Η κενοδοξία έρχεται σαν κλέφτης και σού αρπάζει τον θησαυρό από τα χέρια, αυτόν όλο τον κόπο που έκανες - π. Βασίλειος Θερμός

Η κενοδοξία έρχεται σαν κλέφτης και σού αρπάζει τον θησαυρό από τα χέρια, αυτόν όλο τον κόπο που έκανες

π. Βασίλειος Θερμός

...] Κάποιοι άλλοι Πατέρες λένε πως η κενοδοξία αποτελεί πολύ δυσδιάκριτο πάθος, δεν μπορείς να το διακρίνεις. Και επίσης ότι είναι πολύ ύπουλο. Γιατί;

Η κενοδοξία έχει μια μοναδική ικανότητα να σε περιμένει στην γωνία όταν καταφέρεις να υπερνικήσεις κάποια άλλα πάθη. Οτιδήποτε καλό και να κάνεις, οποιαδήποτε πνευματική νίκη και να πετύχεις, σε περιμένει η κενοδοξία να σού πει: «Μπράβο που τα κατάφερες. Τώρα έχεις προχωρήσει. Έχεις εξελιχθεί». Και με τον τρόπο αυτό, λέει στη Κλίμακα ο άγιος Ιωάννης ο Σιναΐτης, έρχεται σαν κλέφτης και σού αρπάζει τον θησαυρό από τα χέρια, αυτόν όλο τον κόπο που έκανες.

Γι' αυτό και οι Πατέρες ζητούν να είμαστε σε εγρήγορση και επιφυλακή απέναντι στην κενοδοξία, διότι δεν προσβάλλει όπως τα άλλα πάθη, που τα αισθάνεσαι όταν σε προσβάλλουν. Νοιώθεις, ας πούμε, όταν έχεις μνησικακία ἡ μίσος, ή την δίψα των απολαύσεων, ή το πάθος του χρήματος. Η κενοδοξία έρχεται τη στιγμή που νομίζεις ότι έχεις καταφέρει κάτι. Και μπορεί όντως να έχεις καταφέρει κάτι κι έρχεται να σού το αρπάξει.

Γι' αυτό και βλέπει κανείς τη νοοτροπία των Αγίων να μην δέχονται να βάλουν τέτοιο λογισμό με το μυαλό τους. Ακόμη και αν αισθάνθηκαν ότι κατάφεραν κάποια νίκη πνευματική, λένε, «με τη βοήθεια του Θεού», «του Θεού ήταν αυτό», «και πόσο έχω ακόμα να διορθώσω...». Δηλαδή κρατάνε το νου τους χαμηλά για να μην έρθει η κενοδοξία να τούς κλέψει αυτό το οποίο πέτυχαν.

Να εξηγήσουμε τώρα εδώ γιατί τήν ονομάζουν οι Πατέρες κούφια δόξα. Και κοιτάξτε πώς αποδεικνύεται αυτό που είχαμε πει ότι τα πάθη αποτελούν αρχικά υγιείς, σωστές δυνάμεις του ανθρώπου, οι οποίες πήγαν σε λάθος κατεύθυνση. Εδώ ποια είναι η αρχική δύναμη η οποία διαστρεβλώθηκε με την κενοδοξία; Ο άγιος Ιωάννης ο Χρυσόστομος λέει: «Δεν εμποδίζω την επιθυμία της δόξας αλλά θέλω την επιθυμία της αληθινής δόξας που προέρχεται από τον Θεό».

Δηλαδή ξεκινάει με την προϋπόθεση ότι ο άνθρωπος είναι φυσιολογικό να αναζητάει τη δόξα· αλλά ποια δόξα; Τη δόξα τού να είναι κάποιος ενωμένος με τον Θεό και να μετέχει στη δική Του δόξα. Τη δόξα του αγιασμού, να αγιάζεται ο άνθρωπος. Τη δόξα εκείνη, δηλαδή, η οποία δεν δίνει τη ναρκισσιστική ικανοποίηση, αλλά έχει μέσα τη χαρά, την ταπείνωση, την καθαρότητα. Ο Χριστός, λέμε, είναι εν δόξῃ, έτσι; Μέσα στη δόξα Του· αλλά εκεί βρίσκονται και οι Άγιοι, μέσα στο φως του Χριστού.

«Δεν βλέπεις τα προσωπεία που φορούν οι ηθοποιοί;» συνεχίζει ο Χρυσόστομος. Θα θυμάστε ότι στο αρχαίο θέατρο φορούσαν μάσκες, το οποίο επέζησε μέχρι τα χρόνια των Πατέρων. Παίρνει λοιπόν αφορμή από αυτό. «Είναι ωραία, είναι λαμπρά, είναι κατασκευασμένα ώς την τελευταία λεπτομέρεια της ομορφιάς. Για πες μου, λοιπόν, αγάπησε ποτέ κανείς ένα τέτοιο προσωπείο; Όχι· επειδή είναι άδεια από μέσα και ψεύτικα και μιμούνται την ομορφιά, ενώ στην πραγματικότητα δεν υπάρχει ομορφιά.

Έτσι και η δόξα είναι τελείως άδεια, κενή. Μιμείται την αληθινή δόξα, αυτή που διψάει ο άνθρωπος κατά βάθος, αλλά δεν υπάρχει δόξα σε αυτήν. Εκείνη η δόξα μόνο μένει, η φυσική, η εσωτερική. Ενώ αυτή που προστίθεται απ' έξω, καλύπτει πολλές φορές την ασχήμια· τήν σκεπάζει από τους ανθρώπους και μόνο μέχρι το βράδυ. Όταν τελειώσει το θέατρο και αφαιρεθούν τα προσωπεία, ο καθένας φαίνεται αυτό που είναι».

Αυτή είναι η φράση για το θέατρο, η οποία μπορεί να μεταφερθεί αυτούσια στη δική μας ζωή. Όταν τελειώσει η ημέρα κατά την οποία συναναστρεφόμαστε ανθρώπους με προσωπεία, παριστάνοντας πως είμαστε κάποιοι, και βρεθούμε μόνοι με τον εαυτό μας, τότε αποκαλύπτεται ποιος είναι ο καθένας. Αν γίνει κι αυτό, βέβαια, γιατί μερικοί και το βράδυ που θα πάνε να κάνουν προσευχή στο Θεό, μόνοι τους αυτοί και ο Θεός, διατηρούν τα προσωπεία ακόμη. Ούτε τότε μπορούν να τα βγάλουν..

••••••••••••••••

π. Β. Θερμός

"Για να με κερδίσει ο Θεός" - Εκδόσεις Επιστροφή