Αδιανόητη συγκατοίκηση - π.Θεοδόσιος Μαρτζούχος

Κυριακή Ε' Ματθαίου

 Αδιανόητη συγκατοίκηση

π.Θεοδόσιος Μαρτζούχος

Κάθε φορά που προσευχόμαστε στην Εκκλησία για ανθρώπους μας, που έχουν περάσει στην άλλη πλευρά του ποταμιού της ζωής, που έχουν πεθάνει δηλαδή,

επαναλαμβάνουμε ένα τροπάριο που περιγράφει τον άνθρωπο ως κτίσμα του Θεού, όσον αφορά τις «ἐν δυνάμει» καταβολές και δυνατότητές του, για τις οποίες προσευχόμαστε να γίνουν... "ἐνεργείᾳ". Λέμε:

«Εἰκών εἰμί τῆς ἀρρήτου δόξης Σου εἰ καί στίγματα φέρω πταισμάτων...».

«Είμαι "εικόνα" της απερίγραπτης και μεγαλειώδους ομορφιάς Σου, έστω και αν κουβαλάω τις ουλές των αμαρτιών μου...». Δημιουργήθηκα δηλαδή κατ᾿ εικόνα και ομοίωσή Σου.

Έτσι είναι: Παρά την έξυπνη ευφυολογία του "αγγέλου" του γνωστού ιδιοφυούς σκιτσογράφου που στην ερώτηση του νεκρού: «- Άγγελε, ο άνθρωπος δημιουργήθηκε κατ᾿ εικόνα του Θεού;», απαντά: «Σιγά μην είναι ο Θεός σαν τα μούτρα σου...!!»….

Πρώτον: Δεν μοιάζουμε στον Θεό... κατ᾿ όψιν! Άλλωστε, όπως λέμε στην Θ. Λειτουργία, ο Θεός είναι «ἀνέκφραστος, ἀπερινόητος, ἀόρατος, ἀκατάληπτος»! Όταν αποφασίσουμε να Του μοιάσουμε, τότε αγωνιζόμαστε να μας κάνει μετόχους των καρπών του Πνεύματός Του, που είναι:

αγάπη
μακροθυμία
Πίστη
χαρά
χρηστότητα
πραότητα
ειρήνη
αγαθοσύνη
εγκράτεια

Κάθε μία από αυτές τις αρετές είναι ένας κόσμος ομορφιάς, που όμως, όσο γοητευτικός και αν είναι, αποχτιέται σιγά-σιγά, με κόπο και δύσκολα. Οι αρετές είναι υποστατικές, δηλαδή αλλάζουν όλη μας την ύπαρξη, δεν είναι προσαρμογές σε πρότυπα συμπεριφοράς. Όταν μπούμε σ᾿ αυτήν την "διαδρομή" της απόκτησης αυτών των αρετών, τότε συνειδητοποιούμε και την δυσκολία της επιτυχίας και βαθαίνουμε σε αυτογνωσία όταν "βλέπουμε" την Εικόνα του Θεού προς την οποία πορευόμαστε.

Αντίθετα μ᾿ αυτήν την εικόνα, στο κομμάτι του Ευαγγελίου που διαβάσαμε (Ματθ. 8, 28-34) γίνεται συζήτηση για μια... δυσμορφία τόση, ώστε οι δύο δαιμονιζόμενοι να είναι «χαλεποί λίαν»…

Δεύτερον: Ούτε στον διαβολο όμως, μοιάζουμε κατ᾿ όψιν! Έστω και αν είναι «χαλεποί λίαν» οι δύο εκείνοι άνθρωποι, εμείς πρέπει να μη μείνουμε ούτε να δώσουμε βάρος στην εικόνα, αλλά στην κατάσταση. Μια κατάσταση γεμάτη από την "ακαθαρσία" της δαιμονικής κατάληψης. Ο διάβολος στην καρδιά του ανθρώπου (όσο και αν κάποιοι τυχόν χαμογελούν) "γεννάει" ακριβώς θανατηφόρα σκουπίδια, έστω και αν εμείς τα βλέπουμε όχι στις δικές μας καρδιές, αλλά μόνον στα εκρηκτικά εκδηλώματα (τυχόν δαιμονοκαταληψία, το απλούστερο) οδυνηρών παρεπόμενων που τυράννησαν ανθρώπους και σκότωσαν χιλιάδες!

Το τροπάριο, που αναφέραμε στην αρχή του κειμένου μας, συνεχίζει την προσευχητική παράκληση με τα λόγια:

«... οἰκτείρησον τό σόν πλᾶσμα. Δέσποτα, καί καθάρισον σῇ εὐσπλαγχνίᾳ...»

«Λυπήσου το πλάσμα Σου, Κύριε, και καθάρισέ το, από αγάπη...».

Η ψυχική ακαθαρσία και δυσμορφία είναι θέματα που δεν ρυθμίζονται από καλή διάθεση και με ευχολόγια. Ο Χριστός αλλού λέει ότι τα δαιμόνια "ἐξέρχονται" (δηλαδή τελειώνει η σχέση μαζί τους) μόνον με προσευχή και νηστεία. Μόνον με κόπο και αγάπη δηλαδή. Νηστεία είναι ο κόπος θυσιαστικής αγάπης και προσευχή είναι αγαπητική διάθεση συνάντησης με τον Χριστό. Καθαρισμός της καρδιάς λοιπόν γίνεται, όταν η ευσπλαγχνία του Θεού φωτίσει τον άνθρωπο να αγαπήσει και να αποδεχθεί αυτή την θυσιαστική αγάπη, που ομορφαίνει την καρδιά, γιατί την καθαρίζει από τις ενέργειες σ᾿ αυτήν (την καρδιά) του δαιμονικού πνεύματος· από τις κακίες κάθε είδους, από το μίσος, από τον φθόνο, από την ζήλεια, από την απληστία.

Μπορεί σε μια καρδιά να έχουν επιρροή- πρότασης όλες αυτές οι κακίες, μπορεί όμως να έχουν και... κατοχή! Δηλαδή να έχουν κυριαρχήσει στην σκέψη και στην ψυχή του ανθρώπου και να είναι τότε αυτός ο δυστυχής κυριολεκτικώς ενεργούμενο του διαβόλου, όπως οι δύο αυτοί κάτοικοι των Γεργεσηνών στο σημερινό Ευαγγέλιο (Μαρθ. 8, 28-34). Τότε κανείς δεν μπορεί «νά διέλθει διά τῆς ὁδοῦ ἐκείνης», δηλαδή μαζί τους καμμία συμπόρευση δεν είναι δυνατή. Βρίσκονται υπό δαιμονική κατοχή «χαλεποί λίαν». Αυτή η κατάσταση βεβαίως είναι κραυγαλέα και θορυβώδης και γίνεται αντιληπτή δια μιας και εξόφθαλμα. Ενοχλεί και είναι απευκταία. Όταν όμως η κακία, η ζήλεια, το μίσος, ο φθόνος, η διαβολή, η απληστία είναι προτάσεις που «χαϊδεύουν και ακουμπούν» αναλογίες ψυχικών παθών μας και μας ρυμουλκούν σε "ήσυχη" υλοποίηση της προτεινόμενης αμαρτίας και κακίας, η πτώση περνάει απαρατήρητη (όχι εντελώς, αλλά δεν είναι κραυγαλέα) και φυσικά δεν ενοχλεί τα πνευματικά αντανακλαστικά!

Παρά ταύτα το Ευαγγέλιο περιγράφει ότι οι συμπολίτες αυτών των δύο δαιμονισμένων παρακάλεσαν τον Χριστό «ὅπως μεταβεῖ ἀπό τῶν ὁρίων αὐτῶν». Να φύγει από τον τόπο τους! Βλέπουν την θαυμαστή ελευθερία των δύο και συγχρόνως η απληστία που τους οδήγησε στην αμαρτία, τους έκανε να... διώχνουν τον Χριστό, επιβεβαιώνοντας: Ότι ο Χριστός και τα πάθη μας δεν... συγκατοικούν! Ότι η άρνηση του Θεου δεν είναι γνώση, αλλά ψυχολογία! Ότι η αγάπη (του Θεού ή των παθών) είναι ρυθμιστική της σχέσεως! Ότι η υποδούλωση στα πάθη φέρνει τύφλωση!

Το τροπάριο με το οποίο αρχίσαμε καταλήγει παρακαλώντας: «... τήν ποθεινήν πατρίδα παράσχου μοι, παραδείσου πάλιν ποιῶν πολίτην με». Η ψυχική δυσμορφία των παθών μας αποκλείει από την παραδείσια ωραιότητα. Τα πάθη αλλοιώνουν παρά φύσιν τον άνθρωπο. Οι αρετές τον ομορφαίνουν σε ομοιότητα, έστω και μικρή και επιφανειακή, με την ομορφιά του Χριστού που είναι

αγάπη        μακροθυμία         Πίστη
χαρά     χρηστότητα           πραότητα
ειρήνη        αγαθοσύνη           εγκράτεια

Εμείς δεν θα πούμε στον Χριστό «ὅπως μεταβεῖ ἀπό τῶν ὁρίων» της καρδιάς μας, αλλά θα Τον παρακαλέσουμε να γίνει μόνιμος ένοικός της, δίνοντάς μας, κατ᾿ αναλογίαν της συνειδητοποιημένης θυσίας μας, μετοχή στην ωραιότητα του Προσώπου Του.

Με αγάπη και ευχές

π. Θεοδόσιος

Ε’ ΚΥΡΙΑΚΗ ΜΑΤΘΑΙΟΥ
Θεραπεία δαιμονισμένων Γεργεσηνῶν
Ἐκ τοῦ κατά Ματθαῖον (η' 28-34. θ' 1)
 
Τόν καιρό ἐκεῖνο, πῆγε ὁ Ἰησοῦς στήν χώρα τῶν Γεργεσηνῶν. Ἐκεῖ τόν συνάντησαν δύο δαιμονισμένοι πού ἔβγαιναν ἀπό τά μνήματα. Ἦταν τόσο φοβεροί, πού κανείς δέν τολμοῦσε νά περάσει ἀπό ἐκεῖνο τόν δρόμο. Ὅμως τώρα, αὐτοί ἄρχισαν νά φωνάζουν: "Τί ἔχουμε ἐμεῖς μέ σένα, Ἰησοῦ, Υἱέ τοῦ Θεοῦ; Γιατί ἦρθες ἐδῶ, νά μᾶς βασανίσεις, πρίν ἔρθει ἡ ὥρα μας";
Μακριά τους ἔβοσκε ἕνα κοπάδι ἀπό χοίρους. Ἄρχισαν λοι­πόν τά δαιμόνια νά τόν παρακαλοῦν: "Ἄν μᾶς βγάλεις ἀπό τούς ἀνθρώπους αὐτούς ἄφησέ μας νά πᾶμε στό κοπάδι τῶν χοίρων". Τότε ὁ Ἰησοῦς τούς εἶπε: "Πηγαίνετε". Καί πράγματι, βγήκαν ἀπό τούς ἀνθρώπους καί πῆγαν στό κο­πά­δι τῶν χοίρων, καί αὐτοστιγμεί ὅρμησε ὁλόκληρο τό κοπάδι στόν γκρεμό, ἔπεσαν στήν ˝θάλασσα˝, καί πνίγηκαν. Οἱ βοσκοί ἔφυγαν, πῆγαν στήν πόλη καί τά διηγήθηκαν ἐκεῖ ὅλα, τά σχετικά μέ τούς δαιμονισμέ­νους. Καί ἀμέσως, ὁλόκληρη ἡ πόλη βγῆκε νά συναντήσει τόν Ἰησοῦ, καί μόλις τόν εἶδαν, τόν παρακάλεσαν νά φύγει, ἀπό τά ὅρια τῆς περιοχῆς τους.
          Μετά ἀπό αὐτά ξαναμπῆκε στό πλοῖο καί ἐπέστρεψε στήν πόλη του.-

Πρός Ῥωμαίους Ἐπιστολῆς Παύλου τό Ἀνάγνωσμα.
Κεφ. Ι' 1-10

Ἀδελφοί,
πόθος μου καί μόνιμο αἴτημα μου στίς προσευχές μου πρός τόν Θεό εἶναι οἱ Ἰσραηλίτες νά σωθοῦν. 2Ἔχω ὑποχρέωση νά τό διακηρύτ­τω γι᾽ αὐτούς, ὅτι ἔχουν ζήλο γιά τόν Θεό, ὅμως χωρίς ἐπίγνωση. 3Διότι ἀπορρίπτοντας τήν δικαίωση πού δίνει ὁ Θεός καί θέλοντας νά δικαιωθοῦν ἀφ' ἑαυτῶν, δέν ὑπετάγησαν στήν δικαίωση τοῦ Θεοῦ!
4Μέ τόν Χριστό ὁλοκληρώνεται ὁ Νόμος καί δικαιώνεται καθένας πού πιστεύει. 5Ὁ Μωϋσῆς ἔγραψε γιά τήν δικαίωση πού προκύπτει ἀπό τήν τήρηση τοῦ παλαιοῦ Νόμου λέγοντας ὅτι ὁ ἄνθρωπος πού θά τηρήσει αὐτά, θά "ζήσει" δι' αὐτῶν. 6Ἡ δικαίωση ἐκ πίστεως λέει: "Μήν ὑπερηφανευθεῖς σκεπτόμενος, ποιός θά ἀνεβεῖ στόν οὐρανό "διώχνοντας" τόν Χριστό ἀπό ἐκεῖ, 7οὔτε ποιός θά κατεβεῖ στόν Ἄδη, "βγάζοντας" ἀπό ἐκεῖ τόν Χριστό. Ἀλλά 8 νά σκεφτεῖς ὅτι ἡ ἐκ πίστεως δικαίωση εἶναι πολύ κοντά σου, στό στόμα σου καί στήν καρδιά σου. Δηλαδή ὅσα κηρύττουμε".
9Ἄν ὁμολογήσεις μέ τό στόμα σου τόν Ἰησοῦ, Κύριο καί Θεό σου, καί τόν ἐμπιστευθεῖς μέ τήν καρδιά σου αὐτόν πού ὁ Θεός ἀνέστησε ἐκ νεκρῶν, θά σωθεῖς. Μέ τήν καρδιά ἐμπιστεύεται κανείς τήν δικαίωσή του καί μέ τό στόμα του ὁμολογεῖ τόν Σωτῆρα του.-