Τό Ἕνα Ἅγιο Ποτήριο καί τά πολλά

Τό Ἕνα Ἅγιο Ποτήριο καί τά πολλά

0 Κύριος θά μας πῆ, ἄν χρησιμοποιοῦμε ἕνα ἤ δύο ἤ τρία ἤ καί περισσότερα ποτήρια πρός καθαγιασμό. Δεν θά μᾶς  τό πῆ μιά νεοφανής πρᾶξις, πού συγκεκριμένο ἁγιορείτικο μοναστήρι υποστηρίζει. Στό Μυστικό, λοιπόν, Δεῖπνο, πού εἶναι ή καθιέρωσις τού μυστηρίου τῆς θείας Ευχαριστίας, χρησιμοποίησε ἕνα ἁπλό Ποτήριο ὁ Κύριος. «Καί δεξάμενος τό ποτήριον εὐχαριστήσας εἶπε· Λάβετε τοῦτο καί διαμερίσατε έαυτοῖς» (Λουκ. κβ' 17).       
•  Ἕνα ἅγιο Ποτήριο χρησιμοποιεῖται στή θεία Λειτουργία. Καί ἕνα εὐλογεῖται κατά τή στιγμή τῆς μετουσιώσεως. Καί σέ ἕνα μόνο Ποτήριο μεταβάλλεται τό κρασί σέ Αἷμα Χριστοῦ. Τή λύσι γιά τή μετάδοσι τῆς θείας Κοινωνίας σέ πλῆθος πι­στών, πού προσέρχονται μέ ευλάβεια καί σωστή προετοιμασία, τήν δίνει θεόπνευστα ἡ προτροπή τοῦ Κυρίου «διαμερί­σατε». Τί σημαίνει αυτό; Πάρτε τό Ποτήριο μέ τό Αἷμα μου καί μοιράστε το μεταξύ σας.

•  Ένα τό Ποτήριο γιά ὅλους τούς πιστούς, κληρικούς καί λαϊκούς. Ἕνα καθαγιάζεται. Γιά τίς ανάγκες τῶν πιστών, πού πρέπει νά κοινωνήσουν καί εἶναι πολλοί, ἑκατοντάδες, βεβαίως καί επιτρέπεται νά «μερισθή», νά διανεμηθή τό Αίμα τοῦ Κυρίου, τό «ἐν τῷ ἑνί Ποτηρίῳ», καί σέ ἄλλο ἤ ἄλλα Ποτήρια, πρός διευκόλυνσι τῶν πολλῶν κοινωνούντων. Ἀλλά τά λοιπά Ποτήρια, πλην τοῦ ἑνός δέν ἁγιάζονται κατά τή στιγμή, πού λέει ό λειτουργός τό «Μεταβαλών τῷ Πνεύματί σου τῷ Ἁγίῳ».

Ἄλλωστε, ὅταν φθάνη ή ὥρα, πού ὁ λειτουργός, ἔμπλεως χάριτος καί ίερῆς συγκινήσεως, θά ευλόγηση τόν οἶνο γιά νά μεταβληθή σέ Αἷμα, δέεται σαφῶς: «Καί ποίησον τό ἐν τῷ Ποτηρίῳ τούτῳ τίμιον Αἷμα τοῦ Χριστοῦ Σου. Αμήν». Δέν λέει: «Καί ποίησον τά ἐν τοῖς Ποτηρίοις τούτοις τίμιον Αἷμα τοῦ Χριστοῦ σου».

•   Καί ἐπειδή μπορεῖ κάποιος νά ἰσχυρισθήῆ, ὅ­τι ἡ προσφορά τοῦ Ποτηρίου άπό τόν Κύριο στό Λουκ. κβ' 17 δέν ἀναφέρεται σαφῶς ὡς προσφορά τοῦ Θεανθρωπίνου Αἵματος, λίγο παρακάτω ό Κύριος κάνει λόγο πάλι γιά ἕνα Ποτήριο, πού περιέχει τό Αἷμα τῆς Καινῆς Διαθήκης: «Ὡσαύτως καί τό ποτήριον μετά τό δειπνῆσαι λέγων: Τοῦτο τό ποτήριον ἡ καινή διαθήκη ἐν τῷ αἵματί μου, τό ὑπέρ ὑμών ἐκχυνόμενον» (Λουκ. κβ' 20).

•   Ὁ Χριστός σφραγίζει τήν Καινή Διαθήκη μέ τό πανάγιο Αἷμά Του. Καί οί χριστιανοί θέτουν τή δική τους σφραγῖδα, τήν βεβαία πίστι τους, ὅτι ἀποδέχονται τή διαθήκη τῆς αἰωνίου ζωής.Ἕνας Χριστός γιά ὅλους. «Μερίζεται καί διαμελί­ζεται ό μελιζόμενος καί μη διαιρούμενος». Τό Σῶμά Του μελίζεται, κλᾶται, τεμαχίζεται, ἀλλά εἶναι ἕνα. Κάθε τμῆμα, ψιχίο (θά λέγαμε) τοῦ Ἁγίου Σώματος, εἶναι ὁλόκληρο τό Σῶμα τοῦ Χριστοῦ. Έτσι καί κάθε σταγόνα ἀπό τό Αἷμα τοῦ Χριστοῦ εἶναι ὅλο τό Αἷμα Εκείνου, τού «δι' ἡμᾶς σταυρωθέντος».

Λέει ό ἱερός Χρυσόστομος γιά τόν Ἕνα Χριστό, πού προφέρεται παντούῦ σέ κάθε λειτουργία, σέ ὅλους τούς πιστούς: «Τόν ἀεί προσφερόμενον, ὅν νῦν μέν ἕτερον πρόβατον, αὔριον δέ ἕτερον, ἀλλ' ἀεί τό αυτό. ὥστε μία ἐστίν ἡ θυσία. Εἷς πανταχοῦ ὁ Χριστός, καί ἐνταῦθα πλήρης ὤν, καί ἐκεῖ πλήρης. Ἕν σῶμα». (Ε.Π.Ε. 25,36-38J. Μετάφρασις: Πάντοτε προσφέρουμε τόν ἴδιο Χριστό, ὄχι σήμερα ἄλλο πρόβατο καί αὔριο ἄλλο, ἀλλά πάντοτε τό ἴδιο. Ὥστε μιά εἶναι ἡ θυσία. Ἕνας παντοῦ  ὁ  Χριστός. Καί ἐδῶ εἶναι ὁλόκληρος καί ἐκεῖ ὁλόκληρος. Ἕνα σῶμα.

•    Τό ἕνα Σῶμα «κλάται», μοιράζεται γιά ὅλους. Ἔτσι καί τό ἕνα Αἷμα «διαμερίζεται» γιά ὅλους. Ἕνας Ἄρτος καί ἕνα Αἷμα γιά ὅλους. Ἡ μετάληψις βεβαίως τού ενός Ἄρτου καί τοῦ ἑνός Ποτηρίου γίνεται σέ ὅλους τοὐς ὀρθοδόξους Ναούς, σέ ὅλες τίς θεῖες Λειτουργίες τῆς Ὀρθοδόξου Ἐκκλησίας. Καί σέ κάθε Ναό γιά λειτουργική διευκόλυνσι τό πανάγιο Αἷμα μεταδίδεται στούς πιστούς, ἀφοῦ ἔχει δαμερισθῆ (μοιρασθῆ) καί σέ ἄλλα ἅγια Ποτήρια.

Ἀλλ᾽ αὐτά τά ἅγια Ποτήρια δέν βρίσκονται ἀπό τήν ἀρχή ἀπί τῆς ἁγίας Τραπέζης. Δέν χρειάζεται νά βρίσκωνται. Μεταφέρονται πάνω στό ἀντιμήνσιο μετά τόν καθαγιασμό τῶν τιμίων Δώρων. Τότε ό λειτουργός, μέ εὐλάβεια μεγάλη, μεταφέρει (στάζει) ὀλίγες σταγόνες ἀπό τό Αἷμα (τό εὑρισκόμενο στό Ποτήριο τῆς Λειτουργίας-τῆς Ευλογίας). Ὁ τρόπος μεταφορᾶς ἀπό τό Ποτήριο τό ἕνα στά λοιπά ἅγια Ποτήρια ποικίλλει. Δέν έχει αυτό σημασία. Σημασία έχει, ὅτι ἀπό τή στιγμή, πού μετά τόν καθαγιασμό ρίπτεται Αἷμα στά λοιπά ἅγια ποτήρια καί τεμάχιο τού ἁγίου "Αρτου (τοῦ Σώματος), τά ποτήρια αὐτά εἶναι ἅγια καί ἰσάξια φυσικά μέ τό ἕνα Άγιο Ποτήριο (τό ἀρχικό).

•    Ἀλλά ἕνα Ποτήριο χρησιμοποιεῖται στή θεία Λειτουργία. Ἡ μεταφορά τοῦ Αἵματος γίνεται ἀπό τό Ἕνα. Αὐτό φαίνεται καί στήν πρᾶξι τῆς Λειτουργίας τῶν Προηγιασμένων Δώρων. Ἀπό τό Ἕνα Ποτήριο «ποτίζεται» ό προαγιασμένος Ἄρτος.

•   Ή Ἀποστολική Παράδοσις μιλάει γιά ἕνα Ποτήριο στό μυστήριο τής θείας Εὐχαριστίας. Τό 11ο κεφάλαιο τής Α' πρός Κορινθίους Επιστολῆς μιλάει καί γιά τόν τρόπο τής τελέσεως τῆς θείας Εὐχαριστίας, ἀλλά καί γιά τήν προετοιμασία πρός συμμετοχή τῶν πιστῶν στό μυστήριο. Τονίζουμε τό πρῶτο, διότι τελικά κάτι νεοφανεῖς πρακτικές περί πολλῶν ἤ μή ποτηρίων μᾶς ἀποπροσανατολίζουν ἀπό τήν οὐσία τής μετουσίας τοῦ Θεανθρώπου καί τής παρουσίας τῆς δικῆς μας.

Γιά τόν ἀπόστολο Παῦλο παράδοσις εἶναι τό ἕνα ἅγιο Ποτήριο: «Τοῦτο τό ποτήριον ἡ καινή διαθήκη ἐστίν ἐν τῷ αἵματι· τοῦτο ποιεῖτε, ὁσάκις ἄν πίνητε, εἰς τήν ἐμήν ἀνάμνησιν. Ὁσάκις γάρ ἄν ἐσθίητε τόν ἄρτον τοῦτον καί τό ποτήριον τοῦτο πίνητε, τόν θάνατον τοῦ Κυρίου καταγγέλλετε, ἄχρις οὗ ἄν ἔλθῃ» (Α' Κορ. ια' 25-26).

•   Μέχρι τώρα ἐπί τόσους αἰῶνες ὅλες οἱ κατά τόπους 'Ορθόδοξες Ἐκκλησίες σέ ὅλες τίς λειτουργίες τους σέ ὅ­λους τους Ναούς τους τηροῦν τό αὐτονόητο: Ένα Ποτήριο εἰσοδεύεται κατά τή λεγομένη Μεγ. Εἴσοδο. Ένα Ποτήριο τοποθετεῖται στήν ἁγία Τράπεζα. Ένα Ποτήριο καθίσταται ἅγιο, ἀφοῦ μόνο αὐτό εὐλογεῖται μέ τήν εὐχή τοῦ καθαγιασμοῦ. Ἄλλα Ποτήρια μεταφέρονται μετά τόν καθαγιασμό. Περιέχουν «νάμα», λαμβάνουν ἀπό τό Ένα Ποτήριο Αἷμα καί ἀπό τό Δισκάριο Σῶμα καί χρησιμοποιοῦνται ἰσότιμα πλέον μέ τό Ἕνα «πρός βρῶσιν καί πόσιν τοῖςπιστοῖς».

•    Κατά τή Μεγ. Εἴσοδο δέν κάνουμε «σόου» μέ περιφορά πολλών ποτηρίων, πολλῶν εἰκόνων ἤ πολλῶν λειψάνων. Μόνο λαμπάδες καί ἑξαπτέρυγα προηγοῦνται. Καί ἡ προσευχή ὅλων: «Μνήσθητί μου, Κύριε, ἐν τῇ βασιλείᾳ σου».