FT: Η ανομολόγητη αλήθεια για τη δημογραφική κατάρρευση: οι άνθρωποι απλώς δεν θέλουν παιδιά

Στην ανάλυσή του στους Financial Times, ο Τζάναν Γκανές βάζει το δάχτυλο στην πληγή της παγκόσμιας υπογεννητικότητας: όχι, δεν φταίνε η έλλειψη βρεφονηπιακών σταθμών, ούτε η «τοξική» ανισότητα των φύλων, ούτε καν το κλίμα ή οι πυρηνικές απειλές.

Η βασική αιτία είναι αυτή που κανείς δεν θέλει να πει δυνατά – η επιλογή. Όταν οι άνθρωποι είναι αρκετά ελεύθεροι και εύποροι για να επιλέξουν, επιλέγουν ατομικισμό.

Ο Γκανές ξεκινά από ένα ανέκδοτο με fund managers και επενδυτικά κεφάλαια – τα οποία, όπως παρατηρεί, προέρχονται συχνά όχι από μεγάλες πρωτεύουσες αλλά από γηρασμένους πληθυσμούς της «βαθιάς» Δύσης.

Ο κόσμος γερνά, το ποσοστό ενεργού πληθυσμού συρρικνώνεται, και η πολιτιστική στασιμότητα βαθαίνει. Αλλά, όπως γράφει, το πρόβλημα δεν είναι ότι οι άνθρωποι δεν μπορούν να κάνουν παιδιά. Είναι ότι δεν τα θέλουν αρκετά.

Με καυστικό ύφος, απορρίπτει την άποψη ότι οι «πρακτικοί φραγμοί» ευθύνονται για τη δημογραφική κάμψη.

Αν έτσι ήταν, τότε η Φινλανδία (με δείκτη γεννητικότητας 1,3) θα έπρεπε να στείλει αποστολή έρευνας στο Μάλι (5,6), ή στο Τσαντ (6,1).

Και όσοι επικαλούνται υπαρξιακά διλήμματα («δεν μπορώ να φέρω παιδί σε αυτόν τον κόσμο») ξεχνούν ότι τα ποσοστά γεννήσεων ήταν υψηλά εν μέσω Ψυχρού Πολέμου και ότι οι πιο γόνιμες χώρες σήμερα είναι και οι πιο επισφαλείς.

Ο συντάκτης δεν απορρίπτει την επιθυμία για παιδιά. Αντιθέτως, αναγνωρίζει ότι πολλοί θα ήθελαν να αποκτήσουν περισσότερα. Αλλά προσθέτει: «όχι όσο θέλουν περισσότερα λεφτά και ελεύθερο χρόνο». Η επιθυμία πρέπει να αξιολογείται ιεραρχικά.

«Θέλω να πετύχω», γράφει σκωπτικά, «αλλά όχι όσο θέλω να κοιμάμαι μέχρι τις 10».

Το βασικό πρόβλημα, σύμφωνα με τον ίδιο, είναι πολιτικό: η Αριστερά αρνείται να αποδεχθεί ότι υπάρχει κοινωνικό πρόβλημα χωρίς κρατική λύση. Αν η υπογεννητικότητα είναι θέμα προσωπικής επιλογής, η κρατική παρέμβαση δεν έχει πεδίο δράσης.

Αντίστοιχα, η Δεξιά βλέπει την οικογένεια ως ανάχωμα απέναντι στον κρατισμό ή την πλήρη ατομικότητα – και δεν μπορεί να δεχτεί ότι οι ίδιοι οι πολίτες επιλέγουν να απαξιώσουν την οικογένεια.

Έτσι, ενώ ο φιλελευθερισμός ηττάται στις κάλπες και στους πολιτισμικούς «πολέμους», κερδίζει στον τρόπο ζωής.

Η απόρριψη της παραδοσιακής οικογένειας, η αναβολή (ή ακύρωση) της τεκνογονίας, η προτεραιότητα στην προσωπική ευτυχία και την καταναλωτική επιλογή, όλα συνθέτουν την ήσυχη επικράτηση του ατομικισμού από τη Νότια Κορέα ως την Ιρλανδία.

Το πιο ειρωνικό, γράφει, είναι πως ακόμη και τα επιχειρήματα υπέρ της τεκνογονίας («χρειαζόμαστε εργατικά χέρια») είναι καθαρά υλιστικά. Όχι πνευματικά, ούτε πολιτισμικά. Όχι για να μεγαλώσει η κοινωνία, αλλά για να πληρώνονται συντάξεις.

Μια νίκη του ατομικισμού ακόμη και μέσα στο ίδιο το αφήγημα της ανάγκης για συλλογική αναπαραγωγή.

Πηγή: Financial Times

Καθημερινή