Αγία τριάς, ο Θεός - π. Θεοδόσιος Μαρτζούχος

Αγία τριάς, ο Θεός

π. Θεοδόσιος Μαρτζούχος

ΙΕΡΟΣ ΝΑΟΣ  ΑΓ. ΙΩΑΝΝΟΥ ΧΡΥΣΟΣΤΟΜΟΥ

Όλοι οι Έλληνες ξέρουν λίγο – πολύ την επισήμανση του Σωκράτη για το τί ξέρει, που επεξηγεί ότι: Όσο περισσότερο γνωρίζει τόσο περισσότερο συνειδητοποιεί ότι δεν ξέρει ʺτίποτεʺ! Εν οίδα ότι ουδέν οίδα! Αυτή η παρατήρηση σχετικά με το τι σημαίνει να είσαι πραγματικά σοφός, δεν έχει σκοπό να αποθαρρύνει την μάθηση ή την μελέτη ή τον προβληματισμό!

Αν το σκεπτικό το μεταφέρουμε στα χριστιανικά πλαίσια, δεν έχει σκοπό για παράδειγμα να μας πείσει ότι η πίστη μας πρέπει να περιοριστεί σε μερικά λαϊκά συνθήματα. Ούτε ότι σημαίνει το μυστήριο–δόγμα που γιορτάζουμε σήμερα, την Αγία Τριάδα, θα πρέπει να την δεχθούμε με μια… αντιδιανοητική προσέγγιση του στυλ… Είναι ένα μυστήριο, απλά να έχετε πίστη, μη κάνετε ερωτήσεις! Όντως η Αγία Τριάδα είναι το Μέγα Μυστήριο αλλά πρέπει να αποσαφηνίσουμε την στάση που πρέπει να έχουμε απέναντι στο ʺμυστήριοʺ στα πλαίσια της πίστης μας. Το να αποκαλούμε την Αγία Τριάδα μυστήριο σημαίνει πώς γνωρίζουμε ότι δεν θα φτάσουμε ποτέ στο τέλος της κατανόησης, πράγμα όμως που δεν πρέπει να μας κάνει να θέλουμε να σηκώσουμε τα χέρια ψηλά και να τα παρατήσουμε. Αντίθετα θα πρέπει να μας κάνει να θέλουμε να μάθουμε περισσότερα. 

Όταν μιλάμε για τα Μυστήρια της Πίστης μας, αυτή είναι η δυναμική που υπονοούμε: Όχι ότι δεν δεχόμαστε ερωτήσεις, αλλά ότι πάντα θα υπάρχουν περισσότερα να πούμε και ότι η ικανότητα μας να μάθουμε είναι περιορισμένη. Αυτό εννοεί ο Χριστός όταν λέει ʺΈχω να σας πω περισσότερα αλλά δεν μπορείτε να τα αντέξετε τώραʺ (Ιωαν. 16,12-13). Αυτά τα λόγια μας λένε κάτι πολύ σημαντικό για τον Θεό. Μας προσκαλουν σε μια σχέση που θα μας αλλάξει. Σε μια σχέση που, κατά κάποιον τρόπο, είναι πάντα σε κίνηση.

Πίστη σημαίνει όχι να πιστεύεις γενικώς, αλλά να πιστεύεις Κάποιον. ʺΤο να είσαι Χριστιανός δεν είναι αποτέλεσμα μιας ηθικής επιλογής ή ευγενούς ιδέας, αλλά η συνάντηση με ένα γεγονός, ένα Πρόσωπο, που δίνει στη ζωή ένα νέο ορίζοντα και μια αποφασιστική κατεύθυνσηʺ Το να πιστεύεις σε κάποιον σημαίνει σχέση εμπιστοσύνης. Το να Τον ακολουθείς σημαίνει αλλαγή και ανάπτυξη. Όλοι το ξέρουμε ότι οι πραγματικά βαθιές σχέσεις στη ζωή μας, αλλάζουν αυτό που είμαστε, τον τρόπο που σκεπτόμαστε, το πώς γνωρίζουμε, και την ικανότητα μας να αγαπάμε! 

Στην καρδιά της χριστιανικής πίστης βρίσκεται η πεποίθηση ότι όταν λέμε ʺΘεόςʺ μιλάμε για μια τέτοια ακριβώς σχέση, μια ατέλειωτη ανταλλαγή αγάπης ανάμεσα στον Πατέρα, τον Υιό και το Άγιο Πνεύμα. Και όταν λέμε ʺΧριστιανόςʺ μιλάμε για κάποιον που έχει αποδεχτεί την πρόσκληση να “βουτήξει” σε αυτή τη σχέση, σε ένα μυστήριο που δεν τελειώνει, σε έναν ωκεανό αγάπης χωρίς όρια, στον οποίον υπάρχουν πάντα περισσότερα να ανακαλύψουμε. 

Ο Θεός της Εκκλησίας είναι Ένας με μια τριμερή έκφραση, που στους Εβραίους γέννησε απορία με τους μυστηριώδεις πληθυντικούς που χρησιμοποιούσε επικοινωνώντας!

Ο Πατέρας προαιωνίως γεννά τον Υιό. Δίνει τον εαυτό Του τόσο ολοκληρωτικά ώστε ο Υιός είναι τελείως η ίδια Φύση του Πατέρα. Ο Πατέρας είναι έκφραση γενναιόδωρη χωρίς καμία προσδοκία ανταπόκρισης. Η Θεότητα είναι δωρεά αυτονόητης υπαρξιακής Αγάπης. 

Ο Υιός λαμβάνει ευγνωμόνως, αξιολογώντας τον Πατέρα ως Μείζονα Του, και αυτό εκ διαθέσεως, όχι κατά την φύση. Είναι ίδιοι. Ανάμεσα τους δεν υπάρχει ένα πριν και ένα μετά.

Το Άγιο Πνεύμα δεν είναι Τρίτος, αλλά Ένας εκ των Τριών. Είναι εκπόρευση Πατρική, ταυτόσημη κατά φύση με τον Πατέρα και τον Υιόν, ένα πρόσωπο της ΜΙΑΣ Τριάδος. Είναι το Πνεύμα του Θεού που μεταπλάθει τα πλάσματα όταν αυτά χάσουν το στοχοθέσιο της αγάπης και διαστραφούν σε νοσηρότητα αυταπάτης και αυτοεγκλωβισμού. Οι λέξεις στο μυστήριο της Αγίας Τριάδος δεν αντιστοιχούν κατ’ ακρίβεια ανθρώπινης λογικής. Το Υιός δεν σημαίνει μεταγενέστερος του Πατέρα. Το Πνεύμα δεν είναι, δεν έχει υπηρετική σχέση με τους δυο. Ισοτιμία–Ισοθεΐα–Ισοκυρία ενοποιεί ακατανοήτως για εμάς, την Μία Φύση του Θεού, που έχει Τρία Πρόσωπα, που εκφράζουν και σαρκώνουν αυτό που ο αγ. Ιωάννης ο Θεολόγος λέει ότι: Ο ΘΕΟΣ ΑΓΑΠΗ ΕΣΤΙΝ. Ο Θεός είναι αιώνια ζωή, άφθαρτο φως, μόνιμη ευδαιμονία. Η ύπαρξη Του είναι αγάπη. ʺΣτέλνονταςʺ τον Μονογενή Του Υιό και το Πνεύμα το Άγιο μέσα στον χρόνο (Ενσάρκωση Χριστού – Εκκλησία και Άγιο Πνεύμα οδηγός της) αποκάλυψε αυτό το βαθύ μυστήριο ότι Αυτός είναι μια αιώνια – μόνιμη ανταλλαγή αγάπης. Πατέρας Υιός και Άγιο Πνεύμα, και μας έχει δημιουργήσει και ʺπροορίσειʺ να μοιραστούμε αυτή την … ανταλλαγή! 

Καλούμαστε και εμείς όντως τέκνα τοιούτου Πατρός, να μάθουμε να αγαπάμε. Ο Χριστός με την ενσάρκωση Του και την διδαχή Του αγωνίζεται να μας καταστήσει ικανούς για μια τέτοια αγάπη. 

Το Πνεύμα το Άγιο, ο Παράκλητός μας στις αποτυχίες, στις δυσκολίες, στις αμαρτίες μας, αγωνίζεται να μας ανορθώσει στην ελευθερία των τέκνων του Θεού. Στην υπομονή του κόπου της αναστάσεως. Στην υγεία της αποδέσμευσης από το ψέμα, που παντοιοτρόπως ενεργούμενο εν ημίν, σκοτώνει την ζωή μας. Αυτός ο Παράκλητος είναι Πνεύμα αληθείας. Η σχέση μας μαζί Του μας κάνει να αληθεύουμε και να έχουμε την δυνατότητα να αγαπάμε και να μοιάζουμε του Θεού Πατέρα.

Το Μέγα Μυστήριο της Αγίας Τριάδος δεν είναι απαίτηση παραδοχής ακατανόητου αξιώματος, αλλά η φυσική ʺβιολογίαʺ του λόγου ύπαρξής μας. 

Συγχρόνως ο Θεός δεν θέλει να “δελεάσει” στην αρετή. Θέλει να μάθουν οι άνθρωποι να περπατάνε ελεύθεροι και γι’ αυτό απομακρύνει από αυτούς το χέρι Του! Και αν έστω και μόνο η θέληση να περπατήσουν είναι παρούσα, Εκείνος είναι ευχαριστημένος ακόμα και όταν οι άνθρωποι πέφτουν. Όταν ένας άνθρωπος, που δεν επιθυμεί πλέον αλλά σκοπεύει να κάνει το θέλημα του Θεού, κοιτάζει γύρω του ένα σύμπαν από το οποίο έχει εκλείψει κάθε χνάρι Εκείνου και ενώ αναρωτιέται γιατί τον εγκατέλειψε, υπακούει στο θέλημα Του, Αυτός είναι ευτυχής, όπως στη Γεθσημανή από την στάση του Ιησού!

Θέλει να γεμίσει το σύμπαν με πολλά μικρά αντίγραφα του εαυτού Του. Πλάσματα η ζωή των οποίων, σε μικρότερη αναλογία, θα είναι ποιοτικά σαν την δική Του, όχι γιατί θα τους έχει απορροφήσει, αλλά επειδή η θέληση τους, όπως είπαμε, θα συμμορφώνεται ελεύθερα με την δική Του. Θέλει “υπηρέτες” που θα μπορέσουν τελικά να γίνουν Υιοί Του. Θέλει να δώσει. Είναι πλήρης και ξεχειλίζει. Θέλει έναν κόσμο γεμάτο από ενωμένα με Αυτόν και την ίδια στιγμή διακριτά κτίσματα. 

Η αποδοχή του Μυστηρίου της Αγίας Τριάδος δεν είναι παραδοχή λογικού αξιώματος για βάσιμη ανάπτυξη της σκέψης, αλλά “παιδική” αγάπη του “άγνωστου” Πατέρα μας, η οποία μας “εξασφαλίζει” την γνωριμία μας μ’ Αυτόν και την σχέση χαράς και ευτυχίας στο Πατρικό σπίτι.

Μακάρι να το ξεκινήσουμε κάτι τέτοιο, να το περπατήσουμε και να φτάσουμε στην «ανενόητη ηδονή» των καθορόντων το «κάλλος τό ἄρρητον» του Προσώπου του Θεού.

Ο εφημέριός σας

π. Θεοδόσιος