Απεικόνιση της Παναγίας - Μητροπολίτης Χονγκ Κονγκ Νεκτάριος

(Το κείμενο αυτό δεν αποτελεί απάντηση σε σχόλια ή αναρτήσεις. Σκέψεις σκόρπιες είναι.

Όσοι θέλετε να κάνετε ομολογιακή παράσταση πηγαίνετε σε άλλο τοίχο.)

Μητροπολίτης Χονγκ Κονγκ Νεκτάριος

Μετά από μία τοποθέτηση ενός Έλληνα Αρχηγού Πολιτικού Κόμματος που αφορούσε την απεικόνιση της Παναγίας ως Ινδιάνας και Γιαπωνέζας παρέθεσα εδώ στο facebook φωτογραφίες από απεικονίσεις της Παναγίας Βρεφοκρατούσας από την Κίνα και την Ινδία. Κάποιες παλαιές και άλλες σύγχρονες. Επίσης παρέθεσα και μία φωτογραφία από τοιχογραφία με θέμα την Κυριακή των Βαΐων φτιαγμένη με Κινεζική τεχνοτροπία και χρονολογημένη τον 7ο αιώνα.
Τις δημοσιεύσεις τις έκανα για να σας δείξω πως σε αυτή την πλευρά του πλανήτη υπάρχουν χριστιανικές εικόνες με άλλη ζωγραφική τεχνοτροπία από αυτή που γνωρίζουμε ως Έλληνες και μάλιστα αρχαίες.
Είδα στον δικό μου τοίχο αλλά και σε φίλων σχόλια όπου ορισμένοι είχαν την καλωσύνη να παραθέσουν κείμενα του Κόντογλου, της 7ης Οικουμενικής Συνόδου, του Αγίου Ιωάννου Δαμασκηνού και άλλων που δεν θυμάμαι τώρα…
Ευχαριστώ για την υπενθύμιση. Σας πληροφορώ για να χαρείτε πως τα έχω διαβάσει όλα αυτά… αν μη τι άλλο η δουλειά μου είναι…
Κανείς από τους κληρικούς που βρίσκονται εκτός Ελλάδος δεν πρόκειται να επιβάλλει σε έναν εντός Ελλάδος χριστιανό να αλλάξει τις εικόνες που χρησιμοποιεί ή να πάρει με το ζόρι και μία Κινέζα Παναγιά… Η ύπαρξη αυτών των απεικονίσεων έχουν λόγο και εξήγηση και φυσικά την δικιά τους προβληματική.
Όπως ακριβώς και οι βυζαντινές εικόνες έχουν λόγο και εξήγηση και την δική τους προβληματική. Απορείτε; Θα σας πειράξω λιγάκι… Μπορείτε να μου εξηγήσετε με θεολογικά επιχειρήματα την αντιγραφή π.χ. της Παναγίας της Πορταΐτισσας και την τοποθέτηση του αντιγράφου σε έναν ναό μίας πόλεως και μάλιστα με τελετή ενθρονίσεως; Και πάλι όσοι είσθε της «τάξεως και ηθικής» υπερασπιστές πως ανέχεσθε μέσα σε ναούς παραστάσεις που προέρχονται από Απόκρυφα κείμενα; Επειδή είναι ζωγραφισμένα με την Βυζαντινή τεχνοτροπία παίρνουν άφεση αμαρτιών; Και άλλο ένα αρκούντως χαριτωμένο. Πως ανέχεσθε να αγιογραφούνται πρόσωπα σε ναούς τα οποία έχουν ανακηρυχθεί «άγιοι» μόνο στο διαδίκτυο; Μεγάλη η χάρη του Ζαχαροβούνη…
Οι εικόνες από την αρχή εξυπηρετούσαν συγκεκριμένες ανάγκες της εκκλησιαστικής κοινότητας. Αν μελετήσετε με προσοχή θα βρείτε πολλά και θα λύσετε πολλές απορίες. Την περίοδο των διωγμών ο Χριστός απεικονιζόταν ως Ορφέας, ή ως Δίας, ή ως Ρωμαίος Αυτοκράτορας. Επίσης σαν αρνί και ψάρι. Και αυτό για να μην γίνεται αντιληπτή η απεικόνιση από τους διώκτες.
Αργότερα, οι λαοί που εκχριστιανίζονταν χρησιμοποιούσαν τις δικές τους τέχνες για την απεικόνιση των ιερών προσώπων και συμβόλων. Δείτε για παράδειγμα τον Κελτικό Σταυρό και τις Κελτικές αγιογραφίες. Μην ξεχνάτε ότι ακόμα και στην Βυζαντινή Αγιογραφία δεν υπάρχει μόνο μία τεχνοτροπία. Υπάρχουν πολλές σχολές και τεχνοτροπίες. Η 7η Οικουμενική Σύνοδος κατέστησε σαφές ότι μπορούμε να απεικονίζουμε τα ιστορικά πρόσωπα. Και τι σημαίνει προσκύνηση των εικόνων. Δεν δογμάτισε όμως για το ποιά ζωγραφική τεχνοτροπία θα χρησιμοποιούμε. Ο ιερός Φώτιος είναι σαφής: «Οι Έλληνες νομίζουν ότι ο Χριστός φάνηκε όμοιος με αυτούς στη Γη. Οι Ρωμαίοι το ίδιο. Οι Ινδοί το ίδιο. Το ίδιο επίσης νομίζουν και οι Αιθίοπες». Αρα πολύ νωρίς το Βυζάντιο ήξερε ότι η πίστη έπρεπε να σαρκωθεί στις διαφορετικές γλώσσες και πολιτισμούς. Συνεπώς, είναι μακρά παράδοση της Ορθοδοξίας να χρησιμοποιεί τα ήθη, τα έθιμα και στοιχεία από τον πολιτισμό λαών, ώστε να εκφράσει τη νέα πίστη σε ένα λαό. Το ίδιο έγινε και στην εικονογραφία.
Δεν μπορώ να μιλήσω για την Αφρική ή άλλες χώρες. Έχω όμως την εμπειρία της Ασίας. Μία περιοχή του πλανήτη με διαφορετικούς πολιτισμούς και τρόπο σκέψης από ό,τι γνωρίζουμε εμείς στην Δύση. Η Ασία δεν έχει την Ελληνική φιλοσοφική σκέψη, Μεσαίωνα και Αναγέννηση, δεν ενδιαφέρεται για τα χριστιανικά σχίσματα.
Και γεννάται το ερώτημα. Όταν μιλάτε για ιεραποστολή στην Ασία τι ακριβώς εννοείτε; Ποιό είναι το ευαγγέλιο που θέλετε να διδάξετε; Δεν νομίζετε ότι το ευαγγελικό μήνυμα πρέπει να είναι απαλλαγμένο από ελληνικά, ρωμαϊκά, εβραϊκά, κ.α. έθιμα τα οποία δεν λένε απολύτως τίποτε στους λαούς της Ασίας;
Οι Ασιάτες γνώρισαν τον Χριστιανισμό από πολύ νωρίς. Μέσω των εμπόρων ήρθαν σε επαφή με την Βυζαντινή τέχνη αλλά προτίμησαν να μεταφράσουν όσα μάθαιναν στην δική τους κουλτούρα και πολιτισμό. Όλοι οι λαοί το έκαναν αυτό με πρώτους τους Έλληνες.
Αργότερα ήρθαν οι Αποικιοκράτες. Οι Δυτικοί Χριστιανοί. Και ανάμεσά τους οι Ρώσσοι Χριστιανοί. Αποικιοκράτες και αυτοί. Ο Χριστιανισμός ταυτίσθηκε με την βαναυσότητα και την εκμετάλλευση. Και γκρεμίστε ορισμένους μύθους. Ναι, η Ορθοδοξία (στην Ρωσσική της εκδοχή) δεν υπήρξε αγνή και αμόλυντη. Συνταυτίστηκε με τις επιδιώξεις και τα πολιτικά παιχνίδια της Ρωσσίας στην περιοχή.
Νομίζετε ότι η ύπαρξη Χριστιανικής εκκλησίας στην Ασία είναι εύκολη υπόθεση; Νομίζετε ότι το θέμα είναι αν θα έχουν Ελληνίδα ή Γιαπωνέζα Παναγία; Όσο συνδέετε το ευαγγέλιο του Χριστού με ορισμένα έθνη τότε τόσο πιό δύσκολος θα γίνεται ο ευαγγελισμός της Ασίας. Έχουν έτοιμες τις απαντήσεις. Θέλουν την δική τους «θεολογία». Το δικό τους έθνος. Την δική τους γλώσσα. Τους δικούς τους κληρικούς. Και εσείς αυτά δεν ζητάτε;
Ή μήπως πρέπει να το πάρουμε αλλιώς; Και να δούμε τα πράγματα διαφορετικά;

Η απεικόνιση του Χριστού, της Θεοτόκου και των Αγίων με μορφή και ενδύματα διαφορετικά από αυτά της Βυζαντινής Αγιογραφίας υπάρχουν από τα αρχαία χρόνια.
Δείτε την φωτογραφία που παραθέτω. Είναι τοιχογραφία από ερειπωμένο Χριστιανικό Νεστοριανικό Ναό στο Gaochang (σημερινό Xinjiang στην Κίνα), απεικονίζει την θριαμβευτική είσοδο του Χριστού στα Ιεροσόλυμα (Κυριακή των Βαΐων) και χρονολογείται το 683–770 μ.Χ.
Σήμερα βρίσκεται στο Μουσείο Ασιατικής Τέχνης στο Dahlem, Βερολίνο, Γερμανία.

Και επειδή η Κινέζα Παναγία αδικήθηκε παραθέτω εδώ δύο Κινεζικές απεικονίσεις.
Αριστερά η Βρεφοκρατούσα από τον Κινέζο ζωγράφο και καλλιγράφο Tang Yin (1470-1524), και δεξιά η Βρεφοκρατούσα από τον Κινέζο καλλιτέχνη Chen Yuandu (1903-1967)

 Σας έχω και την αληθινή Ινδιάνα Παναγία, δηλαδή την Ινδή από την Ινδία...
Βρεφοκρατούσα, από το Falnama (Book of Divination), Mughal Ινδία, 1580 μ.Χ.

Τρία Πόστερ με θέματα από την ζωή του Χριστού από το τυπογραφείο του Ρωμαιοκαθολικού Πανεπιστημίου του Πεκίνου, 1920-1930

 Άφησα τελευταίο τον Χονγκονέζο ζωγράφο Chu Kar Kui (γεννήθηκε το 1960) και το έργο του «Η Αγία Μαρία, Αυτοκράτειρα της Κίνας»...