ΚΥΡΙΑΚΗ ΤΗΣ ΠΡΟΣΚΥΝΗΣΗΣ ΤΟΥ ΑΤΙΜΗΤΟΥ ΘΗΣΑΥΡΟΥ - ΑΘΑΝΑΣΙΟΣ ΚΟΤΤΑΔΑΚΗΣ

ΚΥΡΙΑΚΗ  ΤΗΣ  ΠΡΟΣΚΥΝΗΣΗΣ  ΤΟΥ  ΑΤΙΜΗΤΟΥ  ΘΗΣΑΥΡΟΥ

ΑΘΑΝΑΣΙΟΣ ΚΟΤΤΑΔΑΚΗΣ

      Η τρίτη Κυριακή των Νηστειών ονομάζεται Κυριακή της Σταυροπροσκυνήσεως. Κατ’ αυτήν η Εκκλησία προβάλλει περίοπτα σε προσκύνηση τον «ατίμητο θησαυρό», τον Πανάγιο Σταυρό του Χριστού. Θυμίζει κι επισημαίνει ότι, σ’ αυτό το έως τότε ξύλο της καταδίκης προσφέρθηκε ως θυσία μέγιστης αγάπης-«μείζονα ταύτης αγάπην ουδείς έχει»,Ιω.15,13-η ανθρώπινη ζωή ενός Θεού, του Υιού και Λόγου του Θεού. Για να σωθεί όλο το ανθρώπινο γένος, να ξαναγίνει ο άνθρωπος, άνθρωπος, δηλαδή, παιδί του Θεού, που «Αγάπη εστί» ! «Ούτω γαρ ηγάπησεν ο Θεός τον κόσμον, ώστε τον υιόν αυτού τον μονογεννή έδωκεν, ίνα πας ο πιστεύων εις αυτόν … έχη ζωήν αιώνιον»-Ιω.3,16. Όχι βέβαια αναγκαστικά, αλλά ελεύθερα και θεληματικά. «Όστις θέλει οπίσω μου ακολουθείν», είπε σήμερα ο Ιησούς Χριστός από την Ευαγγελική περικοπή-Μαρκ.8,34κε.

     Στα κλασσικά κηρύγματα της επώνυμης ημέρας συνήθως επισημαίνεται ότι η τελετή-γιορτή αυτή τοποθετήθηκε στη μέση της Μ. Σαρακοστής συμβολικά. Και πως αυτό έγινε για να βλέπει ο χριστιανός το Σταυρό του Χριστού, να θυμάται το Μαρτύριο του, να ανακουφίζεται στον ειδικό πνευματικό αγώνα που διεξάγει με όπλο τη νηστεία την ιερή αυτή περίοδο πορείας στην κορυφαία γιορτή του Πάσχα. Να ενισχύεται έτσι εσωτερικά, και να μπορεί με ανανεωμένες τις δυνάμεις του να συνεχίζει τη σχετική άθληση στην υπόλοιπη περίοδο.

     Η ερμηνεία αυτή μπορεί να είναι συμπαθής, αλλά στενεύει πολύ το πνεύμα της γιορτής, και το υψηλό σήμα μήνυμα της ημέρας. Δεδομένου μάλιστα ότι τίποτα στην Εκκλησία δεν είναι απλή τελετουργία ή πράξη τυπική, αλλά κομίζει πνευματικό  φορτίο υψηλό όσο και βαθύ, που είναι το κύριο τε και το καίριο. Και, η Εκκλησία θεωρεί τη Μ. Σαρακοστή περίοδο γενικής ανασύνταξης του χριστιανού. Επίκεντρο αυτής της ανασύνταξης είναι ο Σταυρός του Χριστού, το πνεύμα της σταυρικής θυσίας Του. Η Εκκλησία προβάλλει το Σταυρό του Χριστού στη μέση της Μ, Σαρακοστής, όπως τον προβάλλει στη μέση της Μ. Εβδομάδας, για να συγκλονίσει συθέμελα τα μέλη της πνευματικά, να κάνει να φρεσκάρουν μέσα τους καλά, ποιος είναι ο στόχος της όλης τους ζωής ! Και, από κει να εξετάσουν κατά πόσον προωθείται στη ζωή τους ο στόχος αυτός, και στη ζωή της Εκκλησίας ασφαλώς, και να εντείνουν την όλη τους προσπάθεια ακόμα πιο πολύ.

     Αυτό δείχνει ο συσχετισμός Ευαγγελικής περικοπής συν γιορτής, με τη ζωή του χριστιανού, που ελεύθερα, προϋποτίθεται, θεληματικά, προσωπικά, αποφάσισε να ακολουθήσει το Χριστό. Δηλαδή, αποφάσισε να μπει σε γραμμή τρόπου ζωής Χριστού, σε πορεία ζωής ταπείνωσης και αγάπης όπως του Χριστού. Αν πρώτιστα και βασικά πρόσεξε πολύ καλά εκείνο το. «Απαρνησάσθω εαυτόν». Και έβαλε στο πλάι το δαιμονικό του Εγώ. Αν, δηλαδή, απλά και καθαρά άνοιξε μέσα του θέση για τον άλλο, τον αδελφό του στο Όνομα του Χριστού. Όπερ σημαίνει ότι όντως αποφάσισε να σηκώσει στη ζωή του τον όποιο δικό του σταυρό, ότι έχει περάσει στο. «Αράτω τον σταυρόν αυτού», τον σηκώνει ήδη, και ανηφορίζει στη μείζονα της πίστης και της ελπίδας αγάπη ! Και, εξετάζει αυτή τη μέρα πιο προσεκτικά, αν συνεχίζει να ανηφορίζει, και πόσο καλά, αν έχει σκοντάψει, κι αν έμαθε, και ξέρει να σηκωθεί … Απλά, κλιμακωτά, συγκεκριμένα ! Και να μην παραλείψω, πάντα ταύτα με τη συμβολή του παρόντος στη ζωή του Ιησού Χριστού ! Στο μέτρο που χωρίς αυτήν-Αυτόν, «ου δύνασθε ποιείν ουδέν»-Ιω.15,5.

******   ***   ******

     Πάμε παρακάτω, πάμε βέβαια με οδηγό τον Ευαγγελικό λόγο, με οδηγό το Χριστό. Για να μη νομίσει κανείς ότι όλα αυτά είναι μια ωραία θεωρία, μια ενδιαφέρουσα φιλοσοφία, ή ένας παράξενος ρομαντισμός, και τελικά μια όχι δυσδιάκριτη ουτοπία, η Εκκλησία προβάλλει την Κυριακή αυτή το Σταυρό του Χριστού λέγοντας de facto, από τα πράγματα, προς κάθε κατεύθυνση, με πρώτη αυτή των ίδιων των χριστιανών : Ιδού η μεγαλύτερη απόδειξη του ποιος και τα είπε αυτά και τα έκανε πράξη προσφέροντας τη ζωή του πάνω στο ξύλο αυτό, για να ζήσει ο άνθρωπος διαπαντός, για να ζήσει ο κόσμος ! Και για να το πούμε αυτό  και επικαιρικά, ιδού ποιος και βρίσκεται και στέκει σταθερά στην αντίπερα όχθη, απέναντι στα περί «δικαιωματισμού» αντίθεα, και αυταπόδεικτα ουτοπικά. Και όχι μόνο, αλλά και πολύ επικίνδυνα, καθώς «βλέποντες δεν βλέπετε», παρότι είναι ολοφάνερο, σε ποιο γκρεμό ωθούν κατ’ ευθείαν τις ανθρώπινες σχέσεις αυτά.

     Και, από τούτο δεν καταλαβαίνετε ότι, διασώζει τη ζωή του αληθινά, όποιος τη χάνει, όχι «παίζοντας την στα ζάρια», αλλά κινώντας την σε γραμμή προσφοράς στον άλλο, στο καλώς νοούμενο ανθρώπινο καλό. «Ος γαρ αν θέλει την ψυχήν αυτού σώσαι, απολέσει αυτήν». Αυτό βέβαια στην Εκκλησία, ή για την Εκκλησία, δεν είναι μια υπόθεση απλοϊκή, μια συνθηματική ωραιολογία ελκυστική, είναι ένας μεγάλος και βαρύς, πολύ βαρύς, όχι όμως ασήκωτος, σταυρός ! Και ιδού Αυτός που και τον σήκωσε και αφέθηκε να καρφωθεί επάνω σ’ αυτόν ! Η Εκκλησία, δηλαδή, αυτή τη μέρα ανοίγει ουσιαστικά το όλο θέμα από την αρχή, και, στο όνομα του Χριστού επαναλαμβάνει urbi et orbi και διακηρύττει πανηγυρικά. «Σήμερα, αγαπητοί αδελφοί, και όσοι πολλοί άλλοι άνθρωποι, ιδού, ζει αληθινά όποιος ξέρει να σταυρώνεται, να προσφέρεται στους άλλους καθημερινά.

     Κατά ταύτα η περίοπτη προβολή και η κλήση σε προσκύνηση «του ατίμητου θησαυρού», του Πανάγιου Σταυρού του Χριστού καταμεσής της Μεγάλης Σαρακοστής δεν είναι μια τελετουργία τυπική, είναι μια πρόσκληση σε ανασύνταξη γενική. Μια ώθηση πέρα από τα. «Μη άψη, μηδέ γεύση, μηδέ θίγης, α εστίν πάντα εις φθοράν»-«Μην ακουμπήσεις αυτό, μη γευτείς το άλλο, μην αγγίξεις εκείνο, αυτά τα μικροπράγματα τα καταδικασμένα σε φθορά»-Κολ.2,21. Ανοίξτε τα μάτια σας, λέει, και δείτε, το Σταυρό του Χριστού, και ανασκουμπωθείτε, και πιάστε το πράγμα από την αρχή ! Εξετάστε σοβαρά κατά πόσο και σε ποιο μέτρο και βαθμό αυτό το πνεύμα, βήμα, ίχνος του Χριστού έχει γίνει στη ζωή σας και γίνεται αδιάκοπα βίωμα απτό. Βίωμα αισθητό και στα άλλα μέλη της Εκκλησίας, και σήμερα πιο πολύ, στον ευρύτερο κόσμο τον και … «χριστιανικό». Που όμως στέκει «έξω της παρεμβολής», και επιμένει να στέκει από επιφυλακτικά μέχρι αρνητικά απέναντι στο Χριστό, απέναντι στην παρουσία Του, απέναντι στην Εκκλησία Του! 

     Οπότε εξεταστέο αυτή την επώνυμη μέρα, και ποια η ευθύνη που φέρει γι αυτό ο κόσμος της Εκκλησίας, ο εκκλησιαστικός, ο χριστιανικός. Γιατί ασφαλώς και φέρει, αν φέρουμε στη μέση τον ακόλουθο Κανόνα του Απόστολου Παύλου και ορισμό. «Έλλησι τε και βαρβάροις, σοφοίς τε και ανοήτοις οφειλέτης ειμί»-Ρωμ.1,14. Και τι να δούμε, ότι όλος αυτός ο κόσμος ανεπαισθήτως ίσως πλην σαφώς, έχει βγει και κινείται σε ένα δρόμο παράπλευρο από το σταυρικό δικό Του, παθητικό. Κλεισμένος στον εαυτό του, στα δικά του … υψηλά, και αφ’ υψηλού πνευματικά, ότι κάθε άλλο παρά, δείχνει παιδί του Θεού που Αγάπη εστί ! Κάθε άλλο παρά, η ζωή του τον δείχνει εραστή και νυμφίο «της αγάπης που ου ζητεί τα εαυτής»-1Κο.13,5. Τον δείχνει να μην έχει χέρι ν’ απλώσει στον άλλο αδελφικό, μάλλον σε μια ιδιότυπη υποκρισία αυθεντικής απόκοσμης εκδοχής, τάχα μου χριστιανικής ζωής. 

      Δεν μπορεί να είναι τυχαίο ή άμοιρο με τα αυτά, που σημερινός άνθρωπος, ο κόσμος ο σημερινός, δεν έχει την παραμικρή σχέση με το δυναμικό πνεύμα του Σταυρού του Χριστού. Δε θέλει ούτε ν’ ακούσει, πως ζει αληθινά, όποιος χάνει τη ζωή του αναλώνοντας την σε προσφορά. «Ος γαρ αν θέλη την ψυχήν αυτού σώσαι, απολέσει αυτήν». Επιμένει όμως ο Χριστός, και ας το πούμε έτσι, απορεί και εκπλήττεται, που οι σημερινοί δικοί Του, οι χριστιανοί, σαν να κινούνται παράπλευρα, σαν να παραπλέουν εδώ. Επηρεασμένοι ίσως από το αρνητικό πνεύμα της εποχής δείχνουν να κινούνται σε κάποιο γλυκανάλατο στεγανό μικρόκοσμο. Ενεργούν και κινούνται ξέμακρα κι απόξενα από τον κόσμο, και τα προβλήματα αυτού τα καθημερινά. Σε κάτι σαν αυτοσυγκράτηση παθητική, σε έναν αυτοπεριορισμό ηθικό-ασκητικό-μοναστικό αλλιώτικο. Για να μην πει κανείς κάπως σαν μεταξύ απάθειας-απραξίας στωικής και γαλήνης Νιρβάνα παραγωγής και προέλευσης ανατολικής. 

    Επακόλουθο αυτής της κατάστασης είναι ότι η Εκκλησία μένει έξω από τη ζωή του σημερινού ανθρώπου, που έχει γίνει αγνώριστη σε όποια ηλικία κι αν τη δει κανείς, παιδική, νεανική, μέση, γεροντική. Είναι που γράφεται στη δεύτερη προς Θεσσαλονικείς Επιστολή, 2,7. «Το γαρ μυστήριον ήδη ενεργείται της ανομίας»-«Η μυστική δύναμη της ανομίας είναι ήδη επί το έργον» εκεί. Οι άνθρωποι της Εκκλησίας δεν επηρεάζουν τη ζωή του σημερινού ανθρώπου, του σημερινού κόσμου, μικρόψυχοι ως δείχνουν, στενόκαρδοι, σχολαστικοί, ανεπίστρεπτα πια περασμένης εποχής. Δεν βλέπουν να τους ανοίγουν την καρδιά τους, να τους προσφέρονται σαν αγάπη Χριστού, μάλλον σαν πολλά άλλα γι αυτούς απόξενα και αφ’ υψηλού, πάντως όχι σαν αγάπη Χριστού. Πολύ περισσότερο δεν βλέπουν να σταυρώνονται για χάρη τους, το αντίθετο, βλέπουν να έχουν επαναπαυτεί σε μια χριστιανοσύνη βολική. Θυμάμαι εδώ το πικρόχολο που έχω διαβάσει. «Έχουν καθίσει, λέει, με όλη τους την άνεση επάνω στο Σταυρό του Χριστού και δεν μπορούν να έχουν καμιάν απήχηση».

     Ωστόσο η σημερινή Κυριακή της προσκύνησης «του ατίμητου θησαυρού», του Πανάγιου Σταυρού της μέγιστης Αγάπης του Χριστού και μπορεί και επιβάλλεται να προκαλέσει αντίστοιχο προβληματισμό. Γιατί μπορεί στην εποχή μας, ή μάλλον συμβαίνει αυτό, να ανηφορίζει ο Χριστός και πάλι μοναχός, φέρων στην κεφαλή το αγκαθωτό στεφάνι, και στον ώμο το βαρύ Σταυρό. Και, να κυκλοφορεί στις σύγχρονες τεχνικά εκπληκτικές, πολυπληθείς, πολυπολιτισμικές γιγαντουπόλεις, και η πανίερη φωνή του να επικαλύπτεται κοντά στα άλλα και από τη γοητεία της περιβόητης «τεχνητής νοημοσύνης». Και να ηχεί ως «φωνή βοώντος εν τη ερήμω», απειράριθμων ψυχών. Όμως ! Δεν παύει να είναι η μία και η μόνη αληθινή φωνή. «Τι γαρ ωφελήσει άνθρωπον εάν κερδήση τον κόσμον όλον και ζημιωθή την ψυχήν αυτού»-«Τι θα ωφεληθεί ο άνθρωπος, εάν κερδίσει ολόκληρο τον κόσμο, και χάσει τη ζωή του»-Ευαγγέλιο κατά Μάρκον 8,36. Και το πιο φοβερό. «Ή τι δώσει άνθρωπος αντάλλαγμα της ψυχής αυτού»-«Τι μπορεί να δώσει ο άνθρωπος για αντάλλαγμα της ζωής του-Ευαγγέλιο κατά Μάρκον 8,37.

******   ***   ******

       Τρίτη Κυριακή των Νηστειών, της προσκύνησης του «ατίμητου θησαυρού», του Πανάγιου Σταυρού του Χριστού. Τα πράγματα σήμερα δεν είναι καθόλου ευχάριστα δυστυυχώς. Ο Ιησούς Χριστός πέθανε ! Ο Ιησούς Χριστός πέθανε και αναστήθηκε ! Ο Ιησούς Χριστός στους αιώνες των αιώνων ζει ! Είναι, «ο λίθος ον απεδοκίμασαν οι οικοδομούντες, αλλ’ εγεννήθη εις κεφαλήν γωνίας»-«Ο λίθος που τον πέταξαν σαν άχρηστο οι οικοδόμοι, κι αυτός χτίστηκε αγκωνάρι γωνιακό»-Μτ.21,42. Κυριακή τρίτη των Νηστειών, της προσκύνησης του «ατίμητου θησαυρού», του Πανάγιου Σταυρού του Χριστού. Σήμερα ιδιαίτερα αυτό δεν αρκεί, σήμερα ο Ιησούς Χριστός θέλει από τους δικούς του κάτι πολύ πιο πολύ από αυτό ! Αμήν !

Αθανάσιος Κοτταδάκης