Οἱ πόλεις τοῦ Θεοῦ - π. Γρηγορίου Μουσουρούλη

 
(Κοίμησις Ἁγίας Ἄννης)
Λόγος εἰς τόν Ἀπόστολον

Οἱ πόλεις τοῦ Θεοῦ

«Ἀβραάμ δύο υἱούς ἔσχεν» (Γαλ. δ΄22)

Του μακαριστού

Αρχιμανδρίτου π. Γρηγορίου Μουσουρούλη

(†11/01/2021)

Ἀρχιγραμματέως  Ἱεράς Συνόδου

τῆς Αὐτοκεφάλου Ἐκκλησίας τῆς Κύπρου

Ἡ Ἐκκλησία μας ἑορτάζει σήμερα τήν Κοίμηση τῆς Ἁγίας Ἄννας, τῆς μητέρας τῆς Ὑπερα­γίας Θεοτόκου. Γιά τή ζωή καί τήν προσωπικότητά της δέν μᾶς πληροφορεῖ τό ἱερό Εὐαγγέλιο. Ἡ Παράδοση τῆς Ἐκκλησίας μᾶς διέσωσε καί τό ὄνομα τῆς Θεομήτορος καί τήν πληροφορία ὅτι ἐνῶ ἦταν ἄτεκνη ἀξιώθηκε νά γίνει μητέρα τῆς Μητέρας τοῦ Κυρίου Ἰησοῦ Χριστοῦ μέ θαυμαστή καί ἔκτακτη εὐλογία τοῦ Θεοῦ.

Τό ἀποστολικό ἀνάγνωσμα σήμερα μᾶς ὑπενθύμισε τήν ἀνάλογη περίπτωση τῆς Σάρρας, τῆς συζύγου τοῦ Πατριάρχου Ἀβραάμ ἡ ὁποία ἐγέννησε τόν Ἰσαάκ σέ προχωρημένη ἡλικία, καί ἐνῶ ἀνθρωπίνως δέν ἦταν πλέον δυνατό νά ἀναμένεται παιδί. Ἐνῶ προηγουμένως ὁ Ἀβραάμ κατά τίς διατάξεις τοῦ Μωσαϊκοῦ Νόμου εἶχε ἀποκτήσει παιδί ἀπό τήν δούλη του Ἄγαρ. Τό γεγονός αὐτό θεωρεῖ ὁ Ἀπόστολος Παῦλος ὅτι ἔχει ἀλληγορικό νόημα. Ἄς δοῦμε λοιπόν, μέ προσοχή τούς συμβολισμούς καί τίς συγκρίσεις αὐτές τοῦ θείου Παύλου καί τή σημασία ἔχουν γιά τή δική μας προσωπική ζωή.

****

«Ἀβραάμ δύο υἱούς ἔσχεν»

          Ὁ Ἀβραάμ λοιπόν ἀπόκτησε δύο γιούς, ἕνα ἀπό τή δούλη Ἄγαρ καί ἔνα ἀπό τήν ἐλεύθερη Σάρρα. Ὁ γιός πού γεννήθηκε ἀπό τή δούλη, γεννήθηκε κατά τό νόμο τῆς σαρκός, ἐνῶ ὁ γιός πού γεννήθηκε ἀπό τήν ἐλεύθερη, γε­ννήθηκε μέ τή δύναμη τῆς ὑπόσχεσης πού ἔδω­κεν ὁ Θεός στόν Ἀβραάμ. Αὐτά, εἴπαμε, ἔ­χουν ἀλληγορική σημασία. Εἶναι βέβαια γεγονότα ἱστο­ρικά, ἀλλά προεικονίζουν σπουδαῖες ἀλή­θει­ες. Διότι οἱ δύο αὐτές γυναῖκες, ἡ Ἄγαρ καί ἡ Σάρρα, εἶναι τύποι τῶν δύο Διαθηκῶν. Ἡ Παλαιά Διαθήκη πού δόθηκε στό ὄρος Σινᾶ προτυπώνεται μέ τήν Ἄγαρ. Διότι τό ὄρος Σινᾶ ὀνομάζεται καί Ἄγαρ, ἐπειδή κατοικοῦν ἐκεῖ οἱ ἀπόγονοι τῆς Ἄγαρ, καί προτυπώνει τήν ἐπίγεια  Ἱερουσαλήμ, ἡ ὁποία εἶναι δούλη, ὅπως καί ἡ Ἄγαρ.

Ἄς προσέξουμε τώρα  τό μεγάλο θεολογικό περιεχόμενο, πού περιέχει ἡ  ἀλληγορία τοῦ ἱε­ροῦ κειμένου.  Ὁ θεῖος Ἀπόστολος συγκρίνει ἐδῶ τὶς δυὸ Διαθῆκες, τὴν Παλαιὰ καὶ τὴν Καινή, ὅπως ἐπίσης καὶ τὶς δυὸ πόλεις, τὴν ἐπίγειο Ἱερουσα­λὴμ καὶ τὴν ἐπουράνιο, καὶ τὶς δυὸ Ἐκκλησίες, τὴν Συναγωγὴ τῶν Ἑ­βραίων καὶ τὴν Ἐκκλησία τοῦ Χριστοῦ, μὲ τὶς δυὸ γυναῖκες τοῦ Ἀβραάμ.

Ἡ μία γυναίκα τοῦ Ἀβραὰμ λοιπόν, ἡ δούλη Ἄγαρ, μᾶς λέγει, προεικονίζει τὴν Παλαιὰ Διαθήκη. Ἡ Παλαιά Διαθήκη δόθηκε γιά νά παιδαγωγηθεῖ ὁ σκληρός καί ἀτίθασσος Ἰσραηλι­τικός λαός.

Οἱ ἄνθρωποι τότε ζοῦσαν κάτω ἀπό τὴ δουλεία τοῦ νόμου καὶ ὅλων ἐκείνων τῶν διατάξεων, προκειμένου νὰ προετοιμασθοῦν γιὰ τὸν ἐρ­χομὸ τοῦ Μεσσία. Ὁ νόμος αὐτὸς ἦταν «παιδα­γωγὸς εἰς Χριστόν», γεν­νοῦσε τὸν πόθο καὶ τὴν ἐλπίδα τῆς λύτρωσης πού ,θά ἔφερνε ὁ Μεσσίας. Δὲν μπο­ροῦσε ὅμως νὰ ἐλευθερώσει τὸν λαὸ τοῦ Ἰσραὴλ ἀπό τὴν ἁμαρτία.

Ἡ Ἄγαρ συμβολίζει ἀκόμη καὶ τὴν ἐπίγειο Ἱερουσαλήμ, ποὺ ἦταν τὸ ἐθνικὸ κέντρο τῶν Ἑβραίων. Διότι ὁ νόμος τοῦ Ἰσραὴλ εἶχε ἀποστο­λὴ μόνο στοὺς Ἑ­βραίους, στὸν περιούσιο λαὸ τοῦ

Θεοῦ. Τέλος ἡ Ἄγαρ συμβολίζει καὶ τὴν Συνα­γωγὴ τῶν Ἑβραίων, ἡ ὁποία ἦταν ἔρη­μος καὶ στείρα ἐκκλησία, ἐπειδὴ ἀγνοοῦσε τὸν Θεὸ ὡς τέλεια ἀγάπη, καὶ τε­λικῶς ἐγέννησε ἕνα μόνο παιδί, τοὺς Ἰουδαίους. Συμπερασματικά, ὁ θεῖος Παῦλος μὲ ὅλους αὐτοὺς τοὺς παραλλη­λισμοὺς θέλει νὰ δείξει ὅτι ὁ νόμος τοῦ Μωϋσέως εἶχε ὅρια τοπικά, χρονικὰ καὶ οὐσιαστικά. Ἦταν δηλαδὴ μόνο γιὰ τοὺς Ἑβραίους τῆς πρὸ Χριστοῦ ἐποχῆς, τοὺς ὁποίους προετοίμαζε εἰς Χριστόν, ἀλλὰ δὲν μπο­ροῦσε νὰ τοὺς ἀπαλλάξει ἀπὸ τὴν δουλεία τῆς ἁμαρτίας.

          Ὁ Νόμος τῆς Παλαιᾶς Διαθήκης καθοδη­γοῦσε τούς ἀνθρώπους μέσα ἀπό ἕνα σκιώδη καί συνεσκοτεισμένο δρόμο πρός τόν Χριστό, ὁ Ὁποῖος θά ἦταν τελικά τό μόνο καταφύγιο καί ὁ ἀσφαλής πύργος τῆς σωτηρίας τους.

Ἀπ' αὐτὴν τὴν κατάρα τῆς δουλείας καὶ τοῦ νόμου μᾶς ἐλευθέρωσε ὁ Κύριός μας Ἰησοῦς Χριστός. Καὶ ἀπὸ δούλους μᾶς ἔκαμε παιδιὰ τοῦ Θεοῦ ἀγαπημένα καὶ κληρονόμους τοῦ οὐρανοῦ. Μᾶς κα­λεῖ πλέον κατ' ὄνομα, μᾶς γνωρίζει προσ­ωπικά, μᾶς ἀγαπᾶ φιλόστοργα σὰν παι­διὰ Του μονάκριβα.

*****

Στὴ συνέχεια ὁ Ἀπόστολος ἀναφέρε­ται στὴν ἄλλη γυναίκα τοῦ Ἀβραάμ, τὴν ἐλεύθερη Σάρρα, ἡ ὁποία συμβολίζει τὴν ἐπουράνιο Ἱερου­σαλήμ. «Ἡ δὲ ἄνω Ἰε­ρουσαλὴμ ἐλευθέρα ἐστίν, ἥτις ἐστί μήτηρ πάντων ἡμῶν», δηλαδὴ ἡ θριαμβεύουσα στοὺς οὐρανοὺς Ἐκκλησία εἶναι ἐλεύθε­ρη καὶ μητέρα ὅλων τῶν Χριστιανῶν. Διότι ἔχει γραφεῖ ἀπὸ τὸν Ἡσαῒα: «εὐφράνθητι στείρα ἡ οὐ τίκτουσα», γέμισε χαρὰ σύ, Ἐκκλησία, ἡ ὁποία πρὶν ἔλθει ὁ Χριστὸς ἤσουν στείρα καὶ δὲν γεννοῦσες παιδιά. Φώναξε μὲ πολλὴ χαρὰ σὺ ποὺ δὲν εἶχες πόνους κυοφορίας καὶ τοκε­τοῦ. Διότι, ἐνῶ ἤσουν ἔρημη ἀπὸ ἄνδρα καὶ παιδιά, ἔχεις τώρα παιδιὰ ποὺ εἶναι περισσότερα ἀπ' τὰ τέκνα τῆς ἐπιγείου Ἱερουσαλήμ.

          Στὸ δεύτερο αὐτὸ μέρος τοῦ Ἀποστολικοῦ κειμένου, ὁ θεῖος Παῦλος πα­ραλληλίζει τὴν ἄλλη γυναίκα τοῦ Ἀβρα­άμ, τὴν ἐλεύθερη Σάρρα, μὲ τὴν Καινὴ Διαθήκη ἀλλὰ καὶ τὴν ἐπουράνιο Ἱε­ρου­σαλήμ, τὴν Ἐκκλησία τοῦ Χριστοῦ. Καὶ ὑπο­γραμμίζει ὅτι ἡ Ἐκκλησία τοῦ Χρι­στοῦ ἀγκαλιάζει ὅλους τούς λαούς, ἐ­πεκτείνεται στὴν αἰωνιότητα καὶ ἐλευ­θερώνει τὸν ἄνθρωπο ἀπὸ τὴ σκλαβιὰ τοῦ νόμου, τῆς ἁμαρτίας καὶ τοῦ θανά­του.

Ἡ Ἐκκλησία τοῦ Χριστοῦ ἐδῶ ὀνομά­ζεται ἐπουράνιος Ἱερουσαλήμ. Συνήθως ὅμως, στὰ πατερικὰ συγγράμματα ἐ­πουράνιος Ἱερουσαλὴμ ὀνομάζεται ἡ Βασιλεία τῶν Οὐρανῶν, ἐνῶ ἡ Ἐκκλησία τοῦ Χριστοῦ ἀποκαλεῖται Νέα Ἱερουσα­λήμ. Γιατί λοιπὸν ἐδῶ ὁ θεῖος Παύλος ὀνομάζει τὴν Ἐκκλησία ἐπουράνιο Ἰε­ρουσαλήμ; Διότι, ὅπως ἑρμηνεύουν οἱ ἱεροί Πατέρες, ἡ Ἐκκλησία μας, ἡ νέα Ἱερουσαλήμ, ἔχει τὴν καταγωγὴ τῆς ἀπό τόν οὐρανὸ καὶ ἐκεῖ πρόκειται νὰ κατα­λήξει. Ἀπό ἐκεῖ κατέβηκε στὴ γῆ ἡ κεφα­λή της, ὁ Κύριος μας, καὶ ἐκεῖ τώρα ἐν δεξιᾷ τοῦ Θεοῦ Πατρὸς κάθεται καὶ δέ­εται ὑπὲρ τῆς Ἐκκλησίας Του. Ἐκεῖ ὁ Κύριος Ἰησοῦς Χριστὸς ὑποδέχεται τά μελη της ποὺ προέρχονται ἀπό τὶς τά­ξεις τῆς στρατευόμενης Ἐκκλησίας ἐπί τῆς γῆς, καὶ τὰ ὁποῖα μὲ τὸν θάνατο κα­λοῦνται στὴν θριαμβεύουσα ἐπουράνιο Ἐκκλησία. Ἀπό ἐκεῖ κατῆλθε τὸ Ἅγιο Πνεῦμα, τὸ Ὁποῖο ἐθεμελίωσε, ἐζωοποίησε καὶ ἐξαγίασε τὴν Ἐκκλησία. Ἐκεῖ εἶναι ἡ ἀληθινὴ καὶ αἰώνια πατρίδα μας καί ἐκεῖ θὰ πρέπει νὰ στρέψουμε ὅλη τὴν προσοχή μας, τοὺς πόθους καὶ τὸ ἐνδιαφέρον μας. Τὰ ἐπίγεια παρέρχον­ται καὶ κάποτε θὰ χωρισθοῦμε ἀπό αὐτά.

*****

          Αὐτά ὅμως τά θεῖα δωρήματα τῆς μεταμόρφωσης καί ἀναγέννησης πού μᾶς ἔφερεν ὁ Κύριος πρέπει νά τά οἰκειοποιηθοῦμε καί νά τά κάνουμε κτῆμα μας. Εἰδικά μάλιστα τό χάρισμα τῆς ἐλευθερίας. Ὀφείλουμε νά στεκόμαστε ἀσάλευτοι καί στερεοί καί νά μήν ὑποκύπτουμε σέ ὁποιαδήποτε μορφή δουλείας.

          Γιά τήν οἰκειοποίηση ὅλων αὐτῶν τῶν ἀγαθῶν πού μᾶς προσφέρει ὁ Θεός στά χρόνια τῆς Καινῆς Διαθήκης χρειάζεται θέληση δυνατή καί ἀγώνας ἐπίμονος ἀπό μέρους μας. Χρειάζεται καί θερμή ἀγάπη πρός τόν Χριστό, γιά νά κατορθώσουμε νά μείνουμε πνευματικά ἐλεύθεροι, ἀ­δούλωτοι ἀπό κάθε ἁμαρτία. Καί προσπάθεια συνεχής γιά νά ἐπιτύχουμε τήν μεταμόρφωσή μας, τό «καθ’ ὁμοίωσιν» τοῦ Κυρίου Ἰησοῦ. Τά πνευματικά μέσα γιά τόν ὕψιχτο αὐτό σκοπό μᾶς τά προσφέρει ἄφθονα ὁ Κύριος. Ἀπομένει στόν καθένα μας νά τά χρησιμοποιήσει, νά τά ἐπωφε­λη­θεῖ, γιά νά ἐπιτύχει.

*****

«Ἀβραάμ δύο υἱούς ἔσχεν, ἕνα ἐκ τῆς παιδίσκης καί ἕνα ἐκ τῆς ἐλευθέρας»

Ἀδελφοί! Αὐτῆς τῆς ἐλευθέρας, τῆς Ἁγίας τοῦ Χρι­στοῦ Ἐκκλησίας, γίναμε καί ἐμεῖς παιδιά κατά χάριν. Τῆς ἐλευθέρας, τῆς ἁγίας καί ἐκλε­κτῆς. Καί ὡς παιδιά της εἴμαστε κληρονόμοι  τοῦ Θεοῦ καί συγκληρονόμοι τοῦ Χριστοῦ. Ἡ δέ ἀνε­κτίμητη περιουσία μας ἡ Βασιλεία Του, τά ἀγαθά τῆς ὁποίας ἑτοίμασεν ὁ Θεός γιά νά κληρονομήσουμε.

Τί εὐλογία καί τιμή γιά τόν καθένα μας. Καί μέ πόση προσοχή καί ζῆλο ἅγιο ὀφείλουμε νά κατεργαζόμαστε τή σωτηρία μας, γιά νά ἀπολαύ­σουμε τήν ἄνω Ἱερουσαλήμ.