Τρίτη 21 Δεκεμβρίου 2021

Χρυσόστομος Α. Σταμούλης, Οικουμενικός Πατριάρχης Βαρθολομαίος. Τριάντα χρόνια διακονίας (Χαιρετισμός στην παρουσίαση του Ντοκιμαντέρ)

Σεβασμιώτατε εκπρόσωπε της Α.Θ.Π.,
 Άγιοι Αρχιερείς,
Εντιμολογιώτατοι,
Αξιότιμοι,
Εκλεκτοί προσκεκλημένοι,
αγαπητοί συνάδελφοι,
κύριες και κύριοι
Ο μακαριστός Μητροπολίτης Χαλκηδόνος Μελίτων, ο και γέροντας του Οικουμενικού Πατριάρχη κυρίου Βαρθολομαίου, σε κείμενό του με τίτλο, «Χριστώ Συνεσταύρωμαι», που διαβάστηκε στον Πατριαρχικό Ναό, ανήμερα του αγίου Ανδρέα, στη θρονική εορτή του Οικουμενικού Πατριαρχείου, στις 30 Νοεμβρίου του 1971και αναφερόμενος στην Εκκλησία της Κωνσταντινουπόλεως, έγραφε πως, «Η Μεγάλη αύτη Εκκλησία, σήμερον,  […] αναθεωρούσα την χθες, θεωρούσαν την σήμερον και προθεωρούσα την αύριον, εν προφητική, ως πάντοτε, διαθέσει, επί μάλλον και μάλλον αναγνωρίζει και συνειδητοποιεί ότι υπέρ παν άλλο, υπέρ πάσαν αξίαν, είναι, ως Εκκλησία, μυστήριον Θεού, ότι ο Οικουμενικός ούτος θρόνος, εν τη εσχάτη αναλύσει αυτού, είναι Σταυρός, είναι ευθύνη και χρέος, είναι συγκατάβασις και ενανθρώπησις, είναι καταλλαγή και αγάπη και ειρήνη -είναι τόπος θεώσεως». Και συνέχιζε, «Είναι σταυρός, ουχί όμως αυτοσκοπός, αλλ’ έξοδος είς Ανάστασιν. Και πλέον τούτου. Είναι σταυρός προσδοκών την τελείαν δικαίωσιν εν τοις εσχάτοις, εν τη όλη αποκαλύψει της Αποκαλύψεως του Θεού […]  Συσταυρούταί τις και συσταυρούται η Εκκλησία τω Χριστώ εν τοσούτω, εν ω μέτρω η Εκκλησία, ενηνθρωπισμένη, συμπάσχει τω λαώ του Θεού και αγαπά και καταλλάσσει και ανιστά… Η συσταύρωσις τω Χριστώ ευρίσκει την πληρότητά της εις το… “ζω δε ουκέτι εγώ, ζη δε εν εμοί Χριστός”»[1]
Στοιχώντας σε μια τέτοια προοπτική ο Οικουμενικός Πατριάρχης Βαρθολομαίος, στον ενθρονιστήριο λόγο του, στις 2 Νοεμβρίου του 1991, έγραφε τα εξής: «… παραλαμβάνομεν από των χειρών του μακαριστού και μεγάλου εν Πατριάρχαις Δημητρίου του Α΄ τον σταυρόν Ανδρέου του Πρωτοκλήτου, εις συνέχισιν της ανόδου εις τον Κρανίου Τόπον, εις συσταύρωσιν ημών τω Κυρίω και τη Αυτώ συνεσταυρωμένη Εκκλησία, εις συντήρησιν του φωτός της Αναστάσεως»[2].
Σήμερα, τριάντα χρόνια μετά, μπορούμε με βεβαιότητα να πούμε πως η πορεία του Παναγιωτάτου υπήρξε όντως σταυροαναστάσιμη. Πορεία διατήρησης της «ακεραιότητας και της ζωηρότητας» που του παραδόθηκε. Πορεία «ανοίγματος της καρδιάς […]ανοίγματος προς τον άλλο […] ανοίγματος προς τον κόσμον ολόκληρον»[3]. Και τούτο διότι όπως ο ίδιος με περισσή καθαρότητα τονίζει: «Η Ορθοδοξία πρέπει να είναι σε αδιάκοπο διάλογο με τον κόσμο. Ειδάλλως, δεν θα είναι πλέον καθολική και οικουμενική Εκκλησία αλλά θα απομειωθεί σε ένα γκέττο στο περιθώριο της ιστορίας»[4].
Με τούτη την παρατήρηση, γίνεται σαφές, πως ο Πατριάρχης κ. Βαρθολομαίος, δικαιώνει πλήρως τον τίτλο του Οικουμενικού που του δίδεται από τον έκτο αιώνα, καθώς αποδεικνύει τη βαθιά αίσθηση της ιστορίας, αλλά και τη βαθιά  αίσθηση της ευθύνης, που τον διακατέχει[5]. Ουσιαστική απόδειξη, πως έρχεται από ένα παρελθόν τολμηρό, από τη χώρα του ευαγγελίου και  των πατέρων που δεν φοβάται την έκπληξη και το θαύμα που αυτή κρύβει. Ουσιαστική απόδειξη του γεγονότος που θέλει την τόλμη αποτέλεσμα του φωτισμού των εσχάτων και εξάπαντος όχι της οποιασδήποτε ευκαιριακής και αβασάνιστης επιλογής της στιγμής[6].
Γνωρίζει καλά, ο προκαθήμενος της Ορθόδοξης Εκκλησίας και το διαλαλεί παντού, με κάθε ευκαιρία, πως η Εκκλησία δεν ζει για τον εαυτό της, αλλά για τον κόσμο ολάκερο [7]. Γεγονός που του επιτρέπει να παρεμβαίνει με τρόπο δυναμικό στα προβλήματα του καιρού και στις προκλήσεις της ιστορίας, όπως για παράδειγμα έκανε πρόσφατα με αφορμή τη σύγχυση που έχει δημιουργήσει η πληγή της πανδημίας, δηλώνοντας ευθαρσώς και σαφώς, πως «Αυτό που κινδυνεύει δεν είναι η πίστη αλλά οι πιστοί, δεν είναι ο Χριστός αλλά οι Χριστιανοί μας, δεν είναι ο Θεάνθρωπος αλλά εμείς οι άνθρωποι. Η πίστη μας είναι βαθιά θεμελιωμένη στις ρίζες του πολιτισμού μας. Η πίστη μας είναι ζωντανή και καμία έκτακτη κατάσταση δεν μπορεί να την περιορίσει»[8].
 Δήλωση ευχαριστιακή, που στοχεύει την καρδιά της ασκητικής της αγάπης, που εκβάλει στο μυστήριο της συνάντησης.  Δήλωση, που έρχεται σε συνέχεια μιας ζωής που αφαίθηκε χωρίς δεύτερη σκέψη στη γοητεία, αλλά και στο ρίσκο των ανοιχτών θαλασσών, των ανοιχτών οριζόντων.
Οικολογικό όνειρο, σημασία του περιβάλλοντος, κλιματική αλλαγή, διάλογος με την επιστήμη, κατάφαση στις τέχνες, Σύνοδος της Κρήτης, ενότητα της Εκκλησίας, αποδοχή του άλλου-ετερότητα, διαχριστιανικοί και διαθρησκειακοί διάλογοι, θρησκευτική ελευθερία και ελευθερία εν γένει, η  ιδέα του Φαναρίου, ως συμβόλου  «της δυνατότητας της ζωής να υπερβαίνει την καταστροφή, ένα σύμβολο της πιθανότητας επιβίωσης διά της συνύπαρξης», μνήμη, αλλά και πολλά άλλα, συγκροτούν εν τέλει, τις προϋποθέσεις και τον οπλισμό ενός εαυτού που συνεχώς αποκαλύπτεται και συνεχώς αιφνιδιάζει. Η ζωή και η δράση του Παναγιωτάτου φανερώνουν, εδώ και τώρα, πως η σάρκωση δεν είναι  μια στιγμή χαμένη στο  παρελθόν, αλλά γεγονός επαναλαμβανόμενο, μια εμπειρία καθ’ οδόν ή εν πλω, που πλαταίνει και πλατύνει, ανοίγει δηλαδή στα έσχατα, δυναμικά και συνεχώς, τόσο  την Εκκλησία όσο και τους χριστοτόκους της. Ή με άλλα λόγια, σάρκωση είναι εκείνη η έκρηξη  της αγίας ευαισθησίας, που καταπώς λέγει ο άγιος Πορφύριος ο Καυσοκαλυβίτης, κάνει τον πνευματέμφορο, «που έχει πνεύμα Θεού», να  «Ζει μέσα σε όλα […] να είναι μαζί με όλα».[9]
Αγαπητοί μου, για όλα αυτά και για πολλά ακόμα, η Θεολογική Σχολή Θεσσαλονίκης, με πρωτοβουλία του προκοσμήτορα καθηγητή κ. Θεόδωρου Γιάγκου, αποφάσισε σε συνεργασία με το Πατριαρχικό Ίδρυμα Πατερικών Μελετών και άλλους θεσμικούς φορείς της πόλης, τη διοργάνωση μιας σειράς τιμητικών εκδηλώσεων προς το πρόσωπο του Παναγιωτάτου, με αφορμή τα τριάντα χρόνια διακονίας του στον θρόνο της Κωνσταντινουπόλεως. Το μεγάλο Συνέδριο που ετοιμάσαμε, ένα Διεθνές Συνέδριο, για λόγους ασφαλείας μεταφέρθηκε την Άνοιξη.
Απόψε, όμως, συναντηθήκαμε για να δούμε σε πρώτη παγκόσμια προβολή ένα εξαιρετικό ντοκιμαντέρ για τη ζωή και το έργο του Παναγιωτάτου, που επιμελήθηκαν με πολλή αγάπη και ενθουσιασμό, ο αρχιδιάκονος του Οικουμενικού Θρόνου π. Ιωάννης Χρυσαυγής  και η Βυζαντινολόγος κ. Φλώρα Καραγιάννη, Έφορος του Πατριαρχικού Ιδρύματος Πατερικών Μελετών. Η προσπάθεια δεν θα μπορούσε να υλοποιηθεί δίχως τη χορηγία της «Αδελφότητας Οφφικιαλίων της Αγίας του Χριστού Μεγάλης Εκκλησίας: Παναγία Παμμακάριστος». Τους ευχαριστούμε από καρδιάς, όπως και όλους τους συντελεστές του Ντοκιμαντέρ για την εξαιρετική προσπάθειά τους. Ευχαριστίες για την ετοιμασία και πραγματοποίηση της αποψινής βραδιάς οφειλετικά ανήκουν ακόμη,  στο Φεστιβάλ Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης  και στα μέλη της Οργανωτικής Επιτροπής των τιμητικών προς το πρόσωπο του Παναγιωτάτου εκδηλώσεων, που εργάστηκαν ατέλειωτες ώρες προκειμένου να καταφέρουμε τη συνάντηση αυτή τη δύσκολη χρονική  περίοδο.
Τέλος, ευχαριστώ και όλους εσάς που τιμάτε με την παρουσία σας απόψε τον Παναγιώτατο Οικουμενικό μας Πατριάρχη και εύχομαι από καρδιάς καλά και ευλογημένα Χριστούγεννα.

[1] «Χριστώ Συνεσταύρωμαι», Χαλκηδόνια. Μνήμη Μελίτωνος Χατζή, Μητροπολίτου Γέροντος Χαλκηδόνος 1913-1989 (Μνήμες της καθ’ ημάς Ανατολής, 3), Αθήνα 1999,  σ. 466.
[2] «Εκλογή και ενθρόνιση τού από Χαλκηδόνος νέου Οικουμενικού Πατριάρχου Βαρθολομαίου τού Α΄»,  Ενημέρωσις. Δελτίον Οικουμενικής Επικαιρότητας, Ζ-1991/11, σ. 2-5.
[3] Διάλεξη στο Πανεπιστήμιο Fordham της Αμερικής.
[4] Πατριαρχική και Συνοδική Εγκύκλιος επί τη Κυριακή της Ορθοδοξίας (21 Φεβρουαρίου 2010), Φανάριον 2010, Ιστοσελίδα του Οικουμενικού Πατριαρχείου Κωνσταντινουπόλεως,  https://fanarion.blogspot.com/2010/02/blog-post_19.html
[5] Βλ. σχετικά, Σ. Τσομπανίδη, Ο Οικουμενικός λόγος του Πατριάρχη Κωνσταντινουπόλεως Βαρθολομαίου, Σύνθεσις 5,1(2016), https://ejournals.lib.auth.grfile:///Users/temp/Downloads/5638-15914-2-PB.pdf, σ. 163.
[6] Χ.Α.Σταμούλης, Ερχόμαστε από τη τολμηρή πλευρά της ιστορίας. Η Ορθόδοξη Εκκλησία και ο καινούριος κόσμος, Φάγαμε Ήττα. Κείμενα για τον αυτοεγκλωβισμό της Ορθοδοξίας, εκδ. Αρμός, Αθήνα 2021, σ. 17εξ.
[7] «Και η Εκκλησία Του καλείται να έχῃ το βλέμμα της εστραμμένον όχι τόσον εις το χθες όσον εις το σήμερον και εις το αύριον. Η Εκκλησία υπάρχει δια τον κόσμον και τον άνθρωπον, και όχι δια τον εαυτόν της. Το βλέμμα ημών στρέφοντες προς το σήμερον δεν δυνάμεθα να αποφύγωμεν την αγωνίαν ημών και δια το αύριον. “Εξωθεν μάχαι, έσωθεν φόβοι” (Β΄ Κορ. ζ΄ 6) – η διαπίστωσις αύτη του Αποστόλου δια την εποχήν του, ισχύει εις το ακέραιον σήμερον και δι᾿ ημάς. Διότι, καθ᾿ ον χρόνον ημείς ασχολούμεθα περί τας ημετέρας αντιλογίας, ο κόσμος βιώνει τον φόβον της επιβιώσεως, την αγωνίαν του αύριον…Πολλοί εναποθέτουν σήμερον τας ελπίδας των εις την επιστήμην· άλλοι εις την πολιτικήν· έτεροι εις την τεχνολογίαν. Αλλ᾿ ουδέν εξ αυτών δύναται να εγγυηθῄ το μέλλον, εάν ο άνθρωπος δεν ενστερνισθῄ το κήρυγμα της καταλλαγής, της αγάπης και της δικαιοσύνης, το κήρυγμα της αποδοχής του άλλου, του διαφορετικού, ακόμη και του εχθρού»,  Ομιλία της Α.Θ. Παναγιότητος του Οικουμενικού Πατριάρχου κ.κ. Βαρθολομαίου προς την  Α. Αγιότητα τον Πάπαν Φραγκίσκον κατά την Θείαν Λειτουργίαν της Εορτής του Αποστόλου Ανδρέου εν τω Πανσέπτῳ Πατριαρχικώ Ναώ (30 Νοεμβρίου 2014), στο https://fanarion.blogspot.com/2014/11/live_30.html.  Πρβλ. Σ. Τσομπανίδη, Ο Οικουμενικός λόγος του Πατριάρχη Κωνσταντινουπόλεως Βαρθολομαίου Σύνθεσις 5,1(2016), https://ejournals.lib.auth.grfile:///Users/temp/Downloads/5638-15914-2-PB.pdf, σ. 179.
[8] Τηλεοπτικό μήνυμα του Παναγιωτάτου Οικουμενικού Πατριάρχου κ.κ. Βαρθολομαίου, που μεταδόθηκε από τη δημόσια τηλεόραση της ΕΡΤ  (19/03/2020).
[9] Βίος και Λόγοι, εκδ. Ι.Μ. Χρυσοπηγής, Χανιά 2003, σ. 462-463.
Κινηματογράφος Ολύμπιον | Θεσσαλονίκη 18/12/2021
Photo by Dimosthenis Tsavdaridis

Πηγή: antidosis

Δεν υπάρχουν σχόλια: