Μια στάλα Ουρανός - Βιβλιοπαρουσίαση από το Γιώργο Μαρκάκη

Μια στάλα Ουρανός

Βιβλιοπαρουσίαση από το Γιώργο Μαρκάκη

Αίγιο, 13 Μαρτίου 2024

Σαν αποσώσεις το διάβασμα και τους αφήσεις δίπλα σου σφιχτοδεμένους μέσα στο λευκό εξώφυλλο του βιβλίου, παρατεταγμένους σε μια αλυσίδα με εικοσιπέντε κρίκους, όσες και οι ιστορίες τους, θα αφουγκραστείς -θαρρώ- την ανάσα τους καθώς θα ξεχύνεται μέσα από το δέσιμο της βιβλιοδεσίας.  Ίσως και να αναρριπιστεί ελαφρά το χαρτί των σελίδων και να ιδρώσει στα χέρια με τόσο κόπο, αγώνα, αγωνία αλλά και χαρά που είναι ποτισμένο.

Τούτοι οι ήρωες, σεβαστοί πατέρες, αξιότιμοι κυρίες και κύριοι που η αγαπητή Νίκη Κατσιάπη  διηγείται τις ιστορίες τους και μας τις παρουσίασε με τον υπαινικτικό τίτλο “Μια στάλα ουρανός” προσθέτοντας δίπλα το εξόχως λιτό:  “Μικρές ιστορίες του χθες και του σήμερα” δεν φιλοδοξούν να γίνουν οι μεγάλοι ήρωες των αρχαίων τραγωδιών.  Είναι ήρωες της διπλανής πόρτας. Είναι ήρωες που αγνοούν και οι ίδιοι πως είναι ήρωες. Που δεν παίρνουν και πολύ στα σοβαρά τον εαυτό τους, όπως κάθε αληθινός ήρωας.

Τα πάθια τους και οι καημοί τους, όπως ανιστορούνται με μαστοριά από τη συγγραφέα δεν ξεφεύγουν από το μέτρο το ανθρώπινο. Δεν έχουν να αντιπαλέψουν ασύλληπτες προκλήσεις -τουλάχιστον οι περισσότεροι- που θα χρειαζόταν τον από μηχανής Θεό για να τα βγάλουν πέρα. Ούτε πάλι παραμένουν μηρυκαστικά αυτοαναφορικοί όπως αρκετοί ήρωες των σύγχρονων λογοτεχνικών έργων που κυνηγάνε τη σκιά τους. Δεν είναι τέλος οι χάρτινοι ήρωες κάποιων παλιών θρησκευτικών λογοτεχνημάτων απόλυτοι κι ασπρόμαυροι στην εικονογράφηση και στην ιστόρησή τους, οι καλοί- καλοί, πάντα και αδιάπτωτα καλοί, οι κακοί-κακοί γνήσια τέκνα του αρχέκακου.

Οι ήρωες της Κατσιάπη ζουν και παλεύουν. Παλεύουν και πέφτουν αλλά σηκώνονται. Παλεύουν μέσα στον μεταπτωτικό κόσμο  κόντρα σε καταστάσεις και διλήμματα, συχνά μεγάλα και δυσεπίλυτα, μέσα σε στοιχεία που γίνονται στοιχειά και που η συγγραφέας δεν φοβάται να τα αγγίξει.  Παλεύουν με “αντίπαλο” έναν βιασμό, μια μοιχεία, μια τάση αυτοκτονίας, θέματα που κάποτε ένα -λεγόμενο- χριστιανικό αφήγημα δεν θα τολμούσε να αγγίξει. Παλεύουν και με το θέμα που τόσο τάραξε τις μέρες μας. Την ομοφυλοφιλία. Και αντιμετωπίζουν καθετί όχι με τις υπερφυσικές δυνάμεις ενός μαγικού χριστιανισμού, ως άλλοι χριστιανοί σούπερμεν που άκοπα και ασυζητητί περνούν απέναντι αβρόχοις ποσί αλλά παλεύοντας καθημερινά, καταθέτοντας τον πόνο και τον ιδρώτα τους, την αγωνία τους που κάποτε στάζει “ωσί θρόμβοι αίματος” και οδηγεί από μια προσωπική Γεθσημανή στον άδειο τάφο μιας ανάστασης. Μα ποτέ χωρίς Γολγοθά!

 Σε τούτον τον αγώνα οι ήρωες δεν χρειάζονται τον από μηχανής Θεό των αρχαίων τραγωδιών γιατί έχουν δίπλα και μέσα τους -κυρίως- τον ήσυχο Ιησού της Ναζαρέτ που βαδίζει αργά, που γίνεται ο ίδιος ο Κηρυναίος τους που συντονίζεται με την καιομένη καρδιά τους ακόμα κι αν κρατά δεμένα τα μάτια τους.

Γιατί πρέπει -τι περίεργο “πρέπει” το “πρέπει” της ελευθερίας!- να μοιάζει πως τα κατάφεραν μόνοι τους όχι για να ευφρανθούν φαρισαϊκώς αλλά για να κερδίσουν επάξια την κληρονομιά της Βασιλείας.

Όλα τούτα μας τα καταγράφει η Νίκη Κατσιάπη  χωρίς να σηκώσει δασκαλίστικα το δάχτυλο (απόδειξη του πόσο καλή δασκάλα είναι) χωρίς να αναλύσει και να συμπεράνει μέσα από νοητικά σχήματα  αλλά λέγοντας ιστορίες, ιστορίες άλλων αλλά και δικές της. Ιστορίες άλλων που τις έκανε δικές της και μας τις παραθέτει  για να τις μοιραστεί μαζί μας όπως κάθε γενιά μοιραζόταν την πείρα της με τις επόμενες. Όπως κάθε γιαγιά -με πρώτη τη δική της όπως ομολογεί- διηγιόταν ιστορίες, κάθε μάνα διηγήσεις στα ξαπλωμένα για ύπνο παιδιά της για να τις πάρουν εκείνες  στα όνειρα να τις δουλέψουν ελεύθερα  και να τις κάμουν δικές τους τρυπώνοντας και τα ίδια μέσα στην ιστορία τόσο που να ενσωματωθούν στον ιστό της.

Τούτο το τελευταίο κατόρθωμα της συγγραφέως, να ανακινεί κάτι δικό μας μέσα σε κάθε ιστορία και να μας οδηγεί στην καθαρτική ταύτιση δεν είναι λίγο. Είναι χαρακτηριστικό των πιο υπέροχων και ταυτόχρονα απλούστερων ιστοριών που ειπώθηκαν ποτές: Μιας, για παράδειγμα με έναν πατέρα και δυο γιους, μιας άλλης με έναν αυτάρεσκο δούλο των καλών του πράξεων και έναν ξοφλημένο που στεκόταν στο κατώφλι και δεν τολμούσε ούτε τα μάτια του να σηκώσει στον ουρανό.

Οι ιστορίες του βιβλίου δεν είναι βέβαια «παραβολές». Δεν θα μπορούσαν να έχουν συμβεί. Συνέβησαν και η συγγραφέας ξέρει το πού, το πότε, το ποιος. Μα τα κράτησε δικά της λέγοντας σε εμάς μόνο την ιστορία, μόνο το μοτίβο για να τις υψώσει από προσωπικά περιστατικά σε κοινές ανθρώπινες εμπειρίες. 

Σκέφτομαι: Πόσο ανάγκη έχουμε παραμυθάδες που δεν μας γεμίζουν παραμύθια αλλά μας δίνουν την παραμυθία που σαν απόσταγμα κυλάει με την οπτική του “εκ των υστέρων”. Όταν σβήσει το καμίνι του πειρασμού κι απομείνει το χρυσάφι μιας καρδιάς που δέχτηκε να μπει στην κάμινο με τη βεβαιότητα ότι ο Θεός των Πατέρων ημών “εξελεί ημάς εκ της χειρός σου, βασιλεύ” Μα κι αν δεν θέλει να το κάνει; Τι μ’ αυτό; Εμείς δεν θα τον αρνηθούμε!

Τούτη τη ζωογόνο βεβαιότητα της παρουσίας Του απλόχερα σπέρνει στην καρδιά μας η συγγραφέας με μια γλώσσα που υπηρετεί το λόγο και τον Λόγο και της οφείλουμε χάριτας γι αυτό.

Θα μπορούσα εδώ να προσθέσω μερικά για την αφηγηματική της άνεση, για τον θαυμάσιο χειρισμό της γλώσσας, για τις κορυφώσεις της διήγησης. Για το άμεσο ύφος. Όλα αυτά είναι παρόντα όπως και ο κόπος της συλλογής, ο μόχθος της επεξεργασίας ίσως και της διασταύρωσης των στοιχείων. Μα, θεωρώ πως όλα αυτά, που τα συναντούμε και σε άλλους χαρισματικούς συγγραφείς της εποχής μας, υποχωρούν μπροστά στο περιεχόμενο. Είναι θαυμάσιες ικανότητες που όμως κυρίως και πρωτίστως υπηρετούν το περιεχόμενο.

Τον πόνο της ψυχής της συγγραφέως να προσφέρει μέσα από τις ιστορίες των ηρώων της λύσεις. Ανοίγματα. Διεξόδους. Να σταθεί αρωγός και συγκηρυναίος σε έναν κόσμο που προσπαθούν οι πάντες να μας πείσουν πως είτε είναι ανόητος (χωρίς νόημα) είτε το νόημά του συμπυκνώνεται στην αέναη επανάχρηση της ύλης και της ενέργειας μέσα από κύκλους βιολογικής ζωής και θανάτου.

Σ αυτόν τον κόσμο οι ιστορίες του βιβλίου υπενθυμίζουν με την λεπτή ευγένεια που χαρακτηρίζει τη συγγραφέα πως υπάρχει νόημα. Υπάρχει λόγος που είναι ο Λόγος. Υπάρχει η διαφυγή προς κάτι επέκεινα κι όμως τόσο δίπλα μας.

Μια στάλα Ουρανός, λοιπόν!
για να ξανοίξει με το μοναδικό μπλε του και τα πιο σκοτεινά μαύρα τούτου του κόσμου.
Κυρία Κατσιάπη, τούτο το θαυμαστό χρώμα που απλώσατε μπροστά μας το έχουμε όλοι επειγόντως ανάγκη.
Και σας ευχαριστούμε.

Γιώργος Μαρκάκης