Η ποίηση τής Μεγάλης Εβδομάδος - Γ. Μπαμπινιώτης

Η ποίηση τής Μεγάλης Εβδομάδος

• μουσικότητα που παράγεται από την ΠΑΡΗΧΗΣΗ συγκεκριμένων φθόγγων:
—«Ἰούδας ὁ δοῦλος καὶ δόλιος, ὁ μαθητὴς καὶ ἐπίβουλος, ὁ φίλος καὶ διάβολος» και «Ἰούδας ὁ προδότης δόλιος ὤν, δολίῳ φιλήματι, παρέδωσε τὸν Σωτῆρα Κύριον, τὸν Δεσπότην…» (M. Πέμπτη).

• μουσικότητα από την ΕΤΥΜΟΛΟΓΙΚΗ ΕΠΑΝΑΛΗΨΗ:
—στον Ακάθιστο Ύμνο: «Γνῶσιν ἄγνωστον γνῶναι ἡ Παρθένος ζητοῦσα…»
—Το ίδιο και στα εγκώμια τής M. Παρασκευής:
«θάνατον θανάτῳ θανατοῖς, Θεέ μου, θείᾳ σου δυναστείᾳ»
—σε τροπάρια τής M. Πέμπτης:
«Ἔστησαν τὰ τριάκοντα ἀργύρια τὴν τιμὴν τοῦ τετιμημένου, ὃν ἐτιμήσαντο ἀπὸ υἱῶν Ἰσραήλ».

• Σωρευτική παράθεση ΣΥΝΩΝΥΜΩΝ, ήτοι σημασιολογικών ομοιοτήτων:
—στον Ακάθιστο Ύμνο: στην προσφώνηση τής Παναγίας
«ἄσπιλε, ἀμόλυντε, ἄφθορε, ἄχραντε, ἀγνὴ Παρθένε».
—Στον γεμάτο ταπείνωση αυτοχαρακτηρισμό τού προσευχομένου:
«μὴ βδελύξῃς με τὸν ἁμαρτωλόν, τὸν ἐναγῆ, τὸν αἰσχροῖς λογισμοῖς καὶ λόγοις καὶ πράξεσι ὅλον ἐμαυτὸν ἀχρειώσαντα».

ΟΜΟΙΟΤΗΤΕΣ και ΑΝΤΙΘΕΣΕΙΣ
• η χρήση αντιθέσεων:
—«Μικρὰν φωνὴν ἀφῆκε ὁ λῃστὴς ἐν τῷ σταυρῷ, μεγάλην πίστιν εὗρε» (M. Πέμπτη).
—ιδιόμελο τής M. Τρίτης:
«Ὅτε ἡ ἁμαρτωλὸς προσέφερε τὸ μύρον, τότε ὁ μαθητὴς συνεφώνει τοῖς παρανόμοις / ἡ μὲν ἔχαιρε κενοῦσα τὸ πολύτιμον, ὁ δὲ ἔσπευδε πωλῆσαι τὸν ἀτίμητον / αὕτη τὸν δεσπότην ἐπεγίνωσκεν, οὗτος τοῦ δεσπότου ἐχωρίζετο / αὕτη ἠλευθεροῦτο καὶ ὁ Ἰούδας δοῦλος ἐγεγόνει τοῦ ἐχθροῦ».

• ομοιότητες και αντιθέσεις μέσα σε εξεικονιστικό (συμβολιστικό) πλαίσιο με μεταφορές και παρομοιώσεις:
—το γνωστό αντίφωνο τής M. Πέμπτης κατά την περιφορά τού εσταυρωμένου:
«Σήμερον κρεμᾶται ἐπὶ ξύλου, ὁ ἐν ὕδασι τὴν γῆν κρεμάσας» (επανάληψη: κρεμᾶται – κρεμάσας, αντίθεση: ἐπὶ ξύλου – ἐν ὕδασι, εικόνα-παρομοίωση: ὁ ἐν ὕδασι τὴν γῆν κρεμάσας). «Στέφανον ἐξ ἀκανθῶν περιτίθεται ὁ τῶν ἀγγέλων βασιλεύς. Ψευδῆ πορφύραν περιβάλλεται ὁ περιβάλλων τὸν οὐρανόν ἐν νεφέλαις» (αντίθεση – επανάληψη – εικόνα).».
—στον αίνο τής M. Παρασκευής:
«Σήμερον συνέχει τάφος τὸν συνέχοντα παλάμῃ τὴν κτίσιν / καλύπτει λίθος τὸν καλύψαντα ἀρετῇ τοὺς οὐρανούς».
δομική-λειτουργική επανάληψη παράλληλων συντακτικών δομών.:
«τάφος συνέχει τὸν συνέχοντα τὴν κτίσιν παλάμῃ» (υποκείμενο – ρήμα – μετοχή – αντικείμενο – επιρρηματικό ουσιαστικό).
= «λίθος καλύπτει τὸν καλύψαντα τοὺς οὐρανοὺς ἀρετῇ».

• ΓΝΗΣΙΑ ΠΟΙΗΣΗ, που μπορεί να συγκριθεί επί ίσοις όροις με οποιοδήποτε λυρικό κοσμικό ποίημα
—εγκώμιο τής M. Παρασκευής) με πληγωμένο πουλί:
«Ὥσπερ πελεκάν, τετρωμένος τὴν πλευράν σου, Λόγε, σοὺς θανόντας παῖδας ἐζώωσας, ἐπιστάξας ζωτικοὺς αὐτοῖς κρουνούς».
—Και η παράκληση τού υμνογράφου προς την Παναγία (Ακάθιστος Ύμνος), να γίνει λιμάνι να αγκυροβολήσουμε και να λυτρωθούμε από τα βάσανα:
«λιμὴν ἡμῖν γενοῦ θαλαττεύουσι καὶ ὁρμητήριον ἐν τῷ πελάγει τῶν θλίψεων καὶ τῶν σκανδάλων πάντων τοῦ πολεμήτορος»;
—H ποιητική συγκίνηση: τη μητέρα τού Χριστού ως γυναίκα-μάννα να μιλάει στον γιο της με θρηνητικά λόγια που θυμίζουν μοιρολόγια τής δημοτικής μας ποίησης: (οίκος τής M. Πέμπτης)
«Tὸν ἴδιον ἄρνα ἡ ἀμνὰς θεωροῦσα πρὸς σφαγὴν ἑλκόμενον, ἠκολούθει Μαρία (…) βοῶσα. Ποῦ πορεύει, τέκνον; Τίνος χάριν τὸν ταχὺν δρόμον ἐπιτελεῖς; Μὴ ἕτερος γάμος πάλιν ἐστὶν ἐν Κανᾷ κἀκεῖ νῦν σπεύδεις (…); Συνέλθω σοι, τέκνον, ἢ μείνω σοι μᾶλλον; Δός μοι λόγον, Λόγε, μὴ σιγῶν παρέλθῃς με ὁ ἁγνὴν τηρήσας με».
—ερώτηση και διάλογο,: (ιδιόμελο M. Πέμπτης)
«Σήμερόν σε θεωροῦσα ἡ ἄμεμπτος Παρθένος ἐν σταυρῷ, Λόγε, (…) στενάζουσα ὀδυνηρῶς ἐκ βάθους ψυχῆς, παρειὰς σὺν θριξὶ καταξαίνουσα, κατετρύχετο (…) Διὸ καὶ τὸ στῆθος τύπτουσα, ἀνέκραζε γοερῶς / Οἴμοι, θεῖον τέκνον! Οἴμοι, τὸ φῶς τοῦ κόσμου! Τί ἔδυς ἐξ ὀφθαλμῶν μου, ὁ ἀμνὸς τοῦ Θεοῦ;»
—Και αμέσως μετά:
«Υἱέ μου, ποῦ τὸ κάλλος ἔδυ τῆς μορφῆς σου; Οὐ φέρω καθορᾶν σε ἀδίκως σταυρούμενον».
ποιητικότητα τού επιταφίου θρήνου:
«Ὦ γλυκύ μου ἔαρ, γλυκύτατόν μου τέκνον, ποῦ ἔδυ σου τὸ κάλλος;»

Γ. Μπαμπινιώτης

Πηγή: fb