Οι τρεις παράγοντες του επιτυχημένου γάμου και η σύγκριση με το παρελθόν - π. Βασίλειος Θερμός

 Πρίν χρόνια, ένας Ἀμερικανός ψυχολόγος, ο Στέρνμπεργκ, είχε πάρει συνεντεύξεις από χιλιάδες ζευγάρια και είχε αξιολογήσει μέ διάφορα στοιχεία αν ο γάμος τους ήταν καλός ή είχε δυσκολίες, προσπαθώντας να βρει αιτίες και παράγοντες πού έκαναν τόν γάμο επιτυχημένο ή όχι. Το συμπέρασμα γι' αυτὸν ήταν πώς υπάρχουν τρεις παράγοντες πού κάνουν έναν γάμο επιτυχημένο. Και τούς παρομοίασε με τις πλευρές ενός τριγώνου τό οποίο στὸν επιτυχημένο γάμο πρέπει νὰ είναι ισόπλευρο.

Ἡ πρώτη πλευρά, ο πρώτος παράγοντας, είναι το πάθος, ο έρωτας, το να είσαι ερωτευμένος. Ἡ δεύτερη πλευρά είναι κάτι που έρχεται χρονολογικά μετὰ τὸν έρωτα, ότι τὸ ζευγάρι αρχίζει να μοιράζεται, έρχονται κοντά, δημιουργείται μία οικειότητα, μία εγγύτητα. Καί το τρίτο είναι η δέσμευση, δηλαδή εάν είχαν προχωρήσει σε γάμο, στη θεσμική μορφή της δέσμευσης, με τὴν οποία δηλώνουμε ότι θέλουμε να είμαστε μαζί. Όταν, λέει, υπήρχαν και τα τρία, είχαμε επιτυχημένο γάμο, ενώ όταν έλειπε ένα απὸ τα τρία ή δύο άρχιζαν τα προβλήματα.

Υπάρχουν διάφορες παραλλαγές σ' αυτό. Μία εφήμερη σχέση μπορεί νὰ έχει μόνο το πρώτο, απλώς έναν έρωτα καί τίποτα άλλο, οπότε θα κρατήσει λίγο. Μία σχέση απὸ τὴν οποία έχει φύγει το πάθος καὶ απλώς συμβιώνουν έχει μόνο το δεύτερο. Ένας γάμος πού έχει κρυώσει και δέν διαθέτει ούτε έρωτα ούτε μοίρασμα, έχει μόνο το τρίτο. Υπάρχουν διάφοροι συνδυασμοί.

Στο σημείο αὐτό έχω ἐπινοήσει το παράδειγμα του τζακιού. Ας δούμε το πρώτο στάδιο, του πάθους. Πως ανάβουμε ένα τζάκι; Στήν αρχὴ χρειαζόμαστε ξυλαράκια, χαρτιά, οινόπνευμα, σπίρτα για να δώσουμε φωτιά. Η φωτιά στην αρχή είναι πολύ εντυπωσιακή αλλὰ αν μείνεις σ' αυτό το πρώτο στάδιο η φωτιά θά κρατήσει 2-3 λεπτά και θά σβήσει και δέν θά έχεις μετά, δὲν θὰ ζεσταθείς. Θα εξατμιστεί δηλαδή το πάθος και δέν θά περάσει στο δεύτερο στάδιο.

Το δεύτερο στάδιο είναι όταν βάζεις τὰ μεγάλα ξύλα μέσα, τὰ οποία παίρνουν τή φωτιά καί τή διατηρούν γιὰ ώρα καί σε ζεσταίνουν. Εδώ πρόκειται γιὰ τὴν οικειότητα, τήν εγγύτητα, το μοίρασμα. Καὶ βεβαίως ποιό είναι το τρίτο; Ἡ δέσμευση, δηλαδή η εστία του τζακιού. Διότι εντάξει, ανάβεις μία φωτιά μέ μεγάλα ξύλα, σε ζεσταίνει, αλλά όμως τί θὰ γίνει μέ τόν καπνό, τί θα γίνει αν βρέξει και τη σβήσει; Χρειάζεσαι μία εστία πού θά προφυλάξει τη φωτιά καί αυτὸ τὸ δίνει ο θεσμός του γάμου. Κι έτσι μὲ τὰ τρία αυτὰ έχεις επιτυχημένο γάμο.

Τώρα τι σχέση έχουν αυτά μέ τά σημερινά; Κοιτάξτε τώρα να δείτε τί έργο έχει να κάνει η γενιά σας και θά είναι επίτευγμα μεγάλο αν το καταφέρετε. Και είναι αλήθεια πώς το καταφέρνουν πράγματι πολλοί σήμερα. Ἡ προηγούμενη γενιά των γονέων μας, οι γονείς της δικής μου γενιάς αλλά πιθανόν και της δικής σας, τί μας δίδαξαν; Τόν τρίτο παράγοντα, τή δέσμευση. Δίδαξαν την αξία του γάμου. Οι παλαιότεροι ήταν αντίθετοι πρός τό να συμβιώνουν οι άνθρωποι, ήθελαν το γάμο ὡς θεσμό. Στή χειρότερη περίπτωση είχαν μόνο γάμο, τὰ άλλα δέν έχουν σημασία, έρωτες κι αγάπες αυτά θά 'ρθουν αργότερα. Στήν καλύτερη περίπτωση οι καλοί γάμοι των προηγουμένων γενιών είχαν καί το δεύτερο, ζεστασιά, οικειότητα, μοίρασμα. Τα περί έρωτος καλό είναι να υπάρχουν αλλά δέν χάλασε κι ο κόσμος. Αυτά πίστευαν οι παλιότεροι.

Αυτά πήραμε από τό παρελθόν. Το παρόν σήμερα τί μας δίνει; Ύμνοι καί διθύραμβοι πλέκονται γιά το πρώτο στάδιο. Ὁ έρωτας, το πάθος, τὸ νὰ είσαι ἐρωτευμένος. Φυσικά λιγότερα πράγματα λέγονται από τηλεοράσεις και περιοδικά για το δεύτερο στάδιο. Για το τρίτο, δέσμευση και γάμο, δέν το συζητάμε, είναι ντεμοντέ! Καί αυτήν τή στιγμή νέοι άνθρωποι καλούνται να συνδυάσουν και τὰ τρία, ενώ τὰ υποδείγματα που βλέπουν γύρω τους είναι σχεδόν όλα μονόπλευρα. Αυτό όμως είναι πολύ σημαντικό για όποιον το πετυχαίνει και του δίνει μεγάλη χαρά, γιατί πρόκειται για τη χαρά της δημιουργίας, δηλαδή νὰ μὴν το έχεις πάρει και νὰ τὸ δημιουργείς εσύ.

Εγώ δηλαδή λαμβάνοντας αυτὸ υπόψη, όταν με ρωτούν πολλοί που είναι απαισιόδοξοι για τους γάμους σήμερα, λέω «Εντάξει, περνούν αρκετή κρίση οι γάμοι αλλὰ έχουμε σε μεγάλο βαθμό και επιτυχίες». Ο γάμος έχει πολύ θετικές πλευρές στην εποχή μας. Γιατί οι άνθρωποι αναγκάζονται να κάνουν πράγματα τα οποία δὲν τὰ διδάχθηκαν. Αυτό δεν συνέβαινε παλιότερα. Αν σ' έναν άνθρωπο του 1800 συνέκρινες πως ήταν ο γάμος του σε σύγκριση με τούς γονείς του, ήταν περίπου παρόμοια η κοινωνία, δὲν άλλαξε σε κάτι. Σήμερα οι άνθρωποι καλούνται να αυτενεργήσουν και αρκετοί τα πάνε αρκετά καλά.

Μιλήσαμε για το χώρο καί το χρόνο. Τελικά η κλήση μας στὴν οικογένεια είναι να κάνουμε χώρο στη ζωή μας για τους άλλους, τὰ άλλα μέλη, και νὰ αγκαλιάσουμε και τὴν έννοια του χρόνου αρμονικά δηλαδή και τὸ παρελθόν και το μέλλον. Έτσι ο άνθρωπος γίνεται ώριμος, το οποίο σημαίνει άνθρωπος με μία ευρύτητα, που μπορεί να τα χωρέσει όλα αυτά μέσα του και τοὺς σύγχρονους ἀνθρώπους του και τους παλιότερους και τούς μέλλοντες νά έρθουν.

Ἂν θέλετε, αυτή η ωριμότητα απέναντι στο χρόνο πρέπει νὰ είναι και χαρακτηριστικό του Χριστιανού, ο οποίος δὲν πρέπει νὰ αισθάνεται οτι μία εποχή είναι η καλύτερη κι όλες οι άλλες είναι κατώτερες επειδή δέν μοιάζουν μ' αυτήν. Δέν υπάρχει μία εποχὴ ποὺ νὰ είναι καλύτερη από άλλες. Όλες οι εποχές έχουν και τά καλά τους και τά άσχημά τους και σε όλες τις εποχές, όμως, μπορούμε να ζήσουμε μέ τον τρόπο πού ο Θεός προτείνει κι ολες τις εποχές μπορούμε νὰ τις κάνουμε τόπους να φανερώνεται ο Θεός, δηλαδή νά αναδεικνύονται οι άνθρωποι και τό κατ' εικόνα. Σ' όλες τίς εποχές.

(Παλιότερα οι άνθρωποι είχαν περισσότερο χρόνο στην παραδοσιακή κοινωνία, αγροτική κοινωνία, αλλά δέν είναι βέβαιο οτι τὸν χρησιμοποιούσαν γιά τις σχέσεις τους. Δηλαδή είχαν περισσότερο χρόνο αλλά νομίζετε οτι στην παραδοσιακή αγροτική κοινωνία τά ζευγάρια, τὰ ανδρόγυνα έκαναν συζητήσεις ή μιλούσαν οι γονείς μὲ τὰ παιδιά; Τα παιδιά έπαιζαν όλη μέρα έξω στο χωριό, οι γονείς δούλευαν στα χωράφια και τό πολύ πολύ κάθονταν μετά οι άντρες μεταξύ τους στο καφενείο να μιλήσουν και οι γυναίκες στη γειτονιά νὰ πούνε τα δικά τους.

Δέν σημαίνει ότι υπήρχε αξιοποίηση του χρόνου σε όφελος του προσώπου. Ίσως δὲν τὸ είχε ανάγκη η εποχή, δέν τό κατηγορούμε αυτό, σήμερα όμως είναι άλλη εποχή. Καί γι' αυτό συμφωνώ ότι πρέπει να κάνουμε προσπάθεια να βρίσκουμε αυτόν τό χρόνο, τόν ελάχιστο έστω, πού είναι απαραίτητος γιὰ νὰ αναπτυχθούν οι διαπροσωπικές σχέσεις..)

π. Βασίλειος Θερμός

-----

Ξεκλειδώνοντας τις σχέσεις- Εκδόσεις Αρχονταρίκι