666: Όταν οι χριστιανοί προσδοκούν την έλευση του Αντιχρίστου - Βαγγέλης Κούμπουλης

Ζωγραφική: Λήδα Κοντογιαννοπούλου

666: Όταν οι χριστιανοί προσδοκούν την έλευση του Αντιχρίστου

Βαγγέλης Κούμπουλης

Ο τίτλος φαίνεται αρκετά παράδοξος, ιδίως σε εποχές σαν τις δικές μας, όταν στρατιές από άτομα που αυτοπροσδιορίζονται ως χριστιανοί κάνουν ουρές έξω από τα αστυνομικά τμήματα της χώρας από τη στιγμή που ανακοινώθηκε η έκδοση νέου τύπων ΑΔΤ από τον Σεπτέμβριο, με τις μέχρι τώρα εκδοθείσες να παραμένουν σε ισχύ (κακώς) για δύο ακόμη χρόνια. Δεν θέλουν, λένε, να παραλάβουν τις νέες ταυτότητες, γιατί αυτές είναι τσιπαρισμένες, έχουν το χάραγμα του Αντιχρίστου. Μάλιστα…

Δεν είναι δύσκολο να θυμηθεί κανείς πως οι ισχύουσες σήμερα ταυτότητες, προ εικοσαετίας περίπου, ήταν κι εκείνες «αμαρτωλές», καθώς ήταν το 2000 όταν η κυβέρνηση Σημίτη, λίγο μετά τις εκλογές, ανακοίνωσε πως στις νέες τότε ταυτότητες δεν θα υπήρχε η αναγραφή του θρησκεύματος. Λαοσυνάξεις, υπογραφές για δημοψήφισμα, κακό, φασαρία, και ο μακαριστός τότε αρχιεπίσκοπος Χριστόδουλος, δοκίμασε να δει εν τοις πράγμασι πού μπορούσε να οδηγήσει τα πράγματα, όντας «το δημοφιλέστερο (πολιτικό ή μη) πρόσωπο» σύμφωνα με τις τότε ισχύουσες δημοσκοπήσεις.

Ωστόσο, δεν υπάρχουν και πολλές ομοιότητες μεταξύ των δύο καταστάσεων. Για να λέμε του στραβού το δίκιο, η σύγκρουση τότε Πολιτείας και Εκκλησίας, θύμιζε τον χαρακτηρισμό που είχε κάνει για τον πόλεμο των Φώκλαντς ο Χόρχε Λουίς Μπόρχες: καυγάς φαλακρών για μια τσατσάρα. Κι έτσι ήταν. Σε μια προσπάθεια της τότε κυβέρνησης να αλλάξει η ατζέντα του δημόσιου διαλόγου από το, μέχρι τότε, κυρίαρχο θέμα της υπόθεσης του Χρηματιστηρίου, θέτει το συγκεκριμένο ζήτημα.

Και το έθεσε εξαρχής με όρους κόντρας· δεν υπήρχε πρόθεση να λύσει απλώς η Πολιτεία ένα ζήτημα, η κόντρα ήταν κεντρική πολιτική επιδίωξη. Αυτός ήταν ο λόγος που τοποθετήθηκε εξωκοινοβουλευτικός υπουργός Δικαιοσύνης. Αυτός ήταν ο λόγος που τοποθετήθηκε ο συγκεκριμένος άνθρωπος, ο πρώην πρύτανης του Πανεπιστημίου Αθηνών, Μιχάλης Σταθόπουλος, ο οποίος είχε προϊστορία προσωπικής κόντρας με τον τότε αρχιεπίσκοπο Χριστόδουλο, από τη δεκαετία του 1980, όταν ο ένας εκπροσωπούσε νομικά την Κυβέρνηση και ο άλλος την Εκκλησία, στη σύγκρουση και τις διαπραγματεύσεις που κατέληξαν τελικά στον νομό Τρίτση. Αν η κυβέρνηση ήθελε απλώς να λύσει το ζήτημα, θα μπορούσε να είχε τοποθετηθεί οποιοσδήποτε άλλος. Εδώ όμως, ο Σημίτης πετούσε το γάντι ή την πεπονόφλουδα.

Ο μακαριστός αρχιεπίσκοπος, τυφλωμένος από τη δημοσιότητα και από τις δημοσκοπήσεις, θεώρησε πως μπορούσε στο συγκεκριμένο ζήτημα να κάνει επίδειξη δύναμης, ισχύος και προσωπικού κύρους. Και απλώς, πάτησε τελικά την πεπονόφλουδα που του πέταξαν. Από εκείνη την ανώφελη ιστορία βγήκε ζημιωμένος τόσο ο ίδιος όσο και η Εκκλησία.

Ένα από τα πράγματα που με είχαν εντυπωσιάσει τότε ήταν εκείνο το «η ταυτότητά μας είναι η ψυχή μας», ενώ μέχρι τότε, θυμάμαι συνέχεια σε κηρύγματα, κείμενα και εκκλήσεις από κληρικούς και ποιμένες «να μην είμαστε οι χριστιανοί της ταυτότητας». Φαίνεται όμως πως επειδή είναι σαφώς πιο εύκολο να αρκείται κανείς να είναι χριστιανός κατά την ταυτότητα και όχι κατά την πίστη ή τα έργα, εν τέλει μείναμε σε αυτό.

Η κατάσταση ωστόσο που έχει δημιουργηθεί τις τελευταίες εβδομάδες, λίγες μόνο ομοιότητες μπορεί να έχει με εκείνη του 2000. Θεωρούμε πως δύο είναι οι βασικοί παράγοντες που διαμορφώνουν την παρούσα παράνοια, και αναφερόμαστε αποκλειστικά στην άρνηση έκδοσης νέου τύπου ταυτοτήτων που συνδέεται αποκλειστικά με «θρησκευτικούς» λόγους. Τον πρώτο, τον περιγράφει με απόλυτη ακρίβεια και ενάργεια ο αναπληρωτής καθηγητής Δογματικής του τμήματος Θεολογίας του ΕΚΠΑ Σταύρος Γιαγκάζογλου στο πρόσφατο βιβλίο του, όπου με την αναγέννηση του αθωνικού μοναχισμού κατά τις δεκαετίες του 1970 και του ’80. Μια παράδοξη πνευματικότητα, με σύνθημα την πατερική και μοναστική εμπειρία, εμφανίζεται ως νέα τάση στην ορθόδοξη ευσέβεια. Μια «τουριστική» ευσέβεια προσκυνητών, οι οποίοι αναγνωρίζουν την Εκκλησία μόνο στο μοναχισμό και καθόλου στην ενορία και στην επισκοπή τους, εμφανίζει τα ίδια «συμπτώματα» θρησκευτικού ευδαιμονισμού, ο οποίος καταναλώνει την πνευματικότητα και την αγιορείτικη ασκητική πρακτική στον έξω κόσμο ως παυσίπονο και πανάκεια θρησκευτικού ευδαιμονισμού.

[…] Ορισμένοι εκπρόσωποι του μοναχισμού με ιεραποστολικές διαθέσεις προσπαθούν να μεταφέρουν επακριβώς τα κριτήρια και τις ασκητικές μεθόδους του μοναστικού βίου μέσα στον κόσμο, στις ενορίες, στις επισκοπές της Εκκλησίας.[1] Προσφυώς ο συγγραφέας αποκαλεί αυτό το φαινόμενο γεροντικό νεο-ορθόδοξο φονταμενταλισμό. Εδώ ίσως πρέπει να προσθέσουμε και κάτι που είχε γράψει παλαιότερα σε βιβλίο του ο π. Νικόλαος Λουδοβίκος, καθηγητής της Δογματικής και Φιλοσοφίας στην Ανωτάτη Εκκλησιαστική Ακαδημία Θεσσαλονίκης. «Πνευματική ζωή λοιπόν και καταφατική συμμόρφωση ουσιαστικά ταυτίζονται στη σκέψη και την ποιμαντική μας πράξη, γι’ αυτό και η σύγκρουσή μας με την ανθρώπινη και κοσμική πραγματικότητα είναι αμείλικτη και ανέλπιδη –μέγα μέρος απ’ τη βαθειά περιπλοκότητα των πραγματικοτήτων αυτών, όπως αποκαλύπτεται επιστημονικά ακόμη σήμερα, δεν καταφέρνει να προσληφθεί απ’ την συνήθως βιαστική και αδιάκριτη ακαδημαϊκή και ποιμαντική μας προχειρότητα.[2]

Ο δεύτερος παράγοντας συνδέεται με τον πρώτο. Είναι η κρίση που προκλήθηκε με αφορμή την πρόσφατη πανδημία του κορωνοϊού. Πολλοί ήταν εκείνοι οι οποίοι, κινούμενοι συνήθως εκτός της γραμμής της επίσημης Εκκλησίας, αρνούνταν αρχικά τη σοβαρότητα της πανδημίας, που είχε σαν αποτέλεσμα την τέλεση της Θείας Λειτουργίας κεκλεισμένων των θυρών, στη συνέχεια την ανάγκη για τη χρήση μάσκας εντός των ιερών ναών και, τέλος, τα εμβόλια κατά του κορωνοϊού.

Εδώ θα κάνουμε μια παρένθεση. Κατά τη διάρκεια της πανδημίας έγινε viral, όπως λέγεται, ένα βίντεο στο YouTube από την τοπική τηλεόραση Κοζάνης, με τον αρχιμανδρίτη π. Νικόλαο Αλεξίου[3]. Ο συγκεκριμένος κληρικός, με τρόπο ιδιαίτερο, ζωντανό και παραστατικό, τασσόταν υπέρ όλων των μέτρων, κατανοώντας πλήρως τη σοβαρότητα της κατάστασης και διαχωρίζοντας με ακρίβεια και κοινή λογική που λείπει από πολλούς, ίσως σοφότερούς του, τα πνευματικά-εκκλησιαστικά θέματα από τα ιατρικά. Μέσα στα όσα είπε ο π. Νικόλαος Αλεξίου, αναφέρθηκε και στο περίφημο 666 –που τότε, για ορισμένους, βρισκόταν μέσα στα εμβόλια διά των οποίων το κράτος επέβαλλε το χάραγμα, αν και κατά καιρούς έχει υπάρξει στα προϊόντα (barcode), στις πιστωτικές κάρτες, στον ΑΜΚΑ, κ.ά.: Αυτό το έρμο το 666! Αυτοί (ενν. αυτοί που βλέπουν παντού και σε όλα την προσπάθεια να τους επιβληθεί το χάραγμα με τον αριθμό του Αντιχρίστου), θα πεθάνουν με τον καημό να ʼρθει το 666! Να ʼρθει, να ʼρθει, να ʼρθει! Κι αν δεν έρθει τώρα; Κι άμα έρθει ρε παιδί μου, θα το αντιμετωπίσουμε τότε, θα δούμε τι θα κάνουμε!

Όλο το ζήτημα, που συνδέεται βεβαίως και με διάφορες αντιεξουσιαστικές θέσεις, θεωρίες συνομωσίας και ασφαλώς βαθιά αντιδημοκρατικές αντιλήψεις, εν τέλει καταδεικνύει έναν αντεστραμμένο χιλιασμό, και αυτό είναι ιδιαίτερα ενδιαφέρον. Ως χιλιασμός ορίζεται ουσιαστικά η έντονη, «βιαστική», θα λέγαμε, επιθυμία για τη Δευτέρα Παρουσία του Χριστού στη γη. Χιλιαστικές αντιλήψεις υπήρξαν –χωρίς απαραίτητα να καταδικαστούν– ήδη, από τα πρώτα χρόνια ζωής της Εκκλησίας. Εν προκειμένω, όμως, παρατηρείται μια σημαντική διαφορά. Οι οπαδοί αυτών των δοξασιών, χωρίς ενδεχομένως να είναι και οι ίδιοι σε θέση να το αντιληφθούν, δεν αρκούνται στην επιδίωξή τους να προκαταλάβουν το θείο θέλημα και το τέλος της Ιστορίας, αλλά εύχονται και προσδοκούν όχι τελικά τη Δευτέρα Παρουσία του Χριστού, αλλά την έλευση του Αντιχρίστου. Ο Χριστός, στην πραγματικότητα, απουσιάζει από τη σκέψη και τον λόγο τους, η προσδοκία εξαντλείται στον Αντίχριστο.

Υπάρχουν ασφαλώς πολλές εξηγήσεις. Κατά τη δική μας αντίληψη, εκείνη που ίσως ερμηνεύει σε μεγαλύτερη έκταση αυτό το παράδοξο, δεν είναι άλλη από εκείνη που οδήγησε στην περασμένη δεκαετία και μέχρι και στις μέρες μας στην κυριαρχία του ανορθολογισμού στην πολιτική μας ζωή. Όπως ακριβώς όσοι ήταν ή αισθάνονταν αδικημένοι, αδιαφορώντας για τις συνέπειες για τους άλλους, ζητούσαν να καεί η Βουλή ή να γίνουν όλα στάχτη, ακόμη και με την έξοδο της χώρας από την Ευρώπη, αρκεί να διατηρήσουν την «αξιοπρέπειά» τους, παρόμοια, οι «πιστοί του Αντιχρίστου» λαχταρούν να δουν τον αναμενόμενο ώστε να φανούν οι ίδιοι ως οι πιστοί, οι σθεναροί, εκείνοι που αντιστάθηκαν στο «θηρίο», με την ελπίδα πάντα, να δουν τελικά τους «άλλους», που «προσκύνησαν», να τιμωρούνται. Και ο πολιτικός ανορθολογισμός, αν και πιο περιορισμένος, δεν έχει ηττηθεί, όπως φάνηκε και από τις πρόσφατες εκλογές∙ απλώς, μετακινήθηκε σε άλλη πλευρά του πολιτικού φάσματος ίσως. Αυτός είναι και ο λόγος τελικά, που από όσες, αληθινές ή ψευδείς, προφητείες αγίων διακινούνται, οι πιο «αγαπητές» είναι εκείνες που προβλέπουν πόλεμο, καταστροφή, θεομηνίες. Η αυτοεπιβεβαίωση λειτουργεί ως αυτοϊκανοποίηση.

Όσο κι αν πολλοί ζητούν από την Πολιτεία να επιδείξει την αυστηρότητά της, οφείλουμε να παραδεχτούμε πως δεν υπάρχουν εύκολες λύσεις. Κι ούτε η Εκκλησία μπορεί να αντιμετωπίσει αποτελεσματικά αυτά τα φαινόμενα, που ουσιαστικά βρίσκονται είτε εκτός της είτε στις παρυφές της. Άλλωστε, τι είναι ένας αρχιεπίσκοπος ή ένας πατριάρχης ακόμη, μπροστά στον «γέροντα τάδε», που λέει το ένα και το άλλο;

Τέλος, το πιο εντυπωσιακό με όλους αυτούς τους ακολούθους των διαφόρων «γεροντάδων», είναι πως ανάμεσα στα όσα θα τους έχουν πει, κατά πάσα πιθανότητα, οι πνευματικοί τους, να μην κλέβουν π.χ., να είναι τίμιοι, να βοηθούν τους φτωχούς κ.λπ., τυφλή υπακοή δείχνουν μόνο στα όσα ανορθολογικά λένε, είτε για τις ταυτότητες είτε για τις μάσκες παλαιότερα ή τα εμβόλια. Γιατί αν έκαναν υπακοή και στα υπόλοιπα, τότε θα ήταν αρκετά πιθανό να ζούσαμε σε έναν άλλο, καλύτερο κόσμο, που, κι αν δεν ήταν, θα έμοιαζε αρκετά με τη Βασιλεία των Ουρανών. Αλλά, θα μου πει κανείς, τι να την κάνουν τη Βασιλεία, χωρίς το 666 και τον Αντίχριστο μαζί;

 

[1] Σταύρος Γιαγκάζογλου, Θεολογία και Νεωτερικότητα, Δοκίμια για τη συνάντηση της Ορθόδοξης Θεολογίας με τον σύγχρονο κόσμο, Αρμός, Αθήνα, 2023, σ. 401-402.
[2] π. Νικόλαος Λουδοβίκος, Ορθοδοξία και Εκσυγχρονισμός, Βυζαντινή Εξατομίκευση, Κράτος και Ιστορία, στην προοπτική του ευρωπαϊκού μέλλοντος, Αρμός, Αθήνα, 2006, σ. 123.
[3] Link

Πηγή: Φρέαρ