Oι σχέσεις Εκκλησίας
και Πολιτείας κατά
την περίοδο της Επταετίας (1967-1974)
* Διάλεξη του Δρος Εκκλησιαστικής Ιστορίας
Χάρη Ανδρεόπουλου
στο Τμ. Θεολογίας του
Παν/μίου Αθηνών
Στο θέμα των σχέσεων Πολιτείας –
Εκκλησίας κατά την περίοδο της επτάχρονης δικτατορίας 1967-1974 αναφέρθηκε ο
Δρ. Εκκλησιαστικής Ιστορίας, Συντονιστής Εκπαιδευτικού Έργου Θεολόγων Στερεάς
Ελλάδος Χάρης Ανδρεόπουλος, σε διδασκαλία – διάλεξή του στους τελειοφοίτους
φοιτητές του Τμήματος Θεολογίας του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου
Αθηνών (ΕΚΠΑ), η οποία πραγματοποιήθηκε στο πλαίσιο του υποχρεωτικού μαθήματος
(Ζ΄ εξαμήνου) της Εκκλησιαστικής Ιστορίας της Ελλάδος.
Ο κ. Ανδρεόπουλος έχει ασχοληθεί
με την περίοδο της Επταετίας στο πλαίσιο της διδακτορικής του διατριβής και
είναι συγγραφέας του βιβλίου "Η Εκκλησία κατά τη
δικτατορία 1967-1974. Ιστορική και νομοκανονική προσέγγιση" (εκδ.
Επίκεντρο, με Πρόλογο του Καθηγητή Εκκλησιαστικού Δικαίου της Νομικής Αθηνών κ.
Ιωαν. Μ. Κονιδάρη) το οποίο έχει από διετίας συγκαταλεχθεί στην κατηγορία των επιστημονικών συγγραμμάτων (υπηρεσία διαχείρισης συγγραμμάτων "ΕΥΔΟΞΟΣ"
) ως εγχειρίδιο διδασκαλίας σε ΑΕΙ (στην Ανωτάτη Εκκλησιαστική Ακαδημία Αθηνών
/ Τμήμα Ιερατικών Σπουδών, ανάμεσα στα επιλεγόμενα συγγράμματα για το μάθημα
του 6ου – εαρινού – εξαμήνου «Εκκλησιαστική Ιστορία της Ελλάδος»).
Πραγματοποίησε τη δίωρη διδασκαλία του στο
Τμήμα Θεολογίας του ΕΚΠΑ μετά από πρόσκληση της διδάσκουσας το μάθημα,
επίκουρης καθηγήτριας του Ιστορικού τομέα του Τμήματος κ. Δέσποινας Μιχάλαγα,
παρουσιάζοντας τις ποικίλες διαστάσεις και προεκτάσεις που είχε η προβληματική
αυτή σχέση στη διοίκηση και στη ζωή της ελλαδικής Εκκλησίας καθ΄ όλη τη
διάρκεια της Επταετίας (1967-1974) και σε αμφότερες τις φάσεις της, ήτοι τόσο
επί αρχιεπισκοπείας Ιερωνύμου Κοτσώνη (Μάιος 1967 - Δεκέμβριος 1973), όσο και
επί αρχιεπισκοπείας Σεραφείμ Τίκα (Ιανουάριος 1974 - Ιούλιος 1974, κ.ε.).
Ο κ. Ανδρεόπουλος ανέλυσε
ζητήματα της εν λόγω περιόδου που αφορούσαν την νομοκανονική αυτοσυνειδησία της
Εκκλησίας και τον βαθύ τραυματισμό της (σήμερα κατοχυρωμένης) αυτοδιοικήσεώς
της ο οποίος εκδηλώθηκε με σωρεία απροκαλύπτων παρεμβάσεων της δικτατορίας στα
εσωτερικά της, παρεμβάσεων που αποσκοπούσαν στον έλεγχο της εκκλησιαστικής
διοικήσεως προκειμένου να υπηρετηθούν ιδεολογικές σκοπιμότητες του καθεστώτος.
Ως ιδιαίτερης σημασίας ζητήματα αναλύθηκαν στους φοιτητές τα θέματα αφ΄ ενός
μεν της διαταραχθείσας κατά το διάστημα της πρώτης φάσης της δικτατορίας (1967
- 1973) νομοκανονικής σχέσεως της ελλαδικής Εκκλησίας με το Οικουμενικό
Πατριαρχείο, αφ΄ ετέρου δε των δώδεκα (12) εκπτώτων - "ιερωνυμικών"
λεγομένων - Μητροπολιτών που δημιουργήθηκε στη δεύτερη φάση της δικτατορίας
(Ιούνιος - Ιούλιος 1974) και το οποίο - ως απότοκο της Επταετίας πρόβλημα -
ταλαιπώρησε τη ζωή της Εκκλησίας μέχρι και τα πρόσφατα χρόνια (1990 - 1996).
Επίσης, ο κ. Ανδρεόπουλος αναφέρθηκε και ανέλυσε τις πολιτικές με τις οποίες
στα πρώτα κρίσιμα χρόνια της μεταπολιτεύσεως, επί πρωθυπουργίας Κων/νου
Καραμανλή (1974 - 1980), αντιμετωπίσθηκε και εξομαλύνθηκε η κρίση στην Εκκλησία,
αλλά και θεμελιώθηκε ο εκδημοκρατισμός της με σειρά συνταγματικών διατάξεων και
νομοθετημάτων που ρύθμισαν θετικά τόσο την εσωτερική της λειτουργία, όσο και
τις σχέσεις της με την Πολιτεία.
Τέλος, απάντησε σε ερωτήματα και
τοποθετήθηκε σε προβληματισμούς που κατέθεσαν οι φοιτητές γύρω από το θέμα τόσο
της περιόδου της Επταετίας, όσο και ευρύτερα των σχέσεων Εκκλησίας – Πολιτείας.
5 σχόλια:
Πολύ ενδιαφέρουσα παρουσίαση. Νηφάλια και μετριοπαθής για μια θλιβερή -και για την Πολιτεία και για την Εκκλησία - περίοδο της σύγχρονης Ιστορίας μας.
ΝΙΚΗΤΑΣ Β.
Η περίοδος στον Αρχιεπισκοπικό θρόνο των Αθηνών του Ιερωνύμου Κοτσώνη (Μάιος 1967 - Δεκέμβριος 1973) είναι από τις καλύτερες και λαμπρότερες εκκλησιαστικές περιόδους.
Δυστυχώς η Χούντα του Παπαδόπουλου από την πρώτη στιγμή προσπάθησε να σαμποτάρει το σπουδαίο αναγεννητικό έργο του Κοτσώνη με κορυφαίο αποτέλεσμα να τοποθετήσει ο στασιαστής Ιωαννίδης στην θέση του «παραιτηθέντος» Ιερωνύμου τον από Άρτης και Ιωαννίνων Σεραφείμ Τίκας γνήσιο οπαδό της χούντας της 21ης Απριλίου και συνεργάτη του αντάρτη Ζέρβα που έγινε δεσπότης Άρτας μετά από πολιτικές παρεμβάσεις κατά την περίοδο του κομουνιστοσυμμοριτικού πολέμου. Πρώτη ενέργεια του Σεραφείμ όταν παράνομα κατέλαβε τον Αρχιεπισκοπικό θρόνο Αθηνών ο διωγμός των 12 λαμπρών Ιεραρχών από την Ιεραρχία με την συνεργασία του Χουντικού Υπουργού Παιδείας Χρήστου και τις γνωστές παράνομες μεθοδεύσεις των ψευτοσυντακτικών πράξεων. Δυστυχώς μετά και επί Καραμανλή και Παπανδρέου η Εκκλησιαστική ζωή έως του θανάτου του Σεραφείμ ήταν η ανυποληψία της Εκκλησία. Την νομιμότητα προσπάθησε να την επαναφέρει ο Μητσοτάκης επί Παλαιοκρασσά αλλά δεν τα κατάφερε. Ο Σεραφείμ συνέχιζε την χούντα του στην δημοκρατική Ελλάδα με τους εκλεγμένους δικούς του περισσότερους Ιεράρχες. Περί της περιόδου αυτής ο Καθηγητής Μουρατίδης έγραψε πολλά και αξίζουν να τα διαβάσουν οι φοιτητές και οι νεότεροι Ιεράρχες που δεν γνωρίζουν την σκοτεινή περίοδο του Σεραφείμ Τίκα.
Το διάβασα παλαιότερα το βιβλίο σας το οποίο είναι καλογραμμένο και αντικειμενικό. Τέτοια σεμινάρια βοηθούν για να μαθαίνουν οι νεότεροι τα εκκλησιαστικά γεγονότα όπως έγιναν.
Ας αφήσουν ήσυχη την περίοδο του αρχιεπισκόπου Ιερωνύμου και να δουν την σεραφειμική περίοδο και τα "άνθη" που φύτρωσαν στην σεραφειμική περίοδο...
Χρήσιμες και με ουσία τέτοιες διδασκαλίες από έμπειρους θεολόγους-συγγραφείς στους φοιτητές.
Δημοσίευση σχολίου