Από το συνέδριο "Ηχοτοπία της Αφρικής" - Θανάσης Ν. Παπαθανασίου

Από το συνέδριο "Ηχοτοπία της Αφρικής: Θεολογικές, ανθρωπολογικές και δικαιϊκές προσεγγίσεις", το οποίο πραγματοποιήθηκε στη Θεολογική Σχολή Αθηνών.

Είχα την χαρά να προσκληθώ να διευθύνω συνεδρία της Τετάρτης 12-10-2022. Στη φωτογραφία, με τον μητροπολίτη Καμερούν κ. Γρηγόριο (κάτω δεξιά), τον Κενυάτη π. Ευάγγελο Θιάνι (πάνω δεξιά) και τον Κενυάτη π. Ιωάννη Νγκίγκε Ντζόρογκε (κάτω αριστερά).

Ζωντανή συζήτηση, πολύτιμη πληροφόρηση, διάλογος που μακάρι να κυοφορήσει καλό σε πολλά ανοιχτά ζητήματα... Είναι ζωτική ανάγκη να πάρουμε χαμπάρι τον πλούτο της υποσαχάριας Αφρικής και την δυναμική της, η οποία πιστεύω ότι έχει να παίξει ιδιαίτερο ρόλο στο παγκόσμιο γίγνεσθαι. Χάρηκα και το ότι η πρόσκληση ήρθε ενόσω πήγαινε στο τυπογραφείο βιβλίο μου με μελετήματα για τη συνάντηση Ευαγγελίου και Μαύρης Αφρικής (από τις εκδόσεις "Άρτος Ζωής").

Το διήμερο συνέδριο (11 & 12 Οκτωβρίου), με πολλούς ομιλητές, Έλληνες και Αφρικανούς, Ορθοδόξους και μη, το διοργάνωσαν η Εύη Βουλγαράκη (ΕΔΙΠ Ιεραποστολικής στη Θεολογική Σχολή) και η καθηγήτρια Ειρήνη Χριστινάκη (καθηγήτρια Κανονικού Δικαίου στη Θεολογική Σχολή). Σπουδαία πρωτοβουλία, η οποία μακάρι να συνεχιστεί για να ραγίσει η κρούστα της παχυλής αμορφωσιάς και να έρθουν στο προσκήνιο ζητήματα καίρια, με τα οποία μια χούφτα άνθρωποι παλεύουμε εδώ και καιρούς...

Τα video του συνεδρίου βρίσκονται στο https://www.facebook.com/MnimiProtoporia/

Με αφορμή αυτά, παραθέτω απόσπασμα από το κείμενό μου «Η ιεραποστολή στα κείμενα της Αγίας και Μεγάλης Συνόδου και μετά απὸ αυτήν. Κέρδη και χρέη», το οποίο δημοσιεύτηκε στην πρόσφατη "Σύναξη" (τ. 163):

«Σκέφτομαι πόσο πολύ έχουμε ανάγκη την παρότρυνση του αποστόλου Παύλου, “ειπέ τη εκκλησία”. Έχουμε δηλαδή ανάγκη την αγαπητική παρρησία. Και αγαπητική και παρρησία. Όχι μια φλυαρία που κολακεύει, ούτε ένα θράσος που πληγώνει χωρίς να αγαπά.

Δεν είναι τυχαίο ότι αυτή η διαλεκτική της αγαπητικής παρρησίας φανερώθηκε την πρώτη κι όλας φορά που η Εκκλησία λειτούργησε συνοδικά, δηλαδή στην σύνοδο την οποία μας περιγράφουν οι Πράξεις των Αποστόλων. Και είναι πολύ σημαντικό να προσέξουμε το εξής: Εκείνη η τολμηρή σύνοδος όρισε τον τρόπο εισόδου των εθνών στην Εκκλησία – τον τρόπο ανοίγματος της Εκκλησίας στα έθνη. Ασχολήθηκε, ας πούμε, με την εξωστρέφεια της Εκκλησίας. Ωστόσο, με αυτόν τον τρόπο φώτισε το ίδιο το είναι της Εκκλησίας. Θα ήταν άλλος ο εαυτός της Εκκλησίας, αν είχε οριστεί άλλος τρόπος εισδοχής, αν δηλαδή ο απόστολος Πέτρος είχε ηττηθεί στη σύνοδο εκείνη [*]. Με άλλα λόγια, είναι αδύνατη η θεολόγηση για το είναι της Εκκλησίας, αν δεν είναι θεολόγηση για την αποστολή της Εκκλησίας.

Παρακαλώ λοιπόν να προσέξουμε το εξής λεπτό ζήτημα:

Ολόκληρη η δογματική και η λειτουργική θεολογία της Εκκλησίας καταδεικνύουν την αποστολή της Εκκλησίας. Όλοι αναγνωρίζουν ότι η Εκκλησία απευθύνεται στον κόσμο για τη σωτηρία του και όλοι υπογραμμίζουν τη σημασία της σχέσης Εκκλησίας και κόσμου. Ωστόσο (εδώ είναι το λεπτό ζήτημα) δεν αρκεί η αναπαραγωγή της δογματικής και της λειτουργικής θεολογίας για να πραγματωθεί η αποστολή της Εκκλησίας. Χρειαζόμαστε ιδιαίτερο ιεραποστολικό στοχασμό, δηλαδή χρειαζόμαστε εκείνη την ιδιαίτερη θεολογική δουλειά, η οποία αφορά ειδικά την έξοδο της Εκκλησίας, την διάσχιση συνόρων (κάθε λογής συνόρων) και τη μετάβαση στον χώρο του άλλου, πράγμα που σημαίνει συνάντηση με τα συγκεκριμένα χαρακτηριστικά της κάθε ανθρώπινης συνάφειας. Χωρίς την ιδιαίτερη ιεραποστολική θεολόγηση, διατρέχουμε τον κίνδυνο μιας βάναυσης αντίφασης, μιας αυτοακύρωσης: Διατρέχουμε τον κίνδυνο, η δογματική και η λειτουργική (μολονότι όντως παραπέμπουν στην αποστολή της Εκκλησίας) να εκθρέψουν τον εγκιβωτισμό της Εκκλησίας στον εαυτό της. Την επιστροφή των μαθητών στο υπερώο. Ο ιεραποστολικός στοχασμός κρατά εναργή την συνείδηση ότι η Εκκλησία δεν είναι μόνο λατρεύουσα κοινότητα, αλλά είναι μια πορευόμενη λατρεύουσα κοινότητα, πορευόμενη σε απροσδόκητες ανθρώπινες συνάφειες, μέχρι τη συντέλεια του αιώνα.

………………………………………

[*] Της απόφασης είχε προηγηθεί συζήτηση, κατά την οποία έλαβε τον λόγο ο Πέτρος και πρόβαλε την οικουμενικότητα του έργου του Θεού, σε αντίθεση προς αντιλήψεις οι οποίες το εγκλώβιζαν σε νομικές διατάξεις και σε μία μόνο πολιτισμική παράδοση. “Ο Θεός, που γνωρίζει τις καρδιές των ανθρώπων”, είπε ο Πέτρος, “έδωσε σημάδι ότι κι αυτοί μπορούν να σωθούν, χορηγώντας τους το Άγιο Πνεύμα όπως και σε μας […]. Γιατί προκαλείτε τον Θεό, θέλοντας να φορτώσετε στον τράχηλο των χριστιανών ένα βάρος, που ούτε οι πρόγονοί μας ούτε εμείς μπορέσαμε να σηκώσουμε; Αντίθετα, πιστεύουμε ότι θα μας σώσει η χάρη του Κυρίου Ιησού Χριστού, με τον ίδιο τρόπο που θα σώσει κι εκείνους”...».

Θ.Ν.Π. / 13-10-2022