Ο ΑΣΩΤΟΣ
Διανύουμε τη 2η εβδομάδα του κατανυκτικού
Τριωδίου. Είναι η περίοδος που μας ανεβάζει σκαλί - σκαλί στο λόφο
του Γολγοθά. Χαρακτηρίζεται ως τονίζουσα ιδιαίτερα την ανάγκη
για ταπείνωση (παραβολή Τελώνου και Φαρισαίου) και έμπρακτη μετάνοια
(παραβολή Ασώτου).
Ας δούμε πώς μας διασώζει και μας διηγείται
ο Ευαγγελιστής Λουκάς την παραβολή του “Ασώτου”, που αύριο θα αναγνωστεί
στη Θεία Λειτουργία. Η παραβολή αυτή χαρακτηρίζεται ως το “Ευαγγέλιο
των Ευαγγελίων”, αφού μας διδάσκει την ανεξάντλητη αγάπη του Θεού
για τον άνθρωπο, αλλά και για τα θαυμαστά αποτελέσματα της έμπρακτης
μετάνοιας.
Στην παραβολή αυτή πρωταγωνιστούν τρία
πρόσωπα. Ο πατέρας, ο νεώτερος και ο πρεσβύτερος γιος. Αρχίζει με
τη φράση: “Είπεν δε, άνθρωπός τις είχεν δύο υιούς...” (Λουκ. ιε΄, 11).
“Άνθρωπός τις...”, πρόκειται ακριβώς για
τον πατέρα! Κατ΄ αρχήν στην παράνομη και αυθάδη απαίτηση του νεώτερου
γιου, “πάτερ, δος μοι το επιβάλλον μέρος της ουσίας...”, σπεύδει να ανταποκριθεί:
“ο δε διείλεν αυτοίς τον βίον”.
Σέβεται την ελευθερία και την επιλογή
του γιού του και δεν του αρνείται την παράνομη αίτησή του. Και, όταν ο
γιος φεύγει, αφού “απεδήμησεν εις χώραν μακράν...”, έκτοτε ο πατέρας
ζει με το άγχος και την αγωνία του χαμένου του παιδιού. Διαρκώς αναρωτιέται:
Ζει - πέθανε! Νύκτα - μέρα το περιμένει, αγωνιά, αγναντεύει καθισμένος στο κατώφλι του σπιτιού του.
Ίσως να πέρασαν και χρόνια! Κάποτε βλέπει να έρχεται από μακριά ένας
ρακένδυτός, κουρελιάρης νέος. Αναγνωρίζει το παιδί του, αφού, “έτι
δε μακράν απέχοντος είδεν αυτόν ο πατήρ αυτού...”, και, χωρίς καμιά
άλλη σκέψη, “...δραμών επέπεσεν επί του τραχήλου αυτού και κατεφίλησεν
αυτόν”. Ούτε αφήνει το γιό του να εξομολογηθεί τη μετάνοιά του, του
φτάνει ότι τον βλέπει ζωντανό. Αμέσως δίνει στους δούλους του εντολή:
“ταχύ, εξενέγκατε την στολήν την πρώτην... και δότε δακτύλιον εις την
χείραν αυτού... και ενέγκατες τον μόσχον τον σιτευτόν, θύσατε, και φαγόντες
ευφρανθώμεν, ότι ούτος ο υιός μου νεκρός ην και ανέζησεν, απολωλός
και ευρέθη”.
Πράγματι, είναι ανεξάντλητη η αγάπη
του Θεού - Πατέρα για τον άνθρωπο. Θυσιάζει τον “μονογενή” Υιό Του
γι΄ αυτόν”. “...ούτως γαρ ηγάπησεν ο Θεός τον κόσμον, ώστε τον υιόν
τον μονογενή έδωκεν...” (Ιω. γ, 16).
Σέβεται την ελευθερία μας και περιμένει
την επιστροφή μας κοντά Του. Το διακηρύσσει δια μέσου του προφήτη Ησαϊα:
“...μήπως ίδωσιν τοις οφθαλμοίς και τοις ωσίν ακούσωσιν και τη καρδία
συνώσιν και επιστρέψωσιν και ιάσομαι
αυτούς” (Στ΄, 10).
Αλλά και ο ι. Χρυσόστομος σημειώνει: “Θεού
γαρ φιλανθρωπίας μέτρον ουκ έστιν... Εννόησον σπινθήρα εις πέλαγος
εμπεσόντα, μη δύναται σβήναι ή φανήναι; Όσον σπινθήρ προς πέλαγος,
τοσούτον κακία προς την τον Θεού φιλανθρωπίαν... Το μεν γαρ πέλαγος,
καν μέγα η μέτρον έχει, η δε του Θεού φιλανθρωπία απεριόριστος”.
Κι ερχόμαστε στο δεύτερο πρόσωπο της παραβολής,
σ΄ αυτό του νεωτέρου γιου. Φαίνεται από την αρχή ασεβής, απαιτητικός,
προκλητικός και αυθάδης: “Και είπεν ο νεώτερος αυτών τω πατρί: Πάτερ,
δος μοι το επιβάλλον μέρος της ουσίας...”. Φυσικά, πρέπει να γνώριζε
ότι, σύμφωνα με το “Νόμο”, δεν του ανήκει τίποτε. Δεν είχε ούτε τα λεγόμενα
“πρωτοτόκια”, αφού ήταν ο νεώτερος
γιος. Και όμως απαιτεί! Και ο πατέρας συγκατανεύει, σεβόμενος την ελευθερία
και τις επιλογές του γιού του. “Και διείλεν αυτοίς τον βίον”.
Του έδωσε το κομμάτι που ζητούσε. “Αλλά
το κομμάτι αυτό, αποκομμένο από το σύνολο της αλήθειας της αμπέλου
της ζωής, δεν μπορεί να ζήση, να καρποφορήση... Μαραίνεται και ξηραίνεται
σύντομα...” (Βασίλειος Ιβηρίτης). Αφού “απεδήμησεν εις χώραν μακράν”,
χωρίς τον έλεγχο και την αποδοκιμασία του περιβάλλοντος, “διεσκόρπισεν
την ουσίαν αυτού ζων ασώτως”. Το αποτέλεσμα ήταν να χάσει τα πάντα!
Πατέρα, πατρικό σπίτι, φιλικό περιβάλλον και περιουσία: “δαπανήσαντες
αυτού πάντα...”.
Ένας λιμός (πείνα) επιδεινώνει την κατάσταση.
Και όταν “ήρξατο υστερείσθαι” και έφτασε στην ύστατη εξαθλίωση,
“...εκολλήθη ενί των πολιτών της χώρας εκείνης, και έπεμψεν αυτόν
εις τους αγρούς βόσκειν χοίρους”. Από άρχοντας γίνεται χοιροβοσκός!
Ένα επάγγελμα εξευτελιστικό και συγχρόνως απαγορευτικό, αφού
για τους Ιουδαίους οι χοίροι θεωρούνταν ακάθαρτα ζώα. Κατά τον Βασίλειο
Ιβηρίτη, “... Και όταν ζητάς βοήθεια, όταν πας να προσκολληθής “ενί
των πολιτών της χώρας εκείνης”, αυτός σε σπρώχνει πιο χαμηλά... σε κάνει
χοιροβοσκό. Σε κάνει χοίρο. Αρνείται τη φύση, την ευγένειά σου. Σε θεωρεί
ζώο. Σου αρνείται την τροφή των χοίρων”. Μέχρι τώρα φαίνεται ότι βρίσκεται
ο γιος “εκτός εαυτού”. Έχασε τα πάντα και κέρδισε τον εξευτελισμό
και τη δυστυχία. Επειδή όμως κατά την αρχαία ρήση “ουδέν κακόν αμιγές
καλού”, κάποια στιγμή “εις εαυτόν ελθών...”. Συνέρχεται, ξαναβρίσκει
τον εαυτόν του. “...πόσοι μίσθιοι του πατρός μου περισσεύουσιν άρτων,
εγώ δε λιμώ απόλλυμαι, αναστάς πορεύσομαι προς τον πατέρα μου...”.
Του έμεινε ό,τι πολύτιμο, ο πατέρας του, η ανεξάντλητη αγάπη του.
Συγκλονίζεται με τη σκέψη: “Μπορεί να τα έχασα όλα. Μπορεί να χάθηκε και εγώ ο ίδιος - “απολωλώς ην”-, κυριολεκτικά
να πέθανα - “νεκρός ην”-, αλλά κάτι υπάρχει που δεν χάνεται, δεν πεθαίνει,
είναι ο Πατέρας μου και η αγάπη Του”. Και η μετάνοιά του γίνεται έμπρακτη
, δεν έμεινε ως μια απλή μεταμέλεια (περίπτωση Ιούδα), αφού, “αναστάς
ήλθεν προς τον πατέρα αυτού”.
Δεν επιστρέφει με αξιώσεις, όπως όταν έφυγε,
όταν “απεδήμησεν εις χώραν μακράν”. Δεν επιστρέφει σαν γιος, αλλά ως
δούλος! “...ποίησόν με ως ένα των μισθίων σου”, θα πει στον πατέρα του.
Και όταν θα βρεθεί στην πατρική αγκαλιά, τότε, ίσως και με δάκρυα, θα
εξομολογηθεί:...Πάτερ, ήμαρτον εις τον ουρανόν και ενώπιόν σου, ουκέτι
ειμί άξιος κληθήναι υιός σου...”. Και ο πατέρας, χωρίς να τον αφήσει
να συνεχίσει την εξομολόγησή του, του δίνει το “δακτύλιον”, δηλ. τη
θέση και πάλι του άρχοντα. Η έμπρακτη και ειλικρινής μετάνοια τον οδήγησε
στον Παράδεισο.
Κι ενώ ο “άσωτος” γιος ζει μέσα στην χαρά
και στο πανηγύρι του πατρικού του, ο πρεσβύτερος, όταν πληροφορείται
την επιστροφή του αδελφού του και “ήκουσεν συμφωνίας και χορών... ωργίσθη
και ουκ ήθελεν εισελθείν”. Η ζήλια και το μίσοις τον άφησαν έξω από
τον Παράδεισο “της τρυφής”. Κι ενώ ο πατέρας του εξελθών παρεκαλεί
αυτόν”, αυτός ξεσπά σ΄ ένα κατηγορητήριο κατά του πατέρα του. Τόσα
χρόνια μαζί του δεν κατάλαβε την αγάπη και την στοργή του. Δεν στάθηκε
δίπλα στον πόνο και στην αγωνία του πατέρα για το χαμένο παιδί του. Αδιάφορος
για την “τύχη” του αδελφού του. Δεν τους αποκαλεί “πατέρα” και “αδελφό”.
Βλέπει τον πατέρα του ως αφεντικό και τον εαυτόν του ως μισθωτό δούλο,
όταν οργισμένος θα του πει: “Ουδέποτε εντολήν σου παρήλθον”, είμαι
απέναντί σου εντάξει, ενώ εσύ “ουδέποτε έδωκας έριφον ίνα μετά
των φίλων μου ευφρανθώ”. Για να καταλήξει,όσο μπορούσε πιο μειωτικά
για τον αδελφόν του, “ότε δε υιός σου ούτος ο καταφαγών σου τον βίον
μετά πορνών ήλθεν, έθυσας αυτώ τον μόσχον τον σιτευτόν”.
Η απάντηση του πατέρα σ΄ αυτό το κατηγορητήριο
φανερώνει την αγάπη και τη δικαιοσύνη του και γι΄ αυτό το τόσο “καλό”
και “υπάκουο” παιδί του. Το αποκαλεί “τέκνον” παιδί μου. Και θα συνεχίσει:
“συ πάντοτε μετ΄ εμού ει” και αντί εριφίου
που με κατηγορείς ότι δεν σου έδωσα, εγώ σου δίνω τα πάντα, αφού “τα
εμά σα εστιν”. Όμως αντί να οργίζεσαι
και να αγανακτείς, “ευφρανθήναι και χαρήναι έδει, ότι ο αδελφός σου
ούτος νεκρός ην και ανέζησεν, και απωλωλώς και ευρέθη”.
Τέλος, η παραβολή αυτή του Κυρίου θέλει
να μας διδάξει τη σχέση μας με τον Θεό - Πατέρα, αλλά και την μεταξύ
μας σχέση. Η αγάπη του Θεού - Πατέρα είναι αμέτρητη, το έλεος και η
φιλανθρωπία Του ανεξάντλητα προϋποθέτουν όμως και τη δική μας αγάπη.
Όταν επιστρέφουμε στην πατρική αγκαλιά του με αισθήματα ειλικρινούς
μετάνοιας είναι έτοιμος να “θύσει” τον “μόσχον τον σητευτόν”, για να
μεταλάβουμε το “σώμα” και το “αίμα” του Υιού Του. “Ιδού έστηκα επί
την θύραν και κρούω, εάν τις ακούση της φωνής μου και ανοίξη την θύραν, εισελεύσομαι προς αυτόν και
δειπνήσω μετ΄ αυτού και αυτός μετ΄ εμού”. (Αποκ. γ΄ 20). Στέκεται ο Θεός
- Πατέρας στο κατώφλι της καρδιάς και μας περιμένει, όπως ο πατέρας
το χαμένο του παιδί. Μας περιμένει με ανοιχτή την αγκαλιά του έτοιμος
να μας φορέσει και πάλι το “δακτύλιον” της ξεπεσμένης από την αμαρτία
αρχοντιάς μας. Το πατρικό του σπίτι είναι ανοικτό να μας υποδεχτεί όλους,
άσωτους και “καλούς”, αφού ο Θεός, “πάντας ανθρώπους θέλει σωθήναι,
αρκεί να επιστρέψουμε με την ταπείνωση και τη μετάνοια του “ασώτου Υιού”.
Παναγιώτης Σπ. Μαρτίνης Δρ. Θ.
Επίτιμος Σχολικός Σύμβουλος
Άρχων Ιερομνήμων της
Αγίας του Χριστού Μ. Εκκλησίας
Πηγή: «Ο ΕΚΚΛΗΣΙΟΛΟΓΟΣ»
8 σχόλια:
Σκόπιμα ο Κύριος δεν παρουσιάζει το τέλος της παραβολής. Ο πρεσβύτερος αδελφός έχει σε ΟΛΑ ΔΙΚΑΙΟ, εκτός από ένα. Δεν αντιμετωπίζει τον άσωτο σαν αδελφό του. Τον αποκαλεί "ο υιός σου ούτος". Επίσης ,στην παραβολή πουθενά δεν προκύπτει μια συγγνώμη του ασώτου προς τον αδελφό του. Ο πρεσβύτερος υιός φαίνεται να αγνοείται και από πατέρα και από αδελφό.Η συγκλονιστικότερη φράση της παραβολής, δεν είναι το "Αναστάς πορεύσομαι", όπως πολλοί προβάλλουν. Είναι το "εξελθών παρεκάλει".Αυτό μας αποδεικνύει την θεότητα. Και ο ίδιος ο Πατέρας κάνει την αυτοκριτική του. Καμιά ευχαρίστηση από τις συμφωνίες και τους χορούς , μπροστά στον κίνδυνο να χαθεί ο σίγουρος, ο πιστός, ο αφοσιωμένος. Όταν οι αθλητές τιμωρούνται ή αγνοούνται, γιατί δεν έγιναν ολυμπιονίκες, αυτά είναι τα αποτελέσματα. Το δεύτερο επίσης σημαντικό που δεν μας λέει η παραβολή είναι πώς έζησαν πατέρας και πρεσβύτερος υιός όλα αυτά τα χρόνια .Και βέβαια αν κάποιος φρόντισε να διδάξει στον πρεσβύτερο την αγάπη. Γιατί η αγάπη διδάσκεται. Και διδάσκεται με το παράδειγμα. Μια ενδεχόμενη καταδίκη ,όπως πολλοί σπεύδουν να επισυνάψουν στον πρεσβύτερο υιό, θα προσέκρουε στο αίσθημα του δικαίου, θα ήταν παράλογη. Ο κίνδυνος όμως να χαθεί μια "σωσμένη" ψυχή από κάτι που ανθρώπινα μπορεί να σκανδαλίσει κάνει τον Θεό -Πατέρα να ξεχάσει τη χαρά της μετάνοιας του ενός και να σπεύσει να προλάβει μια καταστροφή.Ας αποδώσουμε λοιπόν δικαιο στον ταλαίπωρο πρεσβύτερο αδελφό,ας ελέγξουμε τους εαυτούς μας, αν μάθαμε τους άλλους να αγαπούν και ας δούμε και την ευθύνη που έχουμε όταν "προετοιμάζουμε παιδιά για τη Βασιλεία του Θεού". Πρόσφατα αναρτήθηκε σ'αυτό τον ιστότοπο η φράση του Αγίου Αυγουστίνου"Υπάρχει κάτι χειρότερο από την αμαρτία : η αλαζονεία της αρετής. Αλλά ας θυμηθούμε και την ευθύνη του ασώτου. Ο Κύριος είναι σαφής : "ισθι ευνοών τω αντιδίκω σου ταχύ" .Η συγγνώμη δεν έπρεπε να είναι μόνο προς τον πατέρα
Συμφωνώ με τον ανώνυμο 11:16 μ.μ. στη θετική στάση που παίρνει απέναντι στον πρεσβύτερο υιό.
Διαφωνώ όμως κάθετα με την αυθαίρετη και δυσσεβή φράση "Και ο ίδιος ο Πατέρας κάνει την αυτοκριτική του". Ο Πατέρας της παραβολής εικονίζει τον Θεό και ο Θεός δεν έχει κάνει κανένα λάθος για να κάνει αυτοκριτική. Ούτε στην παραβολή φαίνεται πουθενά ότι κάνει ο Πατέρας κάποια αυτοκριτική. Μην λέμε ό,τι μας κατέβει από το κεφάλι.
Λιμναίος
Η αυτοκριτική δεν ενέχει υποχρεωτικά το στοιχείο του λάθους. Απ'εναντίας ,όπως στη συγκεκριμένη περίπτωση, δίνει την δυνατότητα προσέγγισης του πατέρα προς τον πρεσβύτερο υιό που βρίσκεται σε έξαλλη κατάσταση(είναι θέμα τακτικής). Και πώς το επιτυγχάνει; ο πατέρας "ταπεινώνεται" στο παιδί του με το να το παρακαλεί. Και αυτό μόνο ο Θεός της αγάπης μπορεί να το κάνει. Εξ άλλου και ο Θεός "μετανοεί' (προφητεία Ιωνά κεφ.α-δ-"και είδεν ο Θεός τα έργα αυτών ,ότι απέστρεψαν από των οδών αυτών των πονηρών και ΜΕΤΕΝΟΗΣΕΝ ο Θεός επί τη κακία ή ελάλησε του ποιήσαι αυτοίς" ) . Ας μη βιαζόμαστε λοιπόν να χαρακτηρίζουμε βλασφημες και δυσσεβείς κάποιες παρατηρήσεις. Εξ άλλου όσο πιο κοντά μας και πιο ανθρώπινο αισθνόμαστε τον Θεό -Πατέρα, τόσο περισσότερο τον αγαπούμε.
Μην επιμένεις 5:52 μ.μ. πέταξες την μπαρούφα σου και παραδέξου το. Μην επιμένεις και μην κάνεις εικασίες σε τόσο σαφή παραβολή.
Πουθενά, όπως σωστά λέει ο Λιμναίος, δεν φαίνεται κάτι τέτοιο στην παραβολή.
Υποσημείωση
Το εδάφιο που αναφέρεις από τον προφήτη Ιωνά είναι άσχετο και δεν ξέρεις να το ερμηνεύεις καλά.
Στην παραβολή του Ασώτου πού βλέπεις ότι "μετενόησεν" ο Στοργικός Πατέρας σε κάτι;
Πού το είδες 5:52 μ.μ.;
Η ταπείνωση δεν είναι αυτοκριτική.
Χριστιανός
Τα Γραφικα χωρια κρυβουν πολλες εννοιες.
Νομιζω απο οσα μελετησα,πως ο πρεσβυτερος υιος δεν συμπονεσε βαθια τον νεοτερο αδελφο του,δεδομενου πως και δεν ηταν τελειος στην αγαπη.Γιατι αν ειχε τελειωθει σε αυτη την αρετη,θα γνωριζε αυτο που ελεγε ο Υιος'' Ολα οσα ανηκουν στον Πατερα ειναι δικα μου''Ιωαν 16,15]
Κανει μια ερμηνεια ο αββας Κασσιανος σε αυτη την παραβολη του ασωτου και λεγει ''...εμεις πρεπει και ωφειλουμε να αγαπαμε τον Πατερα οχι επειδη μας χαριΖει,αλλα επειδη σε τιποτε αλλο δεν αποβλεπει,παρα μονο στη σωτηρια μας''.....
Μελετηστε το Α` Κορν 21-22]
Στην περιπτωση του Ασωτου υιου η α γ α π η του Πατρος[προσεξτε το καθ.ομοιωσιν.. Μας με τον Πατερα.] εκανε τον δουλο υιο...
Η κινηση δηλαδη του Πατερα ανεβασε τον μετανιωμενο υιο ,,,,,,,,,,,''''''''' μονομιας τις δυο βαθμιδες του ''δουλου'' και του ''μισθωτου'' και τον αποκατεστησε στο αξιωμα του υιου καθως απεδειξε την ειληκρινη του μετανοια με τους λογους ''Πατερα αμαρτησα στον Θεο και σε σενα και δεν ειμαι αξιος να λεγομαι γιος σου κανε με κι εμενα σαν εναν απο αυτους τους εργατες σου''...
Δεν είπε κανείς κάτι διαφορετικό.
Δημοσίευση σχολίου