ΚΑΤΗΧΗΣΗ - ΑΝΑΖΗΤΩΝΤΑΣ ΤΟΝ ΟΡΙΣΜΟ
Πρώτα με μια παραδοσιακή απεικόνιση του φαινομένου σε τρεις πτυχές του (Έννοια της Κατηχήσεως, Διαίρεση της Κατηχήσεως, Σημερινή κατηχητική κίνηση).
Η Εκκλησία μας αφότου ιδρύθηκε, καθιέρωσε να διδάσκονται οι χριστιανικές αλήθειες σ’ όσους ήθελαν να δεχτούν το άγιο βάπτισμα. Έτσι οι χριστιανοί θα γίνονται άξια μέλη της.
Κατήχηση όταν λέμε, εννοούμε τη συστηματική διδασκαλία των χριστιανικών αληθειών.
Και όσοι προπαρασκευάζονται με την Κατήχηση, άνθρωποι κάθε ηλικίας, λέγονταν κατηχούμενοι. Το σπουδαίο αυτό έργο της κατηχήσεως, ύστερα από τους Αποστόλους, το συνέχισαν οι κληρικοί και άλλοι ευσεβείς λαϊκοί Χριστιανοί. Αυτοί λέγονταν κατηχητές. Ιδρύθηκαν μάλιστα και σχολές, για να προετοιμάζουνε τους κατηχητές. Ανάμεσα σ’ αυτές διακρίνονται οι κατηχητικές σχολές της Αντιόχειας στη Συρία, της Αλεξάνδρειας στην Αίγυπτο, της Καρχηδόνας στη Β. Αφρική κ.α. Σ’ αυτές τις σχολές που με τον καιρό αναδείχτηκαν σε σπουδαία θεολογικά κέντρα, δίδαξαν μεγάλοι θεολόγοι σαν τον Ωριγένη, τον Κλημέντα, τον Τερτυλλιανό κ.α.
Η ιερή Κατήχηση, καθώς διαμορφώθηκε σιγά σιγά, χωρίστηκε σε δυο μέρη: στο δογματικό και στο ηθικό
α) Δογματικό. Στο μέρος αυτό διδασκόμαστε τα δόγματα της θρησκείας μας, δηλαδή τις αλήθειες εκείνες που πρέπει να πιστεύουμε. Τις αλήθειες αυτές τις δεχόμαστε μόνο με την πίστη, επειδή ξεπερνάνε τη δύναμη του μυαλού μας.
β) Ηθικό. Στο μέρος αυτό μιλάμε για τις αλήθειες που πρέπει να εφαρμόζουμε στη ζωή μας, για να γίνουμε τέλειοι Χριστιανοί.
Η Εκκλησία μας και μετά την επικρότηση του νηπιοβαπτισμού συνέχισε να διδάσκει τους πιστούς και ιδιαίτερα τα παιδιά. Αυτά τα περιέβαλε πάντοτε με ξεχωριστή στοργή. Το ίδιο κάνει και σήμερα με τα κατηχητικά σχολεία: Κατώτερα, Μέσα και Ανώτερα. Εκατοντάδες χιλιάδες μαθητές φοιτούν στα Κατηχητικά Σχολεία, όπου διδάσκονται τις χριστιανικές αλήθειες και παρακινούνται στη χριστιανική ζωή. Τα παιδιά αυτά άμα μεγαλώσουν θα γίνουν καλοί Χριστιανοί και άξιοι πολίτες της Πατρίδας μας».[1]
Ορισμό της κατήχησης επιχειρεί και ο μακαριστός καθηγητής Παναγιώτης Τρεμπέλας.
«Εντεύθεν δια της λέξεως κατήχησις κατά την εκκλησιαστική αυτής χρήσιν σημαίνεται η δια ζώσης κατά διάκρισιν προς την δια μέσου των βιβλίων, παρεχομένη υπό την Εκκλησία διδασκαλία εις τους μη μεμυημένους εις τα της Χριστιανικής πίστεως, και είτε εκδηλούντας το πρώτον την διάθεσιν να καταριθμηθούν εις τα μέλη της Εκκλησίας, είτε και εν συντόμω η μακρά μαθητεία παρασκευαζομένου επί το Άγιον βάπτισμα είτε τέλος και μετά την λήψιν του βαπτίσματος πληρέστερον τα της πίστεως μυσταγωγικών εκδιδασκομένους. Συνεκδοχικών δι’ η λέξις κατήχησις εύρηται παρά τοις Ελλησι και Λατίνοις Πατράσι των πρώτων αιώνων και εις δήλωσιν τούτου μεν του έργου και της διακονίας εν γένει του κατηχείν τούτο δε αυτό του περιεχομένου της κατηχήσεως εξ’ ου και μεταγενεστέρως εχρησιμοποιήθη από του Λουθήρου εις δήλωσιν και του βιβλίου της κατηχητικής διδασκαλίας όπερ τας θεμελιώδεις της χριστιανικής πίστεως αληθείας περιλαμβάνον εκράτησε να συντάσσηται υπό μορφή ερωτήσεων και αποκρίσεων» (Π.Ν. Τρεμπέλα, Κατηχητική, σ. 1-2).
Για το περιεχόμενο της κατήχησης γραφεί αναλυτικά ο Ευάγγελος Θεοδώρου.
Αυτή περιείχε ασφαλώς και σταθεράν διδασκαλία οια ήτο λ.χ η εις το σύμβολον της πίστεως αναφερομένη, αλλ’ επί πλέον είχε και προσαρμοστικότητα εξ’ επόψεως μορφολογικής αναλόγως προς τας ανάγκας των κατηχουμένων. Ως λέγει ο Γρηγόριος Νύσσης εις τον μέγαν κατηχητικόν του λόγον «ου μην ο αυτός της διδασκαλίας τρόπος επί πάντων αρμοσεί των προϊόντων τω λόγω αλλά και τας των θρησκειών διαφθοράς μεθαρμόζειν προσήκει την κατήχησιν προς τον αυτόν με ορώντας του λόγου σκοπόν, ουχ ομοιοτρόπως δε ταις κατασκευαίς χρωμένους…… Κατά γαρ το είδος της νόσου και τον τρόπο της θεραπεύσεως, του Ελλήνος την πολυθεϊαν και του Ιουδαίου την περί τον μονογενή θεόν απιστίαν ουδέν από των αυτών τοις κατά τας αιρέσεις πεπλανημένοις ανατρέψεις τας ηπατημένας περί των δογμάτων μυθοποιίας».
«Παρ’ ημίν μέχρι σήμερον Κατήχησις ονομάζεται και το διδακτικό εγχειρίδιο όπερ εν τοις σχολείοις της δημοτικής και της μέσης εκπαιδεύσεως μεταδίδει εις τους μαθητάς τα θεμελιώδες δογματικάς και ηθικάς αληθείας του χριστιανισμού. Σύμφωνα προς τα μέχρι τούδε ισχύον αναλυτικού πρόγραμμα των μαθητών των σχολείων τούτων το μάθημα της Κατηχήσεως συνδέεται μετά του μαθήματος της Λειτουργικής, τουθ’ όπερ δημιουργεί μίαν λίαν βεβαρυμένην νοησιαρχικήν διδασκαλίαν, ήτις ουδόλως είναι οικοδομητική».
(Χρ. Γιανναράς «αλφαβητάρι της πίστης».)
ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΕΓΕΙΩΤΗΣ
ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟΣ ΣΥΓΓΡΑΦΕΑΣ
[1] Βασιλείου Γ. Σκιαδά «Λειτουργική και κατήχηση» σελ. 71,72.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου