Όταν το δώρο "διαβάζεται" ώς προσβολή - π. Θεοδόσιος Μαρτζούχος

 Κυριακή ΙΑ' Ματθαίου 

 Όταν το δώρο "διαβάζεται" ώς προσβολή

Τα δανεικά είναι… τόσα πολλά, που είναι πρακτικά αδύνατον να αληθεύσει σ΄ αυτό που λέει. Το λέει όμως για να διατηρήσει την αξιοπρέπεια της συνέπειας…! Ποιάς όμως συνέπειας; Αυτής που έχει, ήδη προφανώς πολλές φορές στο παρελθόν, αποδειχθεί αφερέγγυα; Αναγνωρίζει το χρέος και πελαγοδρομεί στην επιστροφή του! Θέλει και δεν μπορεί, θα λέγαμε εμείς σήμερα! 

Αυτή τη συνηθισμένη στα ανθρώπινα (και ατυχώς σήμερα συνηθέστατη) «ιστορία» και πραγματικότητα, χρησιμοποιεί ο Χριστός, για να προσδιορίσει την σχέση του Θεού με τον άνθρωπο. Μας λέει ότι, και με τον Θεό, μια σχέση έχουμε να αναπτύξουμε, η οποία χτίζεται ή γκρεμίζεται όχι από την πλευρά Του, αλλά από την δική μας.

Όχι από το πώς Αυτός μας βλέπει [Εκείνος μας βλέπει πάντοτε αγαπητικά, αφού ΕΙΝΑΙ (δεν έχει απλώς) ΑΓΑΠΗ], αλλά από το πώς εμείς «στεκόμαστε» μπροστά Του. «Αν έρθετε προς εμένα με ευθύτητα, θα σας αντιμετωπίσω με ευθύτητα. Αν έρθετε προς εμένα «πλαγίως» (δηλαδή με εξυπνακίστικη υστεροβουλία) τότε «κἄγώ ἐλεύσομαι πρός ὑμᾶς, θυμῷ πλαγίῳ», λέει στην Γραφή. Δηλαδή τότε θα σας αντιμετωπίσω με την σκληρότητα του ίδιου νομίσματος, «διπλή». Γιατί; Εκδικητικά ; Όχι ποτέ! Αλλά με την ελπίδα μπας και συνετιστείτε…! 

Το «δράμα» το ανθρώπινο, το οποίο ζωγραφίζει στο κεφ. 18 στιχ. 23-35 ο Χριστός στο κατά Ματθαίον Ευαγγέλιο, έχει μία ή μάλλον δύο τραγικές εξελίξεις. Μία που πάντοτε ίσχυε και περιγράφεται στο κομμάτι αυτό του Ευαγγελίου, και μία… σύγχρονη, που δεν μπορούσε να την διανοηθεί, όχι ο Χριστός, αλλά ο τότε άνθρωπος, και φυσικά ο Χριστός δεν την συμπεριέλαβε. Ας τις δούμε.

Α. Μετά την παράκληση, χρονικής παράτασης για επιστροφή του δανείου, ο Χριστός όχι απλώς δέχεται το αίτημα, αλλά προχωρεί απείρως περισσότερο και, με την απέραντη αγάπη Του, παραγράφει όλο το χρέος του χρεοφειλέτη. «Τό δάνειον ἀφήκεν αὐτῷ.» Τι πιο φυσικό, μετά από μια τέτοια  εξέλιξη, η χαρά να πλημμυρίσει την καρδιά του ευεργετημένου, και με την ίδια διάθεση να βλέπει και αυτός (όπως και ο Χριστός) τους γύρω του; Και όμως… αλλιώς εξελίσσονται τα πράγματα! Φεύγοντας από την παραγραφή του δικού του χρέους, συναντά ένα συνάνθρωπό του, που χρωστούσε σ’ αυτόν τον πρώην χρεοφειλέτη ένα ελάχιστο ποσό… Και τότε βλέπουμε το όντως δράμα. Αντί και αυτός να του παραγράψει το χρέος κατ’ αναλογίαν, αντιθέτως τον «έπιασε από τον λαιμό» και του ζητούσε και την τελευταία δεκάρα…

Τι γίνεται μέσα στην ψυχή μας σε τέτοιες περιπτώσεις; Εμείς (ο καθένας μας) είμαστε οι «ὀφειλέτες μυρίων ταλάντων». Αυτοί που χρωστάνε στον Θεό… άπειρα. Αυτοί στους οποίους ο Χριστός διέγραψε το χρέος! Τώρα γιατί πνίγουμε τους αδελφούς μας, αφού ο Χριστός εμάς δεν μας «έπνιξε»;;

Διότι, αδελφοί μου, η υπόθεση ξεκινά πριν από την φάση επιστροφής του χρέους! Και πριν μας «ενοχλεί» το χρέος, αλλά  συγχρόνως και μας «βολεύει»! Μας δημιουργεί αισθήματα αυτοαπαξίωσης και συγχρόνως ελπίδες, ότι «κάπως θα γίνει» και δεν θα το επιστρέψουμε… Η συνείδησή μας «προσαρμόζεται» στην ενοχική προοπτική… «Δεν βαριέσαι, καημένε, δεν χρωστάω σε κανέναν τίποτε»! Πελαγοδρομούμε ανάμεσα στις «εξυπηρετήσεις» εκ του δανείου και στην «υπεκφυγή» επιστροφής του δανείου. Άλλωστε τίποτε δεν κάνουμε με ειλικρίνεια για την επιστροφή του! Οι φραστικές μας… παρακλήσεις, είναι λόγια άκοπα… Μέσα σ’ αυτό το ψυχικό ανειλικρινές «σκοτάδι» πορευόμαστε… πλαγίως!! Γινόμαστε νευρωτικοί, βουλιαγμένοι σε μια ένοχη συνείδηση, που θέλει να εξαγνιστεί, αλλά όχι με τη σωστή διαδρομή. Έτσι: «η ένοχη συνείδηση αναγκάζει τον νευρωτικό να αυτοτιμωρείται ή να τιμωρεί τους άλλους». (I. Caruso, Ψυχανάλυση και σύνθεση της υπάρξεως, σελ. 65),  αυτό δηλαδή, πού βλέπουμε περιγραφόμενο στους στίχους 28, 29, 30!  Και έρχεται και Εκείνος κάποια στιγμή «θυμῷ πλαγίῳ» και μας παραδίδει «τοῖς βασανισταίς».

«Ἐπειδή οὐκ ἐγένου τῇ εὐεργεσίᾳ βελτίων, λείπεται τῇ τιμωρίᾳ σέ διωρθούσθαι» (Αφού  δεν έγινες με την ευεργεσία καλύτερος, απομένει να διορθωθείς με την τιμωρία) λέει ο αγ. Ιω. ο Χρυσόστομος. Δηλαδή τώρα, έστω και με την τιμωρία, ξεκίνα μια ενδοψυχική υγιά διαδικασία. Κατανόησε την ενοχή σου. Κάνε την μετάνοια αλλαγή τρόπου  ζωής και ζήτησε ειλικρινά και ελεύθερα άφεση χρεών-αμαρτιών.  Πορεύσου «ευθέως». Αναγνώρισε το χρέος. Αναγνώρισε την αδυναμία αποπληρωμής. Αναγνώρισε την δικαιοσύνη του Δανειστή. Ζήτησε ειλικρινώς παραγραφή. Μάθε να χαίρεσαι την αγάπη που σου δείχνει Εκείνος. Απόχτησε και συ κατ’ αντανάκλασιν αναλογία αγάπης. Εμείς ατυχώς θέλουμε μόνον να μας αγαπούν, δυσκολευόμαστε να αγαπάμε. Μια κίβδηλη «αγάπη» απαιτήσεων (σε όλες τις ανθρώπινες  σχέσεις), παρακλήσεων, αναγκών, με την «αυτονόητη» σκέψη της αποδοχής μας, μάς κάνει τελικά νευρωτικούς αυτοαπασχολούμενους με το «αιμορραγούν εγώ μας» (Ι. Μπέργκμαν). 

Ο Χριστός  μάς… ξεσκεπάζει με την αγάπη Του. «Ὁ μέν προθεσμίαν ἐζήτησε μόνον· ὁ δέ τό χρέος ἀφήκεν αὐτῷ, μείζον οὐ ἤτησε δεδωκώς» (Χρυσόστομος). «Ο άνθρωπος ζήτησε μόνον παράταση προθεσμίας, ο Χριστός του χάρισε το χρέος, δίνοντάς του περισσότερα απ’ όσα ζήτησε». Το μπέρδεμα σε μας γίνεται επειδή βλέπουμε τον Χριστό ως αφεντικό και όχι ως πατέρα. «Κανείς δεν αγαπά τα αφεντικά. Στην καλύτερη περίπτωση, τα σέβεται»!! (Αγ. Σεραφείμ Σαρώφ).

Η ένοχη ανειλικρινής συνείδηση μαζί με την λάθος αξιολόγηση του Χριστού, ως αφεντικού και επουράνιου δυνάστη, φέρνουν τα λάθος αποτελέσματα. Ο Θεός, αντί για προσδοκία χαράς, γίνεται ενδεχόμενος κίνδυνος. Αντί να υπάρχει ως χαρούμενη αναμονή  η άφιξή Του, κυριαρχεί αγωνία παραπομπής σε δικαστική έρευνα. Αντί να γεννάει ελπίδα για ομοιότητα με Αυτόν,  γίνεται φυλακή αυτοπεριφρούρησης, γι αυτό  και ψάχνουμε… να πάρουμε ό,τι μας χρωστάνε!

Β. Οι σημερινοί αντιθέτως άνθρωποι, έχοντας υπ’ όψιν και το «παράδειγμα» των χριστιανών, λύνουν το θέμα του χρέους, όχι με τις λάθος υπεκφυγές των χριστιανών, αλλά με το λάθος της… εξαφάνισης  του Δανειστή! Δεν υπάρχεις… και άρα δεν σου χρωστάω τίποτα  Ομολογουμένως πιο… πρακτική λύση, αλλά και πιο ψευδής! Ατυχώς ο λόγος του Ν. Καζαντζάκη «Αν υπάρχει Θεός, πως μπορεί να μην είμαι εγώ» έχει ανομολόγητα διαβρώσει  τον εσωτερικό κόσμο του σύγχρονου ανθρώπου, που κάτι τέτοιο το εκλαμβάνει, στην πράξη (θεωρητικά αντιλαμβάνεται τις δυσκολίες…),  ως πλέρια ελευθερία από οποιοδήποτε χρέος!!

Λοιπόν; Δεν χρωστάω σε κανένα τίποτε. Έτσι νομίζει ότι «ξεμπερδεύει» με το θέμα, ενώ  απλώς θέλει να μοιάζει στην στρουθοκάμηλο λέγοντας κι αυτός: Ό,τι δεν θέλω να βλέπω, δεν υπάρχει!! Σε μια τέτοια «τακτική» ο εσωτερικός νευρωτικός χαρακτήρας γίνεται προσδιοριστικός της σχέσεως. Ισχύει τότε εκείνο το: «ο άθεος δεν μπορεί να βρει τον Θεό, για τον ίδιο λόγο, που ο κλέφτης δεν μπορεί να βρει τον αστυφύλακα».

Έτσι, από τις λάθος τοποθετήσεις (ψυχολογικές και αθεϊστικές), ένα πελώριο δώρο, όπως είναι η συγχώρηση των αμαρτιών, και η χαρά και η αγάπη  που γεννιούνται απ’ αυτήν, καταλήγει με αυτές τις διάστροφες θεωρήσεις να γίνεται :

ή α)  «προσβολή» ψυχολογικών νευρωτικών ενοχών και να γεννιέται επιθετικός σαδισμός αντί για αγάπη, ή β) καταφυγή σε αφελή «ωφελιμιστική» αθεΐα, που περιφρουρεί (έτσι φαντάζονται) την αυτοτέλεια της αξιοπρέπειας του αθέου. 

Εμείς, αγαπώντας και ακούοντας τον Ελεήμονα Κύριο, ας Τον παρακαλέσουμε:

Υιέ και Λόγε του Θεού,

Δημιουργέ των απάντων,

αιτούντες δυσωπούμεν

οι ανάξιοι χρεώσται,

Συγχώρησον πάντων ημών τα οφειλήματα,

παράγραψον ως εύσπλαχνος πάντα, και σώσον πάντας, 

τους ειλικρινώς μετανοούντας και 

σπεύδοντας προς Σε, Βασιλεύ,

και λέγοντας Ελέησον, Μακροθύμησον,

μετόχους ημάς ποίησον  της χαράς της καρδίας Σου,

ο των αιώνων Δεσπότης και Κύριος.

Με αγάπη και ευχές

π. Θεοδόσιος Μαρτζούχος