ΧΡΕΟΣ ΜΑΘΗΤΕΙΑΣ - π. Γ. Φλωρόφσκι

Γνωρίζουμε ότι μερικά απο τα άρθρα που δημοσιεύσαμε (εν.στο περ.St.Vladimir's Seminary Quarterly) πρόσφατα τα αποδοκίμασαν ορισμένοι αναγνώστες ως "βαρειά", μέχρι και απωθητικά. Οι αρχισυντάκτες ωστόσο, δεν μπορούν να υποσχεθούν για το μέλλον πολύ υλικό για "εύκολη ανάγνωση". Ο μεγαλύτερος κίνδυνος για την Εκκλησία είναι ακριβώς ο "απλουστευτισμός"- ο περιορισμός στα στοιχειώδη.

 Ο Μητροπολίτης Φιλάρετος (Μόσχας) τόνιζε στα κηρύγματά του (τα οποία δεν απευθύνονται παρά σε ένα μέσο εκκλησίασμα) ότι κανένας μέσα στην Εκκλησία δεν έχει δικαίωμα στην άγνοια των βασικών ζητημάτων Πίστης και Τάξης. Υπενθύμιζε συνεχώς ότι όλοι οι χριστιανοί είναι πρώτα απ´ολα "μαθηταί", ο δε Χριστός είναι ο Διδάσκαλος. Όλοι οι χριστιανοί έχουν επιτακτικό το χρέος της μαθητείας.

 Αν προσέξουμε τις μαρτυρίες για την κατήχηση η οποία προσφερόταν κατά τους πρώτους αιώνες της χριστιανικής ιστορίας στους κατηχουμένους, δηλ. στους υποψήφιους για βάπτιση, μάλλον θα ξαφνιαστούμε από τον όγκο της δογματικής και θεολογικής διδασκαλίας που δινόταν ήδη σ' αυτό το πρώιμο στάδιο. Σε καμιά περίπτωση δεν ήταν στοιχειώδης, σε σύγκριση με τα τωρινά μας δεδομένα. Αρκεί να μνημονεύσουμε τις θαυμαστές Κατηχήσεις φωτιζομένων, που έκανε τον 4ον αι. ο άγ. Κύριλλος Ιεροσολύμων στους υποψήφιους για βάπτιση, και τις Μυσταγωγικές Κατηχήσεις που τις δίδασκε αμέσως μετά την βαπτισματική μύηση. Πολλοί λαϊκοί σήμερα τις βρίσκουν "βαρειές", ίσως και εξεζητημένες. Ωστόσο, κατά τον χρυσούν αιώνα της Εκκλησίας, όπως εύστοχα έχει χαρακτηριστεί ο 4ος αι., οι κατηχήσεις αυτές εθεωρούντο προκαταρτικά της πίστης, μόλις γάλα για παιδιά.

....Όταν, λοιπόν, διαπιστώνουμε ότι τα σχολικά βιβλία τα οποία πριν από δύο γενιές προορίζονταν για βασική διδασκαλία νεαρών λαϊκών, πολλοί τα θεωρούν σήμερα ικανοποιητικά εγχειρίδια για κληρικούς, και συχνά μάλιστα συντέμνονται στα στοιχειώδη, δεν μπορούμε να μην συμπεράνουμε ότι οι προδιαγραφές όχι μόνο έπεσαν, αλλά και θόλωσαν και μπερδεύτηκαν. Είναι επιτακτικό χρέος να ξανατονίσουμε τον θεμελιώδη ρόλο της στιβαρής διδασκαλίας στη χριστιανική βιοτή. Η χριστιανική διδασκαλία δεν είναι απλώς μια διανοητική αλήθεια, αλλά οδηγός προς τη θεία αλήθεια.

 Μερικές διδασκαλίες της Εκκλησίας ίσως φαίνεται να είναι "βαρειές" και να απαιτούν μια ανεπιθύμητη ένταση της σκέψης και της κατανόησης. Παρ' όλα αυτά, είναι "απαραίτητες για τη σωτηρία", για τη διαμόρφωση του χριστιανού ανθρώπου. Ανάμεσα στους λαϊκούς-δυστυχώς ανάμεσα και στους κληρικούς- υπάρχουν πολλοί που θεωρούν το Χριστολογικό δόγμα της Συνόδου της Χαλκηδόνος ή τη διδασκαλία της Ορθοδόξου Εκκλησίας για την εκπόρευση του Αγίου Πνεύματος ως πράγματα "βαρειά"και ακατανόητα, και πιθανώς ισχυρίζονται ότι αφορούν "μυστήρια" (mysteries) που δεν έχουν να κάνουν με την κατανόηση και τη γνώση, και, ότι, κατά συνέπεια, κάθε "κανονικός" άνθρωπος μπορεί άνετα να τα παρακάμψει. Είναι, όμως, προφανές ότι η Εκκλησία είχε άλλη γνώμη όταν παρέδιδε αυτές τις διδασκαλίες στο σώμα των πιστών, και φυσκά όχι μόνο για  αποστήθιση, αλλά για πνευματική προσοικείωση. Σήμερα οι προδιαγραφές μπορούν να βρεθούν στο ύψος που τους πρέπει, μόνο αν είμαστε αληθινά πιστοί στη μεγάλη κληρονομιά της Ορθόδοξης Εκκλησίας και αν έχουμε επίγνωση της μεγάλης ευθύνης που συνεπάγεται το να είμαστε μέλη της Εκκλησίας, του "στύλου και εδραιώματος της αληθείας".

 Καθένας μέσα στην Εκκλησία, των λαϊκών συμπεριλαμβανομένων, οφείλει να αναγνωρίσει και να αποδεχτεί ολόψυχα το χρέος της μαθητείας.

Πρωτοπρεσβύτερος Γεώργιος   Φλωρόφσκι

 (Για την μεταφορά: π. Παναγιώτης Ρόδης)