Γλωσσικές Ἐπισημάνσεις - Ἠλίας Γ. Σκόνδρας

Γλωσσικές  Ἐπισημάνσεις

1)      Τήν Θεοτόκον καί Μητέραν (=λάθος)

          Τήν Θεοτόκον καί Μητέρα (=ὀρθό), ἐπειδή ἡ λέξη «μήτηρ – μητρός – μητρί – μητέρα» ἀνήκει στά οὐσιαστικά τῆς Γ’ κλίσεως πού δέν λαμβάνουν τό -ν- στήν αἰτιατική.

 Ὃμοιες περιπτώσεις: τήν πατρίδα, τόν πατέρα, τόν ρήτορα

2)      Πιστεύω εἰς ἕναν Θεόν (=λάθος)

          Πιστεύω εἰς ἕνα Θεόν (=ὀρθό), ἐπειδή τό ἀριθμητικό «εἷς - ἑνός - ἑνί - ἕνα» κλίνεται σύμφωνα μέ τά οὐσιαστικά τῆς Γ’ κλίσεως, πού πού δέν λαμβάνουν τό -ν- στήν αἰτιατική.

3)      Ἡ φράση «οὐκ ἔστιν» δέν πρέπει νά διαβασθεῖ «οὐκ ἔστιν», ἀλλά «οὐ κἔστιν», έπειδή τό σύμφωνο «κ» συμπροφέρεται μέ τήν ἑπόμενη λέξη. Αὐτό σημαίνει ὅτι ὅποτε ἡ ἄρνηση «οὐ» συνοδεύεται μέ τό «κ» ἤ μέ τό «χ», τά δύο αύτά σύμφωνα συμπροφέρονται μέ τήν ἑπόμενη λέξη.

Ἄλλο παράδειγμα:                οὐχ οὕτως οἱ ἀσεβεῖς

              ἡ προφορά:     οὐ χοὕτως οἱ ἀσεβεῖς

Ἕνα  ἀκόμη παράδειγμα:     οὐκ ἤθελε

              ἡ προφορά:     οὐ κἤθελε

4)      Πᾶσαν τήν βιοτικήν ἤ πᾶσαν νῦν βιοτικήν μέριμναν.

          Ἐπειδή τό ἀντωνυμικό ἐπίθετο «πᾶς – πᾶσα – πᾶν» ἔχει δύο σημασίες: α) ὅλος και β) ὁ καθένας, καί οἱ δύο παραπάνω φράσεις νοηματικά εἶναι ὀρθές.

Ἡ πρώτη φράση σημαίνει = ὅλη τή βιοτική μέριμνα.

Ἡ δεύτερη φράση σημαίνει = κάθε βιοτική μέριμνα τώρα.

Ἄλλα παραδείγματα:

α)      πᾶσαν τήν πόλιν = ὅλη τήν πόλη

πᾶσαν νῦν πόλιν = κάθε πόλη τώρα

β)      πᾶσαν τήν δύναμιν = ὅλη τή δύναμη

πᾶσαν νῦν δύναμιν = κάθε δύναμη τώρα

5)      Στή μετοχή τοῦ Παρακειμένου «λελυκυῖα, τετοκυῖα, ἐληλυθυῖα», ἡ ὑπογραμμισμένη συλλαβή, «υῖ», διαβάζεται μέ ἕνα -ι-, γιατί εἶναι ἡ γνωστή δίφθογγος «υι» πού τη συναντᾶμε στή λέξη «υἱός», τήν ὁποία διαβάζουμε μέ ἕνα -ι-.

6)      «Τόν θάνατον καταπατήσας

          τόν δέ διάβολον καταργήσας»

          Οἱ φράσεις νά μείνουν ὡς ἔχουν ἤ πρέπει νά γίνει ἀλλαγή στίς μετοχές;

          Στά τροπάρια τῆς Παρακλητικῆς οἱ μετοχές ἐναλλάσονται:

Τό «καταπατήσας» συνοδεύει καί τόν θάνατον καί τόν διάβολον,

ὅπως καί τό «καταργήσας» συνοδεύει καί τόν διάβολον καί τόν θάνατον.

          Ἡ πρότασή μας εἶναι νά μείνουν ὡς ἔχουν για δύο λόγους:

α)      Ὁ Ἀπ. Παῦλος γράφει (Ἑβρ. β’ 14)

«ἵνα διά τοῦ θανάτου καταργήσῃ τόν τό κράτος ἔχοντα τοῦ θανάτου, τοῦτ’ ἔστιν τόν διάβολον» = Δέν καταργεῖ τήν ὕπαρξη τοῦ διαβόλου, καταργεῖ καί ἀφαιρεῖ ἀπό τόν διάβολο τήν ἐξουσία καί τή δύναμη πού εἶχε.

β)      Τό «καταπατήσας» συνδυάζεται ἄριστα μέ τό «θανάτῳ τόν θάνατον πατήσας», πού ψάλλουμε στήν Ἀνάσταση.

7)      Τό ἐπίρρημα «ἔνθα» σημαίνει «ὅπου» καί ὀρθά τίθεται κοντά στό ρῆμα «ἐστί»: «ἔνθα οὐκ ἔστι πόνος, οὐ λύπη, οὐ στεναγμός» = ὅπου δέν ὑπάρχει πόνος...

          Ὅταν, ὅμως, θέλουμε νά ποῦμε «ἀπό ὅπου», ἡ ὀρθή λέξη δέν εἶναι τό «ἔνθα», ἀλλά τό «ὅθεν», πού σημαίνει ἀπό ὅπου.

π.χ.:  «Κύριε, ἀνάπαυσον... ἐν τόπῳ... ἔνθα ἀπέδρα ὀδύνη...»

          Ἐδῶ τό «ἔνθα» πρέπει νά γίνει «ὅθεν», για να εἶναι άκριβέστατο τό νόημα:

          «Κύριε, ἀνάπαυσε... σέ τόπο... ἀπό ὅπου ἔφυγε ἡ ὀδύνη».

8)      «Ὡσαννά ἐν τοῖς ὑψίστοις» = Δέ χρειάζεται καί κακῶς προστίθεται τό ἄρθρο «ὁ» μετά τό ὡσαννά.

 Ἐπειδή ἡ μετάφραση εἶναι:

          ἤ α) «Σῶσε μας, Ὕψιστε Θεέ»,

          ἤ β) «Δόξα σέ Σένα, Ὕψιστε Θεέ»,

             ἤ γ)Δοξολογίες ἄς ἀντηχοῦν στα οὐράνια ὕψη,

τό ἄρθρο δέν δημιουργεῖ καμία νοηματική συνάφεια.

          Ἠλίας Γ. Σκόνδρας

          Φιλόλογος – τ. Λυκειάρχης