«Ὁ ἱερός Χρυσόστομος καί ἡ Ἁγία Γραφή» - Γρηγόριος Μουσουρούλης

Λόγος εις τα ονομαστήρια Μακαριωτάτου

 Αρχιεπισκόπου Κύπρου κ. κ. Χρυσοστόμου

 υπό του Θεολόγου Ιεροκήρυκος κ. Γρηγορίου Μουσουρούλη

Ἁγίου Ἰωάννου Χρυσοστόμου

Λόγος

«Ὁ ἱερός Χρυσόστομος καί ἡ Ἁγία Γραφή»

      

  «Γλώσσα χρυσό ποταμό, καί χρυσή λόγου πλοκή, πῶς νά ἐγκωμιάσει ἐπάξια, πήλινη γλώσσα σάν τή δική μου καί φτωχή; Νοῦ μέ σκέψη ὑψι­πετῆ, περίβλεπτο, οὐράνιο ὄντως, ἰσάξιο σέ ἀντί­ληψη ὀξεία μέ τήν ἀγγελική, πῶς νά ἐπαινέσει, πῶς τόν πρέποντα λόγο νά πεῖ, σκιώδης καί χθα­μαλός νοῦς, ἱκανός τό πολύ γιά μυκηθμούς;... Σέ ἀστέρι ὁλόλαμπρο, θεϊκό, καί ἥλιο πολύφωτο, τί νά προσφέρει μιά σπίθα μικρή;...».

        Αὐτά τά λόγια, Μακαριώτατε Πάτερ,  Σεπτή τῶν ἁγίων Ἀρχιερέων χορεία, τίμιο πρεσβυτέριο, ἀδελφοί μου ἀγαπητοί, αὐτά τά λόγια μέ τά ὁποῖ­α ἀρχίζει τό ἐγκώμιό του, στόν σήμερα ἑορ­ταζό­μενο «Πατέρα τῶν Πατέρων, καί «τῶν διδασκά­λων ἔξαρχο καί ταξίαρχο», ὁ Ἅγιος Νεόφυτος ὁ Ἔγκλειστος, θέτουν φραγμό στό στόμα καί ἀκι­νητοποιοῦν τά χείλη τοῦ δούλου σας. Πλήν ὅμως γιά τήν ἐνεστώσα ἀνάγκη, «ὁ σκιώδης καί χθα­μαλός νοῦς» παίρνοντας θάρρος ἀπό τό ταπεινό καί συγκαταβατικό τοῦ Μεγάλου Πατρός, ἐπικα­λούμενος τήν συμπάθεια καί ἐκζητῶν τήν συγ­γνώμη του, θά τολμήσει τά ἀτόλμητα. Θά τολμή­σει νά ἀνιχνεύσει τήν  «ὑψιπετῆ σκέψη» τοῦ ὄντως οὐράνιου νοῦ τοῦ Χρυσορρήμονος Ἰωάν­νου, ὅπως αὐτή ἀποτυπώνεται στά κείμενά του, ἐπί τοῦ θέματος ἡ Ἁγία Γραφή στή ζωή τῶν μελῶν τῆς Ἐκκλησίας.

*****

        Ὁ ἱερός Χρυσόστομος δέν εἶναι μόνο ὁ ἀκά­ματος κοινωνικός ἐργάτης, δέν εἶναι μόνο ὁ ὑπε­ρασπιστής τῶν πτωχῶν καί ὁ ὑπέρμαχος τοῦ δι­καίου τῶν κατατρεγμένων. Εἶναι καί ὁ βιβλικός καί παραδοσιακός ἑρμηνευτής καί κήρυκας τῆς εὐαγγελικῆς ἀλήθειας.   Τό κηρυκτικό του ἔργο, τό ὁποῖο μάλιστα ἄρχισε ἀπό πολύ ἐνωρίς, ἀπο­δεικνύει τόν Χρυσόστομο λαμπρό σχολιαστή τῶν Ἁγίων Γραφῶν. Οἱ 67 ὁμιλίες του στό βιβλίο τῆς Γενέσεως, οἱ 59 στούς Ψαλμούς τοῦ Δαβίδ, οἱ 90 στό Εὐαγγέλιο τοῦ Ματθαίου, οἱ 88 στό Εὐαγ­γέλιο τοῦ Ἰωάννου, οἱ 55 στίς Πράξεις τῶν Ἀπο­στόλων, οἱ 34 στήν πρός Ἑβραίους ἐπιστολή καί τόσες ἄλλες, μαρτυροῦν τήν ἀγάπη καί τήν ἐκτί­μηση τοῦ ἱεροῦ ἄνδρα στήν Ἁγία Γραφή.

        Κάνοντας μάλιστα σύγκριση μεταξύ τοῦ φυσικοῦ Κήπου τῆς Ἐδέμ, τοῦ ἐπίγειου Πα­ραδείσου,  καί τοῦ Κήπου τῶν Γραφῶν, τόν δεύτερο τόν βρίσκει ἀνώτερο τοῦ πρώτου. Τόν Παράδεισο αὐτό δέν τόν φύτεψεν ὁ Θεός στή γῆ, ὅπως ἐκεῖνο τόν παλαιό τῆς Ἐδέμ, ἀλλά στίς καρδιές τῶν ἀνθρώπων, πού πιστεύουν ἀλη­θινά. Τόν παράδεισο αὐτό ὁ Θεός δέν τόν φύτε­ψε οὔτε στήν Ἐδέμ, οὔτε στά μέρη τῆς Ἀνατο­λῆς. Δέν τόν περιόρισε σέ μικρή ἔκταση γῆς. Ἀλλά τόν ἐξάπλωσε σέ ὅλα τά μέρη τῆς γῆς καί τόν ἐξέτεινε στά πέρατα τῆς οἰκουμένης.... (Χρή­σιμος ἡ τῶν Γραφῶν ἀνάγνωσις, ὁμιλία 3^η, ΙΙΙ, ).

Γι᾽αὐτό παραγγέλλει τό στόμα τοῦ Παύλου: «Πρόσχωμεν τῇ τῶν Γραφῶν ἀναγνώσει· ἐάν γάρ τῇ Γραφῇ προσέχῃς, ἐκβάλλει σου τήν ἀθυμίαν, φυτεύει σου τήν ἡδονήν». Ἡ μελέτη τῆς Ἁγίας Γραφῆς σέ κοινές συνάξεις ἤ κατ᾽ἰδίαν σοῦ διώχνει τή λύπη, σοῦ φυτεύει καί μεταδίδει τήν εὐχάριστη διάθεση, διώχνει τήν κα­κία, ριζώνει τήν ἀρετή, δέν ἀφήνει μέσα στήν ἀ­ναταραχή τῶν πραγμάτων νά παθαίνεις ὅπως πα­θαίνουν οἱ ναυτικοί στήν τρικυμία. Ἡ θάλασσα ἀ­ναταράσσεται καί μοιάζει νά μαίνεται. Ἐσύ ὅμως πλέεις μέ γαλήνη, διότι ἔχεις κυβερνήτη ἔμπειρο καί σοφό τήν ἀνάγνωση τῶν Γραφῶν» (Εἰς τό «ἔξω εὑρεθείς ὁ Εὐτρόπιος, ἀπεσπάσθη», ΕΠΕ 33, 106).

Σύμφωνα μέ τήν ἱερά κεφαλή τοῦ Ὀφθαλμοῦ τῆς Οἰκουμένης, ἡ μελέτη τῆς Ἁγίας Γραφῆς ἀναμορφώνει τόν ἄνθρω­πο. Τόν κάμνει πραγματικό ἄνθρωπο. Ἐφ᾽ὅ­σον ὁ λόγος τοῦ Θεοῦ εἶναι «ἐνεργὴς καὶ τομώ­τερος ὑπὲρ πᾶσαν μάχαιραν δίστομον καὶ διϊ­κνούμενος ἄχρι μερισμοῦ ψυχῆς τε καὶ πνεύμα­τος» (Ἑβρ. δ´12), εἰσχωρεῖ στά βάθη τῆς καλο­προαίρετης ψυχῆς, ἀνασκάπτει τό ἐσωτερικό τοῦ ἀνθρώπου, ἀνασύρει ἀπό τά βαθύτερα βάθη τῆς ὕπαρξής του κάθε κατώτερο, γαιῶδες καί ρυ­πα­ρό καί ἀπομακρύνοντάς το ἐλευθερώνει διά τῆς μετανοίας τήν ψυχή ἀπό τά ποικίλα βάρη μέ τά ὁποῖα τήν βαρύνει ἡ πολυποίκιλος ἁμαρτία. Ἡ μελέτη τῆς Γραφῆς, μέ πνεῦμα μαθητείας καί διάθεση προσευχητική, φέρνει τόν μελετητή της σέ ἐπίγνωση τῆς πνευμα­τικῆς του κατάστασης, δημιουργεῖ αἰσθήματα κατάνυξης καί ἐκζήτησης τοῦ θείου ἐλέους. Καί τότε ὁ ἄνθρωπος αἰσθάνεται παράκληση ἐσωτερική, γαλη­νεύ­ει ὁ λογισμός του, ἐξασθενοῦν οἱ κακίες, ἀπομα­κρύνονται οἱ ὀγκόλιθοι τῶν παθῶν, καί στή θέση τους φυτρώνουν μέ ἀγώνα βέβαια, ὄχι σπάνια σκληρότατο, τά ἄνθη τῶν ἀρετῶν. Ἡ ψυχή γίνε­ται παράδεισος ὁλόδροσος. Ὁ ἄνθρωπος, πού ἔχει τόν Χριστό καί διά τοῦ θείου λόγου ἔνοικο τῆς ψυχῆς του, παλεύει μέ τά κύματα τά μανιασμένα τῆς ζωῆς χωρίς νά πανικοβάλλεται ἤ νά κατά­ποντίζεται.

Γιά τούς ἀνθρώπους πού ἀπορροφῶνται ἀπό τά μάταια τοῦ κόσμου τούτου καί ἀμε­λοῦν τήν μελέτη τῶν θείων Γραφῶν καί στηρίζουν τίς ἐλπίδες τους στά χρήματα καί τά κτήματα, ἡ σάλπιγγα τοῦ Πνεύματος, ὁ ἄγ­γελος τῆς Βασιλεύουσας, γίνεται ἐλεγκτικός, διότι ἀκριβῶς θέλει νά ἀφυπνίσει τίς ψυχές τους καί νά τίς ὁδηγήσει στήν σωτηρία. «Ποῦ εὐρίσκεσαι, ἀλήθεια, ἄνθρωπε αὐτή τήν ὥρα, ἐρωτᾶ ἐναγώ­νια ὁ καλός ποιμένας εὑρισκόμενος μπροστά σέ ὀλιγάριθμο ἀκροατήριο. Βρίσκεσαι στήν ἀγορά; Εὑρίσκεσαι ἐκεῖ, γιά νά μαζέψεις τί; Βόρβορο καί πηλό; Ἔλα ἐδῶ (στό ναό, στόν τόπο τοῦ κηρύ­γματος, τῆς συμμελέτης τοῦ λόγου τοῦ Θεοῦ) καί πάρε ἀπό ἐμένα μύρο. Τί μαζεύεις χρήματα πού χάνονται; ... «Τί τρέχεις ὀπίσω τῆς σκιᾶς καί οὐ καταλαμβάνεις τήν ἀλήθειαν; τί διώκεις τά ἀπολ­λύμενα καί οὐ ζητεῖς τά μένοντα; .. Γέγονας εὔ­πορος χρήμασι; Καί τί τοῦτο πρός τήν ψυ­χήν;­...Ἔγινες πλουσιότερος ὡς πρός τά χρήματα, φτωχότερος ὅμως ὅσον ἀφορᾶ τήν ψυχή.... Σέ ἐρωτῶ καί θέλω νά μοῦ ἀπαντήσεις: ποιά ὠφέ­λεια ἀποκόμισες;  Ἀπόκτησες χρήματα τά ὁποῖα «μέλλεις ἐνταῦθα καταλιμπάνειν», ἐδῶ πρόκειται νά τά ἀφήσεις. Ἀπάλλαξε τόν ἑαυτό σου ἀπό τά πρόσκαιρα καί φθαρτά πράγματα καί ἐξάρτησέ τον μέ ἀσφάλεια ἀπό τά αἰώνια καί πραγματικά. Ἀνέβα στούς οὐρανούς, χόρευε μετά τῶν ἀγγέ­λων. «Κατάλιπε τόν καπνόν καί τήν σκιάν καί τόν χόρτον καί τήν ἀράχνην». «Ἔτσι ὀνομάζω τά πρόσκαιρα καί ὑλικά πράγματα... Ἔλα ἐδῶ γιά νά γίνεις ἄνθρωπος, ὥστε νά μή διαψεύδεται ἡ ὀνο­μασία τῆς φύσεώς σου» (Εἰς τό «μή φοβοῦ ὅταν πλουτήςῃ ἄνθρωπος, ΕΠΕ 8^Α σ. 270-274).

Καί θά ἐρωτήσεις ἴσως: καί πῶς θά γίνω ἄνθρωπος; Καί σοῦ ἀπαντῶ, λέγει ὁ ἱερός Πατήρ: «Ἐάν κυριαρχεῖς πάνω στούς λογισμούς καί τίς ἐπιθυμίες τῆς σάρκας, πού εἶναι τυφλοί καί παράλογοι· ἐάν διώχνεις μακριά τήν πορνεία· ἐάν περιφρονεῖς τήν ἄκαιρη καί χωρίς ἀξία ἐπι­θυμία τῶν χρημάτων ἡ ὁποία σέ τυραννεῖ καί σέ βασανίζει.... Ἐάν ἔλθεις ἐδῶ, ὅπου ἀκούεται ὁ λόγος τοῦ Θεοῦ καί δημιουργοῦνται ἄνθρωποι» (ἔ. ἀ.). Ἀλήθεια, ἄν ζοῦσε σήμερα στήν ἐποχή τῶν πολλαπλῶν κρίσεων τοῦ κόσμου καί τοῦ τόπου μας, θά εἶχε νά μᾶς προτείνει κάποιο ἄλλο, περισσόετρο δραστικό φάρμακο θεραπείας τῶν βασάνων μας;

Ἡ μελέτη τῶν Γραφῶν κατά τόν Ἅγιό μας «τάς ὀδυνωμένας ψυχάς καί ἀθυμίας κατε­χομένας ἀνακτᾶται καί καταψύχει». Τίς ψυ­χές πού εὑρίσκονται σέ ἀπελπισία καί ἀδημονία ἐξ αἰτίας στενοχωριῶν καί θλίψεων, τίς ἀναζωογονεῖ καί τίς δροσίζει, διότι ἀφαιρεῖ καί ἐξαλείφει τή σφοδρότητα καί τήν καυστικότητα τῆς ὀδύνης καί στενοχωρίας καί ἐξασφαλίζει παρηγοριά καί ἐνίσχυση «σκιᾶς ἁπάσης ἡδίω καί τερπνοτέραν», πιό τερπνή καί περισσότερο εὐχάριστη καί γλυ­κειά ἀπό τήν ὡραιότερη σκιά. Διότι ὄχι μόνο στίς ὑλικές ζημιές, οὔτε μόνο στούς θανάτους τῶν παιδιῶν, οὔτε σέ ἄλλες παρόμοιες πικρίες καί θλίψεις, ἀλλά καί σ᾽ αὐτές ἀκόμη τίς περιστάσεις, κατά τίς ὁποῖες ἁμαρτάνουμε ἀπό ἀδυναμία, ἡ μελέτη τῆς Γραφῆς μᾶς ἐξασφαλίζει πολλή παρη­γοριά.( Περί μετανοίας ὁμιλία Δ´ 1,2, ΕΠΕ 30, 160-164).

Στήν ἀπόκτηση τῆς ἀρετῆς καί τήν πα­ρουσίαση ζωῆς σύμφωνης μέ τήν ὀρθή πί­στη τίποτε δέν συντελεῖ περισσότερο ὅσο ἡ με­λέτη τῆς Ἁγίας Γραφῆς καί ἡ προσεκτική ἐνα­σχόληση μέ αὐτήν. Διότι, λέγει ἡ ἱερά κεφαλή τῆς οἰκουμένης, ὅπως τό χωράφι, πού δέν καλλιεργεῖται καί κανείς δέν τό ποτίζει, εἶναι γεμάτο ἀγκάθια καί τριβόλια, ἐνῶ ἀντίθετα τό χωράφι πού τό περιποιοῦνται γε­ωργικά χέρια, εἶναι καταπράσινο καί γεμάτο ἀπό ἄνθη καί ἀποδίδει πολλούς καρπούς, ἔτσι ἀκριβῶς καί ἡ ψυχή. Ὅταν ποτίζεται πλούσια μέ τά θεῖα λόγια, εἶναι ἀνθηρή καί παρουσιάζει ζωηρότητα καί εἶναι φορτωμένη ἀπό τούς καρπούς τοῦ Ἁγίου Πνεύματος. Ὅταν ὅμως μένει ἀκαλλιέργητη καί ξερή, χωρίς καμμιά ἐπιμέλεια, καί χωρίς νά ποτί­ζεται ἀπό τά λόγια τοῦ Θεοῦ, καταντᾶ ἔρημη καί ἄγριο δάσος καί γεννᾶ ἀγκάθια πολλά, ἀγκάθια ἁ­μαρτωλῶν πράξεων καί παθῶν, πού εἶναι τό φυ­σικό ἀποτέλεσμα τῆς ἁμαρτωλῆς ζωῆς. Γι᾽ αὐτό καί ἐπιμένει ὁ ἱερός Χρυσόστομος καί λέγει: Τό νά ἔρχεσθε ἐδῶ καί νά ἀκοῦτε τή χριστιανική διδα­σκαλία, αὐτό σᾶς βοηθεῖ νά ἀποκτήσετε  τίς εὐλογίες καί τά ἀγαθά τοῦ Θεοῦ. Ὅταν ὁ ἄνδρας  ἀναχωρεῖ ἀπό ἐδῶ, ἀπό τό ναό, ἤ ἀπό χῶρο πού ἀναλύεται καί ἀκούεται ὁ λόγος τοῦ Θεοῦ, θά φανεῖ στή γυναίκα του ἄξιος περισσότερης ἐκτί­μησης· καί ἡ γυναίκα θά φανεῖ περισσότερο ἀξια­γάπητη στόν ἄνδρα της... Ἡ πνευματική αὐτή ὡραιότητα δέν εἶναι δυνατό νά καλλιεργηθεῖ καί νά ἀποκτηθεῖ ἀλλοῦ, παρά μόνο στόν τόπο τῆς λατρείας τοῦ Θεοῦ καί τῆς μελέτης τοῦ λόγου Του.... Καί καταλήγει: αὐτή τή ψυχική ὡραιότητα ἄς προσπαθήσουμε νά ἀποκτήσουμε μέ κάθε ἐπι­μέλεια ἄνδρες καί γυναῖκες. (Κατά ἀνομοίων λόγος ΙΒ´, ΕΠΕ )... Τότε ἡ προσωπική, οἰκογε­νειακή καί ἐπαγγελματική μας ζωή θά εἶναι ὄμορ­φη, θά ἔχει νόημα καί θά εἶναι ὄντως ζωή.  

******

          Μακαριώτατε Πάτερ! Τοῦτος ὁ τόπος πού γνώρισε καί γνωρίζει τήν κακότητα καί τίς ἐπι­βουλές ἄνομων συμφερόντων, τοῦτος ὁ λαός πού ἔζησε καί ζεῖ στό καθημαγμένο σῶμα του τήν ἀδικία καί τήν ἀπαξίωση τῶν ἰσχυρῶν τῆς γῆς, δέν ὑπάρχει ἀμφιβολία ὅτι στάθηκε καί στέ­κεται βράχος ἀκλόνητος, ὀρθόδοξος καί ἑλληνι­κός στό ἀνατολικό τοῦτο ἄκρο τῆς Μεσογείου, βράχος πού πάνω του θραύονται καί μετατρέ­πονται σέ ἀφρό τά ἄγρια κύματα τῶν τσουνάμι τῆς ἀδικίας χάρις στό σύνδεσμό του μέ τόν λόγο τοῦ Θεοῦ ἀπό τήν ἀρχή τῆς ἐμφάνισης τοῦ χριστιανισμοῦ. Αὐτός ὁ γρανιτένιος βράχος θά συνεχίσει νά στέκεται ὀρθός, λαμπρός καί ὡραῖος ὅσο ὑπάρχει κόσμος, χάρις στήν πίστη του τήν ὀρθόδοξη καί τή γλώσσα του τήν ἑλληνική, τήν ὁποία ἡ Ἁγία καί Ἱερά Σύνοδος τῆς Κύπριδος Ἐκ­κλησίας ὑπό τήν Προεδρία σας  σθε­ναρῶς προασπίζεται. Θά συνεχίσει ἀκάθεκτος τήν ἱστορική του πορεία χάρις στόν σύνδεσμό του μέ τόν ζωοποιό λόγο τοῦ Θεοῦ. Δέν εἶναι τυχαῖο τό ὅτι ὁ Ἀπόστολος Βαρνάβας βρέθηκε στόν τάφο του κρατώντας στά ἅγια μαρτυρικά του χέρια τό ἱερό εὐαγγέλιο μέ τό ὁποῖο ἔθρεψε τίς ψυχές τῶν κατοίκων τούτου τοῦ νησιοῦ. Αὐτός ὁ λόγος συν­εχίζει καί σήμερα νά ζωογονεῖ τόν πολύπαθο λαό μας, νά τόν ἀντρειώνει καί νά γιγαντώνει τή θέλησή του νά μείνει ὀρθός στή γῆ τῶν πατέρων του. Θερμή σᾶς ἀπευθύνουμε μαζί μέ τίς υἱϊκές εὐχές μας γιά ὑγεία ψυχῆς καί σώματος, μακροη­μέρευση καί τόν ἀπό Θεοῦ φωτισμό στήν ἐκπλήρωση τῶν Ἀρχιεπισκοπικῶν καθηκόντων σας, -μάλιστα μέ τήν συμπλήρωση πεντηκοντα­ετίας στίς τάξεις τοῦ ἱεροῦ κλήρου, -  θερμή σᾶς ἀπευθύνουμε τήν υἱική μας παράκληση, νά συνε­χίσετε ἄοκνος νά ἐκτρέφετε λιπαρῶς τόν ὀρθόδοξο λαό τῆς Κύπρου μας μέ τά ζωήρυτα νάματα τῆς θείας ἀληθείας, ὥστε θωρακισμένος μέ ὅπλα ἀκαταμάχητα τήν πίστη, τήν γλώσσα καί τήν ἱστορία του νά διαβεῖ νικηφόρα γιά μιά ἀκόμη φορά στήν ἱστορική του πορεία τόν νέο Ρουβίκωνα, πού χαίνει ἐμπρός του καί ζητεῖ νά τό τρέψει πρός τά πίσω, ἐξερχόμενος εἰς ἀναψυχήν, πρός δόξαν Θεοῦ καί ἔπαινο τῆς πολυσεβάστου Μακαριό­τητός σας.

Καθεδρικός Ἱ. Ναός Ἀγίου Ἰωάννου, Ἀρχιεπισκοπῆς Κύπρου 13.11.2013