Μουσική διδασκαλία και η αξία τής παράδοσης -Η αναγκαιότητα για άξιους δασκάλους - Σοφίας Καυκοπούλου

Μουσική διδασκαλία και η αξία τής παράδοσης

-Η αναγκαιότητα για άξιους δασκάλους

τής Σοφίας Καυκοπούλου

Στα οφέλη τής μουσικής έχουμε αναφερθεί και άλλες φορές. Όμως, η ενασχόληση κάποιου με την μουσική, πέραν τής ακροάσεως αυτής, αποτελεί μία σοβαρή σπουδή και ένα αντικείμενο ενδελεχούς μελέτης. Η μουσική, ως τέχνη συνάμα και επιστήμη, ακολουθεί κανόνες και προϋποθέτει γνώση. Η γνώση αυτή, είναι κατ’ εξοχήν δουλειά των δασκάλων μουσικής, στους οποίους απευθύνονται οι γονείς που θέλουν να δώσουν την σχετική παιδεία στα τέκνα τους, ή οποιοσδήποτε –ανεξαρτήτως ηλικίας- θέλει να περιηγηθεί στον θαυμάσιο αυτόν κόσμο των ήχων!

Στην περίπτωση των ενηλίκων, υπάρχει μεγαλύτερη σαφήνεια στο αντικείμενο σπουδών, διότι συνήθως υπάρχει συγκεκριμένη στόχευση, κάτι που στις μικρότερες ηλικίες, δεν είναι απτό. Από την μία, ο μεγαλύτερος άνθρωπος έχει ήδη επιλέξει με τί και πώς θα ασχοληθεί, από την άλλη δεν έχει την ‘’πλαστικότητα’’ ενός παιδιού, το οποίο ακόμη πλάθεται!

Ο δάσκαλος – μουσικός, θα συναντήσει κάποια τείχη, τα οποία δύσκολα θα υποχωρήσουν. Αντιθέτως, στην περίπτωση των μικρών μαθητών, ίσως εκλείπει ο παράγων συνειδητή επιλογή ή έστω η υπευθυνότητα, όμως υπάρχει σίγουρα το εύπλαστο υλικό για να ‘’δουλέψουμε’’ και να χτίσουμε σταδιακά κάτι στέρεο.

Η γνώση και οι σπουδές δεν γνωρίζουν ηλικιακό όριο και αυτό είναι κάτι εξαιρετικά θετικό. Άλλως τε, η γνώση ποτέ δεν τελειώνει! Ωστόσο, επί τού προκειμένου, το θέμα που θα αναπτύξουμε, σχετίζεται κυρίως με την μουσική διδασκαλία σε παιδιά. Γι’ αυτό θεώρησα χρήσιμο τον πρόλογο για όσα θα πούμε παρακάτω.

Η μουσική διδασκαλία σε παιδιά, ακολουθεί μία διδακτική μέθοδο προσέγγισης τού ίδιου τού δασκάλου στον παιδικό τρόπο σκέψης, κάνει την μουσική ένα εμπειρικό παιχνίδι, στο οποίο όλοι συμμετέχουν και έχει επιτύχει τον σκοπό της, όταν το παιδί μπορεί να κατανοήσει ένα πλήθος πραγμάτων, με τον δικό του προσωπικό τρόπο· να τα κάνει κτήμα του, όχι σαν κανόνες, αλλά σαν βίωμα.

Η μουσική διδασκαλία, προϋποθέτει μία καλή και αρμονική σχέση μεταξύ δασκάλου και μαθητή, διότι ο μαθητής, καλείται να προσεγγίσει με συναίσθημα την γνώση, συχνά δε, να κατανοήσει πολύ περισσότερα μέσα από την συναισθηματική, βιωματική, ακουστική πραγματικότητα. Επομένως, οι αισθήσεις πρέπει να είναι σε άψογη κατάσταση. Ο μαθητής να νοιώθει άνετα στον χώρο διδασκαλίας, απέναντι σε άλλους μαθητές ή στον καθηγητή. Να μην έχει στρες, άγχος και άλλες ενοχλήσεις, ώστε να μπορεί να συγκεντρωθεί και βεβαίως να κατανοήσει, ώστε εν συνεχεία, να αποδώσει.

Η ενασχόληση με την μουσική, προϋποθέτει την ‘’έκθεση’’ τού εαυτού μας, σε ένα κοινό που δεν θα είναι πάντα ευνοϊκό ή πάντα απορριπτικό. Το παιδί, αναλόγως βέβαια και από τον χαρακτήρα του, θα χρειαστεί είτε μικρή είτε μεγάλη προσπάθεια για να ‘’βγει από το καβούκι του’’! Η απαιτούμενη ενθάρρυνση που οφείλει να δίνει το περιβάλλον του, πολλάκις δεν αρκεί, ή είναι ελάχιστη, ίσως και ανύπαρκτη σε κάποιες περιπτώσεις. Το παιδί χρειάζεται ως σύμμαχο τον δάσκαλό του, που θα διορθώσει τα λάθη, θα καθησυχάσει τις ανησυχίες, θα ενθαρρύνει τον μικρό ή και μεγαλύτερο μαθητή.

Το παιδί θα καταλάβει ότι καλείται να δώσει κάτι από την ψυχή αλλά και την γνώση του, στον καθένα. Δεν έχει να αποδείξει τίποτα περισσότερο, από αυτά που έχει ανάγκη το ίδιο να …αποδείξει στον εαυτό του. Συνεπώς, δεν χρειάζεται πίεση, φόβο, άκρατη αυστηρότητα, νευρικά ξεσπάσματα από την μεριά τού δασκάλου. Αντ’ αυτών, χρειάζεται εμπιστοσύνη, θάρρος, συναισθηματική ωριμότητα, αξιώσεις και υπόβαθρο.

Η μουσική διδασκαλία, εισάγει το παιδί σε έναν ξεχωριστό κόσμο. Όμως, τα ακούσματα που έχει, είναι εκείνα που θα καθορίσουν και την σχέση του απέναντι στην μουσική. Είπαμε πιο πάνω, ότι το παιδί είναι εύπλαστο στα χέρια τού δασκάλου. Και τούτο, διότι μπορεί εκείνος –αν είναι ικανός- να βγάλει στην επιφάνεια τα καλά στοιχεία, το ταλέντο αν θέλετε, τού μαθητή, ενώ μπορεί επίσης να ξεριζώσει, να σκεπάσει έστω, τα όποια κακά. Ο δάσκαλος, με το υλικό που έχει στα χέρια του, μπορεί να πλάσει κάτι πολύ αξιόλογο. Μπορεί να οδηγήσει ένα παιδί που ποτέ του δεν άκουσε κλασσική μουσική, στο να ασχοληθεί με την όπερα, ή ένα παιδί τής πόλης, που ποτέ δεν ήρθε σε επαφή με παραδοσιακή μουσική, να γίνει αργότερα ένας άξιος οργανοποιός. Μπορεί να ‘’δει’’ σε κάποιο παιδί κάτι ιδιαίτερο, που ούτε το ίδιο γνωρίζει, ούτε οι δικοί του φαντάζονται!

Έτσι, οι διάφοροι δρόμοι τής μουσικής, θα περπατώνται πάντα από ανθρώπους που ψάχνουν μέσα τους. Από ανθρώπους που κάποιος ή κάποιοι δάσκαλοι, τούς έμαθαν να ψάχνουν, γύρω τους και οπωσδήποτε μέσα τους! Μέσα μας πρέπει να ψάχνουμε για να βρούμε τον δρόμο μας…

Όλοι αυτοί οι δρόμοι τής μουσικής, είναι αλληλένδετοι και εκκινούν από την αφετηρία που λέγεται ψυχή. Εκεί μέσα ψάχνουμε και εκεί μέσα χτίζουμε σιγά και σταθερά αυτό που μάς γεμίζει. Ο δάσκαλος λοιπόν, ξέρει κάτι ακόμη: Η παράδοση κάθε λαού, κάθε τόπου, είναι ένα προγονικό μικρόβιο που ‘’δουλεύει’’ υπογείως μέσα μας. Είναι το υπόβαθρο πάνω στο οποίο έχει χτιστεί το παρόν και προετοιμάζεται το μέλλον. Δεν είναι απαραίτητη κάποια ιδιαίτερη επαφή με την παράδοση για να επηρεαστεί κάποιος, όταν αυτή είναι τόσο ζωντανή γύρω του, όπως για παράδειγμα συμβαίνει στην Ελλάδα.

Επειδή όμως γύρω από την παράδοση, ακόμη και σαν λέξη, υπάρχει –δυστυχώς- ένα παρεξηγημένο τοπίο, καλό θα είναι να ξεχωρίσουμε την παράδοση, πρώτα την δική μας και το πώς ενήργησε σε βάθος χρόνου στην μουσική και έπειτα τις εκάστοτε παραδόσεις, που με τη σειρά τους ενήργησαν σε άλλες περιοχές τού πλανήτη. Διότι, αν δεν ξεκινήσουμε από τα οικεία, πώς θα φθάσουμε να κατανοήσουμε τα ανοίκεια;

Ο δάσκαλος - μουσικός καλείται να ανοίξει πολλά ‘’παράθυρα’’ για να καλύψει όσο το δυνατόν περισσότερο, ζητήματα που επαφίενται στην ίδια την ανθρώπινη υπόσταση, όπως είναι η σύμφυτη με την ανθρώπινη φύση, μουσικότητα. Έτσι, ίσως θα ήταν ωφέλιμο να έρχονται τα παιδιά μέσω τής διδασκαλίας σε επαφή με την παράδοση και να μην εξαντλείται το ενδιαφέρον μας μόνο σε κάποια ξένα μουσικά ρεύματα, σε διάφορες εθνικές μουσικές σχολές ή σε κλασσικά πρότυπα. Είναι εξαιρετικά ελκυστικά, ενδιαφέροντα και χρήσιμα τα παραπάνω, αλλά η παράδοση έχει μάλλον παραθεωρηθεί…