Ακούγοντας και βλέποντας τον κόσμο μέσα από την αφή των λέξεων! | Κατερίνα
Μπεζεριάνου και Μαρία Ζέζα
___
Από τις αναπάντεχες αρρώστιες, που βάλλουν τους ανθρώπους, υπάρχει μια ιδιαίτερα οδυνηρή, που καθιστά τυφλό
και κωφό αυτόν που θα χτυπήσει, και ονομάζεται τυφλοκώφωση. Ωστόσο ως ένα
κάποιο αντίβαρο στις δυσκολίες των τυφλοκωφών, έρχεται η
ανεκτίμητη στάση μερικών προσώπων που τους συμπαραστέκονται και κάνουν τη ζωή τους πιο εύκολη. Ένας από αυτούς είναι η κα Μπεζεριάνου, Πρόεδρος των Τυφλοκωφών Ελλάδος, κοινωνική λειτουργός, η οποία μας εισάγει
στον κόσμο της τυφλοκώφωσης.
«Ως τυφλοκώφωση θεωρούμε την αναπηρία που επηρεάζει την όραση και την ακοή ενός ανθρώπου. Πολλοί θα σκεφτούν ότι ένας τυφλοκωφός είναι ολικά τυφλός και ολικά κωφός, πράγμα το οποίο δεν ισχύει, καθώς υπάρχουν τυφλοκωφοί που έχουν αυτό που ονομάζουμε υπολειμματική όραση ή ακοή.
Όταν μπαίνουμε σ' ένα δωμάτιο
λειτουργούν όλες μας οι αισθήσεις, ενώ αντίθετα αυτό δεν συμβαίνει σε έναν τυφλοκωφό. Φανταστείτε τώρα πόσο
εξειδικευμένη εκπαίδευση χρειάζεται όχι μόνο ο ίδιος αλλά και εμείς προκειμένου
να τον βοηθήσουμε να αποκτήσει τις δικές
μας πληροφορίες. Στην
Ελλάδα έχουμε τυφλοκωφούς και η αφορμή που φτιάχτηκε ο
σύλλογος το 1992 από γονείς, επαγγελματίες και φίλους ήταν ακριβώς αυτό.»
Υπάρχει έρευνα για τον αριθμό των πασχόντων από τυφλοκώφωση στην
Ελλάδα;
«Δυστυχώς δεν έχουμε κάποια
επίσημη μελέτη σε σχέση με τις στατιστικές που υπάρχουν σε άλλες ευρωπαϊκές
χώρες. Υπολογίζουμε ότι έχουμε περίπου 4.500 – 5000 ανθρώπους με τυφλοκώφωση
στην Ελλάδα.»
Τι προκαλεί την τυφλοκώφωση;
«Η τυφλοκώφωση μπορεί να είναι εκ γενετής, μπορεί όμως να είναι και επίκτητη είτε από κάποιο σύνδρομο είτε από κάποιο ατύχημα, ή λόγω προχωρημένης ηλικίας. Το αξιοπερίεργο είναι ότι ένα πολύ μεγάλο ποσοστό του πληθυσμού των τυφλοκωφών είναι ηλικιωμένοι. Μας έχουν προσεγγίσει άνθρωποι που δεν είχαν πρόβλημα όρασης ή ακοής αλλά όσο μεγάλωναν απέκτησαν το ένα ή και τα δύο.»
«Στην Ελλάδα μπορεί να είμαστε ευαίσθητοι σε αρκετά σημεία, αλλά
δυστυχώς σε άλλα δεν διαθέτουμε την κατάλληλη γνώση. Είναι δική μας ευθύνη ο
τρόπος που θα προσεγγίσουμε τα άτομα και το πως θα τα βοηθήσουμε να κατανοήσουν
πράγματα που για εμάς είναι δεδομένα»
Είναι αδιαμφισβήτητο πως το πλησίασμα αυτών των συνανθρώπων μας πρέπει
να γίνεται ισορροπώντας σε όλα τα επίπεδα με πολύ σεβασμό. Πώς τους
προσεγγίζετε;
«Με τη συναίσθηση
πως δεν βαραίνει ένα τυφλοκωφό άτομο η ευθύνη ότι δεν μπορεί να επικοινωνήσει.
Στην Ελλάδα μπορεί σε αρκετά σημεία να είμαστε ευαίσθητοι, αλλά δυστυχώς σε
άλλα δεν διαθέτουμε την κατάλληλη γνώση με αποτέλεσμα να μη δείχνουμε και την
κατάλληλη συμπεριφορά και προσέγγιση. Είναι δική μας ευθύνη, ο τρόπος που θα
προσεγγίσουμε τα άτομα και το πώς
θα τους δώσουμε να κατανοήσουν πράγματα τα οποία για εμάς είναι δεδομένα».
Είναι ρητορικό το ερώτημα, αλλά θα θέλαμε να μας διευκρινίσετε με ποιον
τρόπο είναι αμφίδρομος ο ενθουσιασμός της επικοινωνίας ανάμεσα στους εθελοντές
και τους τυφλοκωφούς;
«Παίρνουμε πολύ χαρά όσοι
βοηθούμε, αλλά περισσότερο συγκινούμαστε με την ανταπόκριση των τυφλοκωφών
παιδιών. Νιώθουμε ανεπαρκείς που δεν μπορούμε να βοηθήσουμε τα παιδιά της
επαρχίας, τα οποία δεν έχουν πρόσβαση σε ένα εξειδικευμένο σύλλογο, όπως είναι αυτός της Καλλιθέας. Σε αυτές τις
περιπτώσεις προσπαθούμε να δείξουμε μια παραπάνω προθυμία και διάθεση. Είναι
μεγάλη μας χαρά όταν μας παίρνουν τηλέφωνο κάποιοι που γνωρίζουν συνανθρώπους
μας με προβλήματα όρασης και ακοής και ζητούν την αρωγή μας. Αυτό μας δίνει
φτερά και την ελπίδα ότι μπορούμε να προχωρήσουμε σαν σύλλογος. Συνεργαζόμαστε
με τους συλλόγους κωφών και τυφλών καθώς και με σχολεία όπου υπάρχουν τα πρώτα
δείγματα παιδιών με προβλήματα στην όραση.»
Συνομιλήσαμε επίσης με την Κυρία Μαρία Ζέζα, προϊσταμένη και δασκάλα με
εξειδίκευση, στο μοναδικό στην Ελλάδα δημόσιο Ειδικό Δημοτικό Σχολείο
Τυφλοκωφών που εδρεύει στην Καλλιθέα. Κατά τη διάρκεια της συνομιλίας μας
συμπέρανα πως η συναναστροφή και η προσπάθεια με τους ιδιαίτερους μαθητές της
ήταν αυτή που την στόλισε μ' ένα μεγαλείο στοργής που φανερωνόταν ανεπιτήδευτα.
«Το σχολείο ιδρύθηκε το 2003 με τη συνεργασία του συλλόγου τυφλοκωφών και γονέων οι οποίοι διεκδικούσαν την πιο ολοκληρωμένη και εξειδικευμένη εκπαίδευση για τα παιδιά τους. Αυτή τη στιγμή στο σχολείο υπάρχουν 3 μαθητές με τυφλοκώφωση και υποστηρίζονται κάποιοι μαθητές με τύφλωση και πολλαπλές αναπηρίες. Έχουμε την ευλογία να μην είμαστε μόνοι μας, καθώς στεγαζόμαστε στον χώρο του κέντρου εκπαίδευσης αποκατάστασης τυφλών. Συστεγαζόμαστε με το ειδικό σχολείο τυφλών και το ειδικό νηπιαγωγείο τυφλών. Το γεγονός είναι πολύ σημαντικό καθώς υπάρχει μεγάλη αλληλοϋποστήριξη.»
Το εκπαιδευτικό περιβάλλον, οι δυσκολίες στην καθημερινότητα και το
μάθημα επικοινωνίας
Η σχολική καθημερινότητα με τους τυφλοκωφούς μαθητές εξελίσσεται σ’ ένα
περιβάλλον όπου η όραση και η ακοή είναι λειψές ή και ανύπαρκτες. Πώς
προσλαμβάνουν τις πληροφορίες και τις γνώσεις από τους δασκάλους τους;
«Η καθημερινότητα ενός φυσιολογικού μαθητή, που φτάνει το πρωί στο Δημοτικό της γειτονιάς του, περιλαμβάνει τον χαιρετισμό των φίλων του, θα βρει την τάξη, θα ανοίξει το τετράδιο του, θα δει το πρόγραμμά του, ξέρει ότι έχει 5 ή 6 ώρες μέχρι να σχολάσει, θα ασχοληθεί με τα μαθήματά του, θα ανοίξει τα βιβλία του, θα γράψει, θα παίξει με τους φίλους του στο διάλειμμα, θα τελειώσει η μέρα του και θα γυρίσει στο σπίτι. Η ίδια καθημερινότητα είναι και για τα μαθητάκια στο Ειδικό Δημοτικό Σχολείο Τυφλοκωφών, με τη διαφορά ότι όλα αυτά τα ερεθίσματα και όλες αυτές οι πληροφορίες θα πρέπει να γίνονται μέσω των χεριών τους και να δημιουργηθεί ένα εκπαιδευτικό περιβάλλον που να είναι προσβάσιμο από αυτούς τους μαθητές.
Έρχονται τα μαθητάκια μας στο
σχολείο και εμείς τα υποδεχόμαστε πηγαίνοντάς τους κοντά στους φίλους τους, έτσι ώστε με το άγγιγμα να
καταλάβουν ποιοι είναι. Στην
συνέχεια, θα μπούμε μέσα στη τάξη και θα πρέπει να ξέρουν τι έχουν να κάνουν
μέσα στη μέρα τους. Έχουμε
ένα πρόγραμμα για κάθε παιδί που αυτή τη στιγμή δεν είναι γραμμένο με γραφικούς
χαρακτήρες αλλά με αντικείμενα, δηλαδή σε ένα μαθητή που την πρώτη ώρα έχει
γυμναστική θα του δώσουμε μια μεγάλη μπάλα, όπως αυτή που του αρέσει να παίζει στο γυμναστήριο, ή ένα μαλακό μαξιλαράκι που του θυμίζει
το γυμναστήριο. Τη δεύτερη ώρα μπορεί να έχει μουσική, θα πάρουμε το αγαπημένο
μουσικό όργανο του παιδιού, έτσι ώστε να το αγγίξει και να συνδέσει την ώρα
εκείνη με τη μουσική. Αν είναι μάθημα για την επικοινωνία, έχουμε ένα σύμβολο
που παραπέμπει τον μαθητή ή τη μαθήτρια
σε μια αγαπημένη δραστηριότητα
που γίνεται στο μάθημα της επικοινωνίας. Έτσι, σιγά σιγά δομείται όλη του η
μέρα.»
Η επικοινωνία μεταξύ σας με σκοπό τη μάθηση έχει πολλές προκλήσεις.
Ποιους εναλλακτικούς τρόπους επικοινωνίας χρησιμοποιείτε;
«Έχουμε μάθημα επικοινωνίας, για να μπορέσουμε να δώσουμε στους μαθητές μας τρόπο να κατανοήσουν πληροφορίες που προσλαμβάνουν, αλλά πολύ περισσότερο να φτάσουν σε ένα επίπεδο να εκφέρουν λεκτικά τις επιθυμίες και τις ανάγκες τους. Έρχονται οι λέξεις και οι έννοιες στα χεράκια τους είτε μέσω νοηματικής είτε μέσω απτικής νοηματικής είτε πιάνοντας αντικείμενα είτε πιάνοντας μέρος αντικειμένου. Ταυτόχρονα, ο χώρος μας είναι διαμορφωμένος ώστε να είναι προσβάσιμος στα παιδιά, καθώς υπάρχουν παντού ενδείξεις απτικές, που μπορούν οι μαθητές να ακολουθήσουν για να ξέρουν ακριβώς ανά πάσα στιγμή ποια είναι η κάθε αίθουσα και πού βρίσκονται.»
Οι δραστηριότητες που βοηθούν στην αλληλεπίδραση και τη συνεννόηση με
τα άλλα παιδιά
Μπορούν να διαβάσουν κάποια βιβλία;
«Με τη γραφή Μπράιγ, ανάλογα με
το επίπεδο αναγνώρισης της γραφής και της ανάγνωσης του κάθε μαθητή. Ακόμη οι
μαθητές με τυφλοκώφωση χρειάζεται να αγγίξουν εκατοντάδες λέξεις μέχρι να
φτάσουν να εκφέρουν τις πρώτες τους λεξούλες.»
Κι έρχεται η ώρα του παιχνιδιού. Βασική ανάγκη που δεν απαξιώνεται. Πώς
παίζουν μεταξύ τους;
«Ξεκινάμε με δομημένες ομαδικές
δραστηριότητες, τις οποίες
έχουμε προσχεδιάσει έτσι ώστε τα παιδιά να έρχονται σε επαφή και να γνωρίζουν το ένα το άλλο, με στόχο να τα ενθαρρύνουμε έτσι
ώστε να έχουν περισσότερο αυθόρμητο παιχνίδι. Πραγματικά απολαμβάνουν πολύ την
κοινωνική αλληλεπίδραση και το βλέπουμε όχι μόνο ανάμεσα στους μαθητές αλλά και
μεταξύ των επισκεπτών από γενικά σχολεία, στα πλαίσια των προγραμμάτων
ευαισθητοποίησης. Τα παιδιά ανταποκρίνονται πολύ θετικά και, μετά από λίγη ώρα ενασχόλησής τους με
δραστηριότητες, δεν μπορούμε
να διαχωρίσουμε ποια παιδιά είναι του γενικού σχολείου και ποια δικά μας. Έχουν
γίνει όλα μια ομάδα.»
Τα παιδιά των γενικών δημοτικών σχολείων ανταποκρίνονται με κρατήματα
στην επαφή τους με τα τυφλοκωφά; Είναι άξιο απορίας πώς μπορούν να συνεννοηθούν
στο παιχνίδι.
«Είχαμε επισκεφτεί με το σχολείο μας ένα γενικό νηπιαγωγείο πριν από καιρό για να φτιάξουμε όλοι μαζί χριστουγεννιάτικα μπισκότα. Είπαμε στα παιδιά του γενικού νηπιαγωγείου πως όλα τα υλικά τα έχει μια δική μας τυφλοκωφή μαθήτρια, αλλά εάν της τα ζητήσουν με τη φωνή τους, θα δυσκολευτεί να τους ακούσει. Εάν της δείξουν μια φωτογραφία, θα δυσκολευτεί να τη δει, οπότε θα πρέπει να κάνουν το υλικό σε νόημα στο χεράκι της. Δείξαμε στα παιδάκια τα νοήματα και αυτά χωρίς κανένα δισταγμό και με μεγάλο θάρρος και χαρά κάνανε το ένα νόημα μετά το άλλο στο χέρι της μαθήτριας. Η ικανοποίησή τους ήταν απερίγραπτη, όταν εκείνη από το σάκο με τα υλικά έβγαζε αυτό που της ζήτησαν.»
* * *
Ένας καλός δάσκαλος δεν διδάσκει για λίγες ώρες κάθε μέρα στην τάξη, αλλά
διδάσκει για μια ζωή και αυτή η πράξη είναι μια ατόφια παρηγορητική πρόταση
κυρίως για τους πάσχοντες μαθητές. Όλοι όσοι βοηθούν τους συνανθρώπους μας των εκτάκτων αναγκών, προσθέτουν λέξεις αφής και
πράξης, στην αλήθεια του
ιστορικού λόγου του Αποστόλου Παύλου, ότι πράγματι μπορεί να
γίνεται κάποιος δυνατός όταν ασθενεί.
_________
δημοσιεύθηκε στην εφημερίδα
Ορθόδοξη Αλήθεια, 14.12.2022
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου