"Υμείς εστε το φως του κόσμου" - π. Χριστόδουλος Φάσσος

Στην Ακολουθία του Όρθρου, αγαπητοί αδελφοί, μνημονεύσαμε τους εξακόσιους τριάκοντα Αγίους Πατέρες, επισκόπους, ιερείς και μοναχούς, οι οποίοι το έτος 451 μ.Χ., όταν ήταν αυτοκράτορας ο Μαρκιανός και η ευλαβής γυναίκα του η Πουλχερία (πολλά έχουν κάνει οι ευσεβείς γυναίκες), βασιλείς που διακρίνονταν προπάντων για την ευαισθησία της πίστεώς τους, απεφάσισαν να συγκροτήσουν την Τετάρτη (Δ’) Οικουμενική Σύνοδο, για να καταπολεμηθεί η αίρεση του Μονοφυσιτισμού΄ και έγινε η Σύνοδος αυτή στη Χαλκηδόνα. Η Χαλκηδόνα είναι απέναντι από την Κωνσταντινούπολη. Σήμερα είναι μία πόλη, τότε ήτανε προάστιο. Εκεί είχε μαρτυρήσει η Αγία Ευφημία και ήτο τεράστιος ναός, τον οποίον είχε φτιάξει ο Μέγας Κωνσταντίνος. Εκεί μέσα, λοιπόν, σ’ αυτόν το ναό συγκεντρώθηκαν εξακόσιοι τριάντα Αγιοι Πατέρες και μελέτησαν τα θέματα της πίστεώς μας και ιδίως σε ό,τι αφορά στο πρόσωπο του Χριστού μας. Αυτή είναι η Τετάρτη εν Χαλκηδόνι Οικουμενική Σύνοδος.
Προς τιμήν τους ψάλαμε ωραιότατα τροπάρια από χθες το βράδυ, στον Εσπερινό, και σήμερα το πρωί. Π.χ. «Των Αγίων Πατέρων ο χορός…» (Μηναίον Ιουλίου, Κυριακή Αγίων Πατέρων, Δοξαστικό των αίνων), οι οποίοι συνήλθαν και μας διέσωσαν την πίστη. Προς τιμήν τους διαβάζουμε και ειδική Ευαγγελική Περικοπή, την οποίαν ακούσατε.

Θέλω να υπογραμμίσω μερικά πράγματα σ’ αυτή την περικοπή. Είναι λόγια, τα οποία είπε ο Κύριός μας. Ισχύουν για τους μαθητάς Του κατ’ αρχάς, κατόπιν για τους διαδόχους τους, τους ιερείς, τους επισκόπους και κατ’ επέκταση για όλους τους χριστιανούς. Αρχίζει ο Κύριος και λέει στους χριστιανούς όλους: «Υμείς εστε το φως του κόσμου» (Ματθ. Ε’, 14). Μεγαλύτερη τιμή για τον άνθρωπο δεν υπάρχει, αγαπητοί. Τί θέλετε να γίνει ο άνθρωπος; Θέλετε να γίνει βασιλιάς; Θέλετε να γίνει σοφός επιστήμων, δοξασμένος στρατηγός; Ας γίνει ό,τι θέλετε. Δεν υπάρχει μεγαλύτερη τιμή απ’ αυτό που λέει ο Κύριος, ότι δηλαδή εσείς είστε το φως του κόσμου! Και να σκεφτείτε ότι αυτά τα λόγια τα είπε ο Κύριος πρώτα για τον εαυτόν του. Λέει ο Κύριος: «Εγώ ειμί το Φως του κόσμου». Γράφεται πολλές φορές στο Ευαγγέλιο που κρατεί ο Κύριός μας στην εικόνα δίπλα από την Ωραία Πύλη: «Εγώ ειμί το Φως του κόσμου». Ο Χριστός είναι το Φως του κόσμου. Τώρα λέει: Εσείς οι μαθηταί μου, οι χριστιανοί, είστε το Φως του κόσμου. Τι μεγάλη τιμή για τον άνθρωπο! Τέτοιο Φως του κόσμου υπήρξαν οι άγιοι Απόστολοι, οι Πατέρες της Εκκλησίας μας• και τέτοιοι πρέπει να είναι όλοι οι χριστιανοί.
Τους λέει στη συνέχεια ότι το φως πρέπει να φωτίζει. Όταν ανάβουμε ένα φως, δεν το κουκουλώνουμε κάτω από ένα τραπέζι ούτε κάτω από ένα κρεβάτι, αλλά το βάζουμε επάνω στο λυχνοστάτη για να φέγγει σ’ όλη την οικία και να φωτίζει. Τέτοιο φως πρέπει να είναι οι χριστιανοί, για να βλέπουν οι άνθρωποι τα καλά τους έργα και να δοξάζουν τον Πατέρα τον επουράνιο. Αυτό έκαναν οι Άγιοι Πατέρες.
Εάν δεν γινόταν αυτή η Σύνοδος, θα μας είχε παρασύρει η αίρεση. Σκεφθείτε δε πως οι αιρετικοί έλεγαν πράγματα απαράδεκτα. Επρέσβευαν ότι ο Χριστός μας είναι Θεός μόνον. Γεννήθηκε άνθρωπος, αλλά μετά ήρθε η θεία φύση κι απερρόφησε την ανθρώπινη. Επειδή λοιπόν ο Θεός είναι φωτιά, η ανθρώπινη φύση κάηκε μέσα στη φωτιά τη θεϊκή. Κι έτσι ο Χριστός έμεινε μόνο Θεός.
Αυτό, όταν το πρωτοακούσει κανείς, λέει ότι είναι σωστό. Αλλά οι Αγιοι Πατέρες διεκήρυξαν: Όχι, δεν είναι έτσι. Ο Χριστός μας έχει δύο φύσεις. Και τούτη την ώρα που μιλάμε, εκεί στον ουρανό που ευρίσκεται, είναι Θεός και είναι και άνθρωπος μαζί (Πρβλ. Σύμβολο της Πίστεως, αρθ. β’ καί γ’). Γιατί επέμειναν σ’ αυτό οι Πατέρες; Γιατί έτσι θεώνεται και δοξάζεται η ανθρώπινη φύση.
Για σκεφτείτε, αδελφοί μου, την ανθρώπινη φύση μας, δηλαδή να την πάρει ο Χριστός μας και να την ανεβάσει στον ουρανό! Να την καθίσει δεξιά του θρόνου του Πατέρα και εκεί να τη θεώσει! Εάν είχε καεί, όπως λέγανε οι αιρετικοί, και είχε εξατμιστεί η ανθρώπινη φύση μέσα στη θεϊκή, πώς θα θεωνόταν; Γι’ αυτό οι Άγιοι Πατέρες είπαν: Όχι, δεν απορροφήθηκε ούτε εξατμίσθηκε η ανθρώπινη φύση, αλλά ο Χριστός έμεινε Θεός και άνθρωπος. Ακέραιη η θεϊκή φύση; Ακέραιη και η ανθρώπινη φύση. Ανελήφθη στους Ουρανούς ο Θεός; Ανελήφθη και η ανθρώπινη φύση μαζί με τη Θεία και κάθισε στα δεξιά του Πατέρα (Πρβλ. Πεντηκοστάριον, Στιχηρό Δοξαστικό του Εσπερινού της Αναλήψεως). Ετσι οι Πατέρες μας έσωσαν από την αίρεση.
Πώς τα κατάφεραν αυτοί; Εδώ είναι τώρα το θέμα που πρέπει εμείς να προσέξουμε. Πώς οι Άγιοι αυτοί έγιναν τέτοια φώτα, ώστε να φωτοβολήσουν και να διασώσουν την πίστη; Πώς ο κάθε ένας από μας θα γίνουμε τέτοιοι; Υπάρχει μόνον ένας τρόπος. Λέει ο άγιος Γρηγόριος ο Θεολόγος: «Φωτισθήναι δει πρώτον καί είτα φωτίσαι» (Gregorious Nazianzenus Theol, Apologetica, Orat. 2,, 35, 480, 25 TLG). Πρέπει πρώτα να δεχθούμε το Φώς εμείς. Να το πω απλούστερα. Πρέπει να ενωθούμε με την πηγή του φωτός, για να γίνουμε εμείς φως και να είμαστε φωτεινοί άνθρωποι. Για να γίνουν οι Αγιοι Πατέρες φώτα, που φώτισαν όλη την Οικουμένη, ενώθηκαν με την πηγή του φωτός. Χρειάζεται, αδελφοί μου, προσέξτε το, όχι απλώς να έχουμε ένα σύνδεσμο με το Χριστό, αλλά να κολλήσουμε, να ταυτιστούμε, να ενσωματωθούμε επάνω στο Χριστό. Δεν σας το λέω εγώ. Οι Αγιοι το λένε. Λέει ο άγιος Συμεών: «… όλον τον Χριστόν εν εαυτοίς ολοτελώς κτησάμενοι, έργω και πείρα και αισθήσει και γνώσει και θεωρία» (Συμεών Ν. Θεολόγος, τα ΕΥΡΙΣΚΟΜΕΝΑ Μετ. Ζαγοραίου, λόγος 54, σελ. 274). Πρέπει το Χριστό να τον αγκαλιάσουμε μέσα μας και να γίνει ο νους μας Χριστός, η σκέψη μας Χριστός, η ζωή μας Χριστός, οι εκδηλώσεις μας Χριστός. Ολόκληρη η ύπαρξή μας να γίνει Χριστός. Τόσο πολύ πρέπει να κολλήσουμε επάνω στο Χριστό. Λέει ένας άλλος Αγιος: «Φως όλοι γεγονότες θείον, ως θείου φωτός γεννήματα» (Γρηγόριος Θεολόγος, Λόγος εις τα Αγια Φώτα ΕΠΕ 5, 74), θα κολλήσουμε πάνω στο θείο Φως, για να είμαστε γεννήματα, για να είμαστε ακτίνες του θεϊκού φωτός.
Αυτό έκαναν οι Άγιοι και έτσι έγιναν άγιοι. Ετσι πρέπει να γίνουμε κι εμείς. Πρέπει να ταυτιστούμε, να κολλήσουμε, όπως σας είπα προηγουμένως, να προσεγγίσουμε το Χριστό μας. Όσο περισσότερο προσεγγίζουμε, τόσο περισσότερο φωτιζόμαστε. Όποιος από μας πλησιάσει περισσότερο το Χριστό, έρθει κοντά στο Χριστό, κολλήσει επάνω στο Χριστό, ταυτίσει την ύπαρξή του με το Χριστό, αυτός θα είναι πιο φωτεινός από όλους. Λέει ένας άγιος της Εκκλησίας μας: Το πρώτο φως είναι ο Θεός, το δεύτερο φως είναι οι άγγελοι. Γιατί είναι οι άγγελοι το δεύτερο φώς; Γιατί οι άγγελοι είναι μετά από το Θεό. Είναι κολλημένοι επάνω στο Θεό οι άγγελοι. Μετά το Θεό και μετά τους αγγέλους έρχονται οι άνθρωποι΄ και όσοι προπάντων έχουν περισσότερο φως, όσοι έχουν κολλήσει πιο πολύ επάνω στο Φως. Ακούστε: «Πρώτον Φως ο Θεός. Δεύτερον οι άγγελοι. Τρίτον γαρ φως ο άνθρωπος. Και ημών αυτών οι θεοειδέστεροι και μάλλον Θεώ πλησιάζοντες» (Gregorious Nazianzenus Theol, In sanctum baptisma, Orat. 40, 36, 364, 21, TLG). Οσοι πιο πολύ πλησία¬σαν στο Θεό απ’ τους ανθρώπους και όσοι πιο πολύ ταυτίστηκαν με Αυτόν, αυτοί έγιναν και πιο πολύ Φώτα, τα οποία με τη ζωή τους φωτίζουν και φαίνονται τα σκοτάδια που υπάρχουν. Γιατί άμα έχεις ένα φως, κάνεις μια σύγκριση και λες: Κοίταξε το φως. Πω πω, από κει το σκοτάδι! Το φως, δηλαδή, δείχνει το σκοτάδι. Όταν ο χριστιανός είναι φωτεινός, τότε φαίνεται σε τι σκοτάδια είναι οι άνθρωποι οι άλλοι, που είναι μακράν του Θεού, οι άπιστοι. Και συγχρόνως ο φωτεινός δείχνει το δρόμο, τον οποίο πρέπει να ακολουθήσουμε.
Εκείνο που χρειάζεται να προσέξουμε είναι ότι θα φωτίζουμε ο καθένας μας πρώτον «πάσι τοις εν τη οικία» (Ματθ. Ε’, 15). Λέει ο Χριστός μας: Θα πάει το φως επάνω στο λυχνοστάτη, για να φωτίσει «πάσι τοις εν τη οικία». Θα φωτίσουμε πρώτα μέσα στο σπίτι μας. Αν είμαστε φως, αν είμαστε κολλημένοι πάνω στο φως του Χριστού, θα είμαστε φωτεινές εστίες, φωτεινοί λαμπτήρες πρώτα μέσα στο σπίτι μας. Θα φωτιστούν τα παιδιά μας, θα φωτιστεί ο άντρας μας, θα φωτιστεί η γυναίκα μας, θα φωτιστούν οι γονείς μας, θα φωτιστεί το συγγενολόι μας. Πολλοί από μας είναι χριστιανοί έξω απ’ το σπίτι, είναι καλοί έξω απ’ το σπίτι.
Πολλοί καλοί άνθρωποι είναι έξω απ’ το σπίτι ευγενείς, προσεκτικοί, τίμιοι στις συναλλαγές, στο μαγαζί. Μεσ’ το σπίτι, ο Θεός να σε φυλάει. Γίνονται κακοί, γίνονται γκρινιάρηδες, γίνονται τζαναμπέτηδες, γίνονται ό,τι κακό θέλεις. Μέσα στο σπίτι πρώτα θα δείξεις τον καλό εαυτό σου. Από ‘κει θα ακτινοβολήσεις, κι έπειτα μέσα σε όλο τον κόσμο. Ώστε, λοιπόν, πρέπει να είμαστε φωτεινοί άνθρωποι, κολλημένοι πάνω στο Χριστό και να ακτινοβολούμε από του Χριστού μας το Φως πρώτα μέσα στην οικία μας και κατόπιν μέσα στο ευρύτερο κοινωνικό περιβάλλον.
Γιατί πρέπει να γίνεται έτσι; Γιατί; Για να δοξαστεί ο Θεός. «Όπως ίδωσιν υμών τα καλά έργα και δοξάσωσι τον πατέρα υμών τον εν τοις ουρανοίς» (Ματθ. Ε’, 16). Όταν λέμε να γίνουμε φως, δεν το λέμε για να δοξαστούμε εμείς, αλλά θα γίνουμε φως, για να το βλέπουν οι άνθρωποι και να λένε «Δόξα τω Θεώ». Είδατε εμείς απόψε τι κάνομε; Ψάλλουμε στους Αγίους. Αν προσέξατε, όλα τα τροπάρια καταλήγουν στη δοξολογία του Θεού. Γιατί θαυμάζουμε εμείς; Πώς υπήρξαν αυτοί οι Άγιοι; Λέμε «δόξα σοι, ο Θεός!» που αναδεικνύεις τέτοιους Αγίους μέσα στον κόσμο. Αν, λοιπόν, μας βλέπουν εμάς οι άλλοι άνθρωποι ότι είμαστε φώτα, που φωτίζουμε με τη ζωή μας, με τη συμπεριφορά μας, με τα λόγια μας, τελικά θα δοξάζεται ο Θεός. Ο Θεός θα δοξολογείται και Αυτός θα υμνολογείται. Αυτός είναι ο σκοπός για τον οποίον πρέπει να φωτιστούμε.
Λοιπόν, αδελφοί μου, παλαιά εδώ η Ελλάδα ήτανε μια χώρα φωτός. Ξεκίναγε φως από δω. Είδατε, έχει μείνει ένα υπόλειμμα. Οταν κάνουν ολυμπιακούς αγώνες – αυτό για σκεφτείτε το να δείτε τι σπουδαίο πράγμα είναι – και πρέπει να ανάψουνε μια δάδα, πάνε κάτω στην Ολυμπία, βάζουν κάτι φακούς εκεί και πιάνουν το φως απ’ τον ήλιο. Θέλουν να πάρουν το φως από την Αρχαία Ολυμπία, από την Ελλάδα. Μεγάλη τιμή είναι αυτό, σπουδαίο πράγμα για την πατρίδα μας! Αλλά δεν είναι αιώνιο. Δεν έχει και καμία τόσο πολύ μεγάλη σημασία με προέκταση στην αιωνιότητα. Κάποτε η Ελλάς ήτο φως και εξακολουθεί και σήμερα να ακτινοβολεί, αλλά αυτό κάποτε θα τελειώσει. Κάποτε ο κόσμος αυτός θα σβήσει. Κάποτε όλα τα του παρόντος κόσμου θα εξαφανιστούν. Ε, και το φως αυτό που φέρνουν απ’ την Ολυμπία, πάει κι αυτό. Θα σβήσει. Αλλά για σκεφτείτε όμως να είμαστε «το Φως το Αληθινόν, το φωτίζον και αγιάζον πάντα άνθρωπον ερχόμενον εις τον κόσμον» (Ωρολόγιον το Μέγα, Ευχή Α’ Ωρας), όπως είναι ο Χριστός μας! Για σκεφτείτε να γίνουμε Φώτα αιώνια, τα οποία θα φωτίζουμε όχι πρόσκαιρα, προσωρινά, αλλά θα γινόμαστε αφορμή να ανάβει μέσα στην ψυχή του ανθρώπου, του συνανθρώπου μας – αυτού με τον οποίον ερχόμαστε σε επικοινωνία – το Φως της πίστεως, το οποίον έχει προέκταση στην αιωνιότητα! Έτσι γίνεται κι αυτή είναι η σημασία που έχει το Φως το αληθινό, το οποίον πρέπει να δώσουμε.
Να ευχηθούμε δια πρεσβειών των Αγίων Θεοφόρων Πατέρων, που σήμερα η Εκκλησία μας γιορτάζει, να αξιωθούμε να γίνουμε τέτοια Φώτα, να ανάψει μέσα μας το Φως του Χριστού, να κολλήσουμε πάνω στο Χριστό, να διδαχθούμε πλούσια τα λόγια Του, να έρθουμε στην Εκκλησία Του, να ενωθούμε μαζί Του. Να ταυτιστούμε δια της πίστεως και της αγάπης με Αυτόν. Και τότε θα γίνουμε εστίες φωτός και θα δοξάζεται και δι’ ημών των ασθενών και αδυνάτων ανθρώπων το Αγιον Ονομα του Θεού και Κυρίου ημών Ιησού Χριστού.Αμήν.

Αρχιμανδρίτης Χριστόδουλος Φάσσος

(Από το βιβλίο του † Αρχ. Χριστοδούλου Φάσσου, «Η Συγκατάβαση του Θεού και η Ευθύνη του Ανθρώπου», Εκδόσεις «ΤΑΩΣ» 2008)