Ὁμιλία τοῦ Οἰκουμενικοῦ Πατριάρχου κ. κ. Βαρθολομαίου κατά τήν ἑορτήν τοῦ Ἱεροῦ Φωτίου Ἱδρυτοῦ τῆς ἐν Χάλκῃ Ἱερᾶς Πατριαρχικῆς καί Σταυροπηγιακῆς Μονῆς τῆς Ἁγίας Τριάδος

Ὁμιλία τῆς Α. Θ. Παναγιότητος τοῦ Οἰκουμενικοῦ Πατριάρχου κ. κ. Βαρθολομαίου κατά τήν ἑορτήν τοῦ Ἱεροῦ Φωτίου Ἱδρυτοῦ τῆς ἐν Χάλκῃ Ἱερᾶς Πατριαρχικῆς καί Σταυροπηγιακῆς Μονῆς τῆς Ἁγίας Τριάδος 

(6 Φεβρουαρίου 2020)

Ἱερώτατοι ἀδελφοί, Πρόεδρε καί Μέλη τῆς Ἐφορείας τῆς Ἱερᾶς Μονῆς Ἁγίας Τριάδος Χάλκης,

Λοιποί Ἱερώτατοι ἀδελφοί Ἱεράρχαι,

Θεοφιλέστατε ἅγιε Ἡγούμενε,

Τέκνα ἐν Κυρίῳ εὐλογημένα,

Ἡ ἀείρυτος Χάρις τοῦ Κυρίου ἡμῶν Ἰησοῦ Χριστοῦ ἠξίωσε καί ἐφέτος πάντας ἡμᾶς νά ἑορτάσωμεν εἰς τόν γαλήνιον Λόφον τῆς Ἐλπίδος, ἐν παμφώτῳ λειτουργικῇ συνάξει, τήν μνήμην τοῦ ἀνιδρυτοῦ καί προστάτου τῆς ἱστορικῆς Ἱερᾶς Μονῆς τῆς Ἁγίας Τριάδος Χάλκης, Πατριάρχου Κωνσταντινουπόλεως Φωτίου τοῦ Μεγάλου.

Εἰς τόν ἱερόν τοῦτον τόπον, ἀπό τοῦ 9ου ἤδη αἰῶνος, δοξάζεται ἐν προσευχαῖς καί ᾠδαῖς πνευματικαῖς, ἐν ἀσκήσει καί ταπεινώσει, ἐπ᾿ ἐλπίδι ζωῆς αἰωνίου, τό τίμιον ὄνομα τοῦ Θεοῦ. Μεσοῦντος τοῦ 19ου αἰῶνος προσετέθησαν εἰς τήν μοναστικήν ἀδελφότητα οἱ ἱεροσπουδασταί καί οἱ σοφοί διδάσκαλοί των, διά τῆς ἐγκαθιδρύσεως ἐνταῦθα τῆς Θεολογικῆς Σχολῆς Χάλκης. Ἡ ἐγκατάστασις καί λειτουργία τῆς Σχολῆς εἰς τήν γεραράν ταύτην Μονήν προδιέγραφε τήν ἀποστολήν αὐτῆς νά καλλιεργήσῃ τήν ὀρθόδοξον πνευματικότητα, νά μελετήσῃ καί νά μεταδώσῃ τήν θεολογικήν καί ἐκκλησιαστικήν παρακαταθήκην τῶν Πατέρων.

Ἡ τροφός Σχολή, κατά τά 127 ἔτη λειτουργίας της, ἐχαρίσατο εἰς τήν Ἁγίαν τοῦ Χριστοῦ Μεγάλην Ἐκκλησίαν καί εἰς τήν οἰκουμενικήν Ὀρθοδοξίαν ὑπερεννεακοσσίους ἀποφοίτους. Παρελαύνουν ἐνώπιον ἡμῶν τήν στιγμήν αὐτήν αἱ γλυκεῖαι μορφαί τῶν Χαλκιτῶν, τῶν διδασκάλων καί συμμαθητῶν μας, τῶν πρό ἡμῶν καί τῶν μεθ᾿ ἡμᾶς ὁμογαλάκτων, τῶν εὐόρκως διακονησάντων τό θυσιαστήριον, τήν ἐκκλησιαστικήν ζωήν καί τήν θύραθεν παιδείαν, τῶν τε μακαρίᾳ τῇ λήξει γενομένων καί τῶν λοιπῶν, τῶν διακονούντων τήν Ἐκκλησίαν ἄχρι τῆς σήμερον. Μᾶς συνδέουν αἱ κοιναί ἐμπειρίαι καί ἡ θεολογική παρακαταθήκη τῆς Χάλκης, κοινά βιώματα, κοιναί ἀξίαι, κοινά ὁράματα. Οὐδείς ἐν τῇ Τροφῷ Σχολῇ ἐδίδαξε καί μετέδωκεν εἰς ἡμᾶς τούς σπουδαστάς ἄγονον ἐσωστρέφειαν ἤ ἀδιαφορίαν διά τόν κόσμον καί τόν πολιτισμόν. Προητοιμαζόμεθα ἐδῶ μαρτυρίαν καί διακονίαν ἐν τῷ κόσμῳ, χωρίς δυϊσμούς καί δισταγμούς, μέ ἀπόλυτον ἐμπιστοσύνην εἰς τήν πρόνοιαν τοῦ Θεοῦ καί μέ ἀκλόνητον πεποίθησιν περί τῆς ἱερότητος τῆς ἀποστολῆς μας. Μονή καί Σχολή ἦσαν εἰς τήν ζωήν καί εἰς τήν συνείδησίν μας ἕν καί τό αὐτό, ἐνεσάρκωσαν τήν αὐτήν ἀλήθειαν τῆς ἐλευθερίας, «ᾗ Χριστός ἡμᾶς ἠλευθέρωσεν» (Γαλ. ε᾿, 1).

Ἐνθυμούμεθα σήμερον, Ἱερώτατε ἅγιε Αὐστραλίας, τόν μακαριστόν Προκάτοχόν σας, τόν Ἀρχιεπίσκοπον Στυλιανόν, ὁ ὁποῖος διῆλθεν ἐνταῦθα ἑπτά ἔτη τῆς νεανικῆς ζωῆς του, ἀπέκτησε τό «ἦθος τῆς Χάλκης», τό ὁποῖον καί ἀπετέλεσε τήν πυξίδα τῆς θεολογικῆς του ἐργασίας καί τῆς ὑπερεξηκονταετοῦς ἐκκλησιαστικῆς διακονίας του. Εἰς ἕνα ὡραῖον κείμενόν του μέ τίτλον «Τό ἦθος τῆς Χάλκης» (Κληρονομία 26 (1994), σ. 113), ὁ ἀείμνηστος ἀδελφός Στυλιανός ἀναφέρει τό ἑξῆς περιστατικόν, τό ὁποῖον ἀποδεικνύει τήν ποιότητα τῶν βιωμάτων μας ἐν Χάλκῃ: Ὅταν κάποτε ὁ ἀοίδιμος Πατριάρχης Ἀθηναγόρας, ὁ ὁποῖος ἐπεσκέπτετο συχνά τήν Σχολήν, παρετήρησε ἀπό τόν Πρόναον τόν τρόπο μέ τόν ὁποῖον νεοχειροτόνητος διάκονος ἐκινεῖτο κατά τήν εἰσόδευσιν τοῦ Ἱεροῦ Εὐαγγελίου, τόν ἐκάλεσεν μετά τό τέλος τῆς Θείας Λειτουργίας καί τοῦ εἶπε μέ πατρική ἐπιείκειαν: «Παιδί μου, ὅταν κουβαλᾶς τό ἱερό Εὐαγγέλιο, δέν μπορεῖς πιά νά περπατᾶς σάν ἄνθρωπος κοινός. Πρέπει νά βηματίζεις ἀργά, τελετουργικά, σάν ἀσώματος Ἄγγελος. Καί τό Ὀράριό σου, φτεροῦγες Ἀρχαγγέλου συμβολίζει». Ὁ ναός καί τά τελούμενα ἐν αὐτῷ ἦσαν δι᾿ ἡμᾶς τό ζωτικόν κέντρον τῆς ζωῆς μας. Ἐδῶ κατεθέτομεν τήν μετάνοιαν καί τάς ἐλπίδας μας, ἐδῶ ἐλαμβάνομεν στήριξιν εἰς τόν δόλιχον τῆς σπουδῆς καί τῆς ἀσκήσεως.

Διανύομεν τό 49ον ἔτος ἀπό τῆς, ἄνωθεν ἀδίκῳ ἐπιβολῇ, διακοπῆς τῆς λειτουργίας τῆς Σχολῆς μας. Ὁ μακαριστός ἄμεσος προκάτοχος ἡμῶν Πατριάρχης Δημήτριος καί ἡ ἡμετέρα Μετριότης, μετ᾿ ἐπιμονῆς ἠγωνίσθημεν διά τήν ἐπαναλειτουργίαν τῆς Χαλκίτιδος Σχολῆς. Αἱ προσπάθειαι συνεχίζονται καί ἐντείνονται. Ἔχομεν ἐμπιστοσύνην εἰς τόν πανοικτίρμονα Κύριον, καί εἴμεθα βέβαιοι ὅτι ἡ ποθεινή ἡμέρα θά ἔλθῃ καί θά ἠχήσῃ ὁ κώδων τῆς Σχολῆς, καλῶν τούς νέους φερέλπιδας ἱεροσπουδαστάς εἰς τά θρανία καί τούς καθηγητάς εἰς τήν ἔδραν, διά νά συνεχισθῇ ἡ εὐλογημένη παράδοσις τῆς καλλιεργείας μιᾶς θεολογίας πιστῆς εἰς τήν ὀρθόδοξον παράδοσιν καί ἀνοικτῆς πρός τόν ἄνθρωπον καί τόν πολιτισμόν.

Τότε θά ἀποκτήσῃ ὁ Οἰκουμενικός Θρόνος καί πάλιν τόν θεολογικόν του βραχίονα, τόν ἰσχυρόν καί δημιουργικόν. Τότε θά τροφοδοτῆται ἡ Μεγάλη Ἐκκλησία μέ ἱκανά στελέχη, σάρκα ἐκ τῆς σαρκός της, κληρικούς καί μύστας τῆς θεολογικῆς ἐπιστήμης, οἱ ὁποῖοι θά αἴρουν εἰς τούς στιβαρούς ὤμους τους τόν σταυρόν καί τάς πολυσχιδεῖς εὐθύνας τῆς Μητρός Ἐκκλησίας, ἐκφρασταί τοῦ πνεύματος τῆς Χάλκης πού εἶναι αὐτό τοῦτο τό πνεῦμα καί τό ἦθος τοῦ Φαναρίου.

Ἐπιθυμοῦμεν νά ὑπενθυμίσωμεν εἰς ὑμᾶς, ὅτι ἐφέτος συμπληροῦνται ἑκατόν ἔτη ἀπό τῆς δημοσιεύσεως τῆς ἱστορικῆς Ἐγκυκλίου τῆς Ἐκκλησίας τῆς Κωνσταντινουπόλεως «πρός τάς ἁπανταχοῦ Ἐκκλησίας τοῦ Χριστοῦ» (1920), ἡ ὁποία κατηρτίσθη μερίμνῃ τῶν καθηγητῶν τῆς Θεολογικῆς Σχολῆς Χάλκης καί θεωρεῖται τό ἀξονικόν κείμενον τῆς συγχρόνου Οἰκουμενικῆς Κινήσεως. Τό Πατριαρχεῖον μας θά τιμήσῃ δεόντως αὐτήν τήν ἐπέτειον.

Πρό ὀλίγου ἐτελέσαμεν Τρισάγιον ὑπέρ ἀναπαύσεως τῆς ψυχῆς τοῦ τελευταίου Σχολάρχου τῆς Τροφοῦ Σχολῆς, τοῦ μακαριστοῦ Μητροπολίτου Σταυρουπόλεως κυροῦ Μαξίμου, τά ὀστᾶ τοῦ ὁποίου θά ταφοῦν αὔριον εἰς τόν Κοιμητήριον Βαλουκλῆ, ὅπου θά ἀναπαύωνται, ἐν τῇ προσδοκίᾳ τῆς κοινῆς ἀναστάσεως, πλησίον τῶν ἄλλων ἀρχιερέων τοῦ Θρόνου. Ὁ Σχολάρχης μας ὑπῆρξε φύλαξ τῆς Σχολῆς μέχρι τέλους καί ἀπῆλθεν εἰς τά ἄνω, μέ τήν βεβαίαν ἐλπίδα ὅτι ἡ γεραρά Τροφός θά ἀνοίξῃ καί πάλιν τάς πύλας της καί θά συνεχίσῃ τήν ἁγίαν ἀποστολήν της. Εἴμεθα βέβαιοι ὅτι ἡ ψυχή του συναγάλλεται, ὁμοῦ μέ τάς ψυχάς τῶν μακαριστῶν λοιπῶν Σχολαρχῶν, τῶν καθηγητῶν καί μαθητῶν τῆς Σχολῆς ἐνώπιον τοῦ καθοριστικοῦ γεγονότος ὅτι ἐκτυλίσσεται ἤδη, εἰς τό ἐπίπεδον ἀποκτήσεως τῆς σχετικῆς ἀδείας, ἡ διαδικασία ἀνοικοδομήσεως καί ἀναβαθμίσεως τοῦ κτηριακοῦ συγκροτήματος Μονῆς καί Σχολῆς. Δοξολογοῦμεν τόν ἀγαδοθότην Θεόν, διότι ἐχαρίσατο εἰς τήν Ἐκκλησίαν Του τόν φιλογενῆ Ἐντιμολογιώτατον Ἄρχοντα Ἔξαρχον τοῦ Οἰκουμενικοῦ Θρόνου καί Πολιτικόν Διοικητήν τοῦ Ἁγίου Ὄρους κύριον Ἀθανάσιον Μαρτῖνον, ὁ ὁποῖος ἀνέλαβε γενναιοφρόνως τήν σχετικήν μεγάλην δαπάνην. Εἶναι ὁ νέος Παῦλος Σκυλίτσης Στεφάνοβικ καί τό ὄνομά του θά εὑρίσκεται ἐγχαραγμένον εἰς τούς αἰῶνας, ὁμοῦ μετά τοῦ εἰρημένου, εἰς τό Συνοδικόν τῆς Σχολῆς. Ἐκφράζομεν πρός τόν Ἐντιμολογιώτατον κύριον Μαρτῖνον καί τήν ὁμόζυγόν του κ. Μαρίναν τάς εὐχαριστίας καί τόν ἔπαινον τῆς Μητρός Ἐκκλησίας τῆς Κωνσταντινουπόλεως. Ὁ Θεός τῆς ἀγάπης νά χαρίζῃ εἰς τόν Μέγαν Εὐεργέτην τῆς Σχολῆς καί εἰς τούς οἰκείους του πᾶσαν ἄνωθεν εὐλογίαν.

Χαιρόμεθα, ἅγιε Ἡγούμενε, διά τό γεγονός ὅτι ἤδη εἰς τήν ἀρχήν τῆς θητείας σας ξεκινᾷ καί ἡ ἀνακαίνισις τῶν κτηρίων ἐδῶ εἰς τόν Λόφον τῆς Ἐλπίδος. Εὐχόμεθα δαψιλῆ καρποφορίαν τῶν προσπαθειῶν σας, πρόοδον καί ταχεῖαν ὁλοκλήρωσιν τοῦ ὅλου ἐγχειρήματος, τό ὁποῖον προφανέστατα ἐνισχύει μεγάλως καί τόν ἀγῶνα ἐπαναλειτουργίας τῆς Τροφοῦ Σχολῆς.

Ἱερώτατε ἀδελφέ ἅγιε Αὐστραλίας, καλωσορίζομεν ἐγκαρδίως ὑμᾶς καί τήν τιμίαν συνοδείαν σας, εἰς τήν ὁποίαν ἀνήκουν καί οἱ τρεῖς νεοχειροτονηθέντες Βοηθοί Ἐπίσκοποι τῆς Ἀρχιεπισκοπῆς σας. Ἐκφράζομεν ἅπαξ ἔτι τήν συμπάθειάν μας πρός τόν εὐγενῆ καί φιλειρηνικόν αὐστραλιανόν λαόν δι᾿ ὅσα ὑπέστη καί ὑφίσταται αὐτός καί τό φυσικόν περιβάλλον τῆς μεγάλης χώρας, λόγῳ τῶν καταστροφικῶν πυρκαϊῶν, αἱ ὁποῖαι συνεχίζονται ἀκόμη, εὐτυχῶς ἐλεγχόμεναι. Σᾶς συγχαίρομεν, διότι ἡ Ἀρχιεπισκοπή Αὐστραλίας εὑρέθη καί εὑρίσκεται εἰς τό πλευρόν τῶν παθόντων, τῶν πυροσβεστῶν καί τοῦ λαοῦ, ἐπιδεικνύουσα ἐμπράκτως τήν συμπαράστασιν καί τήν ἀρωγήν της.

Περαίνοντες τόν λόγον, ἐκφράζομεν τήν Πατριαρχικήν μας εὐαρέσκειαν πρός τήν Ἐφορείαν τῆς Ἱερᾶς Μονῆς τῆς Ἁγίας Τριάδος Χάλκης καί πρός τόν Θεοφιλέστατον Ἡγούμενον αὐτῆς διά τήν προσφοράν των πρός τό ἱερόν τοῦτο καθίδρυμα τῆς Μεγάλης Ἐκκλησίας, εὐχαριστοῦντες δέ πάντας, διά τήν παρουσίαν σας καί τήν συμμετοχήν σας εἰς τήν πανήγυριν τῆς Μονῆς, καταστέφομεν ὑμᾶς διά τῆς Πατριαρχικῆς ἡμῶν εὐλογίας, ἐπικαλούμενοι ἐπί πάντας, πρεσβείαις τοῦ ἐν Ἁγίοις Προκατόχου τῆς ἡμῶν Μετριότητος Φωτίου τοῦ Μεγάλου, τήν χάριν καί τό ἔλεος τοῦ μεγαλοδώρου Θεοῦ.

Χρόνια πολλά!