντας πάντα προτεραιότητα στην αναφαίρετη αξία της ζωής κάθε ανθρώπου.
Διότι, όπως είπε και ο Elie Wiesel: «Όταν οι ανθρώπινες ζωές κινδυνεύουν, όταν
η ανθρώπινη αξιοπρέπεια κινδυνεύει, τα εθνικά σύνορα καθίστανται άνευ σημασίας»
(Ομιλία για την παραλαβή του βραβείου Νόμπελ, 10 Δεκεμβρίου 1986).
Στις διάφορες κοινωνίες, η
ασφάλεια και η αλληλεγγύη, οι τοπικές και οι παγκόσμιες ανησυχίες, η παράδοση
και η ανοιχτή διάθεση για αλλαγή αντιπαρατίθενται ιδεολογικά. Αντί να
τσακωνόμαστε για ιδέες, θα ήταν καλύτερα να ξεκινήσουμε από την πραγματικότητα.
Να σταθούμε για μια στιγμή και να επιτρέψουμε το βλέμμα μας να δει τα
προβλήματα της πλειοψηφίας της ανθρωπότητας, όλων εκείνων των λαών που είναι
θύματα ανθρωπιστικών καταστροφών, που δεν δημιούργησαν οι ίδιοι, αλλά πρέπει να
υπομείνουν μέχρι τέλους την μακρά ιστορία εκμετάλλευσης τους. Είναι εύκολο να
διεγείρεις την κοινή γνώμη ενσταλάζοντας μέσα στους ανθρώπους τον φόβο για τον
άλλο. Ωστόσο, γιατί δεν μιλάμε με την ίδια ένταση για την εκμετάλλευση
των φτωχών, για τους πολέμους που σπάνια αναφέρονται αλλά συχνά
χρηματοδοτούνται καλά, για τις οικονομικές συμφωνίες όπου οι λαοί πρέπει να
πληρώσουν, για τις μυστικές συμφωνίες για την εμπορία όπλων, που ευνοούν την
εξάπλωση του εμπορίου όπλων; Γιατί δεν γίνεται λόγος γι' αυτά; Στις
γενεσιουργές αιτίες πρέπει να επιτιθόμαστε και όχι στους φτωχοί ανθρώπους, που
πληρώνουν τις συνέπειες και χρησιμοποιούνται ακόμη και για πολιτική προπαγάνδα.
Για την εξάλειψη των βαθύτερων αιτιών, απαιτούνται περισσότερα από το να
μπαλώνουμε απλώς καταστάσεις έκτακτης ανάγκης. Χρειάζονται συντονισμένες
δράσεις. Οι κοσμογονικές αλλαγές πρέπει να προσεγγιστούν με ευρύτητα
προοπτικής. Δεν υπάρχουν εύκολες απαντήσεις σε πολύπλοκα προβλήματα. Αντίθετα,
πρέπει να πλαισιώσουμε τις διαδικασίες επίλυσης εκ των έσω, να ξεπεράσουμε τη
γκετοποίηση και να προωθήσουμε μια αργή και αναγκαία ενσωμάτωση, να αποδεχτούμε
τους πολιτισμούς και τις παραδόσεις των άλλων με αδελφικό και υπεύθυνο τρόπο.
Πάνω απ' όλα, αν θέλουμε να
κάνουμε μια καινούργια αρχή, πρέπει να κοιτάξουμε τα πρόσωπα των παιδιών.
Μακάρι να βρούμε το θάρρος να ντρεπόμαστε μπροστά τους, να ντρεπόμαστε μπροστά
στην αθωότητά τους· είναι το μέλλον μας. Προκαλούν τις συνειδήσεις μας και μας
ρωτούν: «Τι είδους κόσμο θέλετε να μας παραδώσετε;». Ας μην απομακρυνθούμε
βιαστικά από τις συγκλονιστικές εικόνες των μικροσκοπικών τους σωμάτων που
κείτονται άψυχα στις παραλίες. Η Μεσόγειος, η οποία επί χιλιετίες έφερε κοντά
διαφορετικούς λαούς και μακρινές χώρες, μετατρέπεται τώρα σε ένα ζοφερό
νεκροταφείο χωρίς ταφόπλακες. Αυτή η μεγάλη υδάτινη λεκάνη, το λίκνο τόσων
πολιτισμών, μοιάζει τώρα με καθρέφτη θανάτου. Ας μην αφήσουμε τη θάλασσά μας
(mare nostrum) να μετατραπεί σε ερημική θάλασσα του θανάτου (mare mortuum). Ας
μην επιτρέψουμε αυτός ο τόπος συνάντησης να μετατραπεί σε θέατρο συγκρούσεων.
Ας μην επιτρέψουμε αυτή η «θάλασσα των αναμνήσεων» να μετατραπεί σε «θάλασσα
της λήθης». Σας παρακαλώ, αδελφοί και αδελφές, ας σταματήσουμε αυτό το ναυάγιο
του πολιτισμού!
Στις ακτές αυτής της θάλασσας, ο
Θεός έγινε άνθρωπος. Εδώ αντήχησε ο λόγος του Ιησού, διακηρύσσοντας ότι ο Θεός
είναι «Πατέρας και οδηγός όλων των ανθρώπων» (ΑΓΙΟΣ ΓΡΗΓΟΡΙΟΣ ΝΑΖΙΑΝΖΟΣ, Ομιλία
VII για τον αδελφό του Καισάριο, 24). Ο Θεός μας αγαπάει σαν παιδιά του. Θέλει
να είμαστε αδελφοί και αδελφές. Αντίθετα, προσβάλλεται όταν περιφρονούμε τους
άνδρες και τις γυναίκες που δημιουργήθηκαν κατ' εικόνα Του, αφήνοντάς τους στο
έλεος των κυμάτων, στην παλίρροια της αδιαφορίας, που ενίοτε δικαιολογούνται
ακόμη και στο όνομα δήθεν χριστιανικών αξιών. Αντιθέτως, η πίστη
απαιτεί συμπόνια και έλεος. Ας μην ξεχνάμε ότι αυτό είναι ο τρόπος του Θεού:
Εγγύτητα, συμπόνια και στοργή. Η πίστη μας ωθεί στη φιλοξενία, σε εκείνη τη
φιλοξενία (αγάπη προς τους ξένους) που διαπερνούσε τον κλασικό πολιτισμό και
αργότερα βρήκε στον Ιησού την οριστική της έκφραση, ιδιαίτερα στην παραβολή του
Καλού Σαμαρείτη (βλ. Λουκ. 10, 29-37) και στα λόγια του 25ου κεφαλαίου του
Ευαγγελίου του Ματθαίου (βλ. στ. 31-46). Μακριά από το να είναι μια θρησκευτική
ιδεολογία, αυτό έχει να κάνει με τις συγκεκριμένες χριστιανικές μας ρίζες. Ο
Ιησούς μας λέει με τον πλέον επίσημο τρόπο ότι θα τον δούμε στο πρόσωπο του
ξένου, του πρόσφυγα, σε αυτούς που είναι γυμνοί και πεινασμένοι. Το χριστιανικό
μήνυμα είναι να βρισκόμαστε εκεί που βρίσκεται ο Ιησούς, γιατί το χριστιανικό
μήνυμα, όπως έχει γράψει ο Πάπας Βενέδικτος, «είναι μια καρδιά που βλέπει»
(Deus Caritas Est, 31). Δεν θέλω να κλείσω αυτή την ομιλία χωρίς να ευχαριστήσω
τον ελληνικό λαό για το φιλόξενο πνεύμα του. Πολλές φορές αυτή η ζεστή υποδοχή
και φιλοξενία του ελληνικού λαού γίνεται πρόβλημα γιατί είναι δύσκολο για τους
ανθρώπους που έρχονται εδώ μετά να αποφασίσουν να πάνε αλλού. Σας ευχαριστώ,
αδελφοί και αδελφές, για τη γενναιοδωρία σας!
Ας προσευχηθούμε τώρα στην
Παναγία μας, για να ανοίξει τα μάτια μας στα βάσανα των αδελφών μας. Η Μαρία
ξεκίνησε βιαστικά να επισκεφθεί την ξαδέλφη της Ελισάβετ που ήταν έγκυος. Πόσες
έγκυες μητέρες, που ταξίδευαν βιαστικά, βρήκαν το θάνατο, ακόμη και ενώ
κυοφορούσαν τη ζωή στην κοιλιά τους! Είθε η Μητέρα του Θεού να μας βοηθήσει να
έχουμε ένα μητρικό βλέμμα που να θεωρεί όλους τους ανθρώπους παιδιά του Θεού,
αδελφούς και αδελφές που πρέπει να τους καλωσορίζουμε, να τους προστατεύουμε,
να τους υποστηρίζουμε και να τους ενσωματώνουμε στην κοινωνία μας. Και να τους
αγαπάμε με στοργή. Είθε η Παναγία Μητέρα μας να μας διδάξει να βάζουμε την
πραγματική κατάσταση των ανδρών και των γυναικών πάνω από τις ιδέες και τις
ιδεολογίες μας και να βγαίνουμε βιαστικά μπροστά για να συναντήσουμε όλους
εκείνους που υποφέρουν.
Ας προσευχηθούμε τώρα όλοι στην
Παναγία μας.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου