«Εαρινά ποικίλα» Το νέο τεύχος της «Σύναξής» (αρ. 173).

«Εαρινά ποικίλα»

Το νέο τεύχος της «Σύναξής» μας (αρ. 173).

Παραθέτω το ΠΡΟΛΟΓΙΚΟ και στη συνέχεια τα ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ.
[Το εξώφυλλο: έργο Μάρκου Καμπάνη Markos Kampanis].

……………………………………

Π Ρ Ο Λ Ο Γ Ι Κ Ο

Η άνοιξη έχει συνδεθεί με την αίσθηση ότι ανατέλλει πια το υπεσχημένο – μια γλύκα την οποία ποθεί η χειμαζόμενη ανθρώπινη ύπαρξη. Είναι η αίσθηση της ελπίδας η οποία, όντας από τη φύση της μακρινή, πλέον ξεμυτίζει, σαν εαρινό αεράκι που θωπεύει τις παρειές και δεν τις μαστιγώνει.

Μοιάζει με ατέρμονα κυκλική κίνηση και επαναφορά αυτό, μα στην χριστιανική συνείδηση είναι απλώς μια επανερχόμενη υπενθύμιση για μια κίνηση διόλου κυκλική: για μια πορεία προς το ολοκαίνουργιο, που ξεμυτίζει τώρα, μα που δεν θα έχει εν τέλει δύση. Η υπόσχεση αυτού που οι Χριστιανοί τον αναγνωρίζουν ως Κύριό τους είναι ότι όλα θα γίνουν καινούργια, όχι λόγω μιας φυσιοκρατικής εντελέχειας, αλλά με την πράξη του εργαζόμενου Θεού (Αποκ. 21:5) και των ανθρώπων που δέχονται να γίνουν συνεργοί του (1 Κορ. 3:9). Των ανθρώπων δηλαδή οι οποίοι διεμβολίζουν και την χειμωνιά και τον καύσωνα με εαρινές πνοές.

Είναι σαν αυτό που με γλώσσα μυθιστορηματική έχει πει ο Ίταλο Καλβίνο στις περίφημες Αόρατες πόλεις του, στην αλληγορική δηλαδή εκζήτηση της ουτοπίας μέσα στην καθημερινότητα που συχνά μοιάζει με κόλαση:

«Είπε [ο Μέγας Χαν]: “’Όλα είναι ανώφελα, αν ο τόπος της τελικής άφιξης δεν μπορεί παρά να είναι η κολασμένη πόλη, κι είναι εκεί που μας τραβάει το ρεύμα, με κύκλους που όλο και στενεύουν”.

Και ο [Μάρκο] Πόλο: “Η κόλαση των ζωντανών δεν είναι κάτι που θα υπάρξει˙ αν υπάρχει μία, είναι αυτή που βρίσκεται ήδη εδώ, η κόλαση που κατοικούμε κάθε μέρα, που φτιάχνουμε με το να ζούμε μαζί. Δυο τρόποι υπάρχουν για να γλυτώσεις από το μαρτύριό της. Ο πρώτος είναι εύκολος σε πολλούς: δέξου την κόλαση και γίνε μέρος της έτσι που να μην τη βλέπεις πια. Ο δεύτερος είναι επικίνδυνος και απαιτεί συνεχή επαγρύπνηση και γνώση: ψάξε και μάθε ν’ αναγνωρίζεις ποιος και τι, στη μέση της κόλασης δεν είναι κόλαση, κι αυτά κάνε να διαρκέσουν, δώσ΄ τους χρόνο”» [1].

Απλώς, για τους χριστιανούς ακόμη κι ο πολύς χρόνος δεν αρκεί, αν η άνοιξη (η μη-κόλαση στη μέση της κόλασης) δεν αφορά την πορεία προς εκείνο το ολοκαίνουργιο που δεν θα έχει εν τέλει δύση. Και αυτή η πορεία είναι έμπονος βηματισμός: για να δεξιωθείς την ελπίδα χρειάζεται να διακινδυνεύσεις νέο βήμα, μα όχι ό,τι βήμα να ‘ναι. Αν αυτό που πάει να ρηγματώσει την κόλαση δεν είναι μια αγάπη κραταιότερη από τον θάνατο, τότε η μεν ρηγμάτωση θα είναι μονάχα μια δρόσος φευγαλέα, η δε κόλαση εν τέλει θα κάνει κάρβουνο και την ελπίδα.

Το τεύχος αυτό δεν είναι αφιέρωμα στην άνοιξη. Είναι τεύχος ποικίλης θεματικής, τα κείμενα του οποίου τα συνέχει η εαρινή αλληγορία με την οποία ξεκίνησε το παρόν σημείωμα. Τα συνέχει δηλαδή η έγνοια για την δεξίωση της γλύκας την οποία ποθεί η χειμαζόμενη ανθρώπινη ύπαρξη καταμεσής στις πικρίλες του σήμερα.

Έτσι λοιπόν ο π. Βασιλειος Αργυριάδης σχολιάζοντας την Κυριακή των Βαΐων αναδεικνύει την είσοδο του αλλιώτικου χρόνου (του χρόνου της Βασιλείας του Θεού) στο σήμερα. Κατόπιν τρία κείμενα συζητούν για την ελπίδα με περιπτώσεις λογοτεχνίας (ο Μάνος Καβίδας γράφει για τον Αλμπέρ Καμύ) και κινηματογράφου (η Χριστίνας Παπαθέου γράφει για το έργο του Αντρέι Ταρκόφσκι και ο Γιάννη Βογιατζής για την ταινία «Το δείπνο της Μπαμπέτ» του Γκάμπριελ Άξελ).

Ακολουθούν τέσσερα κείμενα που καταπιάνονται με ζητήματα της εκκλησιαστικής συνείδησης και ως εκ τούτου αφορούν όχι μόνο συζητήσεις, αλλά και αντιπαραθέσεις. Ο π. Παύλος Κουμαριανός επισημαίνει αστοχίες που έχουν παρεισφρήσει και καθιερωθεί στα λειτουργικά της Μεγάλης Εβδομάδας. Ο Γιώργος Σταυρόπουλος-Γιουσπάζογλου ρίχνει φως στην θέση την οποία έχει στην εκκλησιαστική διαχρονία ο (πολύ αμφιλεγόμενος στην σύγχρονη θεολογική γραμματεία) ιερός Αυγουστίνος. Ο Γεώργιος Δημακόπουλος θέτει έντονα ερωτηματικά στην διαδεδομένη βεβαιότητα ότι οι απαντήσεις σε τρέχοντα ζητήματα βρίσκονται στην βυζαντινή πραγματικότητα. Ο δε Απόστολος Αποστολίδης εξετάζει τους όρους και τις διαστάσεις της συμμετοχής των πιστών στην Ευχαριστιακή σύναξη.

Το τεύχος κλείνει με σελίδες αφιερωμένες στον τελευταίο των Νεστόρων της Σύναξης: Στον Γιάννης Παπαδόπουλο, ο οποίος έφυγε τον περασμένο Ιούνιο αναπνέοντας μέχρι το πολυχρονεμένο τέλος της επίγειας διαδρομής του αύρα εαρινή (γράφουν για την εμπειρία τους από τη σχέση τους μαζί του οι Θανάσης Παπαθανασίου, Στέλιος Αντωναράκης, Δανιήλ Σαχάς και π. Θεοδόσιος Μαρτζούχος).

Σαν να λέμε, με όλα αυτά, να στήσουμε αυτί στην Εύα που μιλά στον Αδάμ δια γραφίδος Ρωμανού του Μελωδού:

«Εμπιστέψου απόλυτα στης γυναίκας σου, άντρα, τα λόγια, / γιατί δεν θα σε συμβουλέψω πάλι πράγματα που δίνουν πίκρες. / Τα παλιά πια περάσανε, / κι όλα νέα τα έκαμε της Μαρίας ο Γιός, ο Χριστός. / Τη δροσιά Του οσφράνσου και αμέσως λουλούδιασε, / σαν το στάχυ ξεπρόβαλε, γιατί Άνοιξη σ’ έπιασε˙ / ο Ιησούς Χριστός πνέει σαν αύρα γλυκειά. / Να αποφύγεις προσπάθησε τον αφόρητο καύσωνα στον οποίο βρισκόσουνα / και εμπρός ακολούθα με στη Μαρία να πάμε...» [2].

Θ.Ν.Π. (Θανάσης Ν. Παπαθανασίου)

[1] Ίταλο Καλβίνο, Οι αόρατες πόλεις (μτφρ. Ε. Γ. Ασλανίδης & Σάσα Καπογιαννοπούλου), εκδ. Οδυσσέας, Αθήνα 1982, σ. 190.

[2] Ρωμανού Μελωδού, Ύμνοι (απόδοση στα νέα Ελληνικά αρχιμ. Ανανίας Κουστένης), εκδ. Κυπρής, Αθήνα 2021, σ. 41.

........................................................................................................................................

Π Ε Ρ Ι Ε Χ Ο Μ Ε Ν Α

- π. ΒΑΣΙΛΕΙΟΣ ΑΡΓΥΡΙΑΔΗΣ, «Ἕνας ἄλλος χρόνος μέσα στὸν χρόνο».

- ΜΑΝΟΣ ΚΑΒΙΔΑΣ, «Ὁ ‘Ξένος’ τοῦ Καμὺ καὶ ἡ ἐναγώνια ἀναζήτηση τῆς σωτηρίας».

- ΧΡΙΣΤΙΝΑ ΠΑΠΑΘΕΟΥ-ΔΟΥΛΗΓΕΡΗ, «Ἀντρέι Ταρκόφσκι, ὁ μεγάλος ποιητὴς τοῦ κινηματογράφου»

- ΓΙΑΝΝΗΣ ΒΟΓΙΑΤΖΗΣ, «Ἡ γιορτὴ τοῦ ἐλέους, τὸ δεῖπνο τῆς Ἀλήθειας».

- π. ΠΑΥΛΟΣ ΚΟΥΜΑΡΙΑΝΟΣ, «Λειτουργικὰ προβλήματα τῆς Μεγάλης Ἑβδομάδας».

- ΝΟΝΗ ΣΤΑΜΑΤΕΛΟΥ, «Ἡ γαλήνη τοῦ νεκροῦ» (ποίημα).

- ΓΙΩΡΓΟΣ ΣΤΑΥΡΟΠΟΥΛΟΣ-ΓΙΟΥΣΠΑΣΟΓΛΟΥ, «Ἡ θέση τοῦ ἱεροῦ Αὐγουστίνου στὴ θεολογικὴ συνείδηση τῆς Ὀρθόδοξης Ἀνατολῆς».

- ΓΕΩΡΓΙΟΣ ΔΗΜΑΚΟΠΟΥΛΟΣ, «Σύγχρονες Ὀρθόδοξες ταυτότητες καὶ τὰ φαντάσματα τοῦ Βυζαντίου».

- ΑΠΟΣΤΟΛΟΣ Π. ΑΠΟΣΤΟΛΙΔΗΣ, «Οἱ ‘ἐσθίοντες τὸν ἄρτον καὶ πίνοντες τὸ ποτήριον τοῦ Κυρίου ἀναξίως’».

- Μνήμη Γιάννη Κ. Παπαδόπουλου: ΘΑΝΑΣΗΣ Ν. ΠΑΠΑΘΑΝΑΣΙΟΥ, ΣΤΥΛΙΑΝΟΣ ΑΝΤΩΝΑΡΑΚΗΣ, ΔΑΝΙΗΛ ΣΑΧΑΣ, π. ΘΕΟΔΟΣΙΟΣ ΜΑΡΤΖΟΥΧΟΣ.

- Ι. Κ. ΠΑΠΑΔΟΠΟΥΛΟΣ, «Κατανοήσεως δομῶν διολισθήσεις».

- Ἀναστάσιος Γιαννουλάτος (1929-2025).

- ΒΙΒΛΙΟΠΑΡΟΥΣΙΑΣΕΙΣ:

Γιώργος Κρανιδιώτης (για το βιβλίο: Άσπα Κωνσταντινίδου, ΤΟ ΟΝΕΙΡΟ ΤΟΥ ΜΙΚΡΟΥ ΟΥΡΑΝΟΥ), Γιώργος Κρανιδιώτης (για το βιβλίο: Μαξ Τσάρλσγουορθ, ΦΙΛΟΣΟΦΙΑ ΚΑΙ ΘΡΗΣΚΕΙΑ), Ανδρέας Αλεξόπουλος (για το βιβλίο: Πάνος Νικολόπουλος, ΓΕΩΠΟΛΙΤΙΚΗ, ΘΡΗΣΚΕΙΑ ΚΑΙ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ), Βασιλική Μαυροσκά (για το βιβλίο: Αρχιμ. Δανιὴλ Γ. Αεράκης, ΕΙΣΗΓΗΣΕΙΣ – ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΕΙΣ), Θανάσης Ν. Παπαθανασίου (για το βιβλίο: Ι. Μονὴ Χρυσοπηγῆς, ΣΥΝΑΞΑΡΙ ΤΩΝ ΝΕΩΝ ΑΓΙΩΝ), Νικόλαος Τζιράκης (για το βιβλίο: Μιχάλης Ε. Αγγελάκης, ΕΘΝΟΪΕΡΟΜΑΡΤΥΡΑΣ ΑΡΧΙΜ. ΙΑΚΩΒΟΣ Γ. ΑΡΧΑΤΖΙΚΑΚΗΣ).

ΕΝΘΕΤΑ ΤΕΧΝΗΣ:

Γιάννης Αντωνόπουλος, «Rawan Anani: ζωγραφίζοντας μὲ τὰ χρώματα τῆς Παλαιστίνης».

.......................................................

John Antono, Basil Argiriadis, Manos Kavidas, Ioannis Voyiatzis, Χριστίνα Παπαθέου, Pavlos Koumarianos, Μάρω Βαμβουνάκη, Noni Stamatelou, Αποστολίδης Απόστολος, Γιώργος Κρανιδιώτης, Vivie Mavroska, Ανδρέας Αλεξόπουλος, Stylianos Antonarakis