Ένα ευλαβικό προσκύνημα στα οχυρά της «Γραμμής Μεταξά». - Διονύσιος Βουλγαρόπουλος

Η ΜΑΧΗ ΤΩΝ ΟΧΥΡΩΝ (6 Απρ.1941 έως 9 Απρ. 1941) 

Ένα ευλαβικό προσκύνημα στα οχυρά της «Γραμμής Μεταξά». 

Κάθε χρόνο αυτή την εποχή γίνεται πάντα ένα ευλαβικό προσκύνημα στα οχυρά της Γραμμής Μεταξά. Απόγονοι των υπερασπιστών των συνόρων μας ανεβαίνουν σ΄ αυτούς τους γίγαντες των βουνών για να ράνουν τους τόπους αυτούς με λουλούδια. Ένας ασκητικός ιερέας διαβάζει δακρυσμένος, με χείλη που τρέμουν από συγκίνηση μία δέηση στον Θεό και από τις κορυφογραμμές ηχούν και πάλι τα πολυβόλα, «τιμής ένεκεν», για τα παλικάρια που έπεσαν μέχρις ενός νεκρά υπερασπίζοντας το άγιο χώμα της Ελλάδος. Και οι ψυχές των ηρώων μας, αγαλλιάζουν και  έρχονται να λάβουν κι αυτές μέρος σε αυτή την ιερά πανήγυρη.  Αχολογούν οι πλαγιές των χιονισμένων βουνών. Αχολογούν οι κάμποι και εδώ στα ακριτικά χωριά των συνόρων μας, που διατηρούν  αναλλοίωτες τις χριστιανικές παραδόσεις από το Ορμένιο μέχρι τους Ψαράδες, ο Θεός κατεβαίνει και πάλι στη γη, μέσα σε μία φωτεινή λάμψη του ήλιου. Και οι προσκυνητές και απόγονοι των ηρώων που έπεσαν στα οχυρά, για τη θυσία τους για την πατρίδα, φιλούν το χώμα.  Το χώμα που ποτίστηκε το αίμα των παιδιών τους, το χαϊδεύουν και το στολίζουν με λουλούδια.  

Στις κορυφογραμμές τα λιγοστά αγριολούλουδα στολίζουν το τοπίο. Έχω την εντύπωση ότι θα ξεπηδήσει από τη νοτισμένη γη το αίμα των παλικαριών μας.  Οι ψυχές των ηρωικών πεσόντων  με θεϊκή γραφή έχουν γράψει  με τη θυσία τους το όνομα «ΕΛΛΑΣ». Εδώ πράγματι νιώθει κανείς ότι είναι Ελλάδα. Το βλέπει στη στάση των φρουρών των συνόρων μας. Το βλέπει στη μορφή των κατοίκων των χωριών που βρίσκονται στους πρόποδες των οχυρών μας. Το βλέπει κανείς στην ελληνική σημαία που κυματίζει.  Κάθε οχυρό της Γραμμής Μεταξά, έχει ξεχωριστή και δραματική ιστορία. Ιστίμπεη-Κελκαγιά-Αρπαλούκι-Παλιουργιώνες-Ρούπελ-Καρα Νταγ-Καλή-Περσέκ-Μπαμπαζώρα-Μαλιάγκα-Περιθώρι-Ντασάβλι-Λίσσε-Πυραμοειδές-Καστίλλο- Άγιος Νικόλαος- Μαρτίσεβα- Εχίνος-Νυμφαίο. Πόσες ηρωικές αναμνήσεις; Τι ποταμοί αίματος, πόσες θυσίες;  Πνίγεται η ψυχή του προσκυνητή όταν από την απόκρημνη πλαγιά του βουνού σέρνεται και προσπαθεί να φθάσει στην είσοδο των οχυρών μας, πολλές φορές με κίνδυνο της ζωής του. 

Η Γραμμή Μεταξά, κατασκευάστηκε μεταξύ των ετών 1936-1940. Ο εθνικός κυβερνήτης και ο Βασιλεύς είχαν μεριμνήσει για τη θωράκιση και οχύρωση της χώρας. Ως Οχυρό εννοούμε το σύνολο των επιφανειακών έργων μόνιμης οχυρωτικής από ισχυρό οπλισμένο σκυρόδεμα και των υπόγειων καταφυγίων που επικοινωνούσαν μέσω υπόγειων στοών, έως τη δυτική όχθη του Νέστου και την ανατολική του Αξιού. Διακρίνονταν σε παρατηρητήρια, πολυβολεία βομβιδοβολεία, ολμοβολεία, σκέπαστρα προβολέων, σκέπαστρα οπτικών σταθμών, πυροβολεία πλαγιοφύλαξης, αντιαρματικά, και αντιαεροπορικά. Οι υπόγειες εγκαταστάσεις έχουν θαλάμους ανδρών με διπλά κρεβάτια, μαγειρεία, θέσεις υδροληψίας, ατομικής καθαριότητας, αποθήκες πυρομαχικών. Τα περισσότερα φωτίζονται με ηλεκτρικές εγκαταστάσεις.  Το οχυρό Λύσσε είχε και λυχνίες πετρελαίου. Το οχυρό Λύσσε το πρώτο που αντίκρισα , ανακόπτει το νοτιανατολικό άκρο του υψιπέδου του Νευροκοπίου και δεσπόζει κατά 220 μέτρα της πεδιάδος που το περιβάλλει. Είναι δυσπρόσιτο οχυρό και κυριαρχεί στη βόρεια έξοδο της στενωπού του Γρανίτη.  

 

Η ΜΑΧΗ ΣΤΑ ΟΧΥΡΑ 

Σημειώνεται ότι η Γραμμή Μεταξά είχε κατασκευαστεί για να προστατεύει την Ελλάδα από επιδρομή βαλκανικού κράτους. Ωστόσο άντεξε στην επίθεση του καλύτερου στρατού της Ευρώπης εκείνη την εποχή-του γερμανικού-. Το οχυρό Λίσσε μάλιστα δεν παρεδόθη παρά μετά την υπερφαλάγγισή του και την υπογραφή συνθήκης ανακωχής. Ο Ταγματάρχης Γεώργιος Δετοράκης , διοικητής του οχυρού με τους ελάχιστους άνδρες του επολέμησε με εκπληκτικόν ηρωισμόν και αντιμετώπισε το επίλεκτο 105 γερμανικό Σύνταγμα πεζικού με πυκνούς σχηματισμούς. Ακολούθησαν επιθέσεις των βαρέων αρμάτων. Το καταιγιστικό πυρ του γερμανικού πυροβολικού που κτυπούσε από τα σύνορα της Βουλγαρίας τρία μερόνυχτα αδιάκοπα, δεν είχε κανένα αποτέλεσμα.  Επτά γενναίοι Έλληνες που είχαν μείνει ζωντανοί κρατούσαν την άμυνα στις επιθέσεις των Γερμανών. Μετά την συνθηκολόγηση οι Γερμανοί πολιορκητές , σε στάση προσοχής απένειμαν τις τιμές που αρμόζουν στους γενναίους των γενναιότερων. 

Το οχυρό Ρούπελ,  επίσης δεν παραδόθηκε παρά μόνο μετά την ανακωχή. Την 9 Απριλίου 1941 οι Γερμανοί ζήτησαν την παράδοση. Η παράδοση έγινε την 10 Απριλίου ‘41. Και εκεί ο Γερμανός συνταγματάρχης, έδωσε συγχαρητήρια στον διοικητή Ταγματάρχη Γεώργιο Δουράτσο και εξέφρασε τον θαυμασμό του για την αντίσταση των ανδρών του Ελληνικού Στρατού. Στο 162 φυλάκιο έπεσαν μαζί με τον γενναίο Υπολοχαγό Χρήστο Μαυροδήμο. Στο Ιστίμπεη  στο παρατηρητήριο ‘’8’’-Π8 οι στρατιώτες μας , πάλι επροξένησαν τεράστια φθορά στους Γερμανούς εισβολείς, ώστε ο Γερμανός αξιωματικός ζήτησε να γνωρίσει τον Έλληνα Διοικητή. Τους παρουσιάστηκε αγνώριστος, μπαρουτοκαπνισμένος, αφού προηγουμένως του είχαν τελειώσει τα πολεμοφόδια. Ο Λοχίας Δημήτριος Ίτσιος στην προτροπή να σταματήσει το πυρ, απάντησε ότι τέτοια διαταγή δεν είχε. Ο Γερμανός του απάντηση ότι θα αναγκαστεί να διατάξει τον τουφεκισμό του. «Αυτό δεν με φοβίζει. Είμαι Έλληνας.» Ο Γερμανός τον χαιρέτησε σε στάση προσοχής. Δύο δάκρυα κύλισαν από τα μάτια του. Μετά από δύο λεπτά ο Λοχίας Ίτσιος είχε εκτελεστεί. Το όνομα του ήρωα ΊΤΣΙΟΥ είναι γραμμένο στις καρδιές των παλικαριών που φρουρούν σήμερα το παρατηρητήριο ‘’8’’ στα σύνορα. Ο Λοχίας Ίτσιος δεν πέθανε. Όπως δεν πεθαίνουν όλοι οι ήρωες. Πέθανε το Σούλι; Το Μεσολόγγι; Η Αραπίτσα; Το Ζάλογγο;  

Και εδώ στα ακριτικά υψώματα νιώθω ότι τους έχω όλους γύρω μου. Όπως προσκυνώ τα οχυρά και εκεί στις έρημες θυρίδες των πολυβολείων, νομίζω ότι θα τους δω να τρέχουν να αναλάβουν τις θέσεις μάχης. Να αχολογήσουν οι κάμποι και οι ρεματιές, ενώ οι καμπάνες των Εκκλησιών θα ηχούν χαρμόσυνα στα ακριτικά χωριά την ηρωική τους θυσία. Οι ήρωες των οχυρών του έπους του 1941 θα έχουν πάντα την ευγνωμοσύνη όλων των Ελλήνων. 

Μετά τιμής, 

Διονύσιος Βουλγαρόπουλος.  Δημοσιογράφος