ΛΟΓΟΣ ΠΑΝΗΓΥΡΙΚΟΣ ΣΤΗΝ ΟΝΟΜΑΣΤΙΚΗ ΕΟΡΤΗ ΤΟΥ ΜΑΚΑΡΙΩΤΑΤΟΥ ΑΡΧΙΕΠΙΣΚΟΠΟΥ ΧΡΥΣΟΣΤΟΜΟΥ Β΄ - π. Τριφύλλιος Ονησιφόρου

ΛΟΓΟΣ ΠΑΝΗΓΥΡΙΚΟΣ ΣΤΗΝ ΟΝΟΜΑΣΤΙΚΗ ΕΟΡΤΗ

ΤΟΥ ΜΑΚΑΡΙΩΤΑΤΟΥ ΑΡΧΙΕΠΙΣΚΟΠΟΥ

ΧΡΥΣΟΣΤΟΜΟΥ Β΄

ΣΑΒΒΑΤΟ, 13 ΝΟΕΜΒΡΙΟΥ 2021

Αρχιμ. Τριφύλλιος Ονησιφόρου

«Σύνοδος οὐρανοῦ καὶ γῆς» σήμερα, ὅπως θὰ ἔλεγε ὁ ἅγιος Ἰωάννης ὁ Χρυσόστομος!

Καὶ πράγματι, Μακαριώτατε, ἅγιοι ἀρχιερεῖς, σεβαστοὶ πατέρες καὶ ἐν Χριστῷ ἀδελφοί, στὸν περίπυστο αὐτὸ ἱερὸ Ναὸ τοῦ ἱδρυτοῦ καὶ προστάτου τῆς Ἐκκλησίας μας, ἀποστόλου Βαρνάβα, μέσα σ’ αὐτὴ τὴ «Σύνοδον ἀγγέλων, μαρτύρων καὶ ἀνθρώπων», χρέος ἱερὸ καὶ μεγάλο ἀνετέθη σὲ μένα, ἕνα «μειρακίσκον, εὐτελῆ καὶ ἀ­περ­ρι­μέ­νον» ὁ ὁποῖος «πρὸς ὕψος ἀρ­χῆς ἀ­νη­νέ­χθη το­σοῦ­τον», ὅπως ψέλλισε ταπεινὰ ὁ ἅγιος Ἰωάννης ὁ Χρυσόστομος, στὴν πρώτη μετὰ τὴν εἰς πρεσβύτερον χειροτονία του ὁμιλία.

Διότι, ἂν μπορεῖ ἕνας κακογράφος νὰ ζωγραφίσει ἕναν καλλιτεχνικὸ πίνακα, ἄλλο τόσο μπορεῖ καὶ ὁ χρωστήρας τῶν δικῶν μου λόγων νὰ σκιαγραφήσει τὴ φωτόλουστη μορφὴ τοῦ ἱεροῦ Χρυσοστόμου.

Ἰωάννης τὸ ὄνομά του, Χρυσόστομος τὸ ἐπίθετο! Ἰωάννης, δηλαδὴ δῶρο Θεοῦ! Καὶ ἦταν καὶ ἐξακολουθεῖ νὰ εἶναι δῶρο Θεοῦ ὁ Χρυσόστομος. Χρυσορρόας ποταμὸς τὸ στόμα του, καὶ κάθε λόγος του ψήγμα χρυσοῦ, κάθε κήρυγμά του «ὑπὲρ χιλιάδας χρυσίου καὶ ἀργυρίου» (Ψαλμ. 118,72).

Σκέπτομαι, πῶς ὁ ἱερὸς Χρυσόστομος, ἂν ζοῦσε σήμερα, θὰ μιλοῦσε στὸν εὐλογημένο λαὸ τοῦ μαρτυρικοῦ Τόπου μας, γιὰ τὰ ὅσα συμβαίνουν στὴ δική μας ἐποχή; Πῶς ἐκεῖνος θὰ ἀπευθυνόταν σ’ ἕνα λαὸ ποὺ δοκιμάζεται ἀπὸ θλίψεις, ποὺ κρατεῖται μακρὰν τῶν πατρογονικῶν του ἑστιῶν, ποὺ κάνει καθημερινὰ τὸν πόνο καὶ τὰ δάκρυά του προσευχὴ στὸν τρισάγιο Θεό; Σκέπτομαι ὅτι ὁ θεορρήμων Χρυσόστομος θὰ συνέπασχε μὲ αὐτὸ τὸν λαὸ καὶ θὰ τοῦ μιλοῦσε μὲ λόγο παρηγορητικό, προσφέροντας ἀφειδώλευτα τὴν ἐλπίδα καὶ τὴν πίστη στὴ Δικαιοσύνη τοῦ Θεοῦ!

Δὲν κατάφερα, ὅμως, νὰ βρῶ τρόπο νὰ ἐπαινέσω ἐπαξίως τὸν ἱερὸ «Χρυσόστομο». Εκεῖνον, γιὰ τὸν ὁποῖο τὸ ἄγγελμα τῆς ἀδίκου ἐξορίας καὶ τοῦ θανάτου του, ἔκανε τοὺς ἀνθρώπους ποὺ τὸν ἔζησαν καὶ τὸν ἀγάπησαν νὰ ἀναφωνήσουν· «συνέφερεν, ἵνα ὁ ἥλιος συσταλῇ ἢ ἵνα τὸ στόμα Ἰωάννου σιωπήσῃ». 

Θέλησα, λοιπόν, Μακαριώτατε, σεβασμιώτατοι ἅγιοι ἀρχιερεῖς, σεβαστοὶ ἀδελφοὶ συμπρεσβύτεροι καὶ διάκονοι, φιλάγιοι καὶ εὐσεβέστατοι χριστιανοί, νὰ ἁλιεύσω σκέψεις ἀπὸ τὸν ὠκεανὸ τῶν δικῶν του θεολογικῶν λόγων, γιὰ νὰ γνωρίσουμε, κάπως, καλύτερα τὴ μαρτυρικὴ καὶ μαχητικὴ προσωπικότητά του.

Ἡ διαχρονικότητα τῆς σκέψης του εἶναι τέτοια,  ὥστε οἱ λόγοι του, ποὺ γλυκύφθογγοι «καθάπερ πυρσὸς ἐξῆλθαν ἐκ τοῦ στόματός του» φωτίζοντας τὴν οἰκουμένη, εἶναι ἱκανοί, ἀκόμη καὶ σήμερα, δέκα καὶ ἑπτὰ αἰῶνες μετά, νὰ λειτουργοῦν παρηγορητικὰ στὸν μελετητή τους.

Ἡ ἀρχὴ ποὺ διακήρυττε συνεχῶς πρὸς ὅλους ἦταν: «Ἔχου τῶν πνευματικῶν, ὑπερόρα τῶν βιωτικῶν»^[1] δηλ. «φρόντιζε γιὰ τὰ πνευματικὰ καὶ νὰ περιφρονεῖς  τὰ ὑλικά». Πίστευε ὅτι ἡ Ἐκκλησία εἶναι ἕνα ἰατρεῖο, στὸ ὁποῖο προσέρχονται οἱ πιστοὶ γιὰ νὰ θεραπεύσουν τὴν ψυχή τους. «Ἰατρεῖόν ἐστι πνευματικὸν ἡ Ἐκκλησία, καὶ δεῖ τοὺς ἐνταῦθα παραγενομένους, κατάλληλα τὰ φάρμακα λαμβάνοντας καὶ τοῖς οἰκείοις τραύμασι ἐπιτεθέντας, οὕτως ἐπανιέναι»^[2].

Ὁ ἅγιος Ἰωάννης ὁ Χρυσόστομος ἦταν νηπτικὸς Πατέρας, ἐραστὴς τῆς προσευχῆς, γι’ αὐτό συνιστοῦσε στοὺς χριστιανούς, «εἴτε ἐσθίετε εἴτε πίνετε εἴτε ὁδεύετε εἴτε τι ποιεῖτε, ἀδιαλείπτως κράζετε· Κύριε Ἰησοῦ Χριστέ, Υἱὲ τοῦ Θεοῦ, ἐλέησον ἡμᾶς»^[3].

Ζώντας τὴν ὀρθόδοξη ἀσκητικὴ παράδοση ἔγινε ὁ διδάσκαλος, ὁ ἁλιεύς, ὁ ἰατρός, ὁ κυβερνήτης, ὁ ποιμένας τῶν ψυχῶν, ἕνας ἀληθινὸς Πατέρας, τέλειος καὶ οἰκτίρμων κατ’ εἰκόνα τοῦ ἐπουρανίου Πατέρα^[4].  Κὶ ὅμως τὸν πολέμησαν τὰ κέντρα ἐξουσίας ἀλλὰ τὸν ὑπεραγάπησε ὁ λαός. Τὸν συκοφάντησε καὶ τὸν ἀδίκησε τὸ ἐκκλησιαστικὸ κατεστημένο, ἀλλὰ τὸν ἀγκάλιασε καὶ τὸν ὁμολόγησε μὲ δύναμη καὶ ἐπιμονὴ ἡ ἐκκλησιαστικὴ συνείδηση.

Ὁμιλεῖ μὲ παροιμιώδη γλυκύτητα γιὰ τὸν ἀνθρώπινο πόνο, ἀλλὰ ἐλέγχει ἀδυσώπητα τὴ νοθεία τῆς ἀλήθειας, τὴ διαστροφὴ τοῦ κλήρου καὶ τὴν ἀπροκάλυπτη ἁμαρτία. Ὁμιλεῖ σὲ γιορτές, σὲ μνῆμες ἁγίων, σὲ εὐκαιρίες ἐκτάκτων κοινωνικῶν γεγονότων, ἑρμηνεύει, ἀναλύει, συνθέτει, ἐνθουσιάζει, προτρέπει, ἐμπνέει, μυσταγωγεῖ ἀκατάπαυστα ὄχι μόνο τὸν κόσμο ποὺ ἔχει μπροστά του καὶ τὸν ἀκούει, ἀλλὰ καὶ τὴν Ἐκκλησία καὶ τὸν κόσμο ποὺ στὸ μέλλον μελετᾶ τὰ λυτρωτικά του κείμενα.

Σὲ στιγμὲς ἄφατης ἀδικίας καὶ ἄδικης ἐξορίας, δοξάζει τὸν Θεὸ ὡς μεγάλο εὐεργέτη: «Δόξα τῷ Θεῷ πάντων ἕνεκεν∙ οὐ γὰρ παύσομαι τοῦτο ἐπιλέγων ἀεὶ ἐπὶ πᾶσί μοι τοῖς συμβαίνουσι» (Ἐπιστολὴ ια΄ Πρὸς τὴν Διάκονον Ὀλυμπιάδα). Σὲ στιγμὲς θριαμβευτικῆς δικαίωσής του, δὲν ἐπαίρεται καὶ δὲν ἐπιχαίρει. Ἁπλώνει τὸν μανδύα του καὶ μὲ πνεῦμα συγχωρητικότητας καλύπτει τὸν ἐχθρό του ὕπατο Εὐτρόπιο, ὅταν ἐκεῖνος ἔχασε τὴν εὔνοια τῆς αὐτοκράτειρας Εὐδοξίας.

Βιώνει τὴν Ἀνάσταση καὶ ἐκφράζει μὲ θεϊκὸ τρόπο τὴν οἰκουμενικὴ ἀγκαλιὰ τοῦ Ζῶντος Θεοῦ: «Εἴ τις εἰς μόνην ἔφθασε τὴν ἑνδεκάτην, μὴ φοβηθῇ τὴν βραδύτητα˙ φιλότιμος γὰρ ὢν ὁ Δεσπότης, δέχεται τὸν ἔσχατον καθάπερ καὶ τὸν πρῶτον»^[5].

Ἡ ἀπέραντη ἀγάπη του στὸν Χριστὸ καὶ τὸν πιστὸ λαὸ δὲν μπορεῖ νὰ συμφιλιωθεῖ μὲ τὴν ἰδέα ὅτι ἀπὸ τὴν πασχάλια χαρὰ εἶναι δυνατὸν κάποιος νὰ ἐξαιρεθεῖ: «Πλούσιοι καὶ πένητες μετ’ ἀλλήλων χορεύσατε˙ ἐγκρατεῖς καὶ ῥάθυμοι τὴν ἡμέραν τιμήσατε… Πάντες ἀπολαύσατε τοῦ συμποσίου τῆς πίστεως»^[6].

Ὁ Ἅγιος Ἰωάννης ὁ Χρυσόστομος ἀγαπήθηκε ὅσο λίγοι ἅγιοι στὴν Ἐκκλησία. Δὲν εἶναι  ἅγιος μόνο τῆς Ἀντιόχειας ἢ τῆς Κωνσταντινουπόλεως οὔτε μόνον τῆς Ἀνατολῆς ἢ τοῦ τετάρτου αἰῶνος. Εἶναι ὁ ἅγιος τῶν μοναδικῶν χαρισμάτων, τῆς μεγάλης δόξης, τοῦ πληρώματος τῆς Χάριτος, «τῶν μαρτύρων ἐφάμιλλος, τῶν ἁγίων ἀγγέλων ἰσοστάσιος, τῶν ἀποστόλων ὁμότροπος» (Κεκραγάριον ἑσπερινοῦ). Εἶναι ἅγιος ὅλων τῶν αἰώνων καὶ τοῦ σήμερα. Εἶναι ὁ ἅγιος ὁλόκληρης τῆς Ἐκκλησίας.

Λαμπρὰ καὶ εὔσημος, Μακαριώτατε πάτερ καὶ Δέσποτα, ἡ παροῦσα ἡμέρα!

            Ἑορτῶν διῳδία!

            «Ἐν ψαλμοῖς καὶ ὕμνοις καὶ ᾠδαῖς πνευματικαῖς» (Ἐφ. 5,19), ἐν εὐφροσύνῃ καὶ ἀγαλλιάσει τιμᾷ καὶ γεραίρει σήμερα σύσσωμη ἡ Ἐκκλησία τὸν κλεινὸ τοῦ Χριστοῦ ἱεράρχη Ἰωάννη Χρυσόστομο, τὸν περικλεὴ καὶ περίδοξο. Τὸ αὐτὸ πράττουσι χρεωστικῶς, σήμερα, καὶ οἱ πιστοὶ τῆς Ἐκκλησίας τῆς Κύπρου. «ᾌδοντες καὶ ψάλλοντες ἐν τῇ καρδίᾳ αὐτῶν» (Ἐφ. 5,19), τιμοῦν τὸν ποιμένα καὶ διδάσκαλό τους, τὸν θεοπρόβλητο ἀρχιθύτη, τὸν ἐπαξίως φέροντα τὸ ἔντιμο τοῦτο ὄνομα τοῦ περιφίλητου Ἱεράρχου.

            Ἑορτάζει, σήμερα, ὁ πρωθιεράρχης καὶ συνεορτάζουν ἀρχιερεῖς, ἱερεῖς, διάκονοι καὶ λαϊκοί. Χαίρει ὁ πατέρας καὶ συγχαίρουν τὰ τέκνα. Εὐφραίνεται ὁ ποιμένας καὶ συνευφραίνεται τὸ ποίμνιο. Ὅλη ἡ Ἐκκλησία ταυτίζεται μὲ τὸν πρῶτο, ὁ ὁποῖος βρίσκεται «εἰς τύπον καὶ τόπον Χριστοῦ». Ἅπαντες ταυτιζόμαστε μὲ τὸ πρόσωπό Σας, ὡς φορέα ἑνότητος, ἀφοῦ κατὰ τὸν Θεοφόρον Ἰγνάτιο· «Ὅσοι Θεοῦ εἰσιν καὶ Ἰησοῦ Χριστοῦ, οὗτοι μετὰ τοῦ ἐπισκόπου εἰσίν».

Ἀκολουθώντας, λοιπόν, καὶ ἐμεῖς τὰ κατὰ πνεῦμα τέκνα Σας, τὸ ἀποστολικὸ κέλευσμα «μνημονεύετε τῶν ἡγουμένων ὑμῶν» (Ἑβρ.13,7), τὸ ὁποῖο καὶ ἡ καθ’ ἡμᾶς ἀποστολικὴ Ἐκκλησία τῆς Κύπρου παρέλαβε ἀπὸ τὰ ἐξαγιασμένα χείλη του θείου Παύλου, καὶ διδάσκει, καὶ μνημονεύοντες καθ’  ἑκάστην τοῦ τιμίου Ὀνόματός Σας, θέλουμε νὰ γνωρίζετε, Μακαριώτατε, ὅτι σὲ κάθε δοκιμασία ἢ θλίψη ποὺ διέρχεστε, συναλγοῦμε καὶ συμπάσχουμε μαζί Σας.

Ἡ ἀνάλωση ὅλου τοῦ βίου Σας στὰ πολύμοχθα καὶ πολυεύθυνα καθήκοντα, ἡ καθημερινὴ ἄνοδός Σας στὸ ὕψος τοῦ Γολγοθᾶ καὶ στὴν ὀδύνη τοῦ Σταυροῦ,  ὅπου μόνον στεναγμοὶ καὶ πόνοι καὶ δάκρυα, καὶ «τῷ  βραχεῖ Σας ρήματι καὶ πολλῇ συνέσει καὶ διακρίσει», σὲ καιροὺς δοκιμασίας καὶ ἀδιεξόδων, ἐπιμαρτυροῦν ὅτι ἡ ἐκκλησιαστικὴ καὶ ἐθναρχοῦσα διακονία, ἐπαξίως ἀνετέθη σὲ Σᾶς καὶ ἔχει ἀκόμη ἀνάγκη τῆς ὅλης προσφορᾶς Σας.

Παρὰ ταῦτα, Μακαριώτατε, πολλὲς φορὲς εἰσπράττετε, ὄχι τὴν ἐπιδοκιμασία τοῦ ἐκκλησιαστικοῦ Σας ἔργου, ἀλλὰ πικρίες κὶ ἀπογοητεύσεις, οἱ ὁποῖες καθιστοῦν, τὸν Σταυρό, τὸν ὁποῖο φέρετε μὲ τόση ἐγκαρτέρηση, ὑπομονὴ καὶ ἐλπίδα, ἀκόμη βαρύτερο καὶ δυσβάστακτο.

Ἐμεῖς, ὅμως, ἐνθυμούμαστε τὶς εὐεργεσίες, ἀπαριθμοῦμε τὰ χαρίσματα καὶ προσμετροῦμε τὴν ἀγάπη Σας πρὸς ἕναν ἕκαστον ἐξ ἡμῶν. Εἴμαστε καθημερινῶς αὐτήκοοι μάρτυρες τῶν παραμυθητικῶν Σας λόγων, ποὺ ἐξέρχονται ἀπὸ στόμα ἑνὸς πολύπειρου Προκαθημένου, ποὺ διακρίνεται γιὰ τὴν ευθυκρισία, τὴν τόλμη καὶ τὴν παρρησία, καθὼς καὶ τὴν ἀληθινὴ πίστη στὸν Θεό, ἡ ὁποία μᾶς βοηθᾶ ὅλους νὰ ἀντλοῦμε δύναμη καὶ θάρρος. Τὸ πνευματικὸ σθένος, μὲ τὸ ὁποῖο ἀντιμετωπίζετε κάθε δοκιμασία, δίδει σὲ ὅλους μας μήνυμα πίστεως καὶ ἐλπίδας.

 Σ᾽ αὐτὲς τὶς κρίσιμες ἀπὸ κάθε ἄποψη ὧρες γιὰ τὸν λαὸ καὶ τὴν Ἐκκλησία μας, Σᾶς ἀξιώνει ἡ ἀγαθότητα τοῦ Κυρίου, Μακαριώτατε Ἀρχιεπίσκοπε Νέας Ἰουστινιανῆς καὶ πάσης Κύπρου κ. κ. Χρυσόστομε, νὰ εὑρίσκεσθε σοφὸς καὶ δεξιὸς οἰακοστρόφος τῆς κατὰ Κύπρον Ἐκκλησίας.

Ὅθεν, «ἐν ἑνὶ στόματι καὶ μιᾷ καρδίᾳ» Σᾶς εὐχόμαστε ὁμοθυμαδὸν καὶ ὁλοψύχως, τὰ ἔτη Σας νὰ εἶναι τόσα, ὅσα τὰ ἀμέτρητα κύματα ποὺ ὅλα αὐτὰ τὰ χρόνια διασχίζετε, καὶ νὰ λαμπρύνετε συνεχῶς τὴν ἐκκλησιαστικὴ καὶ ἐθνικὴ παρουσία Σας στὸν θρόνο τοῦ Ἀποστόλου Βαρνάβα ὡσὰν τὸν ἐαρινὸ ὁλόγλαυκο οὐρανὸ τῆς γενέτειρας καὶ τροφοῦ Ὑμῶν Πάφου! 

Εἴησαν τὰ ἔτη Σας πολλὰ καὶ εὐλογημένα Μακαριώτατε! Γένοιτο!

[1] Ε.Π.Ε. 11, 675.
[2] Εἰς τὴν εἴσοδον τῆς Ἁγίας καὶ Μεγάλης Τεσσαρακοστῆς, Ὁμιλία 1^η .P.G. 53,22
[3] Ἐπιστολὴ πρὸς μοναχούς.
[4] Βλ. Ματθ. 5,48 καὶ Λουκ. 6,36
[5] Ἁγίου Ἰωάννου τοῦ Χρυσοστόμου: Κατηχητικὸς Λόγος
[6] Ἁγίου Ἰωάννου τοῦ Χρυσοστόμου: Κατηχητικὸς Λόγος