Η ΕΝΘΡΟΝΙΣΗ ΕΝΟΣ ΕΠΙΣΚΟΠΟΥ - π.Θεοδόσιος Μαρτζούχος

Η ΕΝΘΡΟΝΙΣΗ ΕΝΟΣ ΕΠΙΣΚΟΠΟΥ

Η στάση του Ιωάννη Χρυσοστόμου

ενάντια στην αμαρτία της Κωνσταντινούπολης

π.Θεοδόσιος Μαρτζούχος

Ο άγιος Ιωάννης ο Χρυσόστομος είναι ένα πρόσωπο γνωστό ονομαστικά, και εν τῇ "πράξει", εν πολλοίς άγνωστο. Κάθε ιστορία πάντοτε είναι υπόθεση διαβάσματος, αλλά τα πρόσωπα-δράστες στην ιστορία έχουν ή δεν έχουν κριτήρια μυαλού και ψυχικό κόσμο πράγματα που είναι τα αίτια-κίνητρα των ενεργειών τους. Αυτά όλα απαιτούν μια άλλου είδους ανάγνωση...

Αν αυτό ισχύει γενικά, πολύ περισσότερο ισχύει για μια προσωπικότητα όπως ο άγιος Ιωάννης Χρυσόστομος. Απόλυτος στην αφοσίωση του θελήματος του Θεού. Απόλυτος στην προσωπική του αφιέρωση στον Χριστό. Φιλάνθρωπος στην ανθρώπινη αδυναμία, όταν αυτή αναγνωρίζει το λάθος και δεν εγείρει αξιώσεις θρασύτητος για επιλογή και καταξίωση του λάθους... Σε αυτή την περίπτωση ο Χρυσόστομος γίνεται... "κουφός"! Δεν ακούει κανέναν και τίποτε. Το θέλημα του Θεού τού είναι απολύτως σεβαστό και αποδεκτό ό,τι και αν κοστίζει. Φυσικά πρέπει και ό,τι και αν μας κοστίζει! Άλλη στάση δεν υπάρχει. «Οφείλεις να είσαι ή ψυχρός ή θερμός».

Το διδακτικό του κύρος και το φως που εκπέμπει έκαναν και κάνουν "ορατό" το πρόσωπο του Χριστού. Φυσικά στα προσωπικά μέτρα του καθενός, και βέβαια έκαναν και κάνουν στους καλοπροαίρετους και τον Ιωάννη αποδεκτό από όλους. Ο Αυτοκράτορας τον εκλέγει Πατριάρχη στην Κωνσταντινούπολη. Μέχρι τότε ζούσε στην Αντιόχεια, γιός ενός Ρωμαίου στρατιωτικού και μια γυναίκας από την Συρία.

Ξέρει που πάει. Γνωρίζει την εκκοσμίκευση της Εκκλησίας στην πρωτεύουσα. Δεν την αποδέχεται γιατί πιστεύει σαφώς ότι ο ανθρωποκεντρισμός καταστρέφει την πίστη και διαλύει την Εκκλησία! Την Εκκλησία που είναι semper reformanda (πάντοτε αναμορφούμενη) για την υποδοχή και θεραπεία των ανθρώπων και όχι για συσχηματισμό με το κοινονικώς επικρατούν λάθος. Φτάνει στην Κωνσταντινούπολη με την απόφαση... τομών... αλλαγών... μεταρρυθμίσεων.

Αν και οι μεταρρυθμίσεις που επέφερε ο αρχιεπίσκοπος Ιωάννης Χρυσόστομος τον 4ο αιώνα με τη βοήθεια της τρομερής ρητορικής του δεινότητας στη διδασκαλία, προκάλεσαν την οργή πολλών, επέτρεψαν όμως επίσης στην Εκκλησία της Κωνσταντινούπολης να επιστρέψει στις βασικές αξίες του χριστιανισμού! Ας φανταστούμε εδώ τις πρώτες μέρες αυτού του διδασκάλου της Εκκλησίας (που γιορτάζεται στις 13 Νοεμβρίου) ως πατριάρχου... Κωνσταντινούπολης το 397. Όταν ο Ιωάννης και η συνοδεία του φτάνουν στο επισκοπικό παλάτι, ο νέος πατριάρχης «γουρλώνει τα μάτια του» από έκπληξη. Για μια στιγμή, νομίζει ότι βρίσκεται μπροστά στο αυτοκρατορικό παλάτι! Κάθε διάδρομος λάμπει από χρυσό και ασήμι, ενώ τα πόδια του πατούν σε ένα τέλεια γυαλισμένο δάπεδο και τα μεγάλα αγάλματα από λευκό μάρμαρο τον παρακολουθούν με το κενό βλέμμα τους.

«Αυτό δεν είναι τίποτα σε σύγκριση με τα διαμερίσματά σας», του λένε με υπερηφάνεια. «Είναι ακόμα πιο υπέροχα από την Εκκλησία του παλατιού».

Ο Ιωάννης δεν απαντά, παρότι εξοργισμένος από τα λόγια που του λένε. Αποφασίζει να σιωπήσει και να παρατηρεί. Κατά τη διάρκεια της υπόλοιπης ημέρας, του δείχνουν τους χώρους, περνώντας από τεράστιες αίθουσες δεξιώσεων όπου θα μπορούσαν να φιλοξενηθούν πενήντα άτομα και να τους ταΐσουν με το παράλογα μαζεμένο αχρησιμοποίητο χρυσάφι, που καλύπτει όλους τους τοίχους! Στη συνέχεια, του παρουσιάζουν τους βοηθούς του, διακόνους και κληρικούς, ο ένας πιο πολυτελώς ντυμένος από τον άλλο.

Το βράδυ, διοργανώνεται μια δεξίωση για να γιορτάσουν την ενθρόνισή του. Αλλά όταν βλέπει τους υπηρέτες του Θεού να ρίχνονται πάνω στο κρέας και το κρασί, ο Ιωάννης νιώθει ναυτία. Χωρίς να πει λέξη, αποσύρεται στα διαμερίσματά του. Αλλά και εκεί, το σκαλιστό ξύλινο κρεβάτι και τα μεταξωτά σεντόνια τον αηδιάζουν. Βγάζοντας τα σανδάλια του, ο νέος πατριάρχης γονατίζει μπροστά στο παράθυρο για να δει τον έναστρο ουρανό, τη μόνη λαμπρότητα που μπορεί να τον ηρεμήσει.

«Κύριε, συγχώρεσε τα πρόβατά μου που παρασύρονται από τους πειρασμούς αυτού του κόσμου. Αφού με έκανες ποιμένα τους, φώτισε με στην πορεία μου, ώστε να μπορέσω να τα επαναφέρω σε Σένα».

Επαναλαμβάνει το αίτημά του ξανά και ξανά, μέχρι που μερικά χτυπήματα στην πόρτα του τον αποσπούν από την προσευχή του. Οι πρώτες ακτίνες του ήλιου δεν θα αργήσουν να εμφανιστούν. Ένας υπηρέτης του φέρνει ένα υπέροχο χιτώνα και κοσμήματα, αλλά ο Ιωάννης τα αρνείται.

«Κανένα ρούχο δεν θα μπορούσε να κρύψει τις αμαρτίες μου στα μάτια του Θεού», δηλώνει. «Και αν η ψυχή μου είναι άξια και αγνή, ούτε όλα τα πλούτη του αυτοκράτορα δεν θα εξισωθούν με τη λαμπρότητά της. Πούλησέ τα καλύτερα και δώσε τα χρήματα στους φτωχούς».

Ο αρχιεπίσκοπος δεν σταματά μπροστά στο έκπληκτο βλέμμα του υπηρέτη και βιάζεται να πάει στην Εκκλησία. Μετά τη Λειτουργία, αποπέμπει τους επισκόπους που περιμένουν ακρόαση και καλεί τους διαχειριστές και τους συμβούλους. Διατάζει να αφαιρεθούν και να πωληθούν όλα τα αντικείμενα αξίας του παλατιού, από τα χάλκινα αγγεία μέχρι το ξυλόγλυπτο κρεβάτι του. Τα χρήματα θα δοθούν στους φτωχούς και στα νοσοκομεία.

«Πώς μπορώ να τρώω και να ζω σαν τέσσερις βασιλιάδες, ενώ μερικά από τα πρόβατά μου κοιμούνται στο δρόμο, κατάχαμα, και έχουν μόνο μουχλιασμένο ψωμί για να χορτάσουν;»

– Μα, κύριε, μερικοί από αυτούς τους θησαυρούς μάς έχουν δοθεί από τον ίδιο τον αυτοκράτορα... διαμαρτύρονται.

– Τα αγαθά της Εκκλησίας υπάρχουν για να υπηρετούν τους φτωχότερους και όχι το αντίστροφο. Το σύνολο αυτών των αγαθών δεν αξίζει ούτε μία ψυχή. Όπως ο αυτοκράτορας έχει καθήκον να φροντίζει τον λαό του, έτσι και εγώ έχω καθήκον να φροντίζω τις ψυχές που μου έχουν ανατεθεί, απαντά.

Δεν θα υπάρχει πλέον συσσώρευση θησαυρών. Δεν θα υπάρχουν πλέον γεύματα, εκτός από τις ημέρες των μεγάλων εορτών. Οι περιπλανώμενοι μοναχοί που ήλπιζαν σε εύνοια τριγυρίζοντας γύρω από το επισκοπικό παλάτι θα γυρίσουν στα μοναστήρια τους. Οι ακροάσεις με τους επισκόπους θα περιοριστούν σε επείγοντα ουσιαστικά θέματα. Έτσι αποφάσισε ο Ιωάννης Χρυσόστομος.

Βλέποντας τα αγανακτισμένα και έκπληκτα βλέμματα των γύρω του, ο Ιωάννης γνωρίζει καλά ότι αυτή η επίθεση κατά της αμαρτίας δεν θα αρέσει σε όλους και ότι ο αγώνας θα είναι σκληρός. Αλλά αυτή είναι η αποστολή που του έχει αναθέσει ο Θεός. Και τι υπάρχει να φοβηθεί, αν ο Θεός είναι στο πλευρό του;

Δεν είναι μόνο οι υπηρέτες της Εκκλησίας που πρέπει να τεθούν σε τάξη. Πρέπει να αποκαλυφθούν και να εκδιωχθούν οι απατεώνες που τολμούν να χρησιμοποιούν το ιερό όνομα του Θεού για να γεμίσουν τις τσέπες τους. Τέλος, πρέπει να υπενθυμιστεί στους ισχυρούς της Κωνσταντινούπολης η ευθύνη τους απέναντι στους αδύναμους. Ούτε η ίδια η αυτοκράτειρα δεν θα γλιτώσει από αυτή την υπενθύμιση του πατριάρχη.

Εξοργισμένη από τις μεταρρυθμίσεις του Ιωάννη Χρυσοστόμου, η πολιτική εξουσία της Κωνσταντινούπολης καθαιρεί και εξορίζει τον άγιο Πατριάρχη, ο οποίος υπέκυψε στις κακουχίες στο δρόμο για την εξορία το 407.

Με τις πρεσβείες του, να ευχηθούμε, ο Θεός να μας δώσει τον δυναμισμό της ελευθερίας από την φιλαυτία, που ο Ιωάννης είχε, και την υγιά αγωνία να πορευθούμε εμείς οι σημερινοί κληρικοί με συνέπεια φωτιστική και για τους αδελφούς μας, την οδό της τήρησης του θελήματος του Θεού. ΑΜΗΝ