Η ΜΕΤΑΝΟΙΑ - Αρχιεπίσκοπος Αυστραλίας Στυλιανός

"Ότι την ανομία μου εγώ γινώσκω,και
η αμαρτία μου ενώπιόν μου εστί διαπαντός".

Το πρώτο που έχομε να παρατηρήσουμε γενικά είναι ότι ο στίχος αυτός έχει τέτοια πληρότητα στη λακωνική διατύπωσή του, που μας κάνει να πιστέψουμε ότι, ακριβώς επειδή γράφτηκε σε στιγμή ειλικρινούς συντριβής, ευλογήθηκε έτσι από το έλεος του Θεού, ώστε να εκφράσει όλο το μυστήριο της ψυχής εν μετανοία. Ειδικότερα είναι αξιοσημείωτο ότι ο Ψαλμωδός διακρίνει δύο θεμελιώδεις καταστάσεις, την ανομία από το ένα μέρος και την αμαρτία από το άλλο
Αυτές οι δύο καταστάσεις πολιορκούν -ως ομόκεντροι κύκλοι- την ψυχή κάθε ανθρώπου και τον αναγκάζουν να αισθανθεί την ερήμωση του παραβάτη και την οδύνη του αμαρτωλού. Τη διπολικότητα αυτή στη ζωή του μετανοούντος ανθρώπου την εκφράζει ο Δαβίδ και σε άλλους ψαλμούς του, επαναλαμβάνοντας, σχεδόν στερεοτύπως, το ζεύγος ανομία-αμαρτία. Μ' αυτό τον τρόπο δίνει κάποτε την εντύπωση ότι τους δύο αυτούς όρους θεωρεί ο προφητάναξ περίπου συνώνυμους. Όμως προσεκτική ανάλυση μας δείχνει ότι πρόκειται για δύο καταστάσεις που συνδέονται μεν στενά μεταξύ των, όμως δεν ταυτίζονται επ' ουδενί.

Η ανομία είναι η σύγκρουση με τον εξωτερικό νόμο της κοινωνίας, με το λεγόμενο Θετικό Δίκαιο. Τα όρια που περιγράφει ο νόμος της κοινωνίας είναι και σαφέστατα και σταθμιζόμενα, για να τα αναγνωρίζουν όλοι οι πολίτες και να τα σέβονται. Είναι ακόμη τα όρια αυτά στενά και περιορισμένα, γιατί θέλουν να περιφρουρήσουν ένα συγκεκριμένο αγαθό (την τιμή, την περιουσία, την ευρυθμία των σχέσεων μεταξύ των πολιτών κ.ά.).Δεν απλώνονται, λοιπόν, τα όρια του νόμου της κοινωνίας σ' ολόκληρη την απέραντη έκταση που καλύπτει ο όρος ηθική και πνευματική ζωή. Γι' αυτό το λόγο ακριβώς μπορεί ο Δαβίδ να ομολογήσει ανενδοιάστως ότι γνωρίζει καλά την ανομία του. (την ανομία μου εγώ γινώσκω).
Πρόκειται για πράξεις και παραβάσεις εξωτερικές, που αρχίζουν και τελειώνουν σε χώρο και χρόνο, γι' αυτό μπορεί να τις τιθασεύσει. Δεν συμβαίνει όμως το ίδιο με την αμαρτία. Αυτή είναι κάτι πολύ ευρύτερο και βαθύτερο και μυστηριωδέστερο. Γιατί αμαρτία είναι κάθε τι που μπορεί να μας χωρίσει από τον Θεό. Κι αυτός ο χωρισμός δε γίνεται μόνο με εξωτερικές πράξεις ή παραβάσεις, αλλά και απλώς με πονηρό λογισμό και με διάθεση βέβηλη, που μπορούν άνετα να κρύβονται ακόμη και κάτω από εξωτερικά θαυμάσιες πράξεις και χειρονομίες. Το δε τραγικότερο ακόμη είναι ότι ο πονηρός λογισμός και η βέβηλη διάθεση μπορούν κάποτε να κρυφτούν όχι μονάχα από τρίτους, αλλ' ακόμη κι απ' τον ίδιο τον εαυτό μας, που συχνά βρίσκουμε τρόπο να τον εξαπατούμε για να τον κολακέψουμε. Αυτό το αδυσώπητο μαρτύριο του ανθρώπου, να μην ξέρει μέχρι ποίου σημείου η πνευματική του σχέση είναι πράγματι όπως τη θέλει ο Θεός, εκφράζει ο Δαβίδ όταν λέγει:" η αμαρτία μου ενώπιόν μου εστί διαπαντός". Δεν πρόκειται δηλαδή απλώς για τη γνωστή μοιχεία ή για το σχετικό φόνο που βαρύνουν τον Προφητάνακτα. Γνωρίζει ότι η πραγματική μετάνοια ξεπλύνει τις συγκεκριμένες αμαρτίες. Η αμαρτωλότητα όμως, η τάση προς την αμαρτία, το αβυσσαλέο χάος της ανθρώπινης ψυχής, δεν είναι δυνατόν να κατανικηθούν σ' αυτόν εδώ τον κόσμο. Γι' αυτό οι Πατέρες της Εκκλησίας διακηρύττουν πάντα ότι "ορθοδοξείν εστί σχοινοβατείν". Την ίδια επικίνδυνη "ακροβασία" υπαινίσσεται και ο Λούθηρος όταν έλεγε πως διαρκώς αισθάνεται "συγχρόνως δίκαιος και αμαρτωλός".
Βλέπομε λοιπόν ότι ο πραγματικά πιστός δούλος του Θεού ποτέ δεν μπορεί να αναπαυθεί σε υποτιθέμενες δάφνες. Ποτέ δεν μπορεί να καυχηθεί για πνευματικές επιτυχίες. Γιατί γνωρίζει ότι κάθε λεπτό διακυβεύεται η ψυχή του ανάμεσα στο Θεό και το διάβολο. Γι' αυτό η μετάνοια δεν έχει ποτέ όρια σ' αυτή τη ζωή, όσο βαθειά κι όσο ειλικρινής κι αν είναι. Αυτό είναι το ιερότερο δίδαγμα απο τους ψαλμούς του Δαβίδ, που στάθηκαν προσφιλέστατο ανάγνωσμα και μελώδημα των πιστών όχι μονάχα της Συναγωγής, αλλά και της Χριστιανικής Εκκλησίας.
Αρχιεπίσκοπος Αυστραλίας Στυλιανός

Υάκινθος.