Πέμπτη 29 Σεπτεμβρίου 2022

ΛΑΤΡΕΙΑ ΑΠΛΗ ΛΙΤΗ ΣΕ ΓΛΩΣΣΑ ΚΑΤΑΝΟΗΤΗ - ΑΘΑΝΑΣΙΟΣ ΚΟΤΤΑΔΑΚΗΣ

ΛΑΤΡΕΙΑ  ΑΠΛΗ  ΛΙΤΗ  ΣΕ  ΓΛΩΣΣΑ  ΚΑΤΑΝΟΗΤΗ

 ΑΘΑΝΑΣΙΟΣ  ΚΟΤΤΑΔΑΚΗΣ

        … Όπως στις απαρχές, στην Αποστολική εποχή! «Πρώτα απ’ όλα η Ορθόδοξη λατρεία φυσιολογικά θα πρέπει να πραγματοποιείται στην καθομιλουμένη γλώσσα των λαών», διαβάζω, και προσθέτω, ιδιαίτερα η Θ. Λειτουργία! Και είναι εύστοχο, πλην αναπάντητο, αλλά ως πότε, το ερώτημα: «Για να επικοινωνήσω με τον Πατέρα μου, χρειάζομαι να μάθω ειδική γλώσσα;»- π. Θεοδόσιος Μαρτζούχος.

        Ξαναγράφω, λοιπόν. «Λατρεία απλή, λιτή σε γλώσσα κατανοητή, όπως στις απαρχές, στην Αποστολική εποχή»! Και επιλέγω στίχους από το 14ο Κεφάλαιο της Α΄ προς Κορινθίους Επιστολής που διαφωτίζουν και καθοδηγούν στο θέμα αυτό. Όπως ενδεικτικά οι ακόλουθοι όπου ο Απ. Παύλος προσπαθεί να βάλει σε κάποια τάξη τους φωτισμένους με το χάρισμα των γλωσσών. Που σηκώνονταν στη σύναξη της Εκκλησίας κι έλεγαν λόγια τα οποία καταλάβαιναν μόνο αυτοί κι ο Θεός! Και πάω κατ’ ευθείαν στο αμείλικτο ερώτημα που φτάνει να θέτει ο Απόστολος : «Υποθέστε πως συναθροίζεται όλη η Εκκλησία κι αρχίζουν όλοι να μιλούν γλώσσες. Αν μπουν μέσα στο χώρο της συνάθροισης άνθρωποι άσχετοι ή άπιστοι, δε θα σας περάσουν για τρελούς;»-στ.23. «Βέβαια», ή «ασφαλώς», είναι η απάντηση, που βγάζει φωνή.

Απομένει έτσι και κρατώ και καταγράφω τη σπουδαία για όλους και ουσιαστική συναγωγή του και επισήμανση : «Αυτός που λαλεί γλώσσες οικοδομεί μόνο τον εαυτό του, ενώ αυτός που μεταφέρει τα θεόσταλτα μηνύματα ενισχύει την πίστη όλης της Εκκλησίας»-στ.4. Και την προσωπική ευχαριστία του στο Θεό : «Ευχαριστώ το Θεό, γιατί περισσότερο από όλους σας έχω το χάρισμα των γλωσσών». Πολύ περισσότερο την απευθυνόμενη σε όλους τους χριστιανούς όλων των εποχών τελική Αποστολική του κατάληξη, επιλογή, εντολή  Αλλά ! Στην Εκκλησία προτιμώ να λέω πέντε λόγια κατανοητά για να καθοδηγήσω και τους άλλους στην πίστη, παρά μύρια λόγια που δε θα τα καταλάβει κανείς»-στ.18-19.

******   ***   ******

       Αντιμετωπίζοντας στο πέρασμα του χρόνου πολλά τε και ποικίλα «συμβάντα» στην Εκκλησία, και ανησυχητικά, και δραματικά και επικίνδυνα, ιδιαίτερα οι Μεγάλοι Πατέρες και Οικουμενικοί Διδάσκαλοι αυτής, ανέπτυξαν θαυμάσια και υψηλού επιπέδου θεολογία. Και ως ήταν φυσικό και επόμενο πλούτισαν πνευματικά την όλη Λατρευτική πράξη και ζωή της Εκκλησίας, ως βεβαιώνουν οι επαΐοντες και ειδικοί,  αλλά και οι εγκρατείς της άσκησης και της μυσταγωγικής κοινωνίας.  Επειδή όμως παράλληλα, με την πάροδο του χρόνου και ως τις μέρες μας άλλαξε πολύ, απλουστεύθηκε και υπεραπλουστεύτηκε η άριστη αρχαία Ελληνική γλώσσα και η Εκκλησίας Ελληνιστική, αυτό το μοναδικό όργανο κατανόησης και επικοινωνίας, έφτασε δυστυχώς για όσους πολλούς χριστιανούς να γίνει από δυσνόητη μέχρι και ακατανόητη η γλώσσα της λατρευτικής πράξης της και συνακόλουθης ζωής! Ας πούμε, όπως ή όσο και εκείνη των φωτισμένων με το χάρισμα των γλωσσών. Πράγμα που με τη σειρά του θέτει και επαναθέτει ως επείγον, αν μη κατεπείγον το αίτημα για μια λατρεία απλή, λιτή, και σε γλώσσα κατανοητή, μάλιστα για το λόγο που ανοιχτά και καθαρά ο Απόστολος εξηγεί: «Προτιμώ να λέω πέντε λόγια κατανοητά για να καθοδηγήσω και τους άλλους στην πίστη, παρά μύρια λόγια που δε θα τα καταλάβει κανείς»!

      Αλλά και, από πολύ δύσκολη μέχρι και παράτολμη και επικίνδυνη για έτερα ενδεχόμενα δεινά κάθε κίνηση ή προσπάθεια αντιμετώπισης του προβλήματος, αν κρίνει κανείς από το ακόλουθο ενδεικτικά. Αν θυμάμαι καλά, ο μακαριστός Αρχιεπίσκοπος Χριστόδουλος, λίαν εγκρατής στα λειτουργικά, και όχι λιγότερο στα μουσικά, είχε αποτολμήσει πειραματική δοκιμή ανάγνωσης του Απόστολου και του Ευαγγελίου στην πανελλήνια μεταδιδόμενη ραδιοτηλεοπτικά Κυριακάτικη Θ. Λειτουργία στο Μητροπολιτικό Ναό της Αθήνας, και σε απόδοση νεοελληνική. Κι έπεσαν κυριολεκτικά να τον φάνε, όσοι εκλαμβάνουν την Παράδοση ως ιστό αράχνης γεμάτο με κάθε αοριστία κατ’ όνομα «πατερική», γνωστοί αυτό-ανακηρυγμένοι … «φρουροί της πίστης» ή «της επανάστασης»!

      Έχοντας γράψει παλιά ότι, η Παράδοση δεν είναι κασέτα -σήμερα, «τσιπάκι»- που αναπαράγεται ξερά, και το περιεχόμενό του επιβάλλεται ισοπεδωτικά, αλλά, δυναμικός και διακριτικός οδηγός του τρόπου με τον οποίο μπορεί σε μια εποχή να είναι και να μένει ζωντανός και στη λατρεία της Εκκλησίας, και παρών άμεσα και πάνω από όλους και όλα, «Ιησούς Χριστός χθες και σήμερον ο αυτός, και εις τους αιώνας» -Εβρ.13.8- ας μου συγχωρηθεί να πω ότι είχα τοποθετηθεί γραπτά-περιοδικό «Ανάπλαση»- υπέρ του Αρχιεπισκοπικού λειτουργικού πειραματισμού, ως τίποτα πιο πολύ από ένα μηδέν του μηδενός.

       Βέβαια ο μακαριστός Αρχιεπίσκοπος Χριστόδουλος, αυτή η μεγάλη καρδιά και ωραία ψυχή δε σκιάχτηκε ποσώς, ούτε χαμήλωσε τη φωνή, και το πιο σπουδαίο, δεν είπε, «ως εδώ,  στοπ».  Και πώς μπορούσε να πει, που το είχε μέσα του από παλιά -1971- αν κρίνουμε από το ότι πολύ πριν τη χειροτονία του σε Επίσκοπο σε λόγο του προς τους Ιεροψάλτες άφησε να φανεί ευδιάκριτα το όραμά του για μια λειτουργική αναγέννηση! Προχώρησε θαρρετά σε κάτι συγκεκριμένο, καίριο, και ουσιαστικό. Συγκρότησε Ειδική Επιτροπή να μελετήσει, να προσδιορίσει, και να πει, πώς και τι, και με ποιο καλύτερο τρόπο θα μπορούσε να προχωρήσει το πράγμα σε μια λατρεία απλή, λιτή, και σε γλώσσα κατανοητή από όσους πιο πολλούς χριστιανούς ορθόδοξους. Φυσικά χωρίς να παραβλάπτεται η Αλήθεια, το πνεύμα και η ουσία της ορθόδοξης λατρείας στο παραμικρό! Έτι δε, χωρίς να εγκυμονεί βαρύτερα δεινά. Απαρέγκλιτα με οδηγό την ήδη αναφερθείσα βάση, αρχή, και γραμμή. «Πρώτα απ’ όλα η Ορθόδοξη λατρεία φυσιολογικά θα πρέπει να πραγματοποιείται στην καθομιλουμένη γλώσσα των λαών». Ως βρίσκω και διαβάζω τους τελευταίους μήνες σε αναρτημένη στο mail μου -Ηλεκτρονικό Ταχυδρομείο-  πάνω από μια φορά, συνοπτική μεν, εξαίρετη δε 16σέλιδη έκθεση με τον τίτλο : «Η Λειτουργική αναγέννηση και η Εκκλησία της Ελλάδος». Έκθεση, που καλύπτει όλες τις παραμέτρους του προβλήματος και φέρει την υπογραφή ενός από τα διακεκριμένα μέλη της Επιτροπής, του Ομότιμου Καθηγητή της Θεολογικής Σχολής του ΑΠΘ κ. Πέτρου Βασιλειάδη.

      Είχε ωριμάσει το θέμα αρκετά, και είχαν ήδη γραφτεί και δημοσιευτεί  εξαίρετες μελέτες, από Ελληνικής πλευράς ενδεικτικά των: Μητροπολίτη Σερβίων και Κοζάνης Διονυσίου Ψαριανού, των Καθηγητών Ευάγγελου Θεοδώρου, Ιωάννη Φουντούλη, του Μητροπολίτη Περγάμου Ιωάννη Ζηζιούλα ευρύτερης δυναμικής, και νεώτερων. Και σε άλλες γλώσσες πάλι ενδεικτικά: Των π. Γεωργίου Φλορόφσκυ, π. Ιωάννη Μεγιεντορφ, ιδιαίτερα π. Αλέξανδρου Σμέμαν …

      Αλλά δυστυχώς! Πολύ δυστυχώς! Το όλο εγχείρημα σταμάτησε γρήγορα, κόπηκε απότομα! Κύριος μόνος οίδε γιατί και πώς! Αυτός Μόνος γνωρίζει το πώς και το γιατί και της ξαφνικής βαριάς ασθένειας του Αρχιεπίσκοπου Χριστόδουλου, και πιο πολύ, τα της απροσδόκητα βιαστικής και σύντομης, πλην μακάριας αυτού κοίμησης!

     Το θέμα όμως είναι ότι από τότε -2008- τίποτα, μηδέν, φύλλο δεν κινήθηκε για το πρόβλημα αυτό.  Κι αν μένει ανοιχτό το ερώτημα. «Για να επικοινωνήσω με τον Πατέρα μου, χρειάζομαι να μάθω ειδική γλώσσα»; Η ευχή είναι να βρεθούν οι γενναίοι και άγρυπνοι ειδικοί, και να βρουν πόρο-οδό, να ανατραπεί η επιγραφή της ανάρτησης: «Αργεί πολύ ακόμα»! Να ξεκινήσει προσεκτικά μεν, αλλά όσο είναι καιρός νέα δοκιμή εξόδου σε μια «Λατρεία απλή, λιτή, κατανοητή, όπως στις απαρχές, στην Αποστολική εποχή»! Λαμβανομένου σοβαρά υπόψη ότι: «Πρώτα απ’ όλα η Ορθόδοξη λατρεία φυσιολογικά θα πρέπει να πραγματοποιείται στην καθομιλουμένη γλώσσα των λαών!

Αθανάσιος  Κοτταδάκης

13 σχόλια:

Ανώνυμος είπε...

Καλά τα γράφεις αλλά οι άνθρωποι της εκκλησίας είναι της συντήρησης. Βέβαια δεν καταλαβαίνουν ότι υπάρχει ημερομηνία λήξης στην συντήρηση και αν δεν προλάβουν τότε το κακό θα είναι ανεπανόρθωτο. Έχουν κατάπνιξη κάθε αναγεννητικό κίνημα.

Ἰ. Ἀ. Ἠ. είπε...

Άντε πάλι τα ίδια...

Ανώνυμος είπε...

Αυτό που λέει ο Απόστολος Παύλος περι γλωσσών αναφέρεται στο χάρισμα της γλωσσολαλιας που είχαν μερικοί πιστοι τότε., το οποίο χάρισμα μετά εξελιψε... Ίσως σήμερα να το είχαν κάποιοι Άγιοι όπως ο Άγιος Πορφύριος και Αγ. Παΐσιος που μιλουσαν ελληνικά και οι ξένοι επισκέπτες τους κατανοούσαν τι έλεγαν στη γλώσσα τους. Πάντως δεν έχει η γλωσσολαλια της εποχής του Απόστολου Παυλου καμια σχεση με το θέμα της κοινής ελληνικής της Βίβλου με τη νεοελληνική. Η προσπαθεια συσχέτισης που επιχειρηθηκε στο άρθρο είναι ατυχής.

Ανώνυμος είπε...

Νομίζω, το θέμα δεν είναι μεταξύ "συντήρησης" και "προόδου".

Έχω πεισθεί, από την εμπειρία πολλών συζητήσεων γι' αυτό το θέμα, ότι αυτοί που αντιστέκονται τόσο σθεναρά στην ανάγκη νέων, κατανοητών από όλους κειμένων στην λατρεία, πάσχουν από απιστία, όσο κι αν οι ίδιοι διατείνονται το αντίθετο!!

Θεωρούν ότι η περίφημη Ιερά Παράδοση (ο ένας από τους δύο πυλώνες της εκκλησίας) είναι ένα κλειστό (πλέον) σύστημα κανόνων που δημιουργήθηκαν κάποτε και δεν επιδέχονται καμία προσθήκη ή τροποποίηση. Τα κείμενα της λατρείας είναι (σχεδόν) μαγικά, αν δεν ειπωθούν με τον συγκεκριμένο τρόπο δεν θα επιτευχθεί το επιθυμητό αποτέλεσμα, κάτι σαν ξόρκια, δηλαδή... Πίσω από την απόλυτη άρνηση για οποιαδήποτε αλλαγή, που θα κάνει τα λατρευτικά κείμενα πιο κατανοητά, κρύβεται η έλλειψη πίστεως στον Θεό και εμπιστοσύνης ότι το Άγιο Πνεύμα μπορεί (και σήμερα) να φωτίσει ανθρώπους να γράψουν σε κατανοητή γλώσσα κείμενα εφαμιλλης ποιότητας με τα χρησιμοποιούμενα. Κατά βάθος δεν πιστεύουν ότι η εκκλησία είναι ζώσα...

Προσωπικά, κατανοώ σε πολύ μεγάλο βαθμό το κείμενο της Θείας Λειτουργίας, μου αρέσει και δεν με ενοχλεί. Τα παιδιά μου, όμως; Παρότι είναι "της εκκλησίας" και "του κατηχητικού", μου λένε ότι βαριούνται στην εκκλησία, γιατί δεν καταλαβαίνουν τίποτα... Και τα παιδιά των φίλων μου το ίδιο... Γι' αυτά δεν έχουμε ευθύνη; Δεν είναι μέλη της εκκλησίας; Κατανοώ πλήρως, λοιπόν, την ανάγκη να έχουμε λατρευτικά κείμενα που να τα κατανοούμε. ΟΛΟΙ!

Κι όταν με ρωτάνε ποιός θα μπορέσει να μεταγράψει τα αξεπέραστα (πράγματι) υπάρχοντα κείμενα, τους λοιδορω και τους λέω πως αλίμονο αν πιστεύουν ότι η εκκλησία δεν έχει αγίους ανθρώπους που με τον φωτισμό του Αγίου Πνεύματος μπορούν να το κάνουν αυτό...

Έχετε συνειδητοποιήσει ότι οι Έλληνες είμαστε ο μόνος (ναι, ο ΜΌΝΟΣ) λαός που δεν κατανοούμε τα λατρευτικά μας κείμενα;

Χ.

Θεοδοσιος Μαρτζουχος είπε...

Καλημέρα, κύριε Κοτταδακη
Μπορεί να είναι έκφραση ζωης ο μιμητισμός ? Μπορεί να έχει συνέχεια ισόβια μια θεατρική παράσταση ? Μπορεί να γίνει ζωή μου ενα ανιαρό καθήκον ? Γιατί άραγε φοβούνται να τα σκεφτούν αυτά όσοι τρομάζουν στο θέμα της αυτονόητης χρήσης κατανοητής γλώσσας ? Δεν συνειδητοποιούν ότι είμαστε στη φάση της αγγλικής παροιμίας Μαζί με το νερό πετάξαμε και το μωρό?
Σε ότι συμμετέχω ως θεατής έχει οπωσδήποτε τέλος. Σε ο,τι είμαι μέτοχος και μέλος , όσο πληρέστερα με τρέφει , τόσο δυσκολοτερα το αποχωρίζομαι. Φοβόμαστε την αλλαγή του ρούχου…μέχρι να συνειδητοποιήσουμε ότι δεν υπάρχει το σώμα που θα φοράει το ρούχο….Ο Χριστός να μας λυπηθεί και να μας απελευθερώσει από φοβίες και φόβους…ου ουκ εστι φόβος!!
Εύχεσθε όπως ιαθωμεν. π.Θεοδοσιος Μαρτζουχος

Ανώνυμος είπε...

Ανώυμε Χ. εδώ ειναι το θαυμαστό...ότι όπως λες εσύ ειμαστε ο μόνος λαός που δεν κατανοεί στη γλωσσα του τα λειτουργικά κείμενα και όμως έχουμε τους περισσοοτερους συγχρονους αγίους,δεν χρειάζεται να τους αναφέρω τους γνωρίζετε..

Αλήθεια πώς το ερμηνεύετε εσείς αυτό?? Απλά δεν είναι η γλώσσαν τουλάχιστον όχι μόνο η γλώσσα,θέλει καρδιά και πίστη και κατήχηση...που οι γνήσια ευσεβείς οικογένειες το κάνουν στα παιδιά τους απότη βρεφική ηλικία και ετσι φυσιολογικά το παιδί μπαίνει στην εμπειρία της χριστιανικής πίστης χωρίς πάντα να κατανοεί όλα,οπως έκαναν και οι αγράμματες μανάδες και γιαγιάδες του Αγ.Ιακώβου του εν Ευβοία(τον έβαζε παιδάκι μικρό η μάνα του να κάνει μετάνοιες-πόσες σύγχρονες μανάδες το κάνουν αυτό?? ),Αγ.Παϊσίου κλπ.

Και σήμερα υπάρχουν πάμπολλες ενορίες που οι πνευματικοί ιερείς της ενορίας ζουν την εν Χριστώ αλήθεια πρώτα οι ίδιοι και τη μεταλαμπαδεύουν και στους νέους που κατακλυζουν τους ναούς αυτών των ενοριών.Όπου υπάρχουν άδειοι ναοί με γερους μόνο, ψάξτε τον παπά του ναού..εκει είναι το πρόβλημα.

Ανώνυμος είπε...

Κάθε καλοκαίρι διεξάγεται στη χώρα μας το Φεστιβάλ Αθηνών και το Φεστιβάλ Επιδαύρου. Ειδικά στο Φεστιβάλ Επιδαύρου μπορεί να δεί κανείς μεταξύ των θεατών καί πολλούς ξένους τουρίστες, οι οποίοι παρακολουθούν τις θεατρικές παραστάσεις με πολύ ενδιαφέρον και προσήλωση, βοηθούμενοι μόνο από μία μικρή περίληψη του έργου, που υπάρχει στη γλώσσα τους, μέσα στο πρόγραμμα της παράστασης.
Ενώ η γλώσσα είναι ακατανόητη γι αυτούς, μετά την παράσταση οι περισσότεροι είναι ενθουσιασμένοι για την εμπειρία του αρχαίου δράματος που είχαν.
Κανείς ποτέ δέν διανοήθηκε να ζητήσει να παίζωνται οι παραστάσεις στα Αγγλικά ή στα Γαλλικά ή στα Γερμανικά πρός χάριν των τουριστών. Οι παραστάσεις παίζονται στα Ελληνικά καί ο κάθε ξένος αποφασίζει άν θα τις παρακολουθήσει ή όχι.
Οποιος δυσκολεύεται να κατανοήσει τη γλώσσα της Θείας Λειτουργίας (πρόκειται για καθαρή πρόφαση ειδικά όταν πρόκειται για ενήλικα) ας πλουτίσει το λεξιλόγιο του με μερικές λέξεις ακόμη καί το ζήτημα τακτοποιείται.

Θεοδοσιος Μαρτζουχος είπε...

Έλεος ανώνυμε 12.26…έλεος…Λυπηθείτε μας….
ΣΤΟ ΠΡΩΤΟΤΥΠΟ ΑΝΕΒΑΖΟΝΤΑΙ ΟΙ ΤΡΑΓΩΔΙΕΣ…??Ας μη τρελαθούμε εντελώς από τις εμμονές…Διαβάστε τι λέει ο Κωστής Παλαμας για τις μεταφρασεις των αρχαίων ελληνικών…
Ο ανθρωποκεντρισμός…»έχουμε την καλύτερη γλώσσα»….διαλύει την Εκκλησία και μείς σαν τα σαλιγκάρια του Αισώπου…των οικιών ημων εμπιμπραμμενων άδωμεν..ΕΛΕΟΣ

Ανώνυμος είπε...

Ο π. Θεοδόσιος ο κ. Κοτταδάκης και άλλοι σπουδαίοι κληρικοί και λαϊκοί Θεολόγοι σπέρνουν. Ας μην απογοητευτούνε θα καρποφορήσει ο καρπός και θα τον απολαύσουν άλλοι. Αυτοί θα έχουν την χαρά ότι έσπειραν ο θερισμός θα είναι εύκολος η δυσκολία είναι τώρα στην σπορά.

Ανώνυμος είπε...

«Η διάνοια δεν είναι γνωστικό όργανο θεογνωσίας. Γνωστική δύναμη θεογνωσίας είναι ο νους.»
Φώτιος Σχοινάς, Δρ. Φιλοσοφίας.

Παραθέτω ἀποσπασματικά ἀπό κείμενο τοῦ καθηγητοῦ κ. Φωτίου Σχοινά Δρ. Φιλοσοφίας σχετικά περί τοῦ ἐν λόγω θέματος, ὅπου ἐκθέτει ἀναλυτικά καί τεμκηριωμένα τό ἀδιάσπαστο τῆς Ἑλληνικῆς Γλώσσας στό διάβα τῶν αἰώνων πού καθιστᾶ προσιτή καί κατανοητή τή γλώσσα τῆς Λατρείας μέ λίγη προσπάθεια καί χωρίς ἱδιαίτερη δυσκολία.

«....Προτού προχωρήσω παρακάτω, οφείλω μία, άκρως απαραίτητη, διευκρίνηση στο φίλο αναγνώστη: δεν πρέπει να υποτιμούμε τη διάνοια, δεν πρέπει όμως και να την απολυτοποιούμε. Η διάνοια δεν είναι γνωστικό όργανο θεογνωσίας. Γνωστική δύναμη θεογνωσίας είναι ο νους. Οι γνωστικές δυνάμεις της ψυχής κατά τους Πατέρες, ιεραρχικά καταγραφομένες, είναι ο νους, η διάνοια (= λογική), η δόξα (= γνώμη), η φαντασία και οι αισθήσεις. Ο νους – που σημειωτέον ταυτίζεται με την καρδιά – δέχεται, αφού καθαρθεί από τα ψεκτά πάθη, τη θεία έλλαμψη και η διάνοια την μορφοποιεί σε λογικές προτάσεις και την κοινοποιεί είτε γραπτώς είτε προφορικώς. Ουδόλως έργο της διάνοιας είναι η κατάληψη των θείων μυστηρίων και η απόκτηση της υπερφυούς θείας γνώσεως.
......
Γιατί τα γράφω αυτά και τι σχέση έχουν με το θέμα μας; Για να τονίσω ότι η διανοητική κατανόηση της Θ. Λειτουργίας, επιθυμητή βέβαια και καθόλου αμελητέα, ουδόλως μπορεί να αντικαταστήσει την «καρδιακή» – «νοερά» κατανόηση της Θ. Λειτουργίας. Το πρώτιστο ζητούμενο είναι η συμμετοχή μας στη θεία ζωή και η μέθεξη της θείας ακτίστου Χάριτος και όχι ο ψιλός διανοητικός στοχασμός περί του θείου.
......
Τώρα στο θέμα της γλωσσικής προσιτότητος η υπεροχή της νεοελληνικής είναι αδιαμφισβήτητη. Πράγματι ο σύγχρονος πιστός καλύτερα κατανοεί τη σύγχρονη γλώσσα παρά την αρχαιόμορφη. Όμως και η παραδεδομένη αρχαιόμορφη Λειτουργική γλώσσα δεν είναι γλωσσικά απρόσιτη από το σύγχρονο πιστό. Η Ελληνική γλώσσα είναι μια και αδιάσπαστη, έτσι ώστε γνωρίζοντας καλά μία μορφή της ένας χρήστης της χωρίς ιδιαίτερη δυσκολία μπορεί να γνωρίζει και τις άλλες μορφές της.
.....
Ετσι χωρίς μεγάλη και ιδιαίτερη προσπάθεια η Λειτουργική γλώσσα (μπορεί να) είναι γλωσσικά προσιτή στο σύγχρονο πιστό. Να είναι εντελώς σίγουροι οι οπαδοί της μεταγλωττίσεως – τους διαβεβαιώνω γι’ αυτό εν πάση ειλικρινεία- ότι εάν η Λειτουργική γλώσσα ήταν όντως γλωσσικά απρόσιτη, ανυπερβλήτως ακατανόητη και η εξοικείωση μ’ αυτήν απαιτούσε την καταβολή τεραστίου και υπέρμετρου μόχθου από τον σημερινό πιστό, πρώτος εγώ θα υπεστήριζα την γλωσσική απλοποίησή της!
....
Τώρα πώς επιτυγχάνεται η εξοικείωση με τη Λειτουργική γλώσσα; Πρωτίστως και κυρίως με τον συχνό Εκκλησιασμό και τη συνεχή τριβή και επαφή με τη Λειτουργική γλώσσα.
....
Άλλωστε και η σύγχρονη Παιδαγωγική διατείνεται ότι μαθαίνουμε κάτι επιτελώντας το συχνά. Είναι το λεγόμενο learning by doing του Dewey. Επιπλέον και οι Πατέρες τονίζουν ότι σε όσα χρονίζει ο νους, σ’ αυτά πλατύνεται, ηδύνεται και εξοικειώνεται. Είναι εμπειρικά διαπιστωμένο ότι όσοι πιστοί, ασχέτως ηλικίας και μορφωτικού επίπεδου, εκκλησιάζονται συχνά (και όταν λέμε συχνά εννοούμε τουλάχιστον τον Εσπερινό του Σαββάτου, τον Όρθρο, ή μέρος του Όρθρου, και ολόκληρη την Κυριακάτικη Θ. Λειτουργία, αλλά και συχνότερα – γιατί όχι; -αγρυπνίες τελούνται πολλές…) δεν έχουν σοβαρό πρόβλημα κατανοήσεως της Λειτουργικής ιερολογίας και ιερουργίας. Προβλήματα κατανοήσεως έχουν οι αραιά και σποράδην εκκλησιαζόμενοι.
Δεύτερον, πολύ θα βοηθήσει στην κατανόηση της Θ. Λειτουργίας εάν μελετήσουμε ορισμένα βιβλία ερμηνευτικά αυτής.
.....
Υποτίθεται ότι η Θ. Λειτουργία είναι το κέντρο της ζωής ημών των Χριστιανών, και όχι ένα πάρεργο ή μία δευτερευούσης σημασίας δραστηριότητα. Αξίζει λοιπόν τον κόπο να αφιερώνουμε λίγο χρόνο προετοιμασίας γι’ αυτήν.»

Περισσότερα στόν ἱστότοπο:
https://alopsis.gr/%CE%B7-%CE%BB%CE%B5%CE%B9%CF%84%CE%BF%CF%85%CF%81%CE%B3%CE%B9%CE%BA%CE%AE-%CE%B3%CE%BB%CF%8E%CF%83%CF%83%CE%B1-%CF%86%CF%8E%CF%84%CE%B9%CE%BF%CF%82-%CF%83%CF%87%CE%BF%CE%B9%CE%BD%CE%AC%CF%82-%CE%B4/

Μέ ἐκτίμηση.
Θεόδωρος Σ.

Ανώνυμος είπε...

Στον Μητροπολιτικό Ναό κάποιας πόλης σήμερα ο διάκος που διάβασε το Ευαγγέλιο τα έκανε «μαντάρα». Δεν το αδικώ το παιδί δεν γνωρίζει την αρχαία και δεν μπορεί να την αποδώσει. Όταν τον άκουγα έλεγα Δόξα τη μακροθυμία σου Κύριε διότι η δικιά μου έφτασε στις αντοχές της.

Θεοδοσιος Μαρτζουχος είπε...

«Είναι εμπειρικά διαπιστωμένο ότι όσοι πιστοί, ασχέτως ηλικίας και μορφωτικού επίπεδου, δεν έχουν σοβαρό πρόβλημα κατανοήσεως της Λειτουργικής ιερολογίας και ιερουργίας. Προβλήματα κατανοήσεως έχουν οι αραιά και σποράδην εκκλησιαζόμενοι.»
Τα ευσεβή παραθέματα και οι παραπομπές σε φιλόσοφοθεολόγουντες διδάκτορες δεν νομίζω ότι λύνουν θέματα μάλλον βοηθανε στον στρουθοκαμηλισμό να έχουμε αφελοψευδεις οπτιμισμους για το αυτονόητο ,να πάρει η ευχή , της ίδιας γλώσσας ανάμεσα στον πατέρα και τα παιδιά του…
Μη το κουράζετε αυταπατώμενοι ..Διανοείστε να τρώτε στο ίδιο τραπέζι με τον πατέρα σας και να μη καταλαβαίνετε τη γλώσσα που σας μιλά..?? Εκτός και αν πιστεύετε ότι αν τρώτε πολύ συχνά …θα το συνηθίσετε…Τράπεζα ανευ λόγου ουδέν διαφέρει φάτνης αλόγων…λέει και η Γραφή ακόμα διαμαρτυρόμενη…
Ο Χριστός να λυπηθεί τους νεαρότερους ανθρώπους και να τους λυτρώσει απο λογιωτατισμους κλείνοντας την θύραν της Βασιλειας των Ουρανών υπο δοκούντων λατρείαν προσφερειν τω Θεω…..αττικην…!!!!!
Συγχωρειστε μου την αναιδειαν. π.Θεοδοσιος Μαρτζουχος

Αθανάσιος Κοταδάκης είπε...

«Θα ήθελα να ανεχθείτε λίγο την αφροσύνη μου»-2Κορ.11,1
Ελπίζοντας ότι μου συγχωρεί ο Απόστολος το θράσος και τη λαθροχειρία, προχωρώ σε ένα εκ βαθέων ως εξής. Ως πολύ παλιός των ημερών-90 παρά δύο-διδάχτηκα στο τότε εξατάξιο Γυμνάσιο αρχαία Ελληνικά. Ως πολύ καλός μαθητής τα αγάπησα, τα καταλάβαινα αρκετά. Ως φοιτητής διδάχτηκα κι εξετάστηκα-δυο πρώτα έτη-Αρχαία και Λατινικά-Καθηγητές Βουρβέρης, Κορρές αντίστοιχα. Ως Καθηγητής απήγγελλα από στήθους και το απολάμβανα τα Αγιογραφικά κείμενα στο πρωτότυπο πρώτα και μετά ερμηνευτικά. Τα τελευταία 11 χρόνια-πριν 1993-υπηρετώντας στην Ιωνίδειο Πειραιά-Δημόσιο Πρότυπο-Πειραματικό Λύκειο-έβαζα στο «ψυγείο» 3-4 διδακτικές ώρες «Κείμενα Πατερικά», και στη θέση τους έκανα Νεοελληνική Απόδοση της Θ. Λειτουργίας στους μαθητές, που την παρακολουθούσαν ατομικά από Εγκόλπια μικρά. Τέλος, λέω απερίφραστα ότι, γοητεύομαι ν’ ακούω τη Θ. Λειτουργία ως έχει, από το Πρωτότυπο, ενώ αντιπαθώ να την ακούω σε τυχόν αποδόσεις της Νεοελληνικά !
Αλλά ! Μεγάλο αλλά ! Το πρόβλημα δεν είμαι εγώ, ούτε αρκετοί άλλοι του ίδιου επίπεδου κατανόησης της Λειτουργίας, ενδεχόμενα από άλλη οδό. Το πρόβλημα είναι η νεώτερη γενιά, όπου και η Ελληνιστική-δηλαδή η απλούστερη-αρχαία ελληνική γλώσσα της Λειτουργίας τους ακούγεται όχι διαφορετικά από τα Κινέζικα. Και, αν δεν πιάνουν το νόημα γρι, τι θα κατέβει στην καρδιά τους για ν’ αγαπήσουν το Χριστό πολύ ! Προσθέστε τώρα και το πομπώδες και θεαματικό της Λειτουργίας με προεξάρχοντα τον τοπικό … Αρχιεπίσκοπο στα απαστράπτοντα αυτοκρατορικά, συν τα μακρόσυρτα ένθεν κακείθεν δήθεν βυζαντινά ψαλτικά ξεφωνητά, τη χαμένη αίσθηση του χρόνου, μάλιστα σε εποχή που όλα κινούνται πάνω και από αστραπή, και πείτε αν αυτά δεν κατεβάζουν τη χριστιανική λατρεία πλησίστια με στη μαγεία ή τη … σολομωνική !
Τώρα και το πιο σπουδαίο. Η Εκκλησία ζει και πορεύεται στους αιώνες με άμεσα παρόντα το Χριστό. Και τον ακούει να της επισημαίνει το χρέος απέναντι, στο χαμένο πρόβατο, όχι στα ενενήντα εννιά, στους άρρωστους που έχουν ανάγκη από γιατρό, όχι στους υγιείς, και στους αμαρτωλούς που ήρθε να καλέσει σε μετάνοια, όχι στους δίκαιους ! Άρα ότι οφείλει να βρει πόρο-δρόμο για όλους αυτούς που ως βαφτισμένοι από νήπια στο όνομα της Αγίας Τριάδος, δεν παύουν να είναι δικά της παιδιά ! Που ο Αρχηγός της τη θέλει απέναντί τους σε στάση : «Έτι δε αυτού-του ασώτου-μακράν απέχοντος είδεν αυτόν ο πατήρ αυτού, και εσπλαχνίσθη, και δραμών επέπεσεν επί τον τράχηλον αυτού, και κατεφίλησεν αυτόν»-Λκ.15,20.
Κατά ταύτα, είναι καλό, τα 99 πρόβατα της ποίμνης, οι υγιείς πνευματικά, οι δίκαιοι πνευματικά, ας μου συγχωρεθεί και, «όσοι διαβεβαιώνουν εν πάση ειλικρινεία ότι εάν η λειτουργική γλώσσα ήταν όντως γλωσσικά απρόσιτη, ανυπερβλήτως ακατανόητη και η εξοικείωση με αυτήν απαιτούσε την καταβολή τεράστιου και υπέρμετρου μόχθου από τον σημερινό πιστό» θα έκαναν αυτοί πρώτοι τη … μεγάλη παραχώρηση να υποστηρίξουν την απλοποίηση της-«πρώτος εγώ θα υποστήριζα την γλωσσική απλοποίηση της». Να προσπαθήσουν να βγουν από την ανεπίτρεπτη στατικότητα ! Από το κόλλημα της κεφαλής προς τα πίσω, σαν να μην υπάρχει προς τα μπρος οδός ανοιχτή σε προσεκτική δοκιμή για άγρα καλή ! Ας το καταλάβουν και ας ανταποκριθούν. Γιατί είναι και το γραφόμενο από τον ιερό Αυγουστίνο. «Υπάρχει και κάτι χειρότερο από την αμαρτία. Είναι η αλαζονεία της αρετής». Και ενδέχεται κάπου να τους ακουμπά ! Αθανάσιος Κοτταδάκης