ΑΓΙΟΓΡΑΦΙΚΑ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΚΑ … 2 - ΑΘΑΝΑΣΙΟΣ ΚΟΤΤΑΔΑΚΗΣ

ΑΓΙΟΓΡΑΦΙΚΑ  ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΚΑ …  2

ΑΘΑΝΑΣΙΟΣ  ΚΟΤΤΑΔΑΚΗΣ

           Διαβάζοντας κανείς ότι :

Α.   «Κατά τα αρχαία χειρόγραφα όλες οι ευχές της Λειτουργίας λέγονταν «εκφώνως». Δεν υπήρχε η ένδειξη «μυστικώς». Τούτο επικράτησε μεταγενέστερα. Και, δημιουργεί πολλά προβλήματα, όπως το «ξεκάρφωτο» σχήμα των εκφωνήσεων -«Ότι πρέπει Σοι πάσα δόξα…»- που αποτελούν συνέχεια και κατάληξη εκτενών ευχών, οι οποίες δεν ακούγονται σήμερα από τους πιστούς, με αποτέλεσμα να μην αντιλαμβάνονται πλήρως την έννοια …» Καθηγητής Ιωάννης Φουντούλης, διαπρεπής. Λειτουργιολόγος.

Β.    «Η θεολογική και λειτουργική τραγωδία» της μετά πατερικής εποχής είναι ότι η εκκλησιαστική λατρεία έχασε τη λειτουργική της διάσταση-«λαϊκό έργο αναφοράς στο Θεό. Ότι περιορίστηκε σε λατρευτικές (cultic) κατηγορίες μόνο … Όσο παράδοξο κι αν φαίνεται αυτό, πολύ συχνά ο λειτουργικά ΄συντηρητικός’, ο παθιασμένος εραστής των τύπων και των εξωτερικών εκδηλώσεων των ‘αρχαίων και μεγαλειωδών΄ τυπικών, είναι ο πιο απελπιστικά τυφλός στο αληθινό τους νόημα» ! π. Αλέξ. Σμέμαν, κορυφαίος ορθόδοξος Λειτουργιολόγος.

Γ.  «Ιερατείο και πιστοί σχηματίζουν ένα μοναδικό λειτουργικό Σώμα … που ψάλλει με μια μόνη ψυχή ενωμένο με το χορό των αγγέλων … Η Λειτουργία είναι μυστήριο που … παρασύρει σε δράση τη σύναξη των πιστών … Δράμα διαλογικό κατευθυνόμενο από τον ιερέα, στο οποίο συμπράττουν ο διάκονος-άγγελος ή κήρυκας-και ο χορός των πιστών». Π. Ευδοκίμωφ.  

       Δεν μπορεί παρά, να εκπλήσσεται λίαν δυσάρεστα, ιδιαίτερα σήμερα που όλα είναι ορθάνοιχτα και εντελώς αλλιώς, με τη μανική εμμονή μερικών κληρικών στη «μυστική» ανάγνωση των ευχών της Λειτουργίας -«του λαϊκού έργου αναφοράς στο Θεό» -σαν να πρόκειται για ατομικό τους προνόμιο! Και, στην «έκφωνη», «ξεκάρφωτων» των καταληκτικών τους, και λόγω α-συνέχειας, περίπου α-νόητων, για την πλέμπα των συν - ευχόμενων τους πιστών! Και το έτι χειρότερο, με την αναγωγή αυτής της απροσδιόριστης προέλευσης συνήθειας, σε πιστότητα και σεβασμό στην … παράδοση! Και αυτά όταν, η προσωπική αντωνυμία είναι κυρίαρχα σε πρόσωπο πρώτο πληθυντικό-«ημών», «ημίν»-το αυτό και το ρήμα, ακόμα και στην κορύφωση της ευχής καθαγιασμού των Τιμίων Δώρων -«Παρακαλούμεν, δεόμεθα, ικετεύομεν»- συνοδευόμενης σαν σε υπόκρουση από τους συν-ευχόμενους πιστούς -χορός ψαλτών- με τον ύμνο, «Σε υμνούμεν, Σε ευλογούμεν, Σοι ευχαριστούμεν, Κύριε, και δεόμεθά Σου, ο Θεός ημών»!

       Και, φυσικά δεν μπορεί, παρά να προχωρεί στο ερώτημα. Αλήθεια, όταν διαβάζουν τις ευχές της Λειτουργίας, ως τι τις διαβάζουν, ως η κεφαλή ζωντανού εκκλησιαστικού σώματος συν -ευχόμενων πιστών ή νεκρού κι αποκομμένου από αυτούς; Γιατί στη δεύτερη περίπτωση, μπορεί και να μεταπίπτουν αυτοί σε κοινό ρόλο πρωταγωνιστή κάποιας παράστασης ιερής, και οι … συν-ευχόμενοι πιστοί, σε απλούς θεατές της;

       Αλλά : 

1.   «Όπου είναι συναγμένοι δυο ή τρεις στο Όνομά μου, εκεί είμαι κι Εγώ ανάμεσα σ’ αυτούς-Μτ.18,20.

2.   Δηλαδή, τη Λειτουργία τελεί ως Ιερέας συνάμα και Θύμα ο ίδιος ο Χριστός. «Συ γαρ ει ο προσφέρων και προσφερόμενος και προσδεχόμενος και διαδιδόμενος Χριστέ ο Θεός Ημών και Σοι την δόξαν Αναπέμπομεν συν τω ανάρχω σου Πατρί και τω παναγίω και αγαθώ και ζωοποιώ σου Πνεύματι ….» !

3.   Μετά το Βάπτισμα-Χρίσμα, οι μετέχοντες στη Λειτουργία πιστοί, «δεν είναι σκότος, είναι φως εν Κυρίω», δυναμικά «τέκνα φωτός» -Εφ.5,8κε. Προσέτι. «Γένος εκλεκτόν, βασίλειον ιεράτευμα, έθνος άγιον, λαός εις περιποίησιν … του εκ σκότους καλέσαντος υμάς» -1Πετρ.2,9κε. Που θα πει : «Όλοι κατ’ αρχήν είμαστε μέλη ισάξια του λαού του Θεού, και μέσα σ’ αυτό ακριβώς το ισάξιο παράγεται ένας λειτουργικός διαφορισμός των χαρισμάτων*. Και μην ξεχνάμε το ρητό λόγο του Χριστού. «Οι τελώναι και αι πόρναι προάγουσιν υμάς εις την βασιλείαν του Θεού» -Μτ.21,31. Όσο κι αν ξενίζει πολλούς !

4.   Μόνος ο Χριστός είναι ο Ιερέας, όλοι οι ιερείς είναι κατά συμμετοχή, και μερικοί είναι επίσκοποι και πρεσβύτεροι. Στην ελληνική γλώσσα της Καινής Διαθήκης ο όρος «ιερέας» χρησιμοποιείται μόνο για το βασίλειο ιεράτευμα. Ο αντίστοιχος όρος για την «κατά τάξιν» ιερωσύνη δηλώνεται με τον όρο «πρεσβύτερος» ή «επίσκοπος»*.

5.   «Κάθε επισκοπική εξουσία -επί του προκειμένου, κάθε ιερατική, λειτουργική- ασκείται μέσα στην Εκκλησία και με την Εκκλησία, ποτέ πάνω από την Εκκλησία ή πάνω στην Εκκλησία! Διαφορετικά ο οργανισμός της αγάπης θα μεταβαλλόταν σε μία κοινωνία νομική και κληρικοκρατική, και θα διαιρούσε την Εκκλησία σε διδάσκουσα και διδασκόμενη. Αλλά. «Υπερασπιστής της θρησκείας εστίν αυτό το σώμα της Εκκλησίας, ήτοι αυτός ο λαός του Θεού» -Εγκύκλιος Πατριαρχών της Ανατολής 1848*

6.   Τέλος το πιο σπουδαίο και πιο ουσιαστικό! «Δεν υπάρχει παρά μία μόνον Εκκλησία διδασκόμενη από τον ίδιο το Χριστό»*! Και μακάριοι όσοι κρατούν μέσα τους αυτή την ιερή και μεγάλη αίσθηση!

*Π. Ευδοκίμωφ, «Η Ορθοδοξία», σ. 216.

«Χριστός Ανέστη»

Αθανάσιος Κοτταδάκης