Γ’ Σταυροφορία (1189-1192) -Ιστορική Επιτομή - Σοφίας Καυκοπούλου

Γ’ Σταυροφορία (1189-1192)

-Ιστορική Επιτομή

τής Σοφίας Καυκοπούλου

Μετά την αποτυχημένη Β’ Σταυροφορία, οι μονάρχες τής Δύσεως απεφάσισαν μία ακόμη Σταυροφορία για ανακατάληψη των Αγίων Τόπων από τον Σαλαντίν (Salāh ad-Dīn Yūsuf ibn Ayyūb), ο οποίος απέκτησε την κατοχή τής Ιερουσαλήμ το 1187. Αυτή ήταν η Γ’ Σταυροφορία, γνωστή και ως Σταυροφορία των Βασιλέων. Ο Ερρίκος Β’ τής Αγγλίας -και μετά τον θάνατό του, ο Ριχάρδος ο Λεοντόκαρδος- σε συνεννόηση με τον Φίλιππο Αύγουστο Β’ τής Γαλλίας και τον Φρειδερίκο Α’ Μπαρμπαρόσσα τής Αγίας Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας, πήραν την απόφαση να ηγηθούν των στρατευμάτων. Μετά από τον θάνατο και τού Φρειδερίκου, το μεγαλύτερο μέρος των γερμανικών στρατευμάτων επέστρεψε στην Ευρώπη, ενώ το υπόλοιπο ενώθηκε με τούς Αγγλογάλλους

Ας σταθούμε ωστόσο λίγο, στα γεγονότα που έφεραν τον Σαλαντίν στην κυρίαρχη θέση στην Παλαιστίνη. Εκτός από ικανός κυβερνήτης, ο οποίος συνένωσε τούς μουσουλμάνους από την Αίγυπτο έως την Μεσοποταμία, ο Σαλαντίν εκμεταλλεύτηκε σωστά τις σοβαρές εσωτερικές αντιπαλότητες που είχαν ξεσπάσει στο Βασίλειο τής Ιερουσαλήμ, μεταξύ των ευγενών που έριζαν για την εξουσία. Αυτή η κατάσταση οδήγησε στην πτώση τού Λατινικού Βασιλείου τής Ιερουσαλήμ και έθεσε για μια ακόμη φορά την Δύση σε θέση προστάτη των Αγίων Τόπων. Η είδηση αυτής τής απώλειας, λέγεται πως συγκλόνισε τον πάπα Ουρβανό Γ΄, ο οποίος και πέθανε, ενώ ο νέος πάπας, Γρηγόριος Η’, εξέδωσε παπική βούλα για μια νέα σταυροφορία και κάλεσε τους χριστιανούς σε επί πέντε χρόνια νηστεία με αποχή από το κρέας κάθε Τετάρτη και Σάββατο και σε μετάνοια. Υποσχέθηκε συγχώρηση των αμαρτιών στους συμμετέχοντες και είσοδο στην Βασιλεία των Ουρανών, ενώ τα επίγεια αγαθά τους θα τελούσαν υπό την προστασία τής Αγίας Έδρας.

Ιταλοί, υπό τον μαρκήσιο τού Μομφερράτου, Κονράδο, έσπευσαν να βοηθήσουν τούς χριστιανούς τής Παλαιστίνης, ενώ ο πάπας Γρηγόριος έστειλε τον καρδινάλιο, παπικό λεγάτο Ερρίκο τού Αλμπάνο στη Γαλλία και στη Γερμανία, να ξεσηκώσει τούς βασιλείς. Ο αυτοκράτορας της Γερμανίας Φρειδερίκος Α΄ Μπαρμπαρόσσα, που ήταν και βετεράνος της Β΄ Σταυροφορίας, απάντησε θετικά στο κάλεσμα τού πάπα και πήρε τον σταυρό το Μάρτιο τού 1188.

Στο μεταξύ, το φθινόπωρο τού 1187 ο Γουλιέλμος Β΄ τής Σικελίας έστειλε στόλο αποτελούμενο από 60 πλοία μαζί με 200 ιππότες, να περιπολεί τα παράλια τής Παλαιστίνης συστηματικά για να μην επιτρέψει στον Σαλαντίν να κατακτήσει κανένα από τα λιμάνια που είχαν τόσο ζωτική σημασία για το Λατινικό Βασίλειο τής Ιερουσαλήμ.

Παράλληλα, ο αρχιεπίσκοπος τής Τύρου, Ιωσίας, πήγε στην Ευρώπη να ζητήσει βοήθεια κατά των μουσουλμάνων. Στις 22 Ιανουαρίου 1189 στη Νορμανδία, κήρυξε τη σταυροφορία μπροστά στο βασιλιά τής Αγγλίας Ερρίκο Β΄, το Γάλλο βασιλιά Φίλιππο Αύγουστο, και άλλους ισχυρούς φεουδάρχες, από την Αλσατία, τις Κάτω Χώρες, και αλλού. Ο Άγγλος βασιλιάς άρχισε αμέσως τις προετοιμασίες για τη σταυροφορία, και μάλιστα επέβαλλε στους υπηκόους του έναν καινούργιο φόρο, τη δεκάτη τού Σαλαδίνου (ελληνοποιημένη εκδοχή τού ονόματος Σαλαντίν), αλλά πέθανε πολύ σύντομα. Στο θρόνο τον διαδέχθηκε ο γιος του, Ριχάρδος Α΄, που συνέχισε τις προετοιμασίες.

Ο Φρειδερίκος Μπαρμπαρόσσα ξεκίνησε το Μάιο τού 1189 επικεφαλής ισχυρού στρατεύματος, διέσχισε ειρηνικά την Ουγγαρία και πέρασε στην Μικρά Ασία από την Καλλίπολη, με τη βοήθεια τού βυζαντινού στόλου. Να θυμίσουμε, ότι αυτοκράτωρ τού Βυζαντίου, ήταν τώρα ο Ισαάκιος Β’ ιδρυτής τής δυναστείας των Αγγέλων. Οι Γερμανοί συνέχισαν την πορεία τους με κάποιες μικροσυμπλοκές με τούς Βυζαντινούς, μέχρι που εισήλθαν στην τουρκική επικράτεια. Ο Φρειδερίκος νίκησε τούς Σελτζούκους σε τρεις μάχες, στο Φιλομήλιο, στο Γιγκλάριο και στο Ικόνιο. Στις αρχές Ιουνίου, οι Γερμανοί στρατοπέδευσαν στην όχθη τού ποταμού Καλύκαδνου, όμως στις 10 Ιουνίου ο Φρειδερίκος πνίγηκε στο ποτάμι προσπαθώντας να το διαβεί έφιππος.

Οι δύο άλλοι Ευρωπαίοι βασιλείς που επρόκειτο να συμμετάσχουν στη σταυροφορία, ο Ριχάρδος Α΄ και ο Φίλιππος Β΄ ήσαν δύο εντελώς διαφορετικοί χαρακτήρες. Είχαν καταφέρει όμως, να συμβιβάσουν τις διαφορές τους και ξεκίνησαν μαζύ. Στη συνέχεια ακολούθησαν διαφορετικές πορείες· ο Ριχάρδος συναντήθηκε με τον στόλο του στην Μασσαλία και ο Φίλιππος με τον στρατό του κατευθύνθηκε στη Γένοβα, και βρέθηκαν πάλι στην Μεσσήνη τής Σικελίας το Σεπτέμβριο τού 1190. Ο προηγούμενος βασιλιάς τής Σικελίας, Γουλιέλμος Β΄, που είχε πεθάνει τον προηγούμενο χρόνο, ήταν επ’ αδελφή γαμβρός τού Ριχάρδου, Ιωάννας. Όταν έφτασε ο Ριχάρδος και ο Φίλιππος στη Σικελία άφησαν τα μισά στρατεύματα να επιστρέψουν στις χώρες τους, ανάμεσά τους και τα σταυροφορικά τάγματα αφού είχαν 100.000 στρατιώτες ο καθένας, όπως λέγεται, ίσως και υπερβολικά. O Ριχάρδος και ο Φίλιππος είχαν ιππότες από όλη την Ευρώπη.

Οι δύο στρατοί αφού τακτοποίησαν τις εκκρεμότητές τους στη Σικελία, αναχώρησαν για την Παλαιστίνη, στις 30 Μαρτίου οι Γάλλοι και στις 10 Απριλίου οι Άγγλοι. Ο στόλος τού Ριχάρδου μετά από μία καταιγίδα αγκυροβόλησε εκτάκτως στην Κύπρο. Είχαν χαθεί μερικά καράβια από την καταιγίδα και μάλιστα σε ένα από αυτά βρισκόταν η Ιωάννα, μέλλουσα σύζυγος τού Ριχάρδου, και ένα μεγάλο τμήμα των χρημάτων που είχαν συγκεντρωθεί για τη σταυροφορία. όπως φάνηκε, το καράβι είχε αιχμαλωτιστεί από τον ηγεμόνα τής Κύπρου, Ισαάκιο Κομνηνό, τον άνθρωπο που απόσχισε την Κύπρο από τη Βυζαντινή Αυτοκρατορία. Ο Ριχάρδος τότε κατέλαβε την Κύπρο, αιχμαλώτισε τον Ισαάκιο και πούλησε αμέσως το νησί στους Ναΐτες Ιππότες. Ο Φίλιππος έφτασε στην Άκρα στις 20 Μαΐου 1191 για να ενισχύσει τούς σταυροφόρους που ήδη πολιορκούσαν την πόλη. Ο Ριχάρδος έφτασε στην Άκρα στις 8 Ιουνίου 1191.

Ριχάρδος και Φίλιππος, κατάφεραν να διώξουν τούς μουσουλμάνους από την Άκρα. Ο Ριχάρδος έμεινε και διασφάλισε αρκετές πόλεις στα παράλια από την Τύρο έως την Γιάφα, νικώντας τον Σαλαντίν και συνάπτοντας συνθήκη (2/9/1192), σύμφωνα με την οποία, οι Άγιοι Τόποι ναι μεν παρέμεναν υπό τον έλεγχο τού σουλτάνου, αλλά επιτρεπόταν η επίσκεψη σε αόπλους χριστιανούς προσκυνητές και εμπόρους.

Η επιτυχία τής Γ’ Σταυροφορίας, εντοπίζεται σε Κύπρο και συριακά παράλια, όμως ο πρωταρχικός στόχος τής ανακατάληψης των Αγίων Τόπων, δεν ευοδώθηκε. Οι Άγιοι Τόποι συνέχιζαν να βρίσκονται υπό την κατοχή των απίστων, γεγονός που έκρινε απαραίτητη και αναμενόμενη μία νέα προσπάθεια προς αυτήν την κατεύθυνση. Αυτή θα ήταν η Δ’ Σταυροφορία.