«Μαγική εκκλησιαστικότητα. Β΄. Ένας παραλογισμός» - Το νέο τεύχος της «Σύναξής»

«Μαγική εκκλησιαστικότητα.

Β΄. Ένας παραλογισμός»

Το νέο τεύχος της «Σύναξής» μας (αρ. 168). Μέρος δεύτερο του μεγάλου αφιερώματος, σε μέρες όπου η εκκλησιαστική μαγγανεία σαρώνει τη χώρα απ' άκρου σ' άκρο.

Παραθέτω το ΠΡΟΛΟΓΙΚΟ και στη συνέχεια τα ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ.

……………………………………

ΠΡΟΛΟΓΙΚΟ

Μαγική εκκλησιαστικότητα: ένας παραλογισμός

Όπως είχαμε αναγγείλει στο προηγούμενο τεύχος [1], το αφιέρωμά μας στην διάβρωση του εκκλησιαστικού γεγονότος από την μαγική αντίληψη εκτείνεται σε δύο τεύχη. Στα χέρια σας κρατάτε το δεύτερο μέρος.

Ο τίτλος του παρόντος τεύχους δηλώνει την βασική οπτική του όλου αφιερώματος. Δηλώνει δηλαδή ότι μια εκκλησιαστικότητα που στρεβλώνεται σε μαγεία, απλώς παύει να είναι εκκλησιαστικότητα (με το ίδιο σκεπτικό ο τίτλος του προηγουμένου τεύχους είναι: «Μαγική εκκλησιαστικότητα, Α΄: Μια αυτοαναίρεση»). Παραπέμπουμε στο Προλογικό του πρώτου μέρους, ως χρειαζούμενη διευκρινιστική εισαγωγή στο όλο εγχείρημα.

Τα κείμενα ετούτου του τεύχους αφ’ ενός εξετάζουν κάποιες ιδιαίτερες εκφάνσεις του φαινομένου και αφ’ ετέρου ψηλαφούν τα κριτήρια που αναγκαιούν για την πλοήγηση στην καταχνιά. Στην καταχνιά την οποία επίμονα υφαίνει μια φάμπρικα ισχύος, θαμπώματος και συναλλαγής, με κόστος βαρύ. Κάπως σαν εκείνο το κόστος, που το αναγγέλλει με αβάσταχτη ευθύτητα και με σπαραχτικές εικόνες η βιβλική αφήγηση:

«Τότε ένας άγγελος δυνατός σήκωσε κι έριξε στη θάλασσα ένα λιθάρι μεγάλο σαν μυλόπετρα και είπε: “Με τέτοια ορμή θα καταστραφείς, Βαβυλώνα, η πόλη η μεγάλη, και θα χαθείς για πάντα. Δε θα ξανακούσεις πια τον ήχο των κιθαριστών και των μουσικών, αυτών που παίζουν αυλό και σάλπιγγα. Δε θα ξαναβρείς πια τους διάφορους τεχνίτες και δε θα ξανακούσεις τον ήχο της μυλόπετρας. Δε θα ξαναδείς πια το φως του λυχναριού, και τη φωνή του γαμπρού και της νύφης δε θα την ξανακούσεις. Γιατί οι έμποροί σου ήταν οι δυνάστες της γης· γιατί με τα μάγια σου πλάνεψες όλα τα έθνη. Γιατί σ’ εσένα βρέθηκε χυμένο το αίμα των προφητών και του λαού του Θεού, κι όλων όσοι σφαγιάστηκαν πάνω στη γη»[2].

Ποιητική η αφήγηση, απο-καλύπτει τον τρόπο της στρέβλωσης. Δεν είναι ένας τρόπος απωθητικός ή απροκάλυπτα κακιασμένος. Αντιθέτως! Είναι τρόπος ωραιοτήτων, με δημιουργίες πολιτισμού, με λαμπρότητα και με δύναμη και με πανηγυρισμούς. Και με την δημοφιλία εκείνη που την εξασφαλίζει η εξαπάτηση και ο χρηματισμός. «Οι έμποροί σου ήταν οι δυνάστες της γης· [...] με τα μάγια σου πλάνεψες όλα τα έθνη». Και όλα αυτά φυσικά σε ρήξη με τις συνειδήσεις που αγωνιούν για την πλοήγηση στην καταχνιά. Ο τόνος υπεράγαν δραματικός, μα το σημαινόμενο εξάπαντος αληθές.

Έτσι λοιπόν ο π. Στέφανος Αλεξόπουλος θέτει τα ζητήματα από την σκοπιά της ευθύνης του ποιμένα που έχει επίγνωση, ο π. Κωνσταντίνος Παπαδόπουλος φωτίζει την μαγική διάβρωση της λατρείας και ο π. Χρυσόστομος Νάσσης δείχνει το βάθος της διάβρωσης, η οποία φτάνει σε μαγικού τύπου «αντιμετώπιση» της μαγείας!

Η Δήμητρα Κούκουρα στη συνέχεια ξεγυμνώνει την χρόνια και άθλια ενοχοποίηση της γυναικείας βιολογία, ενώ ο μακαριστός π. Ιωήλ Γιαννακόπουλος καταυγάζει το πολύ ευαίσθητο πεδίο των θαυμάτων και τις προϋποθέσεις διάβασής του.

Τα επόμενα δύο κείμενα στρέφονται ιδίως προς την κοινότητα: Ο π. Παύλος Κουμαριανός καταδεικνύει με ποια λογική η θεία Λειτουργία δεν είναι ξόρκια που αρκεί απλώς να απαγγελθούν, και ο Δημήτρης Μόσχος εξηγεί πώς η εκκλησιαστική πρακτική για τα άγια λείψανα, μακριά από κάθε αυταξία μαγικού τύπου, οφείλει να οικοδομεί κοινότητα ορθοτομούσα την αλήθεια.

Ο Ανδρέας Αλεξόπουλος τέλος ανακεφαλαιώνει τα κριτήρια της πλοήγησης, ιχνηλατώντας την θεολογία μιας αγίας των σύγχρονων καιρών, της Μαρίας Σκομπτσόβα.

Να πούμε ότι έκλεισε το θέμα; Ούτε για αστείο. Η προσευχή ας φουσκώνει τα πανιά, η πράξη ας λάμνει, τα μάτια ας αγρυπνούν στον αστρολάβο.

Θ.Ν.Π.

[1] Σύναξη 167 (2023), Προλογικό, σ. 5.

[2] Αποκ. 17:21-24.

..............................................................................................

Π Ε Ρ Ι Ε Χ Ο Μ Ε Ν Α

- ἅγιος ΠΟΡΦΥΡΙΟΣ ΚΑΥΣΟΚΑΛΥΒΙΤΗΣ, «Περίμενε ἕνα σημάδι γι’ αὐτὸ ἀπ’ τὸν Θεό…».

- π. ΣΤΕΦΑΝΟΣ ΑΛΕΞΟΠΟΥΛΟΣ, «Ἡ εὐθύνη μας εἶναι μεγάλη…».

- πρεσβ. Κ. Ν. ΠΑΠΑΔΟΠΟΥΛΟΣ, «Ἡ μαγεία καὶ ἡ λατρεία».

- πρωτοπρ. ΧΡΥΣΟΣΤΟΜΟΣ ΝΑΣΣΗΣ, «Μαγικὲς ἀντιλήψεις καὶ πρακτικὲς στὸν ἰδιωτικὸ καὶ δημόσιο χῶρο».

- ΔΗΜΗΤΡΑ Α. ΚΟΥΚΟΥΡΑ, «Περὶ σπίλου, ἁμαρτίας καὶ «ἐν ἀφέδρῳ» γυναικῶν».

- π. ΙΩΗΛ ΓΙΑΝΝΑΚΟΠΟΥΛΟΣ, «Τὰ θαύματα».

- πρωτοπρ. ΠΑΥΛΟΣ ΚΟΥΜΑΡΙΑΝΟΣ, «Λογικὴ λατρεία».

- ΔΗΜΗΤΡΙΟΣ Ν. ΜΟΣΧΟΣ, «Στήσαντες… τὰς εἰκόνας τὰ τῶν ἐθνῶν ἔθη λοιπὸν ποιοῦσι».

- ΑΝΔΡΕΑΣ ΑΛΕΞΟΠΟΥΛΟΣ, «Ἡ ἀποκήρυξη τῆς «μαγικῆς ἐκκλησιαστικότητας» ἀπὸ τὴν ἁγία Μαρία Σκομπτσόβα».

- ΘΑΝΑΣΗΣ Ν. ΠΑΠΑΘΑΝΑΣΙΟΥ, «…μέχρι τὴν τελευταία ἀνάσα τοῦ ἴδιου…» (μνήμη Ιωάννη Λάππα).

- ΠΕΤΡΟΣ Ι. ΜΑΪΝΑΣ, «Ἐνοχλήσεις ἰδιοκτησίας» (ποίημα).

- π. ΒΑΣΙΛΕΙΟΣ ΑΡΓΥΡΙΑΔΗΣ, «Οἱ πληγὲς τοῦ Λάζαρου».

- ΕΙΡΗΝΗ ΤΣΙΜΠΟΥΚΙΔΟΥ, «Διδακτικὴ πρόταση γιὰ τὴν κατανόηση τοῦ ἐκκλησιαστικοῦ εἰκαστικοῦ πολιτισμοῦ».

- ΝΙΚΟΣ Α. ΝΗΣΙΩΤΗΣ, «Μεταστροφὴ καὶ Ἐκκλησία».

……………………………………………………..

Στα «Ένθετα Τέχνης», Γεώργιος Παπαδόπουος, «Άγιος Νικόλαος Δολών». George Papadopoulos

Το εξώφυλλο το κοσμεί έργο του π. Ιωάννη Τακαχάσι (John Takahashi).