Σολοικισμοί, βαρβαρισμοί, γλωσσικές, λογικές και θεολογικές αστοχίες, ανακρίβειες και ανακολουθίες στα άρθρα του κ. Μπούμη για τη γέννηση του Υιού του Θεού ή ο εκ δεξιών μεταπατερικός πειρασμός - Κ. Νούσης

Σολοικισμοί, βαρβαρισμοί, γλωσσικές, λογικές και θεολογικές αστοχίες, ανακρίβειες και ανακολουθίες στα άρθρα του κ. Μπούμη για τη γέννηση του Υιού του Θεού

ή

ο εκ δεξιών μεταπατερικός πειρασμός

Εφαρμόζοντας εν προκειμένω τον Μωσαϊκό νόμο, συνεχίζω να πληρώνω με το ίδιο νόμισμα τον συνάδελφο θεολόγο και να τον διορθώνω, κατά το “οφθαλμόν αντί οφθαλμού” και “δάσκαλε που δίδασκες”. Σε συνέχεια λοιπόν του φρεσκοτυπωμένου άρθρου μου^[1] θα προσπαθήσω να ολοκληρώσω την ανασκευή των ποικίλων αστοχιών και απροσεξιών του σεβαστού ομοτίμου, χωρίς να επαναλάβω τις εν αυτώ πρόσφατες παρατηρήσεις μου. Όταν εκτίθεσαι, άλλωστε, δημοσίως, πολλώ δε μάλλον όταν επιτίθεσαι, να περιμένεις την αντίστοιχη απάντηση και αντιμετώπιση: νόμος.

Τα δύο κείμενα του Μπούμη από τα οποία θα παραθέτω^[2] βρίθουν στοιχείων που χρήζουν ανασκευής και επιδιόρθωσης. Γράφει στην αρχή ενός εξ αυτών: “Ἀλλά ἐπειδή βρῆκα ὁρισμένα ἴσως ἀθέλητα ἀβλεπτήματα”. Πλεονασμός εδώ: τα αβλεπτήματα είναι φύσει αθέλητα! Συνεχίζει: “Τί θέλει νά πεῖ μέ αὐτό τό «λελυμένα» εἶναι καί λαθεμένα σέ μερικά δογματικά σημεῖα;” Ομολογώ εδώ πως όσες φορές το διάβασα, δεν κατάλαβα τι ακριβώς εννοεί και θα χρειαστεί μάλλον φιλολογικό συνέδριο για την ερμηνεία της εν λόγω φράσεως.

“Ἴσως τό ἔπραξε ἀκόμη, γιά νά δείξει ὅτι στό Σύμβολο τῆς Πίστεως οἱ διάφορες δογματικές λεπτομέρειες δέν εἶναι ἀναγκαῖες γιά τή σωτηρία τοῦ βαπτιζομένου καί τοῦ κάθε μέλους τῆς Ἐκκλησίας” : αυθαίρετη εικασία του γράφοντος. Οι δογματικές λεπτομέρειες - αν υπάρχουν τέτοιες! - όπως γνωρίζουμε από την εκκλησιαστική ιστορία, ήταν αυτές που οδήγησαν στην απώλεια ψυχών μέσω αναρίθμητων αιρέσεων.

“Ἡ Β΄ ἔβγαλε τό ἐκ τῆς οὐσίας τῆς Α΄, ὄχι ὅτι εἶναι σφάλμα, ἀλλά γιατί ὑπάρχει στήν ἄλλη φράση «γεννηθέντα οὐ ποιηθέντα ὁμοούσιον τῷ Πατρί», ὅπου καί ἀφήνει περιθώριο καί γιά τήν ὕπαρξη τοῦ προσώπου στή γέννηση”: και εδώ αυθαιρετεί, διότι και στο σύμβολο της Πρώτης γράφεται: “γεννηθέντα ἐκ τοῦ πατρὸς μονογενῆ, τουτέστιν ἐκ τῆς ουσίας τοῦ πατρός”. Το πρώτο σκέλος δείχνει σαφέστατα την υπόσταση και το δεύτερο διευκρινίζει το πώς της γεννήσεως.

Κορυφαία στιγμή των γραφομένων του: “Ἀλλά ἐκτός τῶν ἄλλων φεύγει καί ἀπό τό κύριο θέμα μας πού εἶναι ἡ γέννηση τοῦ Υἱοῦ ἐκ τῆς οὐσίας ἤ ἐκ τοῦ προσώπου τοῦ Πατρός”. Εδώ είναι πραγματικά αστείο αυτό που μεγαλόστομα διακηρύσσει, τη στιγμή που όλη σχεδόν η απάντησή του προς την ελαχιστότητά μου γίνεται σε προσωπικό επίπεδο, φτάνοντας μέχρι τις υποδείξεις για αλλαγή λέξεων! Και κλείνει με την κορυφαία συμβουλή του για την αντικατάσταση λέξης με συνώνυμή της. Πνεύμα συμβολής σε διάθεση συμβολής. Πνεύμα=διάθεση. Τόσο κακόγουστη και λάθος λέξη διάλεξα, κύριε καθηγητά; Πνεύμα λοιπόν αντιλογίας ή διάθεση αντιλογίας χαρακτηρίζει μάλλον εσάς, ώστε να μη χρειάζεται εξάπαντος η απλή αλλαγή μιας λέξεως παρά ολόκληρης νοοτροπίας…

Επιστρέφοντας στο αρχικό άρθρο του ομοτίμου, το οποίο αποτέλεσε και την αφορμή του εξελισσόμενου διαλόγου, εκείνο που θα θέλαμε να υπογραμμίσουμε κυρίως είναι η περίεργη σύνταξη και στίξη του επιμέτρου. Μάλλον πρόκειται για κακότεχνη ή βιαστική συγγραφή, που όμως θα έπρεπε να είναι πιο προσεκτική, εφόσον και ο γράφων είναι πανεπιστημιακός και το θέμα δογματικό, οπότε πρέπει να χαρακτηρίζεται από τη μεγαλύτερη δυνατή ακριβολογία.

Πέρα από τη σύγχυση, επομένως, εκεί των όρων “φύση, πρόσωπο και υπόσταση” και την πρωτοποριακή του υπόδειξη να υποκατασταθεί το πρόσωπο από την υπόσταση ως δήθεν περιεκτικότερου όρου – ποτέ η Πατερική γραμματεία δεν έθεσε τέτοιο δίλημμα – λέει και κάτι περίεργο – τουλάχιστον – από ορθοδόξου δογματικής απόψεως: “Γι' αὐτό καί στήν Ἁγία Τριάδα λέμε τρισυπόστατος καί ὄχι τριπρόσωπος, γιά νά μπορεῖ στό πρόσωπο-ὑπόσταση τοῦ Υἱοῦ νά περιλαμβάνεται καί ἡ φύση τοῦ ἀνθρώπου μετά τήν ἀνάσταση”. Αν κατάλαβα καλά, δηλαδή, προ της αναστάσεως η ανθρώπινη φύση του Κυρίου δεν ήταν μαζί του και μετά εισήχθη στην κοινωνία της Τριάδος; Ας μας διευκρινίσει ο ίδιος τι ακριβώς εννοεί στο προκείμενο.

Κλείνω με μια αστεία, κατά τη γνώμη μου, παρατήρηση εκείνου, η οποία δεν χρειάζεται καν να σχολιασθεί: “Ἐπίσης δέν λέμε τριπρόσωπος ἡ Ἁγία Τριάς ἀλλά τρισυπόστατος. Τό ὄνομα τριπρόσωπος εἶναι κακόηχο, ὅπως τό διπρόσωπος γιά τούς ἀνθρώπους”.

Με την ευκαιρία θα ήθελα να σχολιάσω – χωρίς να κατονομάσω – την περίπτωση ενός άλλου διακεκριμένου κληρικού θεολόγου των ημερών μας, ο οποίος ενοχλείται με τη λέξη πρόσωπο και προτιμά τη λέξη άνθρωπος! Πραγματικά απορείς πώς καταφέρνουν να δημιουργούν θέματα εκ του μη όντος. Αν ζούσαν οι άγιοι Πατέρες στην εποχή μας, σίγουρα – πέρα από την έκπληξη που θα ένιωθαν – θα μας συνιστούσαν να τους μελετάμε εμβριθέστερα. Είμαστε τυχεροί που η πλουσιότατη Πατερική γραμματεία τόσων αιώνων έχει λύσει πληθώρα δογματικών αποριών και δίνει διαχρονικά τα φώτα της, ώστε να υπερβούμε οιονδήποτε σκόπελο συναντήσουμε στο μέλλον. Ας μείνουμε, λοιπόν, απλά στην παράδοση των Πατέρων μας. Ο μεταπατερικός πειρασμός, όπως φαίνεται, δεν προσβάλλει μονάχα τους νεοτερίζοντας θεολόγους και θεολογούντας, αλλά αγγίζει και θεολόγους παραδοσιακούς και καλοπροαίρετους. Ωσεί εκ δεξιών πειρασμός…

 
 

Κ. Νούσης

Λάρισα, 10/10/2023

---

[1]https://www.romfea.gr/katigories/10-apopseis/59234-theologiki-antiparathesi-i-kontra-epi-prosopikoy

[2]https://www.romfea.gr/katigories/10-apopseis/58378-i-gennisi-tou-yioy-ek-tou-theoy-patros και https://www.romfea.gr/katigories/10-apopseis/59189-merikes-paratiriseis-sto-arthro-mou-i-gennisi-tou-yioy-ek-tou-theoy-patros