Το "ωραίο" στην μουσική Τρόποι απεικόνισης τής αρμονίας της Σοφίας Καυκοπούλου

Το "ωραίο" στην μουσική

Τρόποι απεικόνισης τής αρμονίας

 της  Σοφίας Καυκοπούλου

Α’ ΜΕΡΟΣ

          Συχνά γίνεται λόγος από κριτικούς Τέχνης και φιλότεχνους για την έννοια του ‘’ωραίου’’  στην Τέχνη. Τέχνες όπως η ζωγραφική, η γλυπτική και εν γένει οι Τέχνες που απεικονίζουν κάτι, σχετικώς εύκολα γνωρίζουν την κριτική περί ακολουθίας ή μη των κανόνων που στοιχειοθετούν το ‘’ωραίο’’. Όμως, κατά πόσο η υποκειμενική άποψη περί ωραιότητος, μπορεί να κριθεί και ακόμη περισσότερο να υπακούσει σε συγκεκριμένους κανόνες; Βέβαια, η απάντηση δίνεται από την ίδια τη δημιουργία του καλλιτέχνη, που αποσκοπεί στην πνευματική ανάταση του θεατή.

Ως εκ τούτου, οι κανόνες για την κατάταξη ενός έργου σε συγκεκριμένο είδος, καθώς και η κριτική περί ωραιότητος που υφίσταται, ακολουθούν την παραδεδεγμένη άποψη περί φυσικής καλλιέπειας, μοτίβων, θέματος, επεξεργασίας, κοινωνικών, θρησκευτικών και λοιπών προεκτάσεων που αντικατοπτρίζει.

Έργο που δεν αποσκοπεί στην ως άνω αναφερομένη πνευματική ανάταση, πάσχει επί τη βάσει του, Νεωτεριστικές αντιλήψεις και έργα που προκαλούν σύγχυση ή άλλου είδους «τεχνητές» προκλήσεις για να θεωρηθούν σύγχρονα, διαστρεβλώνουν την έννοια τής ωραιότητος, υπερπηδώντας την γραμμική πορεία τού πολιτισμού.

Δεν θα υπάρξει πρόβλημα κατανόησης των όσων λέμε, αρκεί να αναλογιστούμε τρεις θεμελιώδεις έννοιες που έρχονται από την αρχαία Ελλάδα. Αυτές είναι το κάλλος, το μέτρο και η κάθαρση. Παρακάτω θα εξηγήσουμε πώς τα τρία αυτά στοιχεία αποτελούν θεμέλιους λίθους για να ‘’κτιστεί’’ ένα έργο τέχνης, είτε πρόκειται για αρχιτεκτονικό κατασκεύασμα, είτε για ξυλόγλυπτη κατασκευή, είτε ακόμη για έργο μικροτεχνίας.

Η προσπάθεια αποτύπωσης τού φυσικού κάλλους στα άψυχα αντικείμενα αποτελεί προσφιλή συνήθεια τού ανθρώπου από αρχαιοτάτων χρόνων. Η φύση είναι η πηγή τής ζωής και τής ομορφιάς. Ο άνθρωπος, όσο απομακρύνεται απ’ αυτήν, τόσο περισσότερο αναζητά την αγκαλιά της. Συνεπώς, το κάλλος της. Κάλλος, ήτοι συμπαντική αρμονία, απόλυτη συμμετρία. 

Το μέτρο είναι το δεύτερο ζητούμενο στην Τέχνη. Παρά τη μεταμοντέρνα αντίληψη περί Τέχνης δίχως μέτρο και όριο, το αρχαιοελληνικό βίωμα που συμπυκνώνεται στην φράση «μέτρον άριστον», δίνει με σαφέστατο τρόπο την κατευθυντήρια γραμμή στον καλλιτέχνη. Δεν έχει σκοπό να περιορίσει την καλλιτεχνική του έκφραση, αλλά να τον βοηθήσει την διοχετεύσει προς την κάθαρση τού ίδιου και τού θεατή, έννοια που θα δούμε στη συνέχεια. Νοηματικά, το μέτρο μπορούμε να το ταυτίσουμε με την πληρότητα νοημάτων, χωρίς περιττό εγωκεντρισμό.

Σκοπός όλων των προαναφερομένων είναι η κάθαρση, δήλα δη η συνειδητοποίηση τής βαθύτερης αλήθειας τού έργου από τον θεατή, η πνευματική ωριμότητα τής αποδοχής των νοημάτων του και βέβαια η ψυχική ανάταση που οφείλει να δημιουργεί ή ο προβληματισμός που τον καλεί να λύσει. Δε θα επεκταθούμε περαιτέρω στην έννοια τής κάθαρσης, μιας και αποτελεί ζήτημα για ολόκληρο φιλοσοφικό δοκίμιο και όχι ορισμός λίγων σειρών.

(ΣΥΝΕΧΙΖΕΤΑΙ)