Εις την Ελλάδα η Πατρίς και η Θρησκεία είναι εν και το αυτό (Louis Pierre Édouard Bignon) - Στέργιος Ζυγούρας

Το 1822 ο βαρώνος Louis Pierre Bignon έγραψε για τη σχέση της Πατρίδας με την Θρησκεία:

Σε αντίθεση με την Ευρώπη, στην Ελλάδα η Πατρίδα ταυτίζεται με τη Θρησκεία.

και λίγο πιο κάτω:

Εις την Κωνσταντινούπολιν έδωσεν ωραίον παράδειγμα της δια την πίστιν καρτεροψυχίας ο Πατριάρχης των Ελλήνων, όστις παρεδόθη εις άτιμον αγχόνην εις το προαύλιον του ναού, όπου ιερούργησε την ιδίαν ημέραν της αγίας του Χριστού αναστάσεως. Φρίσσει πάσα ψυχή χριστιανική φανταζομένη τας τελευταίας στιγμάς του ογδοηκονταετούς τούτου μάρτυρος, απολλυμένου αδόξως, και το σεβάσμιον σώμα του, κρεμάμενον τρεις ημέρας ως των καταδίκων, και συρόμενον από τους μοχθηροτέρους των Ιουδαίων αισχυντηρώς την θάλασσαν ομού με τα σώματα των τριών αρχιερέων και οκτώ ιερέων, κατασφαγέντων εις τον αυτόν καιρόν.

Η θάλασσα δεν εκατάπιε το αξιοσέβαστον λείψανον το οποίον την επρόσφερεν η ανομία, και οι ευλαβείς ζηλωταί της πίστεως καταφρονούντες πάντα κίνδυνον, (και ως προς τους Έλληνας ο κίνδυνος είναι θάνατος), το εύρον εις τα κύματα, και το μετεκόμισαν εις χριστιανικόν έδαφος, εις την Οδησσόν, όπου οι ευσεβείς χριστιανοί το υπεδέχθησαν με σεβασμόν και υπόκλισιν.

Αυτά περιλαμβάνονται σ’ ένα βιβλίο που τιτλοφορείται Les Cabinets et les Peuples, depuis 1815 jusqu’à la fin de 1822 και μεταφράστηκε στα ελληνικά ως Τα Μυστικοσυμβούλια και οι Λαοί από τα 1815 έως σήμερον. Τα ανασύρουμε με αφορμές

1.   Την σημερινή επέτειο από τον απαγχονισμό του Πατριάρχη Γρηγορίου Ε΄ το 1821

2.   Την ανιστόρητη εμμονή πως η Οδησσός -και μάλιστα η νεωτερική Οδησσός- υπήρξε η πηγή της Επανάστασης του 1821.

Στον διπλωμάτη-αριστοκράτη Bignon, υποστηρικτή της Γαλλικής Επανάστασης και του Ναπολέοντα, δεν θα βρει κάποιος την λύση των αποριών και την κατάδειξη των αιτίων που οδήγησαν την Ευρώπη στην μεγάλη αναταραχή 1780-1830. Θα βρει όμως -μέσα από το πρίσμα της δικής του ελευθερίας- άμεσες ή έμμεσες αναφορές που οδηγούν τον σημερινό μελετητή στις διατυπώσεις των σωστών ερωτημάτων ως προς τα πολιτικά πράγματα της Ευρώπης, το υπερεθνικό «ελληνικό σχέδιο» που εξυπηρετείται κυρίως -αλλά όχι αποκλειστικά- μέσω της Ρωσίας. Ατυχώς, τα ερωτήματα έχουν στραγγαλιστεί εδώ και δυο αιώνες. Κάθε μια από τις δυο πλευρές  των ιστορικών διαπιστώνει επιπόλαια ή με ανεπάρκεια τα αίτια και τα κίνητρα των εμπλεκομένων στην αναταραχή που κόστισε τη ζωή σε εκατομμύρια Ευρωπαίους, αφαιρώντας από το κάδρο το «ελληνικό ζήτημα» που αποτελούσε τον πυρήνα μιας προσπάθειας επανένωσης / αναμόρφωσης της Ευρώπης, δημιουργίας μιας «Νέας Ρώμης», ήδη από τη συνθήκη του Κάρλοβιτς (1699) κι ακόμα εντονότερα μετά το 1750. Μέσα στο πλαίσιο του ελληνικού ιστορικού συμβιβασμού (1840~1850) απαλείφτηκε από την ιστορία και η δημιουργία του α΄ ελληνικού κράτους (Επτάνησος Πολιτεία 1800-07), το οποίο προέκυψε όπως και αυτό που γνωρίζουμε: μέσα από τον διεθνή ανταγωνισμό.

Τη μετάφραση του Μπινιόν έκανε το 1825 ο Νικόλαος Σπηλιάδης, προσθέτοντας και κάποιους σχολιασμούς για τα επαναστατικά γεγονότα ως το 1826. Το βιβλίο κυκλοφόρησε στις αρχές του 1826, λίγο πριν πέσει το Μεσολόγγι (του οποίου την επέτειο επίσης έχουμε σήμερα). Ο Σπηλιάδης είναι ελάχιστα γνωστός στους Έλληνες, ακόμα και για τα «Απομνημονεύματα» του. Αναμφισβήτητο είναι ότι ο θαρραλέος Σπηλιάδης δεν ερμηνεύει σωστά τη βασική αντιμαχία του 21, είτε γιατί δεν θέλει, είτε γιατί αδυνατεί. Κατά συνέπεια, δεν σχολιάζει επαρκώς τα θέματα των ναπολεόντειων συγκρούσεων και των μεταναπολεόντειων ευρωπαϊκών συμμαχιών (Ιερά, Τετραπλή). Μεταφράζει όμως ένα βιβλίο όπου ο Μπινιόν αναφέρεται έμμεσα στο παρασκηνιακό / εταιρικό επίπεδο και διαρκώς επικαλείται την παλιά ευρωπαϊκή ιστορία και τις πολιτισμικές αξίες που συζητούσαν οι κυβερνήσεις (μυστικοσυμβούλια), αυτές που έπρεπε -κατά τον Μπινιόν- να υπηρετηθούν.

Η διαπίστωση του Bignon που θέσαμε ως τίτλο, σίγουρα θα ενοχλούσε πολλούς ιστορικούς που πιστεύουν ότι η «πατρίδα» του Μαυροκορδάτου είναι ευρύτερη από την «πατρίδα» του Κολοκοτρώνη, ή ότι ο Καραϊσκάκης μπήκε στην Επανάσταση με διαφορετική «πατρίδα» απ’ αυτή που τελικά υιοθέτησε, ή ότι το 21 επιδιώχθηκε η πολιτική ελευθερία που ταυτίζεται με τη νεωτερική ελευθερία. Όμως, η έμμεση διαπίστωση του Bignon για τους Έλληνες είναι μια μεγάλη αλήθεια που ταυτόχρονα επικρίνει τη δυτική πολιτική στο διάστημα 1780-1830 και που ανάγεται στη σχέση της ιστορικής Δύσης με την ιστορική Ανατολή:

Dans notre Europe, les questions de religion et de patrie n’ont pas toujours été d’accord ensemble. Pour les Grecs, la patrie et la religion ne sont qu’une même pensée.

Στέργιος Ζυγούρας

 Πηγή: Το καραβάκι της ιστορίας