Το νέο τεύχος της «Σύναξής» μας (αρ. 166).

 «Προς συνοδίτες οι οδοιπόροι»

Το νέο τεύχος της «Σύναξής» μας (αρ. 166).

Παραθέτω το ΠΡΟΛΟΓΙΚΟ και στη συνέχεια τα ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ

(το εξώφυλλο το κοσμεί έργο της Αναστασίας Κοντοπούλου).

……………………………………………………………

Π Ρ Ο Λ Ο Γ Ι Κ Ο

Προς συνοδίτες οι οδοιπόροι.

Στρατοκόποι (οδοιπόροι) συναντούν ανθρώπους που ήδη πορεύονται εν παρέα (συνοδίτες), λέει η φράση αυτή. Φράση κέντημα, αποθέωση της έννοιας της συνάντησης εν κινήσει. Ενώ συχνά φανταζόμαστε την συνάντηση ως τον τερματισμό της διαδρομής, εδώ συνάντηση είναι η διαδρομή.

Δεν είναι εφεύρημά μας αυτό το κέντημα συνοδιτών και οδοιπόρων. Είναι παρμένο από την υμνολογία της γιορτής των Τριών Ιεραρχών [1], και έρχεται να εκφράσει το πνεύμα και την προσπάθεια του τεύχους αυτού.

Τα δύο πρώτα κείμενα, του π. Αντωνίου Πινακούλα και του Δημήτρη Μόσχου, μελών της συντακτικής μας επιτροπής, προέρχονται από τις εισηγήσεις τους στην επετειακή εκδήλωση της Σύναξης (7-12-2022) για το ξεπέρασμα 40 χρόνων κυκλοφορίας της [2]. Όπως αναφέραμε τότε εισαγωγικά, η Σύναξη είναι μια σύναξη ανθρώπων που έχουν σπιτικό, αλλά αυτό το σπιτικό είναι τσαντίρι, αντίσκηνο. Όχι κλειστό κι ασάλευτο υπερώο.

Πορευόμαστε λοιπόν με το αντίσκηνό μας μαζί. Έχοντες σπιτικό, και ταυτόχρονα ουκ έχοντες ώδε μένουσαν πόλιν. Μας εκφράζει ιδιαίτερα και η ζωγραφιά της Janet Brooks-Gerloff (+ 2008) με την οποία συνοδεύαμε την πρόσκληση στην εκδήλωση: η οδοιπορία των μαθητών προς Εμμαούς, με τον Χριστό να τους δίνεται αλλά να μην κατέχεται˙ να τον δεξιώνονται και να τους ζωοποιεί, αλλά να μην τους αιχμαλωτίζει και να μην αιχμαλωτίζεται. Κι έτσι να συνεχίζεται συνοδοιπορία, με το πνεύμα της ελεύθερης ξενοδόχησης αυτού του Θεού, ο οποίος δεν είναι μόνο «ο ων και ο ην», αλλά και «ο ερχόμενος» ( «ερχόμενος» - κι όχι «εσόμενος», όπως θα σκεφτόταν κάποιος βάσει της γραμματικής ακολουθίας). Έχοντας λοιπόν διανύσει σχεδόν είκοσι χρόνια στον 20ό αιώνα και πάνω από είκοσι χρόνια στον 21ο, η Σύναξη ψηλαφεί την έμπονη ως τώρα πορεία, με την ορμή της συνέχισης – όχι απλώς ως αναδρομή.

Στη συνέχεια έχουμε ένα ιδιαίτερο κείμενο. Ο Ριάντ Γκομπριάλ εξετάζει την συμβολή της εν Αιγύπτω Κοπτικής Εκκλησίας στην ιεραποστολική οδοιπορία έως εσχάτου της γης. Είναι ένα κείμενο μάλλον μοναδικό στα νεοελληνικά πράγματα, καθόσον, όποτε η θεολογία μας αναφέρεται στην κοπτική Εκκλησία, περιορίζεται στον δογματικό διάλογο. Αυτό το οποίο δεν ομολογείται ρητά και αυτοκριτικά, είναι η απλή και επείγουσα αλήθεια, ότι η Ορθόδοξη ιεραποστολή στην Αφρική είναι δύσκολο να ευοδωθεί όσο οι εκτός Αφρικής μητροπολιτικές Ορθόδοξες Εκκλησίες αγνοούν την παρουσία και δεν μαθητεύουν στην εμπειρία των Αιγυπτίων Κοπτών (καθώς και των Αιθιόπων), δηλαδή χριστιανών ήδη ριζωμένων στην ήπειρο από αιώνες, οι οποίοι δίνουν μαρτυρία Αφρικανών προς Αφρικανούς.

Το κείμενο του επισκόπου Μαξίμου κατόπιν προσθέτει σημαντικά βήματα στις κοπιώδεις και περιπετειώδεις διαδρομές της συνοδικότητας, η οποία (ας μην ξεχνάμε) δεν σημαίνει απλώς συνεδρία, αλλά κοινή πόρευση (συν-οδο). Και μάλιστα, συνοδικό είναι όχι μόνο το περιεχόμενο του κειμένου, αλλά και η περίσταση στην οποία γεννήθηκε: σε πρόσκληση Ορθοδόξου από Καθολικούς. Άλλωστε η Σύναξη αδιακόπως και πεισμόνως δημοσιεύει κείμενα προβληματισμού για την φύση της συνοδικότητας, για την αξίωση εφαρμογής της σε κάθε επίπεδο (κι όχι μόνο στην κορυφή μιας πυραμιδωτής δομής), για τις προσχηματικές επικλήσεις της κλπ.

Την εισφορά δύο θεολόγων που τους χωρίζουν 13 αιώνες και τους ενώνει η αιωνιότητα του Θεού, παρουσιάζουν ο Μάρκελλος Πιράρ (γράφοντας για τον αββά Ισαάκ τον Σύρο) και ο Αντώνης Φουντής (για τον ιδρυτή της Σύναξης Παναγιώτη Νέλλα). Είναι κείμενα που δεν ωραιολογούν αβαθώς, αλλά αναδεικνύουν πολύ συγκεκριμένους και πολύτιμους άξονες της οπτικής καθενός.

Το κείμενο του Γιώργου Γκρίλη πιθανώς θα ξαφνιάσει, μα αφορά μια συζήτηση που οφείλει να γίνει με σοβαρότητα, όποια θέση κι αν έχει κάποιος. Είναι η συζήτηση για τη σχέση της χριστιανικής συνείδησης με την προγραμματική αποφυγή της κρεοφαγίας. Ζητούμενο κι εδώ, μια συζήτηση με υπευθυνότητα [3].

Μία χαρακτηριστική περίπτωση όπου, με το πέρασμα του χρόνου, το ξεστράτισμα της εκκλησιαστικής περπατησιάς εκλαμβάνεται ως κανονικότητα, μελετά ο π. Νικόλαος Παπαγεωργίου. Εξετάζει την εορτή της υψώσεως του Σταυρού και δείχνει, συν τοις άλλοις, πόσο ασύμβατη μ’ αυτήν είναι η καθιερωμένη νηστεία (και με δεδομένο, θα προσθέταμε, το ότι στην δεσπόζουσα εκκλησιαστική πρακτική οι επιμηκύνσεις και επαυξήσεις στη λατρεία θεωρούνται εκδήλωση ευσέβειας, κι ας λέει ο Χριστός για την βαττολογία!).

Καρδιακό, τέλος, το κείμενο του Νικόλαου Μιχαλολιάκου, προσεγγίζει τα τάλαντα του κάθε ανθρώπου όχι με «χημική» διάθεση (δηλαδή όχι το τάλαντο καθαυτό), αλλά βλέποντάς τα σε κίνηση αδελφών προς αδελφούς, αδελφών χάριν αδελφών. Ως δισάκι συνοδιτών, δηλαδή.

Θ.Ν.Π.

[1] «Τοὺς τῆς σεπτῆς Τριάδος τρισσοὺς ἱερομύστας συνελθόντες εὐφημήσωμεν, […] τοὺς συνοδίτας οἱ ὁδοιπόροι» (δοξαστικό των στιχηρών).

[2] Με τίτλο «Μία σύναξη της Σύναξης», η εκδήλωση φιλοξενήθηκε στο Πολιτιστικό Κέντρο της Αρχιεπισκοπής Αθηνών, στο Ρουφ (βλ. https://www.youtube.com/watch?v=vxS0ZcOTT3o).

…………………………………………

Π Ε Ρ Ι Ε Χ Ο Μ Ε Ν Α

- π. ΑΝΤΩΝΙΟΣ ΠΙΝΑΚΟΥΛΑΣ, «Ἡ Σύναξη καὶ ἡ ἐποχή της».

- ΔΗΜΗΤΡΙΟΣ Ν. ΜΟΣΧΟΣ, «Μέσα ἀπὸ τοπία ποὺ ἀλλάζουν».

- ΜΑΡΙΑ ΣΕΚΙΟΥ, «φύσει ἀδύνατον» (ποίημα).

- ΡΙΑΝΤ ΓΚΟΜΠΡΙΑΛ, «Ἀναστοχασμὸς ἢ ἐκ νέου ἀνακάλυψη τῆς θεολογίας τῆς ἱεραποστολῆς;».

- Ἐπίσκοπος ΜΑΞΙΜΟΣ (ΒΑΣΙΛΙΕΒΙΤΣ), «Ἡ Ὀρθόδοξη Ἐκκλησία εἶναι συνοδικὴ Ἐκκλησία».

- ΜΑΡΚΕΛΛΟΣ ΠΙΡΑΡ, «Ὁ Ἀββὰς Ἰσαὰκ καὶ ὁ μοναχισμός».

- ΑΝΤΩΝΗΣ ΦΟΥΝΤΗΣ, «Ἡ συμβολὴ τοῦ Παναγιώτη Νέλλα στὴν ἀνανέωση τῆς Ὀρθόδοξης θεολογίας καὶ παράδοσης».

- ΓΙΩΡΓΟΣ ΓΚΡΙΛΗΣ, «Καὶ τί τρῶς τὸ Πάσχα;».

- Ἀρχιμ. ΝΙΚΟΛΑΟΣ ΠΑΠΑΓΕΩΡΓΙΟΥ, «Ἡ δεσποτικὴ ἑορτὴ τῆς Ὑψώσεως τοῦ Τιμίου Σταυροῦ».

- ΝΙΚΟΛΑΟΣ Ι. ΜΙΧΑΛΟΛΙΑΚΟΣ, «Τὰ τάλαντα».

- ΒΑΣΩ ΓΩΓΟΥ, ΑΠΟΣΤΟΛΟΣ ΜΠΑΡΛΟΣ, ΑΡΕΘΑΣ ΠΑΠΑΘΑΝΑΣΙΟΥ, «Οἱ γριὲς ποὺ μαζεύουν τὴν τσουκνίδα».

- ΒΙΒΛΙΟΠΑΡΟΥΣΙΑΣΕΙΣ / -ΚΡΙΣΙΕΣ: «Thomas Latinus, Thomas Graecus. Ὁ Θωμᾶς Ἀκυινάτης καὶ ἡ πρόσληψή του στὸ Βυζάντιο» (από τον Γιώργο Ζωγραφίδη). – «Zora Neale Hurston, “Baracoon: Η ιστορία του τελευταίου σκλάβου”» (από τον Θανάση Ν. Παπαθανασίου) – «Μιχάλης Μαραγκάκης, “Άρνηση στράτευσης. Οδοιπορικό για τους αντιρρησίες συνείδησης, 1986-2022”» (από τον Νίκο Κοσμίδη» – «Θανάσης Ν. Παπαθανασίου, “Πες το στον άνεμο! Μελέτες για το ειδύλλιο Μαύρης Αφρικής και Χριστιανισμού”» (από τον Νίκο Τσιρέβελο) – «Λαμπρινός Πλατυπόδης, ”Θειολογικές, ηθικές και παιδαγωγικές προεκτάσεις του αρχαίου δράματος” (από την Μαίρη Τριανταφύλλου).

……………………………………………………..

Στα «Ένθετα Τέχνης»: Θανάσης Μουστάκης, «Η μονή της Παναγίας Καστρινών στο Παλαιό Πυλί της Κω».