Διαχρονικός αποκλεισμός των Ρομά από την εκπαίδευση - Παναγιώτης Δημητράς

«Η σχολική φοίτηση των παιδιών Ρομά, παρά τις προσπάθειες που έχουν καταβληθεί τα τελευταία χρόνια, χαρακτηρίζεται από απουσία ή περιορισμένη παρακολούθηση στην προσχολική εκπαίδευση, μικρό ποσοστό εγγραφής στο δημοτικό σχολείο, καθυστερημένη συμμετοχή στην εκπαιδευτική διαδικασία σε προχωρημένη ηλικία, πρόωρη διακοπή πριν την ολοκλήρωση της υποχρεωτικής εκπαίδευσης και χαμηλή επίδοση σε σχέση με τον υπόλοιπο μαθητικό πληθυσμό.»

Με σπάνια ειλικρίνεια, η νέα εγκύκλιος του Υπουργείου Παιδείας για την ένταξη των παιδιών Ρομά στην πρωτοβάθμια εκπαίδευση που δημοσιοποιήθηκε στις 24 Αυγούστου 2010 ομολογεί την αποτυχία των πανάκριβων προγραμμάτων των Πανεπιστημίων Ιωαννίνων (1997-2004) και Θεσσαλίας (2006-2007).

Βέβαια, οι εξωτερικοί αξιολογητές είχαν ήδη διαπιστώσει το 2004 για το πρώτο πως «διαπιστώθηκε και στην έρευνα πεδίου, όπου σε σχολεία με μεγάλο αριθμό εγγεγραμμένων Τσιγγανοπαίδων, οι ερευνητές δεν έβρισκαν παιδιά να παρακολουθούν κανονικά τα μαθήματα».
Το επανέλαβαν με στατιστικά στοιχεία οι εξωτερικοί αξιολογητές για το δεύτερο πρόγραμμα: «Δυστυχώς η διαρροή των μαθητών συνεχίζεται. Κατά μέσο όρο η διαρροή των τσιγγάνων μαθητών φτάνει το 77% για το προηγούμενο σχολικό έτος ποσοστό το οποίο κρίνεται αρκετά υψηλό παρά τα μέτρα τα οποία έχει λάβει το πρόγραμμα σ’ αυτή τη φάση υλοποίησής του.»

 Όπως φαίνεται επίσης στις δύο αυτές αξιολογήσεις, τα προγράμματα παρήγαγαν κυρίως αμοιβές στελεχών. Όμως, όπως επανειλημμένα τόνισαν στο Ελληνικό Παρατηρητήριο των Συμφωνιών του Ελσίνκι (ΕΠΣΕ) εκπρόσωποι των κοινοτήτων Ρομά, όμορων σχολείων και ιατροκοινωνικών κέντρων για τους Ρομά, τα στελέχη αυτά δεν τα είδαν ποτέ ή μόνο ελάχιστες φορές. Ουσιαστικά, και με συνενοχή της ΕΕ που τα χρηματοδότησε, τα προγράμματα αυτά παρήγαγαν γραφειοκρατία και όχι ουσιαστική παρέμβαση για την ένταξη των παιδιών.

Έτσι, σήμερα, όπως παραδέχεται το Υπουργείο Παιδείας, είμαστε περίπου εκεί όπου ήμασταν το 1996 όταν ξεκίνησαν τα προγράμματα για τους Ρομά. Εκτιμήσεις του ΕΠΣΕ δείχνουν ότι λιγότερα από τα μισά παιδιά Ρομά ηλικίας δημοτικού σχολείου γράφονται στα σχολεία το φθινόπωρο και μόλις ένα στα δέκα παραμένει στις τάξεις το Μάιο. Πολλές από αυτές τις τάξεις δε είναι τάξεις μόνο για Ρομά λόγω ρατσιστικού διαχωρισμού που ισοδυναμεί με ουσιαστικό αποκλεισμό των Ρομά, αφού σε αυτές σπάνια γίνεται ουσιαστικό μάθημα. Αλλά και πάρα πολλά παιδιά που είναι σε κανονικές τάξεις κάθονται στο βάθος και παραμένουν λειτουργικά αγράμματα. Το ΕΠΣΕ έχει δείγμα γραφής από παιδί που έχει προαχθεί στην τετάρτη δημοτικού και μπορεί να γράψει το όνομα αλλά όχι και το επώνυμό του.

«Οι Προϊστάμενοι και οι Δ/ντές των Σχολικών Μονάδων όχι μόνο ενθαρρύνουν την προσέλευση των μαθητών Ρομά στο σχολείο, αλλά και αναζητούν τα παιδιά Ρομά που μένουν στην περιοχή τους και φροντίζουν για την εγγραφή και τη φοίτησή τους, όπως προβλέπουν οι σχετικές διατάξεις για την υποχρεωτική φοίτηση» υπενθυμίζει η εγκύκλιος. Σχεδόν κανένας εκπαιδευτικός δεν το κάνει αυτό ακόμα και φέτος, παρά τις προσπάθειες ακτιβιστών να τους πείσουν να εφαρμόσουν την εγκύκλιο.

Υπενθυμίζεται ότι αποτελεί πάγια βούληση και επιδίωξη του Υπουργείου Παιδείας η ένταξη των παιδιών Ρομά στις κανονικές τάξεις, ενώ ο αποκλεισμός και/ή διαχωρισμός τους από τους λοιπούς μαθητές και η περιθωριοποίησή τους αντίκειται στο ελληνικό Σύνταγμα» αναφέρει τέλος με μαύρα γράμματα η εγκύκλιος. Όμως, το Υπουργείο Παιδείας δεν έκανε απολύτως τίποτα για να μην ξαναλειτουργήσουν φέτος τα σχολεία-γκέττο (μόνο για Ρομά) στον Ασπρόπυργο, στις Σοφάδες, στην Καστέλλα Ψαχνών, στη Γαστούνη, στην Κομοτηνή, στο Ζεφύρι και αλλού. Μόνο στη Βέροια, μετά από πεντάωρη σύσκεψη υπό την Ειδική Γραμματέα του Υπουργείου Θάλεια Δραγώνα, ματαιώθηκε η λειτουργία του «παραρτήματος» για τα παιδιά Ρομά.

Η Ελλάδα έχει ήδη μια καταδίκη από το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο Δικαιωμάτων του Ανθρώπου (ΕΔΔΑ) για το σχολικό αποκλεισμό των παιδιών Ρομά στον Ασπρόπυργο, ενώ εκκρεμούν δύο νέες προσφυγές πάλι για τον Ασπρόπυργο και για τις Σοφάδες. Αν δε η πολιτεία δεν φροντίσει φέτος να εντάξει κάθε παιδί στο όμορο δημόσιο σχολείο, παρά τις αλλεπάλληλες εκκλήσεις που έγιναν στην Υπουργό Παιδείας (αλλά έμειναν αναπάντητες), θα υποβληθούν πολλές νέες προσφυγές στο ΕΔΔΑ και θα καταγραφεί η Ελλάδα ως «πρωταθλήτρια Ευρώπης» (και) στο σχολικό αποκλεισμό των Ρομά.

Παναγιώτης Δημητράς

protagon.gr