Οἱ συζητήσεις μας - π. Γρηγόριος Μουσουρούλης

Κυριακή τῶν Ἁγίων Πατέρων τῆς Δ΄Οἰκ.Συνόδου

Λόγος εἰς τόν Ἀπόστολον

Οἱ συζητήσεις μας

 « Μωράς ζητήσεις …περιίστασο· εἰσί γάρ ἀνωφελεῖς καί μάταιοι»(Τίτ.γ΄)

˜˜˜˜˜˜˜˜

« Μωράς ζητήσεις… περιίστασο· εἰσί γάρ ἀνωφελεῖς καί μάταιοι»

****

    Ἄνθρωπος μέ μεγάλη πείρα καί βαθειά γνώση τῶν θεμάτων πού ἀπασχολοῦν τήν ἀν­θρώπινη ψυχή ὁ θεῖος Παῦλος, ἀλλά καί δάσκαλος ἀπαράμιλ­λος τῆς πνευματικῆς ζωῆς, κατατοπίζει τόν νέο ἐπίσκοπο, μαθητή του Τίτο στά μυστικά της. Ἀ­νά­με­σα λοιπόν στίς ἄλ­λες πο­λύ­τι­μες συμ­βου­λές πού τοῦ δίνει, εἶναι καί αὐτή μέ τήν ὁποία ἀρχίσαμε. Νά ἀ­πο­φεύ­γεις, τοῦ λέει,  τίς ἀ­νό­η­τες συ­ζη­τή­σεις καί τίς γε­νε­α­λο­γί­ες γι­ά τούς μυ­θι­κούς θε­ούς ἤ τούς εὐ­γε­νεῖς προ­γό­νους, κα­θώς καί τίς φι­λο­νει­κί­ες καί δι­α­μά­χες γι­ά τόν ἰ­ου­δα­ϊ­κό νό­μο, δι­ό­τι δέν φέρ­νουν καμ­μί­α ὠ­φέ­λεια καί εἶ­ναι μά­ται­ες.

Ἡ συμ­βου­λή αὐ­τή τοῦ θεί­ου ἀ­πο­στό­λου μᾶς δί­νει τήν ἀ­φορ­μή νά ἀσχοληθοῦμε μέ τό μεγάλο καί κεφαλαιῶδες θέμα τῆς πνευματικῆς ζωῆς πού λέγεται συζητήσεις. Διότι εἶναι φαινόμενο συνηθισμένο, ἀκόμη καί μεταξύ εὐσεβῶν ἀνθρώ­πων,  νά ἀνοίγονται συζητήσεις ἀνωφελεῖς, πού καταλήγουν τελικά νά γίνονται καί ἐπιβλαβεῖς. Θά δοῦ­με λοιπόν ποιές εἶναι οἱ ἀνωφελεῖς συζητήσεις, πού ὁ­δη­γοῦν καί πῶς θά πρέ­πει νά τίς ἀποφεύ­γουμε.

*****

«Μωράς ζητήσεις… περιίστασο· εἰσί γάρ ἀνωφελεῖς καί μάταιοι»

    Ὁ σκοπός γιά τόν ὁποῖο γίνεται μιά συζήτηση μεταξύ τῶν ἀνθρώπων εἶναι κατά πρῶτο καί κύριο λόγο  νά ἐξακριβωθεῖ ἡ ἀλήθεια. Καί στή συνέχεια νά προέλθει ἀμοιβαία ὠφέλεια, τόνωση τῆς ψυχῆς καί ἀνανέωση τῶν δυνάμεων γιά τόν ἀγώνα τῆς ζωῆς.

Ὅταν αὐτός ὁ σκοπός δέν ἐκπληρώνεται, τότε ἡ συζήτηση χάνει τό οὐσιαστικό νόημά της καί γίνεται ἀνωφελής. Μιά τέτοια συζήτηση συνδυά­ζεται συνήθως μέ ἀνόητη περιέργεια γύρω ἀπό θέματα θρησκευτικά πού δέν ἔχουν καμμιά σχέση μέ τή σωτηρία τῆς ψυχῆς.

Κάποτε ἕνας Ἰουδαῖος ρώτησε τόν Κύριο; «εἰ ὀλίγοι οἱ σωζώμενοι;» (Λουκ. ιγ´23). Θά εἶναι ἆραγε λίγοι ἐκεῖνοι πού θά σωθοῦν;  Ὡσάν νά ἐξηρτᾶτο ἡ δική του σωτηρία ἀπό τόν βαθμό προθυμίας τῶν ἄλλων. Ἄλλη φορά πάλι οἱ Μαθητές ζήτησαν νά μάθουν πότε θά γίνει ἡ Δευτέρα Παρουσία, ὡσάν νά μποροῦσε μιά συγκεκριμένη ἡμερομηνία νά τούς ἐξασφαλίσει τόν Παράδεισο. Βέβαι ὁ Κύριος καί στίς δύο περιπτώσεις δέν ἔδωσε ἀπάντηση, οὔτε ἐνθάρ­ρυνε τέτοιες συζητήσεις.

Ἀκόμη χειρότερη ὅμως εἶναι ἡ περίπτωση ἐκείνη, πού κίνητρο τῶν συζητήσεων εἶναι ὁ ἐγωϊσμός καί ἡ κούφια ἐπίδειξη. Ἐπλησίαζαν καί οἱ Φαρισαῖοι τόν Κύριο καί ἐπεδίωκαν νά ἀνοί­γουν συζητήσεις μαζί Του, ἀλλά «πειράζοντες αὐτόν» καί «ἐνεδρεύοντες αὐτόν» ( Ματθ. ιθ´3, Λουκ. ια´54). Σκοπός τους δέν ἦταν νά ὠφελη­θοῦν, ἀλλά ἤθελαν ἁπλῶς νά κάνουν ἐπίδειξη γνώσεων, νά «πουλήσουν πνεῦμα» καί νά ταπεινώσουν τόν συνομιλητή τους. Μελετώντας τό ἱερό εὐαγγέλιο βλέπουμε πῶς καί σ᾽ αὐτές τίς περιπτώσεις ὁ Κύριος ἀπέφευγε καί ἔκλεινε τή συζήτηση (Ματθ. κα´27).

*****

Φαίνεται λοιπόν πώς ἦταν συχνό τό φαινόμενο στή ζωή τῶν χριστιανῶν τῆς Κρήτης νά χά­νουν τόν και­ρό τους καί τήν ἠ­ρε­μί­α τους μέ τέτοιες συ­ζη­τή­σεις μά­ται­ες καί ἀ­νω­φε­λεῖς. Ἐ­­πει­δή ζοῦ­σαν σ’­ ἕ­να πε­ρι­βάλ­λον ἀ­πό Ἕλ­λη­νες ἀλ­λά καί Ἰ­ου­δαί­ους, ἄ­κου­γαν τίς φι­λο­σο­φι­κές δι­α­μά­χες με­τα­ξύ τῶν φι­λο­σο­φι­ῶν τῶν ἀρ­χαί­ων Ἑλ­λή­νων ἀλλά καί τίς ἔντονες συζητήσεις τῶν Ἰου­δαί­ων σχε­τι­κά μέ τήν ἑρ­μη­νεί­α τῶν τυπι­κῶν δι­α­τά­ξε­ων τοῦ Νόμου τῆς Πα­λαι­ᾶς Δι­α­θή­κης. Καί ἔμ­παι­ναν κι αὐτοί στήν παγίδα νά συμμετέχουν σ’ ἕνα φαῦλο κύ­κλο συζητήσεων μάταιων, πού συ­χνά ὁ­δη­γοῦ­­σε σέ λο­γο­μα­χί­ες καί ἔ­ρι­δες, δι­­χα­σμούς καί σχί­­σμα­τα. Τό πρό­βλη­μα στίς λογομαχίες τους βέβαια δέν ἦ­­ταν μόνο τό περιεχόμενο τῶν συζητήσεών τους ἀλλά καί ὁ τρόπος διεξαγωγῆς τους πού ἔκρυβε ἐγω­ϊ­σμό καί ματαιοδοξία.

Δυστυχῶς μιά τέτοια ἀρρωστημένη κατάσταση λο­γο­μαχιῶν καί ἐρίδων παρουσιάζεται καί στήν ἐποχή μας καί ἰδιαίτερα μεταξύ πολλῶν χριστια­νῶν. Βλέπει κανείς καί στίς μέρες μας πολλούς πιστούς νά ξοδεύ­ουν ἀπερίσκεπτα τίς ὧρες τους μέ ἀνούσιες συζη­τή­σεις οἱ ὁ­ποῖ­ες προ­κα­λοῦν συχνά φιλονικεῖες. Συ­ζη­τή­σεις πού ἔχουν τόν μανδύα κάποιου γνησίου ἐν­δι­αφέροντος γιά πρόσωπα ἤ προ­βλή­ματα τῆς ἐποχῆς μας κι ὅμως κρύ­βουν ἔξυπνα πο­λύ ἐγω­ϊσμό καί κατα­λή­γουν σέ κατά­κρι­ση καί πνευ­μα­τι­κή ζημιά. Ἰσχυ­ρί­ζο­ν­ται πολλοί σήμερα ὅτι συζητοῦν γιά θέ­μα­τα ἐκ­κλη­σι­α­στικά ἐπειδή ἀγαποῦν τήν ἐκ­κλη­σία. Καί κατα­λή­γουν νά κατακρίνουν ἱερά πρόσωπα, νά διχά­ζουν μέ τήν στάση τους τούς ἀνθρώπους πού τούς ἀκοῦνε, νά γίνο­ν­ται οἱ τιμητές τῶν πά­ν­των, νά σπέρνουν ζιζάνια σέ ἁπλές καί ἀπονήρευτες ψυχές, πού κάνουν τόν ἀγώνα τους καί προσπα­θοῦν ἀθόρυβα νά εὐαρεστήσουν στόν Ἅγιο Θεό. Μέ τίς συζητήσεις λοιπόν αὐτές, τέτοιοι θέτουν σέ δοκιμασία καί πειρασμό τούς ἄλλους, ἀναστα­τώνουν καί πλη­γώ­νουν βαθιά εὐ­αίσθητες συν­ει­δήσεις. Ἤ ἄλ­λοι στήν προ­σπα­θειά τους νά βοη­θή­σουν ἀνθρώ­πους θρη­σκευ­τικά ἀ­δι­ά­φορους ἤ ἀντί­θε­τους στά θέματα τῆς πίστεως καί τῆς Ἐκ­κλησίας ἀρχίζουν νά κατα­κε­ραυ­νώνουν ἀρχι­κῶς τά σύγ­χρο­να φαι­νό­με­να ἠθικῆς σήψεως καί κατόπιν ἐκείνους πού θεωροῦν αἴ­τι­­ους τῶν φαινο­μένων αὐτῶν. Τέλος κάποιοι ἄλλοι ἔχουν ὡς κα­θη­μερινό ἀντικείμενο τῶν συζητήσεών τους τίς ἀνού­σι­ες καί συχνά ἀντίθεες ἐκπομπές τῆς τη­λε­ο­ρά­σεως, τήν πορεία τοῦ πρωταθλήματος, τήν προ­σω­πική ζωή τῶν δημοσίων προσώπων, τήν μό­δα, τή δια­σκέ­δαση, τό χρη­μα­τιστήριο, τήν οἰκονομική κρίση καί ἄλλα.

Ὅλα αὐτά ὅμως δημιουργοῦν ἁπτό κίνδυνο, ὅπως εἴπαμε, μεγάλης ψυχικῆς ζημίας. Οἱ μάταιες συζητήσεις ὑπάγονται στούς «ἀργούς» λόγους, γιά τούς ὁποίους μᾶς ἐβεβαίωσεν ὁ Κύριος ὅτι θά μᾶς ζητηθοῦν εὐθῦνες κατά τήν ἡμέρα τῆς Κρίσεως (Ματθ. ιβ´36). Ὀνομάζονται δέ πολύ ἐπιτυ­χημένα «ἀργοί», διότι ἐκτρέπουν τόν ἄνθρωπο ἀπό τήν ἐργασία τῆς ἀρετῆς. Σκοτίζουν τόν ὁρί­ζοντα τῆς ψυχῆς του, δέν τοῦ ἐπιτρέπουν νά δεῖ τό καθαυτό χρέος του, τόν συγκεκριμένο δρόμο πού ὁδηγεῖ στόν Παράδεισο. Τόν συγχύζουν μέ ἀνόητες φλυαρίες καί τόν πνίγουν στό τέλμα τῆς ἀπραξίας.

*****

Θά πρέ­πει λοι­πόν νά προ­σέ­χου­με πο­λύ κι ἐμεῖς καί τό πε­ρι­ε­χό­με­νο ἀλ­λά καί τόν τρόπο τῶν συ­ζη­τή­σε­ών μας, μᾶς λέ­γει ὁ ἀ­πό­στο­λος Παῦ­λος. Καί μάλιστα πα­ρο­τρύ­νει τόν Τί­το νά πα­ραι­τεῖ­ται ἀ­πό τέ­τοι­ου εἴ­δους συ­ζη­τή­σεις, καί νά φεύ­γει κι ἀ­πό τόν τό­πο πού γί­νον­ται. Ἀλ­λά καί στόν Τι­μό­θε­ο, τόν ἄλλο ἀγαπημένο μαθητή του, ὁ Ἀπόστολος  Παῦ­λος τήν ἴ­δια συμ­βου­λή δί­νει. «Τὰς μω­ρὰς καὶ ἀ­παι­δεύ­τους ζη­τή­σεις πα­ραι­τοῦ, εἰ­δὼς ὅ­τι γεν­νῶ­σι μά­χας». Ἀ­πό­φευ­γε, τοῦ λέ­­ει, τίς ἀ­νό­η­τες συ­ζη­τή­σεις, διότι προ­κα­λοῦν μά­χες καί ἔριδες. Διότι ὅπως ἐξηγεῖ «δοῦ­λον Κυ­­ρί­ου οὐ δεῖ μά­­χε­σθαι, ἀλ­λ' ἤ­πιον εἶ­ναι πρὸς πάν­τας, δι­δα­κτι­κόν, ἀ­­νε­ξί­κα­κον, ἐν πρᾳ­ό­τη­τι παι­δεύ­ον­τα τοὺς ἀν­τι­δι­α­τι­θε­μέ­­νους, μή­πο­τε δῷ αὐ­τοῖς ὁ Θε­ὸς με­τά­νοι­αν εἰς ἐ­πί­γνω­σιν ἀ­λη­θεί­ας». Ὁ δοῦλος τοῦ Θεοῦ, ὁ πνευματικός δηλαδή ἄνθρωπος δέν πρέπει νά λογο­μαχεῖ, ἀλλά νά εἶναι ἤπιος πρός ὅ­λους, διδακτικός καί ἀνεξίκακος. Νά παι­δαγωγεῖ ὅ­σους ἀντιτίθενται μέ πραότητα καί εἰ­ρή­νη, χωρίς νά δημιουργεῖ ἐντάσεις. Νά συ­ζη­τᾶ μέ ἠ­πι­ό­τη­τα, καί ἀ­νε­ξι­κα­κί­α, μέ πρα­ό­τη­τα καί κα­λο­σύ­νη. Ὅ­πως λέ­ει ὁ ἑρμη­νευτής Θε­ο­φύ­λα­κτος ὁ πνευ­μα­τι­κός ἄν­θρω­πος πρέπει νά μιλᾶ «μέ πα­τρι­κή ἠ­πι­ό­τη­τα καί μέ μα­κρο­θυ­μί­α. Ἔ­τσι θά μπο­ρεῖ νά πεί­σει ἀ­κό­μη καί τούς πιό σκλη­ρούς καί ἀντίθεους συνομι­λητές». Ἄς μάθου­με λοι­πόν νά συζητοῦμε ὄμορφα, ἁ­πλά, ἐγκάρδια, ταπει­νά, συνετά. Νά συζητοῦμε συζητήσεις μέ οὐσι­α­στι­κό οἰκο­δο­μητικό περιεχόμενο, συζητήσεις ὄχι γιά πράγ­μα­τα μικρῆς ἀξίας, ἀλλά γιά τά μεγάλα καί αἰώνια. Οἱ συζητήσεις μας νά δημιουργοῦν αἰσθήματα εἰρή­νης καί ἀγάπης.Νά βοηθοῦν σέ ἑνότητα καί ὁμοψυχία, ὄχι σέ διαχασμό καί ἀντιπαραθέσεις ἄγονες καί ἐπικίνδυνες. Νά ὑπενθυμίζουν τά καθήκοντα πού ἔχουμε πρός τόν Θεό καί τούς συνανθρώπους μας καί νά ὁδηγοῦν σέ συγκεκριμένες ἀποφάσεις γιά τόν ἀγώνα τοῦ ἁγιασμοῦ μας.

*****

«Μωράς ζητήσεις… περιίστασο· εἰσί γάρ ἀνωφελεῖς καί μάταιοι»

Ἀδελφοί, εἶναι χαρακτηριστικό ὅτι ὅλοι οἱ αἱρετικοί διά μέσου τῶν αἰώνων ρίχνουν τρό βάρος τῆς διδασκαλίας τους σέ θέματα ἀνωφελῆ, θέματα περιέργειας καί ρηχότητας καί μ᾽αὐτά παραπλανοῦν τούς ἄλλους. Ἀντίθετα οἱ ἅγιοι πατέρες καί μάλιστα οἱ 630 θεοφόροι Πατέρες τῆς Δ΄ Οἰκου­με­νι­κῆς Συ­ν­ό­δου τούς ὁποίους τιμᾶ σήμερα ἡ Ἐκκλησία μας, τούς ἀποστόμωσαν καί τούς κατενίκησαν μέ διαρκῆ εὐλαβῆ ἀναφορά στήν σωτηρία τῆς ψυχῆς.  Οἱ Πατέρες μας δέν ἀσχο­λοῦ­ν­ταν μέ τά μι­κρά καί ἀσήμαντα, ἀλλά μέ τά μεγάλα καί Ἱερά. Αὐτά συζητοῦσαν, αὐτά καί ἐδίδασκαν. Στά ἱερά τους ἴχνη ἄς βαδίσουμε κι ἐμεῖς. Κάθε ἀνωφελῆ συζήτηση νά τήν παραμερίζουμε, στρέφοντας τόν λόγο πρός τά πνευματικά καί οὐράνια, τά μόνα ἄξια λόγου. Καί θά διασφαλιζόμαστε μέ τόν τρόπο αὐτό στόν δρόμο τοῦ Παραδείσου.

Αρχιμανδρίτης Γρηγόριος Μουσουρούλης