Ὁ ἄλλος ἄνθρωπος - π. Γρηγόριος Μουσουρούλης

Κυριακή Η´Λουκᾶ

Λόγος εἰς τό Εὐαγγέλιον

Ὁ ἄλλος ἄνθρωπος

 « Τίς ἐστί μου πλησίον;» (Λουκ. ι´29)

Ἄν ἡ παραβολή τοῦ Ἀσώτου μᾶς παρουσιάζει μέ τόν πιό ὄμορφο καί συγκινητικό τρόπο τήν ἀγάπη τοῦ Θεοῦ πρός τόν ἁμαρτωλό ἄνθρωπο, ἡ παραβολή τοῦ Καλοῦ Σαμαρείτου εἶναι ἡ πιό ἐκ­φραστική εἰκόνα μέ τήν ὁποία δηλώνεται ἔμπρα­κτα ἡ ἀγάπη τοῦ ἀνθρώπου πρός τόν ἄνθρωπο. Ἡ παραβολή αὐτή ὁριοθετεῖ καί παρακινεῖ στήν πιό μεγάλη ἐπανάσταση σ᾽ ὅλο τόν κόσμο. Μέ αὐτήν ὁ Κύριος ἀνοίγει τά σύνορα, καταργεῖ τίς διακρίσεις, διδάσκει τήν ἀδελφοσύνη ἀνάμεσα σέ ὅλους τούς ἀνθρώπους· ἐχθρούς καί ξένους.

Τήν ἀφορμή γιά τήν ἀνάπτυξη αὐτῆς τῆς παραβολῆς τήν ἔδωσε ἕνας Νομικός, δηλαδή ἕ­νας ἑρμηνευτής τοῦ Νόμου τῆς Παλαιᾶς Διαθήκης, μέ τό ἐρώτημα πού ὑπέβαλε στόν Χριστό: «τίς ἐστί μου πλησίον». Ποιός δηλαδή εἶναι ὁ ἄν­θρωπος τόν ὁποῖο θά πρέπει νά θεωρῶ δικό μου, φίλο μου καί τόν ὁποῖο ὀφείλω νά ἀγαπῶ ὅπως τόν ἑαυτό μου.

Αὐτό τό ἐρώτημα θά μᾶς ἀπασχολήσει σήμερα. Θά δοῦμε ποιόν πρέπει νά θεωροῦμε πλησίον μας καί ποιό εἶναι τό χρέος μας ἀπέναντί του

*****

«Τίς ἐστί μου πλησίον;»

          Ποιός εἶναι ὁ πλησίον μας; Μελετώντας τήν Παλαιά Διαθήκη θά δοῦμε, ὅτι γιά τούς Ἑβραίους τῆς ἐποχῆς τοῦ Κυρίου, πλησίον εἶναι οἱ ὁμοε­θνεῖς τους, εἶναι ὅλοι ἀνεξαιρέτως οἱ Ἑβραῖοι. Ὅλοι οἱ ἄλλοι ἄνθρωποι εἶναι ξένοι, εἶναι ἀλλόφυ­λοι, εἶναι σέ τελευταία ἀνάλυση ἐχθροί τους.

          Ἔρχεται λοιπόν τώρα ὁ Χριστός μέ τήν παραβολή τοῦ Καλοῦ Σαμαρείτου καί μέ ὅλη τή σχετική πρός τόν πλησίον διδασκαλία Του καί ἀ­νατρέπει μιά κατάσταση πού ἐπικρατοῦσε αἰῶνες πολοούς στή ζωή τοῦ Ἰουδαϊκοῦ λαοῦ. Ἀνατρέπει μέ τήν παραβολή αὐτή ἀντιλήψεις αἰώνων, ἀντι­λήψεις πού εἶχαν διαποτίσει τήν ὕπαρξη τοῦ λαοῦ αὐτοῦ. Καταλαβαίνουμε λοιπόν τί ἐντύπωση θά ἔκαμε αὐτή ἡ διδασκαλία τοῦ Κυρίου. Σεισμός ἔγινε στό ἄκουσμά της. Βόμβα μεγατόνων ἔσκαζε μπροστά στούς ἀκροατές τοῦ Χριστοῦ μας. Καί τοῦτο διότι οἱ Ἑβραῖοι εἶχαν πάρα πολύ αὐστηρή παραγγελία καί ἐντολή ἀπό τόν ἴδιο τόν Ἅγιο Θεό νά μήν ἐπικοινωνοῦν ἀνεπιφύλακτα μέ τούς ἄλ­λους λαούς, ἀκριβῶς γιά νά ξεφύγουν τόν κίνδυνο νά παρασυρθοῦν στήν  εἰδωλολατρία. Μέσα στά πλαίσια αὐτῆς τῆς παραγγελίας δέν μᾶς ἐκ­πλήττει τό ὅτι ὅλους  ἄλλους ἀνθρώπους τούς θεωροῦσαν ἐχθρούς. Μάλιστα αὐτό τό μίσος πρός τούς ἄλλους λαούς ἔφθασαν νά τό θεωροῦν ὡς ὕψιστο έθνικό καί θρησκευτικό καθῆκον.    Βέβαια τήν ἴδια ἀντίληψη εἶχαν καί οἱ ἄλλοι λαοί. Ὅποιος δέν ἀνῆκε στό ἔθνος τους, δέν καταγόταν ἀπό τήν ἴδια ρίζα μέ αὐτούς ἦταν  ξένος καί μάλιστα ἐχθρός.

          Ἔρχεται λοιπόν τώρα ὁ Κύριος μέ τή διδασκαλία του καί ἀνατρέπει τά πάντα. Μέ τήν φωτεινή καί ἐπιβλητική μορφή τοῦ Καλοῦ Σαμαρείτη πού μᾶς παρουσίασε, περιέγραψε καί ἐφανέρωσε τίς ἀπεριόριστες διαστάσεις πού παίρνει ἡ ἔννοια τῆς λέξεης «πλησίον». «Πλησίον» μας εἶναι ὁ συγγενής μας, ὁ φίλος μας, ὁ ὁμοεθνής μας, ὁ ἄνθρωπος πού ἔχει τά ἴδια θρησκευτικά «πιστεύω» μέ ἐμᾶς. Ὁ ἄνθρωπος πού βρισκόμαστε μαζί στό δρόμο αὐτῆς τῆς ζωῆς καί συναντώμαστε στήν ἐργασία, στό ταξίδι, στόν τόπο ἀναψυχῆς ἤ ὁπουδήποτε ἀλλοῦ.

          Καί εἶναι πλησίον μας ὄχι μόνο ὅταν ἔχει καλές σχέσεις μαζί μας, ὅταν λέγει καλά καί ἐπαι­νετικά λόγια γιά μᾶς, ὅταν μᾶς βοηθᾶ καί μᾶς συντρέχει καί γενικά μᾶς δείχνει ἀγάπη. Πλησίον μας εἶναι καί ὅταν μᾶς μισεῖ, καί μᾶς ἐχθρεύεται καί μᾶς κακολογεῖ καί μᾶς συκοφαντεῖ. Καί ὅταν ἀκόμη εἶναι ὁρκισμένος ἐχθρός μας καί ζητεῖ τήν καταστροφή μας.

          «Πλησίον» μας λοιπόν εἶναι ἀκόμη καί ὁ ἐχθρός μας.«Πλησίον» μας εἶναι ὁ φίλος μας καί ὁ εὐεργέτης μας ἀλλά καί ὁ διώκτης καί συκοφάντης καί ὁ δήμιός μας. «Πλησίον» μας εἶναι ὁ κάθε ἄνθρωπος ἀνεξαρτήτως ἐθνικότητας, φυλῆς, θρησκείας καί ἀντιλήψεων. Ἐδῶ ἔχουμε μπροστά μας μιά κατάσταση ἔκτακτου μεγαλείου, ὕψους πνευ­ματικοῦ. Βρισκόμαστε μπροστά σέ κάτι τό ἀσύλληπτο, τό κυριολεκτικά θεϊκό.

          Παρ᾽ ὅλο πού ὁ κόσμος σήμερα βρίσκεται κατά κοινή ὁμολογία μακριά ἀπό τό πνεῦμα αὐτό τοῦ Εὐαγγελίου, παρ᾽ὅλο πού οἱ ἐθνικιστικές ἐκ­ρήξεις ὅλο καί μεγαλώνουν καί φέρουν βαθύτατο διχασμό στό σῶμα τῆς ἀνθρωπότητας, θά ἀδι­κούσαμε τήν πραγματικότητα, ἄν δέν ἀναγνω­ρί­ζαμε τήν μεγάλη ἀλλαγή νοοτροπίας, τρόπου σκέψεως πού ἔφερε ἡ διδασκαλία τοῦ Χριστοῦ σέ ὅλο στόν κόσμο. Ἔτσι βλέπουμε σέ ὧρες δοκιμασίας καί θεομηνιῶν καί πολέμων πού πλήττουν τά ἔθνη, ἄνθρωποι ἀπό ὅλο τόν κόσμο νά τρέχουν νά συμπαρασταθοῦν ἀκόμη καί σέ ἔθνη καί λα­ούς ἐχθρικούς ἀπέναντί τους, σέ λαούς πού τούς καταδυνάστευσαν καί τούς αἱματοκύλισαν μέσα στήν ἱστορία.

****

          Ὑπάρχουν πολλά παραδείγματα ὑπερε­θνι­κῆς καί ἀνιδιοτελοῦς ἀγάπης στόν κόσμο. Ἡ οὐσί­α τοῦ ζητήματος ὅμως δέν εἶναι αὐτή. Τό κύριο καί βασικό πρόβλημα εἶναι: τό πῶς ὁ καθένας ἀ­πό ἐμᾶς τοποθετεῖται στήν καθημερινή του ζωή σέ αὐτό τόν ἐπαναστατικό τρόπο ὑπάρξεως πού ἐγκαι­νίασεν ὁ Θεάνθρωπος Λυτρωτής μας.

          Ἐδῶ βρισκόμαστε στό πιό δύσκολο σημεῖο τοῦ ὅλου θέματος. Διότι ἄν δέν προσέξουμε μπο­ρεῖ νά μείνουμε ἔξω τοῦ νυμφῶνος Χριστοῦ. Δηλαδή πιό συγκεκριμένα: μπορεῖ νά συγκινούμαστε ἀπό τά βάσανα καί τό δράμα ἀνθρώπων καί λαῶν πού βρίσκονται χιλιάδες χιλιόμετρα μακριά μας, πού εἶναι κυριολεκτικά στήν ἄλλη ἄκρη τῆς γῆς· μπορεῖ νά δίνουμε ὅ,τι ἔχουμε καί δέν ἔχου­με στά συσσίτια καί τά κοινωνικά παντοπωλεῖα καί ὅμως νά μή θέλουμε νά δοῦμε  οὔτε στά μάτια μας, ὅπως λέμε, τόν διπλανό μας. Μπορεῖ νά εἴμαστε ἕτοιμοι νά θυσιασθοῦμε ἀπό ἀγάπη γιά τούς ξένους καί τούς κατοίκους ἄλλων χωρῶν καί ὅμως νά μήν ἀνεχόμαστε ἕνα βαρύ βλέμμα  ἀπό τόν συγκεκριμένο ἄνθρωπο πού βρίσκεται δίπλα μας. Πού κατοικεῖ στό ἴδιο ἤ τό διπλανό σπίτι μέ μᾶς, στήν ἴδια πολυκατοικία ἤ τό διπλανό διαμέρισμα. Ἐργαζόμαστε στήν ἴδια ἐργασία, στό ἴδιο γραφεῖο καί «καλημέρα» δέν λέμε στόν συνάδελφο ἤ κι ἄν τήν ποῦμε τή λέμε βαριά καί μέ τό ζόρι. Καί τό σπουδαιότερο μπορεῖ ὁ πλησίον μας, ὁ διπλανός μας νά ἔχει πόνο, νά περνᾶ θλίψεις καί δοκιμασίες πού τόν συνταράσσουν  κι ἐμεῖς τόν ἀντιπαρερχόμαστε  ἀπαθεῖς καί ἀδιάφοροι.

          Ἀντιλαμβανόμαστε λοιπόν ὅτι δέν μᾶς ὠφε­λεῖ σέ τίποτε τό νά ἀγαπᾶμε ὅλο τόν κόσμο γενικά καί ἀόριστα, οὔτε εἶναι ἀρκετό νά συμμετέχουμε στόν πόνο καί τίς δοκιμασίες ἀνθρώπων πού βρίσκονται μακριά μας καί τούς ὁποίους ἡ τηλεόραση φέρνει μέσα στό σπίτι καί στό ὑπνο­δωμάτιό μας ἀκόμη. Τό πιό σημαντικό, τό πιό σπουδαῖο καί θεάρεστο εἶναι νά ἐπικοινωνοῦμε ἐγκάρδια, ἄδολα καί μέ εἰλικρίνεια αἰσθημάτων μέ αὐτούς πού βρίσκονται δίπλα μας ὅλη τήν ἡμέρα καί τούς ὁποίους ἤδη κατονομάσαμε.

          Τό πόσο ἔχει ποτίσει τήν ψυχή μας τό πνεῦμα τῆς χριστιανικῆς ἀγάπης θά φανεῖ, ἀδελ­φοί μου, μέσα στήν οἰκογένειά μας, ἡ ὁποία δυστυχῶς κατά μεγάλο ποσοστό γίνεται ἀρέννα ἀναμέτρησης ἐγωϊσμῶν, ἀτομισμοῦ καί φιλαυτίας. Θά φανεῖ στή συνεργασία μέ τούς συναδέλφους μας.

          Γιά τόν Καλό Σαμαρείτη ὁ τραυματισμένος ἀπό τήν ἐπίθεση τῶν ληστῶν Ἰουδαῖος ἦταν ξένος, ἦταν ἐχθρός. Ὅμως ἡ ἀγάπη τόν βοήθησε νά παραμερίσει κάθε διαφορά πού τόν ἐχώριζε καί νά τόν ἰδεῖ ὡς ἀδελφό του. Γι᾽αὐτό καί ἔκαμε ὅ,τι ἦταν δυνατό  γιά νά τόν σώσει καί μάλιστα τό ἔκαμε μέ τρόπο συγκινητικό, τέλειο.

          Ἡ ἀγάπη λοιπόν εἶναι τό μεγάλο μας χρέος πρός τόν «πλησίον» μας. Ἡ ἀγάπη μας αὐτή ὀ­φείλει νά εἶναι, μέ τήν Χάρη τοῦ Θεοῦ, ἕνας ἀ­στείρευτος ποταμός συμπάθειας καί εὐσπλαγ­χνί­ας πρός τόν διπλανό μας. Εἶναι δέ πολύ χαρακτηριστικό τό ὅτι ὁ Κύριος ὅρισε ὡς μέτρο τῆς ἀγά­πης μας πρός τόν συνάνθρωπό μας τήν ἀγάπη στόν ἴδιο τόν ἑαυτό μας. Πόσο θά ἀγαπῶ τόν συνάνθρωπό μου; Ὅσο ἀγαπῶ καί τόν ἑαυτό μου. Ὅπως καί ὅσο φροντίζω τόν ἐαυτό μους, ὅσο ἐνδιαφερόμαστε γιά τή ζωή μας καί ἀνησυχοῦμε καί τρέχουμε γιά τά συμφέροντά μας. Τόσο ὅσο καί ὅπως ἐξοδεύουμε γιά τόν ἑυατό μας, γιά τήν οἰκογένειά μας. Ὅσο λυπούμαστε γιά τίς ἀτυχίες μας καί χαιρόμαστε γιά τίς ἐπιτυχίες μας, τόσο πολύ, τόσο τέλεια ὀφείλουμε νά ἀγαπᾶμε τόν συνάνθρωπό μας. Αὐτά πού κάνουμε γιά τόν ἑαυτό μας, νά κάνουμε καί γιά ἐκεῖνον.

Μέ τήν ἀγάπη μιμούμαστε τόν ἴδιο τόν Δημιουργό μας.

*****

«Τίς ἐστί μου πλησίον;»

          Ἀδελφοί μου ἀγαπητοί! Ὁ Κύριος μέ τήν παραβολή τοῦ Καλοῦ Σαμαρείτη μᾶς ἔδειξε τόν ὁλοφώτεινο δρόμο τῆς ἀγάπης μέσα στήν κοινωνία, ἡ ὁποία ὅλο καί περισσότερο, μέρα μέ τήν ἡμνέρα βυθίζεται στήν ἄβυσσο τοῦ μίσους, βουλιάζει μέσα στά παγωμένα νερά τῆς ἀδιαφορίας. Ἡ λύση εἶναι στό χέρι μας. Ἀπό τήν μιά μεριά εἶναι ὁ θάνατος πού φέρνει τό μίσος, ἡ ἔχθρα, ἡ ἀδικία, μέ ἕνα λόγο ὁ ἐγωϊσμός. Ἀπό τήν ἄλλη πλευρά εἶναι ἡ αἰώνια εὐτυχισμένη ζωή τῆς χρι­στιανικῆς, ἀνιδιοτελοῦς καί θυσιαστικῆς ἀγάπης. Ἄς διαλέξουμε ὅσο εἶναι νωρίς. Ἄς κάνουμε τή σωστή ἐκλογή τώρα πού ζοῦμε καί ἀναπνέομε καί σκεπτόμαστε. Ὅταν κλείσουμε γιά πάντα τά βλέφαρα πάνω στή γῆ θά εἶναι πλέον ἀργά.   

Ἀρχιμανδρίτης Γρηγόριος Μουσουρούλης