ΚΩΣΤΗ ΚΟΚΚΙΝΟΦΤΑ ΑΡΧΙΜΑΝΔΡΙΤΗΣ ΙΕΡΟΘΕΟΣ ΚΥΚΚΩΤΗΣ (1905-1972) - Βιβλιοπαρουσίαση από τον Γιάννη Πεγειώτη

Ο ΕΘΝΙΚΟΣ ΑΓΩΝΙΣΤΗΣ  ΑΡΧΙΜΑΝΔΡΙΤΗΣ ΙΕΡΟΘΕΟΣ ΚΥΚΚΩΤΗΣ (1905-1972) ΜΙΑ ΠΟΛΥΤΙΜΗ ΒΙΟΓΡΑΦΙΑ

Ο ΚΩΣΤΗΣ ΚΟΚΚΙΝΟΦΤΑΣ ΩΣ ΦΩΤΙΣΤΗΣ ΤΗΣ ΙΣΤΟΡΙΑΣ ΤΗΣ ΚΥΠΡΟΥ

ΕΝΑ ΒΙΒΛΙΟ ΣΤΑΘΜΟΣ ΑΠΟ ΤΟ ΚΕΝΤΡΟ ΜΕΛΕΤΩΝ ΤΗΣ ΙΕΡΑΣ ΜΟΝΗΣ ΚΥΚΚΟΥ

ΚΩΣΤΗ ΚΟΚΚΙΝΟΦΤΑ

ΑΡΧΙΜΑΝΔΡΙΤΗΣ ΙΕΡΟΘΕΟΣ ΚΥΚΚΩΤΗΣ (1905-1972)

 

          Βιβλιοπαρουσίαση από τον Γιάννη Πεγειώτη

Kυκλοφόρησε πρόσφατα από το Kέντρο Mελετών Iεράς Mονής Kύκκου το βιβλίο του Kωστή Kοκκινόφτα «Αρχιμανδρίτης Ιερόθεος Κυκκώτης (1905-1972)», το οποίο εξετάζει τον βίο και το έργο ενός από τους σημαντικότερους λόγιους κληρικούς της Κύπρου του 20ού αιώνα. 
Ο Ιερόθεος Κυκκώτης  όπως παρουσιάζεται στο βιβλίο κομίζει μια σειρά μηνυμάτων στους Κυπριώτες του σήμερα, στους Έλληνες αυτού του νησιού. Επίκαιρος ο λόγος του, οι επισημάνσεις και τα συμπεράσματά του.
Οι πρακτικές και οι στρατηγικές του 1950 έχουν πολλά να μας διδάξουν για τους εμπλεκόμενους στα σενάρια λύσης του κυπριακού προβλήματος σήμερα.
«Από το 1950 και εντεύθεν ο κυπριακός αγών άρχισε να γίνεται διμέτωπος. Οι Τούρκοι ήρχισαν να προβάλλουν. Ολίγον προ του πολέμου και μετά τον πόλεμον, οι Τούρκοι της Κύπρου και κυρίως ο λαός δεν είχαν ούτε λαϊκήν αρχηγίαν ούτε καθόλου ανθελληνικά αισθήματα. Οι αγρόται και οι εργάται ήσαν επίσης θύματα του τοκιστού και του απατεώνος, εις δε την Αγγλίαν, Έλληνες και Τούρκοι συνειργάζοντο και αλληλοβοηθούντο. Όταν η κυπριακή αποικιακή Κυβέρνησις ήρχισε να αντιλαμβάνεται, μετά τον πόλεμον κυρίως, ότι οργανούται η ελληνοκυπριακή προπαγάνδα και γίνεται διεθνής, εσκέφθη ότι η τουρκοκυπριακή κοινότης θα της ήτο σανίς σωτηρίας. Είναι τότε που διά πρώτην φοράν αντελήφθηκα ότι εις το Λονδίνο ήρχισαν να οργανώνουν μερικά μέλη της Τουρκικής Παροικίας εναντίον των ελληνικών αξιώσεων».
Ο Ιερόθεος Κυκκώτης συνεχίζει με σαφήνεια και διορατικότητα: «Τα πράγματα ήρχισαν να δυσκολεύονται. Πολλοί της Επιτροπής και άλλοι Κύπριοι και εδώ και εις την Κύπρον, δεν επήραν καθόλου σοβαρά τον νέον αυτόν παράγοντα δια την κυπριακήν υπόθεσιν.
Χωρίς να θέλω να περιαυτολογήσω και τότε και αργότερα ετόνισα εις όλους ότι οι πράκτορες των Βρεττανών είναι ικανοί να εφεύρουν και να οπλίσουν Τούρκους με τέτοια επιχειρήματα και να τους προπαρασκευάσουν δια να τους έχουν εταίρους να χρησιμοποιηθούν όταν παραστεί η ανάγκη. Και η προπαρασκευή, και εδώ και εις την Κύπρον, έγινε πολύ προσεκτικά.
Εκ των υστέρων το θεωρώ παράδοξον, ακόμη και απίστευτον, ότι εις την Κύπρον άνθρωποι με τόσην πείρα και γνώσιν δεν ημπόρεσαν να δουν απ’ αρχής τον κίνδυνο της Τουρκικής πλευράς...»
Αυτές είναι σοφές νουθεσίες του Αρχιμανδρίτη Ιερόθεου Κυκκώτη, μεγάλου αγωνιστή, κληρικού, κοινωνικού και πνευματικού εργάτη. Εξόριστος της δικτατορίας Μεταξά. Δυναμικός στην αντίσταση ενάντια στη Χούντα. Κυρίως όμως θερμός αγωνιστής της ελευθερίας. Δημοκράτης και βαθύς γνώστης των αποικιοκρατικών τακτικών και μεθοδεύσεων, μας προτείνει μια σωστική οπτική αξιολόγησης σωτήρων και κομιστών λύσης.
 
΄ Αυτά και άλλα  πολύτιμα θα διδαχτεί ο αναγνώστης του κορυφαίου αυτόύ βιβλίου το οποίο αποτελείται από 688 σελίδες και διαχωρίζεται σε δύο ενότητες, με την πρώτη από αυτές να αφορά στη ζωή και στο έργο του Ιερόθεου Κυκκώτη στην Κύπρο, την Ελλάδα και τη Μεγάλη Βρετανία, και τη δεύτερη να περιλαμβάνει αθησαύριστα και άλλα κείμενά του, που ήταν κατάσπαρτα σε εφημερίδες και περιοδικά της Κύπρου και του εξωτερικού.
          Στο πρώτο μέρος του τόμου παρουσιάζεται η εθνική, εκκλησιαστική και πολιτιστική δράση του Ιεροθέου, ιδίως την περίοδο που έζησε στη Μεγάλη Βρετανία (1936-1972), όπου αρχικά αφιερώθηκε στην προβολή του ενωτικού αιτήματος της Κύπρου και αργότερα στην επισήμανση των επερχόμενων δεινών για τον Ελληνισμό από την επιβολή της στρατιωτικής δικτατορίας στην Ελλάδα, το 1967. Ακόμη αναλύεται και σχολιάζεται το συγγραφικό του έργο, που καλύπτει ένα ευρύ φάσμα θεμάτων, όπως εκκλησιαστικό, ταξιδιωτικό, ιστορικό, λογοτεχνικό, λεξικογραφικό και άλλο.
          Στο δεύτερο μέρος του τόμου αναδημοσιεύονται κείμενα του Ιεροθέου, τα περισσότερα από τα οποία παρέμεναν μέχρι πρόσφατα άγνωστα, και εκδίδονται έγγραφα από διάφορα αρχεία, που αφορούν στη ζωή και τη δράση του. Η παρουσίαση των κειμένων αυτών, που εκτείνονται χρονολογικά από το 1929, όταν ακόμη ήταν μαθητής στο Παγκύπριο Γυμνάσιο στη Λευκωσία, μέχρι και το 1972, που απεβίωσε στο Λονδίνο, γίνεται με θεματική ταξινόμηση και κατά χρονολογική σειρά σε έξι διακριτά κεφάλαια. Ανάμεσα στα ανωτέρω κείμενα περιλαμβάνονται εννέα άρθρα, που δημοσίευσε, το 1936, εναντίον του δικτατορικού καθεστώτος της 4ης Αυγούστου, γεγονός που επέφερε την απέλασή του από την Ελλάδα, ενώ βρισκόταν στο τέταρτο έτος των σπουδών του και του στέρησε το πτυχίο της Θεολογικής Σχολής Αθηνών. Επίσης, αρκετά από τα υπόλοιπα άρθρα αφορούν τα προβλήματα και τις προοπτικές της κυπριακής παροικίας της Μεγάλης Βρετανίας, για την ιστορία της οποίας ο Ιερόθεος εξέδωσε ένα σημαντικό βιβλίο με τίτλο «Εξ Ανατολών» (Λονδίνο 1968).
Στο βιβλίο θα εντόπισει ο αναγνώστης και τις ενέργειές μιας τέτοιας ελεγχόμενής τουρκοκυπριακής ελίτ στο Λονδίνο των ετών μετά το 1950 τις οποίες περιγράφει λεπτομέρως ο Ιερόθεός Κυκκώτης από τους πλέον δεινούς παρατηρητές των εκστρατειών επιβολής ιδεολογημάτων εγκληματικών και τακτικών παρανομών αποσχίσεων στους απλούς Τουρκοκύπριούς που συχνά είχαν άλλες προτεραιότητες και μετείχαν σε μια λα ική και αγρότική παράδοση άσχετή με τους φιλόδοξους Κεμαλιστες της Λευκωσίας τους εν πολλοις διαβρωμένους από τους Αστούς αποικιοκράτες και δουλικους στον κάθε Ρεταγουέι ,Στορρς, Πάλμερ και Μακκάουαν.
Τα τελευταία χρόνια επιχείρησα μια εμβάθυνση στις διαφωτιστικές εκστρατείες των Ελλήνων Κυπρίων του Λονδίνου και της Μεγάλης Βρετανίας γενικότερα. Αναπόφευκτα επιχείρησα και μια στοιχειώδη ιχνογράφηση της δράσης και των ενεργειών της Cyprus Autonomy Committee και της κατοπινής υπερδραστήριας και με οργανωμένη παρέμβαση στη Βουλή των Κοινοτήτων, Cyprus Affairs Committee. Σε όλα τα ίχνη των δυο αυτών επιτροπών συναντούσα δυο μορφές εμβληματικές, τον Εύδωρο Ιωαννίδη (τον γνωστό σε όλους Δώρο Άλαστο) και τον Αρχιμανδρίτη Ιερόθεο Κυκκώτη. Από κοντά τους, σκιά, οι μυστικές και άλλες αστυνομικές υπηρεσίες. Ένα δίκτυο ολόκληρο σε επικοινωνία με την Κύπρο, την αποικιοκρατική Αστυνομία και με το Υπουργείο Αποικιών...
Σε αυτή την έρευνα με βοήθησαν όλα τα ευρήματα του Κωστή Κοκκινόφτα ο οποίος μας στηριζει πολυετως
Από τη μελέτη εκατοντάδων κειμένων που έχουν αποχαρακτηρισθεί και φέρουν ημερομηνίες μετά το 1930, έχουμε καταλήξει σε μια σειρά πρώτων συμπερασμάτων όσον αφορά στις παρακολουθήσεις και στην εκ του σύνεγγυς εποπτεία των δραστηριοποιούμενων Ελλήνων της Κύπρου από τα χρόνια του 1930 στη Βρετανία και σε χώρες της Βρετανικής Κοινοπολιτείας.Τα έγγραφα αυτά μελετησε και ανέδειξε ο Κωστής Κοκκινόφτας συνεπικουρούμενος από τον Χαρη Σταυρίδη,
Αν παρακολουθήσουμε τις διαδρομές των παρακολουθήσεων και των καταγραφών από τις Βρετανικές Αρχές. Οι φάκελοι Doros Alastos (Evdoras Ioannides) και Ierotheos Kykkotis τους οποίους ανακαλύπτουμε  πλήρεις αναφορών έφτασαν κοντά μας χάρι στον ερυνητή Κοκκινόφτα . Ανάμεσα στους αξιωματικούς που μεριμνoύσαν γι’ αυτό, ήταν και ο αξιωματικός σύνδεσμος για τους Κυπρίους του Λονδίνου που δρούσε, σύμφωνα με τα έγγραφα, από το 1937 στο Λονδίνο, εποπτεύοντας τις δραστηριότητες έγραφε τα παρακάτω
 
 
Αξιωματικός Σύνδεσμος για τους Κυπρίους του Λονδίνου Dorland House 14-16 LowerRegent Street Λονδίνο, S.W1. 24 Νοεμβρίου 1937
Απόρρητο
Κύριε,
Αναφορικά με την επιστολή σας της 8ης Νοεμβρίου, 1937, σχετικά με τη Βρετανική Χριστιανική Κυπριακή Αδελφότητα του Λονδίνου, λαμβάνω την τιμή να αναφέρω ότι έγιναν δυο συνεδρίες της Επιτροπής, την 26η Οκτωβρίου και την 3η Νοεμβρίου 1937, στο πρεσβυτέριο της ελληνικής εκκλησίας, Moscow Road Bayswater, London, W.2

1. Στις προαναφερθείσες συνεδρίες λήφθηκαν οι ακόλουθες αποφάσεις:-

(δ) (1) Ότι ο κ. Ιερόθεος Κυκκώτης διορίζεται προσωρινά γραμματέας της Βρετανικής Χριστιανικής Κυπριακής Αδελφότητας με μισθό £3-0-0 την εβδομάδα. [...]
Ο κ. Ιερόθεος Κυκκώτης έφθασε σ' αυτή τη χώρα πριν από περίπου 16 μήνες. Είναι χειροτονημένος διάκονος της Ελληνικής Εκκλησίας. Τους τελευταίους δυο ή τρεις μήνες, δίδασκε ελληνικά δωρεάν σε νεαρά κυπριόπουλα στο οίκημα της Αδελφότητας.
Διαμένει στον αριθμό 1 Forty Hill House, Forty Hill Enfield Middlesex, στο σπίτι του αδελφού του κ. Εύδωρου Ιωαννίδη, ο οποίος είναι ο γραμματέας της Κυπριακής Επιτροπής για την αυτονομία της Κύπρου και ένας από τους ηγέτες των κομμουνιστών. Ο κ. Κυκκώτης μου είπε κάποτε ότι προσπαθούσε να αναμορφώσει τον αδελφό του.
Είναι αντιληπτό ότι ο κ. Ιερόθεος Κυκκώτης απελάθηκε από την Ελλάδα για πολιτικούς λόγους. Πολύ λίγα είναι γνωστά σχετικά με τη ζωή του στην Κύπρο, αλλά είναι μάλλον γνωστός σ' εσάς. Είναι αναμφίβολα καλά μορφωμένος και ικανός άνθρωπος. [...]
Λαμβάνω την τιμή να είμαι, Κύριε, Ευπειθής υμών θεράπων,
Σ.Κ.Τερεζόπουλος, Αξιωματικός Σύνδεσμος
 Προς τον Αποικιακό Γραμματέα
Λευκωσία, Κύπρος
 
Στα ίχνη των δυο αδελφών που δραστηριοποιούνταν από τα χρόνια του 1930 στο Λονδίνο για τα δίκαια και την αυτοδιάθεση της Κύπρου βρίσκεται όπως μας ενημέρωσε ο Κωστής Κοκκινόφτας  μια σημαντική μορφή της εν Κύπρω αστυνόμευσης, ο Αρχιαστυνόμος Ashmore, μυθική παρουσία στην καταδίωξη των φυγόστρατων και φυγόδικων ιδιαίτερα του Τζιεμάλ Μίτα κατά το 1945 και 1946. Ο Ashmore ήταν δεινός συλλέκτης πληροφοριών, οργανωτής δικτύων και ικανός επιχειρησιακός πιθανόν με τη σπάνια δυνατότητα των αναπροσαρμογών στρατηγικής επί του πεδίου διερεύνησης. Αυτή η αυθεντία στις καταδιώξεις συντάσσει απόρρητες αναφορές για τα δύο αδέλφια. Το απόρρητο έγγραφο της 21ης Δεκεμβρίου του 1937 ομιλεί από μόνο του.
Μετάφραση
Απόρρητο
ΙΕΡΟΘΕΟΣ ΚΥΚΚΩΤΗΣ ΕΚ ΜΟΥΤΟΥΛΛΑ
Αυτός ο άνθρωπος είναι διάκονος της Εκκλησίας της Κύπρου και είναι Βρετανός Υπήκοος, κάτοχος Πιστοποιητικού Βρετανικής Υπηκοότητας υπ' αριθμό 28115. Απελάθηκε από την Ελλάδα και έφτασε στην Κύπρο, στις 19 Σεπτεμβρίου 1936, έφυγε για την Αγγλία προς το τέλος Οκτωβρίου 1936 για να ακολουθήσει περαιτέρω σπουδές στη θεολογία και να μπει τελικά σε Αγγλικό Πανεπιστήμιο. Ενώ ήταν στην Αθήνα είχε κατηγορηθεί ως κομμουνιστής και απελάθηκε από την Ελλάδα, όπου απασχολείται ως φοιτητής θεολογίας. Είναι γνωστό, όμως, ότι αυτή ήταν μια φτιαχτή κατηγορία και ο Κυκκώτης δεν ενδιαφέρεται στ' αλήθεια για τον κομμουνισμό. Ενώ ήταν στην Αθήνα, ήταν ο ανταποκριτής της κυπριακής εφημερίδας «Ελευθερία» και επέδειξε μεγάλο ενδιαφέρον για το Αρχιεπισκοπικό ζήτημα. Λίγο μετά την απέλασή του από την Αθήνα, δικάστηκε ερήμην στην Αθήνα και καταδικάστηκε σε φυλάκιση 3 χρόνων και πρόστιμο 60.000 δραχμών για τη δημοσίευση δυσμενούς κριτικής στην εφημερίδα «Ελευθερία» εναντίον της Δικτατορίας του καθεστώτος Μεταξά.
Είναι αδελφός του γνωστού κομμουνιστή ταραχοποιού Εύδωρου Ιωαννίδη εκ Μουτουλλά και τώρα στο Λονδίνο, ο οποίος αποτελεί θέμα του φακέλου C.S.Μ.Ρ. Νο. «Απόρρητο» 1348/36.
J.H. Asmore Βοηθός Αρχιαστυνόμος
21η Δεκεμβρίου 1937
 
 
          Τον τόμο συμπληρώνει  βιβλιογραφία, αρχειακές πηγές και λεπτομερές ευρετήριο. Το βιβλίο του Kωστή Kοκκινόφτα «Αρχιμανδρίτης Ιερόθεος Κυκκώτης (1905-1972)», δεν εξετάζει μόνον  τον βίο και το έργο ενός από τους σημαντικότερους λόγιους κληρικούς της Κύπρου του 20ού αιώνα. Κομίζει φως σε πολλούς ερευνητές για την Κύπρο και την κυπριακή παροικία του Λονδίνου και τους εθνικούς αγώνες της νησου.Προβάλλει δε και έναν άλλον τρόπον και έναν άλλον ήθος αγώνος για την ελευθερίαν και την   καλλιέργεια των Ελλήνων Χριστιανών της Κύπρου.
Κωστή Κοκκινόφτα εύγε…