ΣΤΑ ΠΕΡΙ ΝΕΣΤΟΡΙΑΝΙΣΜΟΥ ΤΟΥ ΤΡΕΜΠΕΛΑ - ΑΘΑΝΑΣΙΟΣ ΚΟΤΤΑΔΑΚΗΣ

 

ΣΤΑ  ΠΕΡΙ  ΝΕΣΤΟΡΙΑΝΙΣΜΟΥ  ΤΟΥ  ΤΡΕΜΠΕΛΑ

 

ΑΘΑΝΑΣΙΟΣ  ΚΟΤΤΑΔΑΚΗΣ

 
        Ιδού λοιπόν στο πρωτότυπο και σε μετάφραση το κείμενο Αγίου Ιωάννη του Δαμασκηνού «περί προκοπής».

    «Προκόπτειν δὲ λέγεται «σοφίᾳ καὶ ἡλικίᾳ καὶ χάριτι», τῇ μὲν ἡλικίᾳ αὔξων, διὰ δὲ τῆς αὐξήσεως τῆς ἡλικίας τὴν ἐνυπάρχουσαν αὐτῷ σοφίαν εἰς φανέρωσιν ἄγων· ἔτι δὲ τὴν τῶν ἀνθρώπων ἐν σοφίᾳ καὶ χάριτι προκοπὴν καὶ τὴν τελείωσιν τῆς τοῦ Πατρὸς εὐδοκίας, ἤγουν τὴν τῶν ἀνθρώπων θεογνωσίαν τε καὶ σωτηρίαν οἰκείαν προκοπὴν ποιούμενος καὶ οἰκειούμενος πανταχοῦ τὸ ἡμέτερον.
Οἱ δὲ προκόπτειν αὐτὸν λέγοντες σοφίᾳ καὶ χάριτι, ὡς προσθήκην τούτων δεχόμενον, οὐκ ἐξ ἄκρας ὑπάρξεως τῆς σαρκὸς γεγενῆσθαι τὴν ἕνωσιν λέγουσιν, οὐδὲ τὴν καθ᾿ ὑπόστασιν ἕνωσιν πρεσβεύουσι, Νεστορίῳ δὲ τῷ ματαιόφρονι πειθόμενοι, σχετικὴν ἕνωσιν καὶ ψιλὴν ἐνοίκησιν τερατεύονται, «μὴ γινώσκοντες, μήτε ἃ λέγουσι μήτε περὶ τίνων διαβεβαιοῦνται».
Εἰ γὰρ ἀληθῶς ἡνώθη τῷ Θεῷ Λόγῳ ἡ σὰρξ ἐξ ἄκρας ὑπάρξεως, μᾶλλον δὲ ἐν αὐτῷ ὑπῆρξε καὶ τὴν ὑποστατικὴν πρὸς αὐτὸν ἔσχε ταυτότητα, πῶς οὐ τελείως κατεπλούτησε πᾶσαν σοφίαν καὶ χάριν;
Οὐκ αὐτὴ τῆς χάριτος μεταλαμβάνουσα, οὐδὲ κατὰ χάριν τῶν τοῦ Λόγου μετέχουσα, ἀλλὰ μᾶλλον διὰ τὴν καθ᾿ ὑπόστασιν ἕνωσιν τῶν τε ἀνθρωπίνων τῶν τε θείων τοῦ ἑνὸς Χριστοῦ γεγονότων, ἐπειδὴ ὁ αὐτὸς ἦν Θεός τε ὁμοῦ καὶ ἄνθρωπος, τὴν χάριν καὶ τὴν σοφίαν καὶ πάντων τῶν ἀγαθῶν τὴν πληρότητα τῷ κόσμῳ πηγάζουσα».
 
Για την προκοπή.
    «Λέγεται μάλιστα ότι (ο Χριστός) πρόκοβε «στη σοφία, τη σωματική ανάπτυξη και τη χάρη»· μεγάλωνε στο σώμα, και με τη σωματική αύξηση φανέρωνε τη σοφία που είχε μέσα του. Ακόμη, έκαμε δική την προκοπή των ανθρώπων στη σοφία και χάρη και εκπλήρωνε το θέλημα του Πατέρα του, που ήταν να οδηγήσει τους ανθρώπους στη γνώση του Θεού και τη σωτηρία·
όλα τα δικά μας τα έκανε δικά του. Αυτοί όμως που λένε ότι πρόκοβε στη σοφία και τη χάρη, και εννοούν ότι αυτά (σοφία και χάρη) τα δεχόταν προσθετικά, υποστηρίζουν ότι η ένωση δεν έγινε από την πρώτη αρχή της σαρκώσεως ούτε δέχονται την υποστατική ένωση· ακολουθούν τον ματαιόδοξο Νεστόριο και τερατολογούν για ελλιπή ένωση και φανταστική ενσάρκωση, «αγνοώντας και τί λένε και τι υποστηρίζουν». Διότι, αν η σάρκα ενώθηκε αληθινά με το Θεό Λόγο από την πρώτη στιγμήτης υπάρξεώς της, ή καλύτερα, αν απόκτησε ύπαρξη μέσα του και είχε τη δική της υποστατική ταυτότητα, για ποιό λόγο να μη γίνει πολύ πλούσια σε κάθε σοφία και χάρη; Όχι επειδή η ίδια συμμετείχε στη χάρη, ούτε επειδή χαριστικά μετείχε στο Λόγο, αλλά περισσότερο, χάρη στην υποστατική ένωση των ανθρωπίνων και θείων γνωρισμάτων του ενός Χριστού, επειδή ο ίδιος ήταν μαζί και Θεός και άνθρωπος, πήγαζε στον κόσμο τη χάρη, τη σοφία και την πληρότητα όλων των αγαθώ»ν.
 
     Ιδού και ο επίμαχος στίχος Λουκά 2,52. «Και ο Ιησούς προέκοπτε σοφία και ηλικία και χάριτι παρά Θεώ και ανθρώποις», συν μεταξύ άλλων το καίριο και αυθεντικό ερμηνευτικό Μεγάλου Αθανασίου που παραθέτει ο Π. Ν. Τρεμπέλας στο σχετικό Υπόμνημα στο Κατά Λουκά σ. 122.
 
    «Ανθρωπίνως είρηται και ενταύθα το προκόπτειν, επεί και των ανθρώπων εστί πάλιν η προκοπή. Και γαρ και ο Ευαγγελιστής ούτω μετά ακριβούς της παρατηρήσεως λέγων, τη προκοπή συνήψε την ηλικίαν. Λόγος δε και Θεός ηλικία ου μετρείται, αλλά των σωμάτων εισίν αι ηλικίαι. Του σώματος άρα εστίν η προκοπή. Αυτού γαρ προκόπτοντος(αναπτυσσόμενου) προέκοπτεν εν αυτώ και η φανέρωσις της θεότητος τοις ορώσιν. Όσω δε η θεότης απεκαλύπτετο, τοσούτω πλείον η χάρις ηύξανεν ως ανθρώπου παρά πάσιν ανθρώποις … ει χρη δε και πιθανώς μετά του αληθούς ειπείν Αυτός εν εαυτώ προέκοπτε … Αληθινήν εφόρεσε σάρκα ο Λόγος. Και ώσπερ είπομεν, ότι σαρκί πέπονθε, και σαρκί επείνα και σαρκί εκοπίασεν. Ούτω και εικότως αν λέγοιτο(επομένως έτσι θα μπορούσε να λεχθεί) ότι σαρκί προέκοπτεν. Ουδέν γαρ ουδέ έξωθεν όντος του Λόγου εγίνετο η προκοπή … Αλλά το ανθρώπινον  εν τη Σοφία προέκοπτεν υπεραναβαίνον κατ’ ολίγον (ξεπερνώντας λίγο-λίγο) την ανθρωπίνην φύσιν και θεοποιούμενον» !
 
      Απλώς ελέγχω εαυτόν που οργίστηκα διαβάζοντας τα περί … νεστοριανισμού του Τρεμπέλα, και  βιάστηκα κι έστειλα να συμπέσει το, «Ο πρύτανις των Ορθόδοξων Θεολόγων» που απαντάει σε όλα και δεν προσέχτηκε, γιατί άλλο είχε προτεραιότητα,

Αθανάσιος Κοτταδάκης

 
ΥΓ.  *Δες  και intv.gr «Ημερίδα για Π. Τρεμπέλα Ακαδημίας Θεολογικών Σπουδών Βόλου», όπου η εισήγηση, «Η πνευματική και επιστημονική διαδρομή» του,  ζωντανή.